2. ՊԱՊ ԹԱԳԱՎՈՐ
Պապ թագավորը գրեթե բոլոր աղբյուրներում
հիշատակվում է որպես Արշակ
Երկրորդ արքայի և Փառանձեմի
ամուսնության ժառանգ: Այս մտքի հետ թույլ
տվեք փոքր-ինչ չհամաձայնել: Նախ այս
հարցին պատասխանելու համար գանք
ենթադրյալ հորից` Արշակ Երկրորդից: Արշակը
որդին էր Տիրանի, որն իր թագավորության
վերջին տարում կուրացվել էր Շապուհ
Երկարակյացի հրամանով և իր ծերունական
հանգիստն էր վայելում Կուաշ բերդում: Թագը
ժառանգեց Արշակը, որն այդքան էլ դրա
իրավունքը չուներ Արշակունյաց
ժառանգական կարգի համաձայն: Նա ուներ
ավագ եղբայրներ` Արտաշեսը (Արտաշեսը
մահացել էր ավելի վաղ) և Տրդատը:
3. ՊԱՊ ԹԱԳԱՎՈՐ
Վերջինն իր երկու որդիների` Գնելի և Տիրիթի
հետ պատանդ էր Հռոմում: Ըստ կարգի, գահը
պետք է ժառանգեր ավագ որդին, այսինքն
Տրդատը, իսկ նրա բացակայության դեպքում
որդիներից մեկը: Մենք հստակ գիտենք, որ 353
թվականին Ներսեսն օծվում է հայոց կաթողիկոս,
իսկ մինչ այդ արդեն սպանվել էր Տրդատը: Պապի
կենսագիրներից ոմանք Պապի ծննդյան թիվը
համարում են 353-ը, իսկ մյուսները` 354-ը: Երկու
պարագայում էլ գործ ունենք Արշակի համար ոչ
այնքան բարենպաստ հանգամանքների հետ:
4. ՍՏԵՓԱՆ ԶՈՐՅԱՆ
Ստեփան Զորյանը (իսկական ազգանունը՝
Առաքելյան) ավարտել է ծննդավայրի ռուսական
դպրոցը: 1906 թ-ին մեկնել է Թիֆլիս, աշխատել
«Սուրհանդակ», «Մշակ» թերթերում: 1918 թ-ին լույս է
ընծայել «Տխուր մարդիկ» պատմվածքների առաջին
ժողովածուն, որն աչքի է ընկնում կյանքի և
մարդկային հոգեբանության խոր ճանաչողությամբ:
Պատմվածքներում նա թափանցել է հերոսների
ներաշխարհը, բացահայտել իրականության հետ
ներքին հակասությունները: 1919 թ-ին տեղափոխվել
է Երևան. աշխատել է ՀԽՍՀ լուսժողկոմատում (1922–
25 թթ.), ընտրվել Կենտգործկոմի անդամ (1929–37
թթ.), եղել Հայաստանի գրողների միության
վարչության քարտուղար (1950–54 թթ.): Գրողը մեծ
ճանաչման է հասել «Ցանկապատ» (1923 թ.) և
«Պատերազմը» (1925 թ.) պատմվածքների
ժողովածուներով:
5. ՓԱՎՍՏՈՍ ԲՈՒԶԱՆԴ
Բուզանդի «Պատմությունը» ընդգրկում է շուրջ կես
դար` Խոսրով Կոտակի գահակալությունից (330-338
թթ.) մինչև Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև
Հայաստանի բաժանումը
387թ.։Երկը սկսվում է երրորդդպրությունից և ավար
տվում է վեցերորդ դպրությամբ։ Հայտնի է, որ
առաջին երկու դպրությունները չեն եղել ա Բուզանդի
շարադրանքի ոճն ազատ է և նման չէ 5-րդ դարի
մյուս պատմագիրների ոճին: Հեղինակը հաճախ
է մոռանում այս կամ այն
տվյալը, մոռացկոտ ու անփույթ է նյութի և թեմաների
դասավորության մեջ, միախառնում էիրականություն
ն ու հրաշապատումը, իսկ ժամանակագրությունը
խստորեն չի պահպանում:Բուզանդը չունի Մովսես
Խորենացու քննական մտածողությունը, դեպքերը
պատճառաբանելու և
հիմնավորելու Եղիշեի ունակությունը, սակայն
ունի Ագատանգեղոսի միտումայնությունը
(տենդենցիոզությունը):
