U 5. tempo e clima

Tempo e climaTempo e clima
1. A atmosfera
2. A temperatura
3. A humidade do aire e as precipitacións
4. A presión atmosférica e o vento
05

IntroduciónIntrodución (páx. 64)(páx. 64)
 OsOs fenómenos atmosféricosfenómenos atmosféricos
(temperatura, precipitación, presión(temperatura, precipitación, presión
atmosférica, humidade e vento), danse naatmosférica, humidade e vento), danse na
parte baixa da atmosfera chamadaparte baixa da atmosfera chamada
troposferatroposfera..
 OO tempotempo é a situación da atmosfera nuné a situación da atmosfera nun
lugar e momento determinado.lugar e momento determinado.
 OO climaclima é a secuencia de temposé a secuencia de tempos
atmosféricos que se repiten nun área nunatmosféricos que se repiten nun área nun
tempo cronolóxico moi longo (30 a 40tempo cronolóxico moi longo (30 a 40
anos).anos).

Actividades introduciónActividades introdución (páx. 64)(páx. 64)
1.1. ¿Viches algún mapa como o anterior? ¿Onde?¿Viches algún mapa como o anterior? ¿Onde?
¿Que se está a representar nel?¿Que se está a representar nel?
2.2. ¿Sabes que significan as letras A e B? ¿Como se¿Sabes que significan as letras A e B? ¿Como se
indican as frontes de aire?indican as frontes de aire?
3.3. ¿Que outros símbolos aparecen representados na¿Que outros símbolos aparecen representados na
lenda?lenda?
4.4. ¿Que tempo hai en España? ¿E nas illas Canarias?¿Que tempo hai en España? ¿E nas illas Canarias?
5.5. ¿Que situación hai no Atlántico?¿Que situación hai no Atlántico?
6.6. Vendo este mapa, ¿cal pode ser o prognóstico doVendo este mapa, ¿cal pode ser o prognóstico do
tempo que o servizo meteorolóxico fará para atempo que o servizo meteorolóxico fará para a
nosa Comunidade Autónoma durante os vindeirosnosa Comunidade Autónoma durante os vindeiros
días?días?

1.1. A atmosfera1.1. A atmosfera (páx. 66)(páx. 66)
 AA atmosferaatmosfera é a capa gasosa de máis deé a capa gasosa de máis de
1000 quilómetros que envolve a Terra.1000 quilómetros que envolve a Terra.
Segundo nos afastamos do solo os gasesSegundo nos afastamos do solo os gases
rarean e falta o osíxeno.rarean e falta o osíxeno.
 A atmosfera evita que os raios solaresA atmosfera evita que os raios solares
cheguen directamente á superficiecheguen directamente á superficie
terrestre. Así de día non se quentaterrestre. Así de día non se quenta
demasiado, nin de noite se arrefría moito.demasiado, nin de noite se arrefría moito.
 A atmosfera tamén actúa de escudoA atmosfera tamén actúa de escudo
protector contra a caída de meteoritos.protector contra a caída de meteoritos.

COMPOSICIÓN GASOSA DA ATMOSFERA
NITRÓXENO 78%
OSÍXENO 21%
ARGÓN 0,93%
VAPOR DE AUGA E OUTROS GASES 0,04%
DIÓXIDO DE CARBONO 0,03%
TOTAL 100%

1.1. A atmosferaA atmosfera
1.2. Un filtro de radiacións solares1.2. Un filtro de radiacións solares (páx. 66)(páx. 66)
 Nas capas altas da atmosfera as radiacións ultravioletasNas capas altas da atmosfera as radiacións ultravioletas
do Sol entran en contacto co osíxeno e dan lugar a undo Sol entran en contacto co osíxeno e dan lugar a un
novo gas onovo gas o ozonoozono..
 O ozono atópase naO ozono atópase na estratosferaestratosfera, entre os 30 e os 50 km, entre os 30 e os 50 km
de altura, formandode altura, formando unha capa que impide que asunha capa que impide que as
radiacións ultravioletas, nocivas para os seres vivos,radiacións ultravioletas, nocivas para os seres vivos,
cheguen á superficie terrestre.cheguen á superficie terrestre.
 A capa de ozono, cando entra en contacto con outrosA capa de ozono, cando entra en contacto con outros
gases (aerosois), reducen esta capa ata o punto degases (aerosois), reducen esta capa ata o punto de
formar buracos. Por estes buracos penetran os raiosformar buracos. Por estes buracos penetran os raios
ultravioletas.ultravioletas.
 A capa de ozono é un filtro. Sen este filtro aumentaríanA capa de ozono é un filtro. Sen este filtro aumentarían
certas enfermidades: cancro de pel, problemas oculares.certas enfermidades: cancro de pel, problemas oculares.
Tamén están afectadas as especies animais e vexetais.Tamén están afectadas as especies animais e vexetais.
 Saber máisSaber máis

BURACO NEGRO
NA CAPA DE OZONO
Saber máisSaber máis

1.1. A atmosferaA atmosfera
1.3. O efecto invernadoiro1.3. O efecto invernadoiro (páx. 66)(páx. 66)
 As radiacións solares que chegan á superficie terrestreAs radiacións solares que chegan á superficie terrestre
reflicten nela,reflicten nela, rebotanrebotan e quentan a atmosfera. Estee quentan a atmosfera. Este
fenómeno é esencial para a vida xa que, se non se dese,fenómeno é esencial para a vida xa que, se non se dese,
a temperatura media da Terra sería entre 30 e 40ºCa temperatura media da Terra sería entre 30 e 40ºC
máis baixa.máis baixa.
 Nas últimas décadas, o aumento de emisión de gasesNas últimas décadas, o aumento de emisión de gases
(vehículos, fábricas...) fixo aumentar os niveis de(vehículos, fábricas...) fixo aumentar os niveis de
absorción das radiacións solares na atmosfera: é o queabsorción das radiacións solares na atmosfera: é o que
se chama:se chama: efecto invernadoiroefecto invernadoiro. As súas consecuencias. As súas consecuencias
son moi graves xa que provocan un aumento dasson moi graves xa que provocan un aumento das
temperaturas, de xeito que os glaciares comezaron atemperaturas, de xeito que os glaciares comezaron a
desfacerse e as chuvias mudaron os seus ritmosdesfacerse e as chuvias mudaron os seus ritmos
estacionais.estacionais.

34% pérdese
no espazo
47% chega a
Superficie terrestre
19% é absorbida
pola atmosfera
http://www.youtube.com/watch?v=QD-18YqEPVM

Actividades apartado 1Actividades apartado 1 (páx. 67)(páx. 67)
1.1. ¿Que altura acada a capa inferior da atmosfera?¿Que altura acada a capa inferior da atmosfera?
2.2. ¿En que capa teñen lugar os fenómenos¿En que capa teñen lugar os fenómenos
meteorolóxicos?meteorolóxicos?
3.3. ¿En que parte da atmosfera se encontra a capa¿En que parte da atmosfera se encontra a capa
de ozono?de ozono?
4.4. ¿Que capa é a mais importante para existencia de¿Que capa é a mais importante para existencia de
seres vivos?seres vivos?
5.5. ¿Que é a atmosfera? ¿En que capas se dividide?¿Que é a atmosfera? ¿En que capas se dividide?
Define cada unha delas.Define cada unha delas.
6.6. ¿Que función ten a atmosfera para a vida sobre a¿Que función ten a atmosfera para a vida sobre a
Terra?Terra?

2. A temperatura2. A temperatura (páx. 68)(páx. 68)
2.1. A temperatura atmosférica2.1. A temperatura atmosférica
 AA temperatura atmosftemperatura atmosféricaérica é o grao deé o grao de
quecemento do aire debido á radiación solar.quecemento do aire debido á radiación solar.
 A atmA atmosfera quéntase deosfera quéntase dennde abaixo. Os raiosde abaixo. Os raios
solares tocan a codia terrestre que non reténsolares tocan a codia terrestre que non retén
calor senón que lla transmite ao aire que a rodeacalor senón que lla transmite ao aire que a rodea..
 Para medir utilizamos os graos centígradosPara medir utilizamos os graos centígrados
considerando os 0º como o punto de conxelaciónconsiderando os 0º como o punto de conxelación
da auga pura (paso da auga líquida a sólida) eda auga pura (paso da auga líquida a sólida) e
100º o punto de ebullición ou (paso da auga100º o punto de ebullición ou (paso da auga
líquida a gasosa).líquida a gasosa).

2.2. Factores que modifican a temperatura2.2. Factores que modifican a temperatura
 Son aSon a latitudelatitude,, aa altitudealtitude e ae a distancia respecto aodistancia respecto ao
marmar..
 AA latitude:latitude: recorda que a distancia dun punto con respectorecorda que a distancia dun punto con respecto
ao Ecuador (0º a 90º N ou S). O factor que máis inflúe naao Ecuador (0º a 90º N ou S). O factor que máis inflúe na
temperatura é atemperatura é a insolacióninsolación ou exposición de calor ouou exposición de calor ou
cantidade de raios recibidos polo Sol. A insolación dependecantidade de raios recibidos polo Sol. A insolación depende
en gran medida da latitude.en gran medida da latitude.
 NoNo EcuadorEcuador os raios solares caen perpendicularmente eos raios solares caen perpendicularmente e
concentran a intensidade de insolación nunha pequenaconcentran a intensidade de insolación nunha pequena
superficie.superficie.
 NasNas zonas polareszonas polares os raios solares inciden sobre unhaos raios solares inciden sobre unha
superficie máis curva e a insolación espállase nunha zonasuperficie máis curva e a insolación espállase nunha zona
maior.maior.

2.2. Factores que modifican a temperatura:2.2. Factores que modifican a temperatura: latitudelatitude..
 O mapa anterior é un mapa deO mapa anterior é un mapa de isotermasisotermas (liñas que unen(liñas que unen
puntos de igual temperatura).puntos de igual temperatura).
 Se observamos o mapa, vemos que hai áreas conSe observamos o mapa, vemos que hai áreas con
temperaturas medias moi altas (superiores a 20º C) estatemperaturas medias moi altas (superiores a 20º C) esta
área está situada entre o trópico de Cancro e Capricornio.área está situada entre o trópico de Cancro e Capricornio.
(tonalidade(tonalidade laranxalaranxa no mapa).no mapa).
 A zona fría sítúase nas zonas polares (entre os círculosA zona fría sítúase nas zonas polares (entre os círculos
polares e os polos). Temperaturas inferiores aos 0º C.polares e os polos). Temperaturas inferiores aos 0º C.
(tonalidade(tonalidade azulazul).).
 A zona temperada (entre círculos polares e trópicos) con,A zona temperada (entre círculos polares e trópicos) con,
valores intermedios de 0º C a 20º C (tonalidadevalores intermedios de 0º C a 20º C (tonalidade amarelaamarela).).

 AA altitude:altitude: conforme ascendemos por unha montaña descende aconforme ascendemos por unha montaña descende a
temperatura, dado que a densidade do aire é menos denso entemperatura, dado que a densidade do aire é menos denso en
altitudes elevadas).altitudes elevadas).
 AA Distancia ao mar:Distancia ao mar: o mar suaviza a temperatura. Todos oso mar suaviza a temperatura. Todos os
elementos líquidos transmiten a calor e reparten en profundidade.elementos líquidos transmiten a calor e reparten en profundidade.
Por iso o mar tarda en se quentar pero tamén en arrefriar. APor iso o mar tarda en se quentar pero tamén en arrefriar. A
terra, como todos os sólidos, non transmite a calor senón que aterra, como todos os sólidos, non transmite a calor senón que a
acumula na superficie, de maneira que se quenta e arrefríaacumula na superficie, de maneira que se quenta e arrefría
rapidamente.rapidamente.
 Por esta razón, no verán a terra quéntase máis rapidamente,Por esta razón, no verán a terra quéntase máis rapidamente,
mentres que o mar o fai máis amodo; nesta situación, o aire quementres que o mar o fai máis amodo; nesta situación, o aire que
sopra do mar refresca a terra. No inverno, a terra arrefríasopra do mar refresca a terra. No inverno, a terra arrefría
rapidamente, mentres que a auga mantén a calor acumulada norapidamente, mentres que a auga mantén a calor acumulada no
verán e vai arrefriando aos poucos; o aire mariño quenta daquelaverán e vai arrefriando aos poucos; o aire mariño quenta daquela
as terras situadas preto das costas.as terras situadas preto das costas.

 AA temperatura:temperatura: mídese en graos centígrados (ºC) cunmídese en graos centígrados (ºC) cun
termómetro. Cando falamos de temperatura, referímonos atermómetro. Cando falamos de temperatura, referímonos a
temperatura media (dun día, dun mes, dun ano)temperatura media (dun día, dun mes, dun ano)
 Temperatura media diariaTemperatura media diaria: suma da observación das medidas: suma da observación das medidas
das 24 horas e divididas entre 24.das 24 horas e divididas entre 24.
 Temperatura media mensualTemperatura media mensual: suma da observación das medias: suma da observación das medias
diarias, dividido polo número de días do mes.diarias, dividido polo número de días do mes.
 Temperatura media anualTemperatura media anual: suma da observación das medias: suma da observación das medias
mensuais, dividido polos 12 meses que ten o ano.mensuais, dividido polos 12 meses que ten o ano.

2.2. A brisa mariña2.2. A brisa mariña

1.1. ¿Que é a temperatura atmosférica?¿Que é a temperatura atmosférica?
2.2. ¿Que factores explican a variación¿Que factores explican a variación
de temperatura dun lugar?de temperatura dun lugar?
3.3. ¿Que sucede coas temperaturas no¿Que sucede coas temperaturas no
verán por mor da influencia doverán por mor da influencia do
mar?mar?
4.4. ¿Cal é a influencia do mar durante¿Cal é a influencia do mar durante
o inverno?o inverno?

3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS
3.1. Humidade do aire (páx. 70)3.1. Humidade do aire (páx. 70)
 AA humidadehumidade é aé a cantidadecantidade de vapor de auga quede vapor de auga que
se atopa no airese atopa no aire..
 A cantidade de vapor de auga que pode absorberA cantidade de vapor de auga que pode absorber
o aire depende da súa temperatura, a maioro aire depende da súa temperatura, a maior
temperatura máis vapor de auga.temperatura máis vapor de auga.
 O grao de humidade do aire mídese coO grao de humidade do aire mídese co
higrhigrómetroómetro.. Cando o higrómetro marca o 100%Cando o higrómetro marca o 100%
dise que o aire está saturado, isto é, contén odise que o aire está saturado, isto é, contén o
máximo de humidade e é incapaz de admitir máismáximo de humidade e é incapaz de admitir máis
vapor de auga.vapor de auga.

3.2. As nubes e as precipitacións (páx. 70)3.2. As nubes e as precipitacións (páx. 70)
 Cando o aire hCando o aire húmido seúmido se quenta ascende; segundo ascende,quenta ascende; segundo ascende,
comeza a arrefriar o que provoca a súa condensacicomeza a arrefriar o que provoca a súa condensación enón en
diminutas gotas, que se unen entre si formando asdiminutas gotas, que se unen entre si formando as nubesnubes..
 Se o aire segue elevSe o aire segue elevándose ou arrefriando, as gotas vanseándose ou arrefriando, as gotas vanse
adherindo, o seu tamaño aumenta ata que o seu peso asadherindo, o seu tamaño aumenta ata que o seu peso as
precipita en forma deprecipita en forma de chuviachuvia..
 Cando a temperatura do aire é moi baixa, os cristais de xeoCando a temperatura do aire é moi baixa, os cristais de xeo
non se funden ao caer, senón que se unen entre sinon se funden ao caer, senón que se unen entre si
formandoformando folerpasfolerpas..
 AA sarabiasarabia fórmase cando os cristais de xeo das nubes sonfórmase cando os cristais de xeo das nubes son
arrastrados cara arriba por unha corrente de airearrastrados cara arriba por unha corrente de aire
ascendente.ascendente.

Higrómetro e pluviómetro (páx. 70)Higrómetro e pluviómetro (páx. 70)
 HigrómetroHigrómetro é uné un
instrumento que serveinstrumento que serve
para medir o grao depara medir o grao de
humidade do aire.humidade do aire.
Exprésase en %.Exprésase en %.
 PluviómetroPluviómetro é oé o
instrumento que serveinstrumento que serve
para medir apara medir a
cantidade de augacantidade de auga
caída, que se expresacaída, que se expresa
en (mm) ou (l/men (mm) ou (l/m22
))

Pluviosidade media anual (páx. 71)Pluviosidade media anual (páx. 71)
 Para representar as precipitacións nun mapa, dPara representar as precipitacións nun mapa, debúxanseebúxanse
liñas imaxinarias, chamadasliñas imaxinarias, chamadas isoietasisoietas, que unen puntos da, que unen puntos da
superficie terrestre coa mesma cantidade de precipitación.superficie terrestre coa mesma cantidade de precipitación.
 As precipitacións soen ser abundantes nas zonasAs precipitacións soen ser abundantes nas zonas
ecuatoriais e tropicais húmidas, nas zonas temperadas eecuatoriais e tropicais húmidas, nas zonas temperadas e
próximas ao mar, con predominio de ventos do Oestepróximas ao mar, con predominio de ventos do Oeste
cargados de humidade, ou nas costas próximas a unhacargados de humidade, ou nas costas próximas a unha
corrente cálida.corrente cálida.
 As precipitación son escasas nas terras interiores illadas doAs precipitación son escasas nas terras interiores illadas do
mar por cordilleiras, nas zonas frías da Terra, onde a augamar por cordilleiras, nas zonas frías da Terra, onde a auga
xea e nos lugares situados xunto ás correntes mariñasxea e nos lugares situados xunto ás correntes mariñas
frías.frías.

1.1. ¿Que é a humidade do aire? ¿Como¿Que é a humidade do aire? ¿Como
se mide?se mide?
2.2. ¿Como se forman as nubes?¿Como se forman as nubes?
3.3. ¿Que instrumento se utiliza para¿Que instrumento se utiliza para
medir as precipitacións? ¿En quemedir as precipitacións? ¿En que
unidades se expresan?unidades se expresan?
4.4. ¿De que formas pode precipitar a¿De que formas pode precipitar a
auga da atmosfera?auga da atmosfera?

4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO
4.1. A presión atmosférica (páx. 72)4.1. A presión atmosférica (páx. 72)
 O peso ou forza que exerce o aire sobre a superficieO peso ou forza que exerce o aire sobre a superficie
terrestre denomínaseterrestre denomínase presipresión atmosféricaón atmosférica..
 A presión depende daA presión depende da altitudealtitude (a maior altitude,(a maior altitude,
menor presión), damenor presión), da temperatura do airetemperatura do aire e dee de
impoñentesimpoñentes correntes de airecorrentes de aire que circulan ao redor daque circulan ao redor da
Terra a uns 15 km de altitude, coñecidas comoTerra a uns 15 km de altitude, coñecidas como
correntes jetcorrentes jet..
 OO aire cálidoaire cálido é un aire pouco denso e que pesa pouco.é un aire pouco denso e que pesa pouco.
Por este motivo tende a ascender e dá lugar a unhaPor este motivo tende a ascender e dá lugar a unha
área deárea de baixas presións (BP)baixas presións (BP), que se denomina, que se denomina
depresióndepresión ouou borrascaborrasca. O aire quente, ao subir,. O aire quente, ao subir,
arrastra vapor de auga que, ao remontar, arrefría, searrastra vapor de auga que, ao remontar, arrefría, se
condensa e forma nubes, polo que as borrascascondensa e forma nubes, polo que as borrascas
adoitan ocasionar precipitácións.adoitan ocasionar precipitácións.

4.1. A presión atmosférica (páx. 72)4.1. A presión atmosférica (páx. 72)
 OO aire fríoaire frío é máis denso e pesado que o cálido, poloé máis denso e pesado que o cálido, polo
que tende a descender. O aire frío orixina áreas deque tende a descender. O aire frío orixina áreas de
altas presiónsaltas presións (AP)(AP), que se denominan, que se denominan anticiclónsanticiclóns..
 O aire descendente é máis seco, polo que osO aire descendente é máis seco, polo que os
anticiclóns adoitan ocasionar ceos despexados eanticiclóns adoitan ocasionar ceos despexados e
tempo seco.tempo seco.
 As correntes jet provocan masas de aire descendenteAs correntes jet provocan masas de aire descendente
que orixinan as altas presións que se rexistran nasque orixinan as altas presións que se rexistran nas
zonas próximas aos trópicos e que explican azonas próximas aos trópicos e que explican a
existencia de extensos desertos. Tamén inflúen enexistencia de extensos desertos. Tamén inflúen en
menor medida nas altas presións que se rexistranmenor medida nas altas presións que se rexistran
preto dos círculos polares.preto dos círculos polares.

O barómetro, catavento e anemómetro (páx. 72)O barómetro, catavento e anemómetro (páx. 72)
 OO barómetrobarómetro é oé o
instrumento para medir ainstrumento para medir a
presión atmosférica.presión atmosférica.
Exprésase en hectopascaisExprésase en hectopascais
(hPa). 1 hPa é 1 mb. A(hPa). 1 hPa é 1 mb. A
isóbaraisóbara é a liña que uneé a liña que une
puntos de igual presiónpuntos de igual presión
atmosférica.atmosférica.
 A presión normal ao nivel doA presión normal ao nivel do
mar é de 1015 hPa ou mb .mar é de 1015 hPa ou mb .
 CataventoCatavento sinala a direcciónsinala a dirección
do vento. Os ventos toman odo vento. Os ventos toman o
nome do lugar de orixe.nome do lugar de orixe.
 AnemómetroAnemómetro mide amide a
velocidade do vento.velocidade do vento.

4.2. O vento (páx. 73)4.2. O vento (páx. 73)
 OO ventovento é unha masa de aire en movemento eé unha masa de aire en movemento e
orixínase cando dous lugares rexistran presiónsorixínase cando dous lugares rexistran presións
atmosféricas diferentes.atmosféricas diferentes.
 O aire sopra dende as altas presións, cara á zona deO aire sopra dende as altas presións, cara á zona de
baixas presións.baixas presións.
 Tipos de ventoTipos de vento:: constantesconstantes:: alisiosalisios, que sempre o fan, que sempre o fan
dos trópicos ao Ecuador.dos trópicos ao Ecuador.
 EstacionaisEstacionais:: monzónmonzón en Asia.en Asia.
 LocaisLocais:: cierzocierzo en Aragón,en Aragón, nordésnordés en Galicia.en Galicia.
http://www.youtube.com/watch?v=_3Skefj4eUY&feature=related

Presións
altas
Presións
baixas
Traxectoria do vento
A B
CIRCULACIÓN DO AIRECIRCULACIÓN DO AIRE

CIRCULACIÓN XERAL
ATMOSFÉRICA
VENTOS CONSTANTES

1.1. ¿A que chamamos¿A que chamamos
presión atmosférica?presión atmosférica?
2.2. ¿Que son zonas de¿Que son zonas de
baixas e altasbaixas e altas
presións?presións?

U 5. tempo e clima

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (11)

Similar to U 5. tempo e clima

Similar to U 5. tempo e clima (20)

More from Agrela Elvixeo

More from Agrela Elvixeo (20)

U 5. tempo e clima