2. Voortdurend wordt de aarde gebombardeerd door stenen en gruis uit de
ruimte; het meeste verbrandt in de hoge delen van de atmosfeer (50 – 80
km) en die noemen wij vallende sterren of meteoren
3. Soms verbranden ze niet geheel en
dan stort een meteoriet op de aarde
• Naar schatting 11 000 meteorieten per jaar
• Dat betekent 1 tot 2 per jaar op Nederland
• Maar toch kennen we over de laatste twee
eeuwen slechts vijf inslagen
• Blijkbaar gaan de meeste aan onze
waarneming voorbij
• Wel vaak meldingen van pseudo-meteorieten
4. Pseudo-meteoriet??
• Zomer 2013 kreeg ik bezoek van Henk
Nieuwenhuis en zijn vrouw Angé.
• In een kleine tentoonstelling van eigen
bezittingen hadden ze een steen gezien
• Henk: dit is een meteoriet!! Angé: Dat is toch
heel onwaarschijnlijk?? Een pseudo-meteoriet??
• Contact gezocht met de eigenaresse en daarna
met Niek de Kort, voorzitter Ned. Ver. voor
Weer- en Sterrenkunde
6. Van twee kanten bekeken
Twee delen !
Let op de voor meteorieten
kenmerkende smeltkorst
Brak in de lucht of bij inslag ?
7. Het was echt een meteoriet, mede blijkens
het beschreven papiertje
8. Nader onderzoek
• Advies gevraagd bij deskundigen van de VU en
bij Naturalis
• Eerste reactie: alweer mensen die menen een
meteoriet te hebben? Hoe schepen we ze af
• Maar … het blijkt echt een meteoriet te zijn,
en wel van een zeldzaam type !!
• Wordt nu in detail onderzocht in Nederland
en aan een aantal instituten in de VS
9. De vele insluitsels (chondren, chondrulen)
hangen samen met de kosmische herkomst
10. Chondren – kenmerk van
meteoorstenen
• Chondren, chondrulen: metallische bolletjes
• Insluitsels van meteoorstenen
• Komen vooral voor bij de oudste meteorieten; deze
ontstonden tegelijk met het planetenstelsel
• Zijn dus boodschappers uit de ontstaansgeschiedenis
van ons planetenstelsel
• Uit de hoeveelheid resten van radioactieve
elementen is hun ouderdom te bepalen
12. Gas- en stofwolken om sterren in opbouw;
in deze wolk ontstaan o.m. de planeten
13. Ouderdom van ons planetenstelsel afgeleid uit
radioactiviteit in chondren [zie: a] : 4567 miljoen jaar
14. De Diepenveen was de derde
Nederlandse meteoriet
• De anderen:
• 1. 1840: Uden
• 2. 1843: Blauwkapel en Utrecht
• 4. 1925: Ellemeet en Serooskerke
• 5. 1990: Glanerbrug
• Enige aandacht voor het stel Ellemeet -
Serooskerke
15. 28 augustus 1925, 11:30 uur: vuurbol in de lucht, gevolgd door
inslag van enkele meteorieten op Schouwen-Duiveland (het
rood-omlijnde deel)
17. Enkele gegevens
Omzwervingen
• Eerste aankondiging: uit
Middelburgse Courant
• Artikels in plaatselijke kranten;
ook in NRC en Hemel en
Dampkring door Prof. A. Nijland
• Najaar 1925: stukken gezonden
naar KNMI
• daarvandaan naar de geoloog, dr.
W. Nieuwenkamp,
• Een van de stukken belandde
daarna via Prof. Nijland bij de
sterrenwacht Utrecht.
18. Het Utrechtse stuk lag jarenlang in een doosje in de
Noordertoren; vanaf 1987 in de Uithof;daarna in een
brandkastje in museum sterrenwacht Sonnenborgh
19. 2014: bij een inbraak werd de
brandkast van de muur gegooid
20. Grote commotie
• Kranten, en andere media meldden de diefstal
• Een meteoriet, een belangrijk onderdeel van
ons cultureel bezit, was gestolen!
• Twee dagen later: tennisspelers, op zoek naar
een verloren bal in het struikgewas bij de
Mytylweg, vonden daar de meteoriet – in
stukken gebroken
• Zo kwam de Ellemeet terug op Sonnenborgh
22. WAT GEBEURDE MET DE ELLEMEET
VOOR HIJ OP NEDERLAND STORTTE
Nu de voorgeschiedenis
23. Verblijftijd in de ruimte
• In de ruimte wordt de meteoriet getroffen
• door kosmische stralingsdeeltjes
• Zo ontstaan daar radioactieve elementen met
bekende levensduur.
• Daaronder ook met relatief korte levensduur
• Dat die toch nog in de meteoriet voorkomen
duidt op relatief korte bestralingstijd
32. Meteorieten in vroegere tijden
• 16 nov. 1492: Ensisheim; oudst bekende val; meteoriet ligt in
plaatselijk museum
• 18e
eeuw: de Verlichting: hemelstenen zijn fantasie;
Commissie o.l.v. Lavosier: meteoriet van Lucé (1768) is
gewoon stuk ijzer.
• Maar 1794: Ernst Chladni (Breslau) schreef een boekje over
de buitenaardse herkomst van deze stenen
• Hoon was zijn deel! Hij moet vast zo’n steen op zijn hoofd
gekregen hebben !
• Meteorietenregen in l’Aigle van 1803 bevestigde zijn gelijk
33. Hemelstenen voor het eerst vermeld
• Het Epos van Gilgamesj.
• kleitabletten uit Assyrië (tussen
21e
en 7e
eeuw voor Chr.)
vermeldt voor het eerst
hemelstenen.
• Te lezen in de bewerking van H.
Vanstiphout (Groningen)
• Zie ook het conflict met Enkidoe
• Graftombe (van Gilgamesj?) in
2003 gevonden in oude bedding
van de Eufraat
34. Nummer 6 ?? Woensdag 11 januari 2017
• Tegen de avond, nog bij daglicht (17:09 u)
werd een enorme vuurbol gezien – moeilijk te
fotograferen door nog te sterk daglicht
• Die moet wel een meteoriet geleverd hebben,
en wel ergens in Noord Holland
• Naarstig zoeken naar nummer zes heeft nog
niets opgeleverd , zoals wel te verwachten is
• Het is zoeken naar een speld in een hooiberg
