O medio ambiente. TXS. Modelos. Relacións causais. O sistema Terra

1. O ESTUDO DO MEDIO
AMBIENTE

2.  Inicio do estudo do medio ambiente: inicio S.XX.
 Deforestación
 Contaminación auga e solo
afecta
Cantidade e calidade
dos recursos naturais
empeora
Calidade de vida das
persoas
Económico
Administrativo
Artístico
Sociolóxico
Ecoloxista
Ecolóxico
Sistémico

3.  5-16 de xuño de 1972, Estocolmo
 Debate dos problemas ambientais a escala planetaria
 Causas dos problemas ambientais: dúas vertentes:
 Declaración de Estocolmo: dereito ao desenvolvemento sustentable e
á protección do medio ambiente
 Creación do
• Principios básicos sobre problemas ambientais
• Formas de resolvelos
• Obrigas de Estados e individuos
• Países ricos: desenvolvemento tecnolóxico
descontrolado
• Países pobres: baixo desenvolvemento

4.  OBSERVACIÓN E HIPÓTESES
 Observación científica: rigor; obxectividade
 Formulación de preguntas
 Recollida de datos
 Hipótese
 EXPERIMENTACIÓN
 Grupo experimental e grupo control
 Procesamento e análise dos datos
 Refutamento ou validez da hipótese
 LEIS E TEORÍAS
 Hipótese validada: LEIS que se organizan en TEORÍAS
 Provisionalidade
• Indución e dedución
• Método hipotético-
dedutivo

6. • Moitas variables, elementos e relación
entre eles
• Moito tempo para obter resultados
MENTAIS
FORMAIS
CAIXA
NEGRA CAIXA
BRANCA

7. MODELOS
MENTAIS Diferentes percepcións;
diferentes modelos.
MODELOS
FORMAIS
Modelo depredador-presa.

8. MODELOS DE
CAIXA NEGRA
Tómase o sistema como unha caixa e só nos
fixamos nas entradas e saídas.
MODELOS DE
CAIXA BRANCA
Empréganse cando se quere coñecer os aspectos internos
dun sistema e as relación causais entre os compoñentes.

9. A Terra segundo o modelo
de caixa branca.
A Terra segundo o modelo de
caixa negra.

10.  (Ludwig von Bertalanffy, 1949)
 Concepción organicista da vida
 Estudo da realidade de xeito sistemático
 Perspectiva globalizadora
 Relacións entre os elementos do sistema
MODELOS APLICABLES
A CALQUERA SISTEMA
• Conxunto de elementos que
interactúan
• Manteñen a súa identidade
no tempo
• Obxectivo determinado

11.  : organización espacial do sistema
 Fronteira
 Elementos
 Depósitos: reservas de compoñentes
 Rede de interaccións: dentro do sistema e coa súa contorna
 : procesos
 Fluxos
 Materia
 Enerxía
 Información
 Válvulas: regulan fluxos
 Bucles de realimentación: autorregulación

12. Circulación da materia e a enerxía no ecosistema

13.  método analítico
***PROBLEMA: SISTEMAS COMPLEXOS

***PROBLEMA: difícil establecer relación causais e
distinguir variables máis importantes
SISTEMA
OBXECTO DE ESTUDO
COMPOÑENTES
MÁIS SIMPLES
OBSERVACIÓN POR
SEPARADO PARA
EXPLICAR O
CONXUNTO
TODO O SISTEMA
OBXECTO DE ESTUDO
RELACIÓN ENTRE
COMPOÑENTES
PROPIEDADES
EMERXENTES
COMPORTAMENTO
GLOBAL
2 PERSPECTIVAS COMPLEMENTARIAS
Aproveitadopolo

14. Agasallaron cun elefante a un rei cego, que chamou aos seus conselleiros, tamén cegos
para que llo describisen. “Un elefante parece un cacharro”, dixo o que tocou a cabeza.
“Non, parece un almacén de gran”, asegurou o que palpou o corpo. “Parece un arado”,
afirmou o que tocou o cairo. “Máis ben é un tubo oco”, observou o que tenteou a súa
trompa. “Ten forma de columna”, dixo outro tocando a pata. “É unha cousa longa e
áspera”, aseverou o que tocou a cola.
O rei asegurou que, dado o seu modo de coñecer, nunca saberían que é un elefante.
“A visión parcial conleva máis descoñecemento que coñecemento”, conto hindú.
A visión do todo e as partes.
O todo é máis cá suma das partes.

15. • Se consideramos por separado as partes dun organismo nunca
comprenderemos o funcionamento do mesmo.
• Os procesos complexos só se entenden cando se consideran
globalmente.

16.  Segundo a súa esencia:
 Reais: existen independentemente do observador
 Ideais: simbólicos
 Modelo: representacións da realidade
 Segundo a súa orixe:
 Naturais: sen influencia humana
 Artificiais: creados/influídos polas persoas
 Desde o punto de vista termodinámico:
 Illados
 Pechados
 Abertos

17. Sistema aberto Sistema pechado Sistema illado
Hai intercambio de
materia e enerxía.
Hai intercambio de enerxía
pero non materia.
Non hai intercambio de
materia nin enerxía.
• Cumpren as leis da termodinámica:
• 1ª lei: a enerxía non se crea nin se destrúe, só se transforma
• 2ª lei: en calquera proceso a entropía do universo aumenta se
o proceso é irreversible ou permanece constante se e
reversible.
• Autoorganízanse e evolucionan cara unha complexidade cada vez
maior.
• A autoorganización conleva a diminución da entropía.
• Atópanse en equilibrio dinámico.

18.  RELACIÓNS CAUSAIS: entre as variables do sistema
 SIMPLES
 Directas
 Inversas
choiva caudal
ríos
masa
vexetal
materia
orgánica
vida ríoscontaminación
auga
erosiónmasa
vexetal

19.  Encadeadas
 COMPLEXAS
 Bucles de retroalimentación positivos
 Bucles de retroalimentación negativos
tala vexetación erosión
Nacementos DefunciónsPoboación
AUTORREGULACIÓN DO
SISTEMA

20. a) DIAGRAMAS CAUSAIS: elementos dun sistema e relacións causa-efecto entre si.

21. b) DIAGRAMAS DE FLUXO: algoritmo.
Diagramas de
Forrester: estrutura
e función do
sistema.

22. Diagramas de Odum:
• máis complexos
• adaptados ao
ecosistema.

23. Biosfera
Xeosfera
Hidrosfera
Atmosfera Ecosfera
Sociosfera Tecnosfera
TERRA

24. • 4560 m.a. nebulosa nun brazo da Vía Láctea.
• Contráese.
• Aplánase e comeza a xirar.
• Núcleo do disco xiratorio: FUSIÓN NUCLEAR: SOL
• Arredor: planetesimais.
• Acreción dos planetesimais: planetas.

25. • REDUTORA
• GASES:
H2, CO2, NH3, CH4, SH2

26.  3960 m.a.: formación da 1ª CODIA CONTINENTALestable.
 Formación da HIDROSFERA: condensación do vapor de auga da atmosfera.
 Ciclo chuvia-evaporación: ARREFRIADO DO PLANETA
 2500 m.a.: comezo da TECTÓNICA HORIZONTAL.
Escudos ou cratóns máis antigos.
Forman os núcleos de varios continentes actuais.

27. Rodinia Pannotia Panxea
OS 3 SUPERCONTINENTES
1000-800 m.a. 600-540 m.a. 300-200 m.a.

28.  3500 m.a.: primeiras formas de vida.
 2000 m.a.: cianobacterias. ATMOSFERA OXIDANTE.
 1800(?)-1400 m.a.: células eucariotas
 Fauna de Ediacara (600 m.a.): rexistro fósil organismos pluricelulares.
Fauna de
Ediacara
A partires de aquí…

29. “Grazas á vida, a Terra é como é”
https://www.youtube.com/watch?v=lMsK2ObCmY4

30. (1969):
A Terra compórtase como un superorganismo que tende ao equilibrio e
usa a enerxía que provén do Sol para autoestruturarse e automanterse.
 A composición da atmosfera terrestres é distinta á dos planetas
veciños e mantense prácticamente constante no tempo, debido a que
os seres vivos producen N2 e O2.
 A radiación solar aumenta desde a formación da Terra, pero a T media
mantívose constante.
 Causas: albedo e efecto invernadoiro
 Seres vivos contribúen a regular a concentración de GEI
 A salinidade dos océanos non varía debido ao metabolismo dos seres
vivos.

31. desde a formación da Terra
 Varía periódicamente:
 (cambia cada 100.000 anos): maior
excentricidade, máis curta a estación cálida.
 1-11% de diferenza na cantidade de radiación solar que recibe a Terra
entre o afelio e o perihelio.
 Actualmente 6%
 (cada 41.000 anos): duración día e noite;
estacións
 Oscila entre 21,6º e 24.5º
 Actualmente 23,5º

32.  : cambio de dirección do eixe de
rotación (cada 26.000 anos)
 Modifica a posición relativa dos solsticios e os equinoccios respecto ao
afelio e perihelio
 Actualmente, o solsticio de verán coincide co afelio no hemisferio norte
 En 6.000 anos o afelio coincidirá co equinoccio de primavera, e en
12.000 anos, o solsticio de verán coincidirá co perihelio.

34. Segundo Milankovitch as variacións orbitais son responsables dos períodos
glaciares e interglaciares:
 Glaciacións: períodos de alta excentricidade, baixa inclinación e distancia
Terra-Sol no verán grande (Hemisferio norte). Débil contraste estacional.
 Períodos interglaciares: baixa excentricidade, gran inclinación, e distancia
Terra-Sol no verán baixa. Contraste estacional.

35.  Retención radiación infravermella. GEI
 Efecto invernadoiro natural: Tm = 15ºC aprox

36.  Radiación reflectida
 Alto albedo zonas cubertas de xeo e neve; zonas escuras, baixo

37.  Reflicten ao espazo parte da radiación solar
 Devolven á superficie parte da radiación que emite
• Nubes baixas: reducen a T (incrementan o albedo)
• Nubes altas: aumentan T (incrementan o efecto invernadoiro)

38.  Impide a penetración da radiación solar; aumenta a radiación reflectida
 Orixe: volcáns, impacto de meteoritos, incendios, solo, actividades humanas
 Cinzas aumentan radiación reflectida
 CO2 aumenta o efecto invernadoiro
Po atmosférico

39.  Consumo de CO2 na fotosíntese e liberación na respiración
 Consumo de O2 na respiración
 Bacterias que producen N2 (ex. Pseudomonas)
*Hipótese
Gaia

40.  Combustibles fósiles e deforestación: incremento do EI

42.  Derivados de actividades do sector primario
 Agricultura
 Gandaría e pesca
 Explotacións forestais
 Mineiros

43.  Derivados de actividades de transformación industrial
 Químicos
 Radioactivos
 Metalúrxicos
 Relacionados co sector servizos
 RSU
 AR
 Residuos sanitarios