Εργασία της Νεφέλης Καρτελιά, μαθήτρια του Β 1 του 3 ου Γυμνασίου Περιστερίου.

1. Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
ΣΤΟΝ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ , ΣΤΟΣΤΟΝ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ , ΣΤΟ
ΙΣΛΑΜ ΚΑΙ ΣΤΙΣΙΣΛΑΜ ΚΑΙ ΣΤΙΣ
ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
ΝΕΦΕΛΗ ΚΑΡΤΕΛΙΑ, Β1(2016-17)

2. Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ ΚΑΙΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ ΚΑΙ
ΣΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΣΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟ
Πού οφείλεται η απαγόρευση των εικόνων στους εβραίους και τους μουσουλμάνους και πόσο παλιά
είναι;
Στα ιερά κείμενα τόσο των εβραίων όσο και των μουσουλμάνων υπάρχουν προειδοποιήσεις και
απαγορεύσεις όσον αφορά τις εικόνες. Η παλαιότερη από τις δύο απαγορεύσεις είναι η ιουδαϊκή, η
οποία αναφέρεται στην Έξοδο, στο εδάφιο 20:4: «Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον ουδέ παντός
ομοίωμα όσα εν τω ουρανώ άνω και όσα εν τη γη κάτω και όσα εν τοις ύδασιν υποκάτω της γης». Η
Έξοδος φαίνεται πως γράφτηκε μεταξύ του 200 π.Χ. και του 300 μ.Χ. Στο Κοράνι, που γράφτηκε τον
7ο μ.Χ. αιώνα, αναφέρεται: «Και μην καταστήσετε το Θεό αντικείμενο σύγκρισης. Ο Θεός γνωρίζει τα
πάντα, αλλά εσείς δεν κατέχετε αληθινή γνώση». Και στις δύο θρησκείες, η απαγόρευση είναι μια
προειδοποίηση κατά του πολυθεϊσμού, ο οποίος υπήρχε τόσο στην Αραβία όσο και στο αρχαίο
Ισραήλ. Υπάρχει το παράδειγμα των Εβραίων, που παρασύρθηκαν και έφτιαξαν το Χρυσό Μοσχάρι.
Μια απεικόνιση του Θεού εκλαμβανόταν επίσης σαν μια ανάρμοστη απόπειρα να καταστήσει κανείς
το Θεό παρόντα και εξαρτημένο από τις ανθρώπινες επιθυμίες. Τέλος, οι εικόνες μπορούσαν να
παρασύρουν τους πιστούς να λατρεύουν τις ίδιες τις εικόνες ή τον καλλιτέχνη αντί για το Θεό.
Η απαγόρευση της απεικόνισης του Θεού στον ιουδαϊσμό επεκτάθηκε, με τον καιρό, σε κάθε είδους
εικόνα· ωστόσο, δεν ισχύει πια στις μέρες μας. Εξακολουθεί όμως να ισχύει στο μουσουλμανισμό,
ειδικά σε ό,τι αφορά τα αγάλματα και τα γλυπτά. Από την άλλη, όμως, η ανεικονική τέχνη είναι πολύ
ανεπτυγμένη στον ισλαμικό κόσμο.

3. ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ
• Εν αντιθέσει με άλλες θρησκείες, δεν επικεντρώνεται στη λατρεία ενός θεού, αλλά στην
πνευματική πρόοδο του ατόμου για να ξεπεράσει την άγνοια και τον παραλογισμό, έτσι
ώστε να εξελιχθεί σε τέλειο ανθρώπινο ον. Κεντρική φυσιογνωμία είναι ο ιδρυτής,
πρίγκιπας Σιντάρτα, που έγινε γνωστός ως Βούδας, ο φωτισμένος. Οι βουδιστές δεν
λατρεύουν τον Βούδα, αλλά τα αγάλματα και οι απεικονίσεις του θεωρούνται έμπνευση.

4. ΙΝΔΟΪΣΜΟΣ (ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ)ΙΝΔΟΪΣΜΟΣ (ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ)
Στο πολυάριθμο ινδουιστικό πάνθεον, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 33 εκατομμύρια θεότητες τη
σπουδαιότερη θέση κατέχει ο Βισνού, που εκλαμβάνεται ως ο συντηρητής του κόσμου. Ο Βισνού
συνδυάζεται με άλλες δύο θεότητες – εκείνες του Βράχμα ως δημιουργού και του Σίβα ως
καταστροφέα. Και οι τρεις μαζί αποτελούν τη θεϊκή τριάδα, την Τριμούρτι. Ο Βισνού είναι ο
υπέρτατος κύριος του σύμπαντος. Φέρει πολεμικό δίσκο (τσάκρα) και αχιβαδωτή τρομπέτα (σάνκα).
Ιερό του ζώο είναι το μυθικό πλάσμα Γκαρούντα, και σύντροφός του η θεά της Τύχης, Λάκσμι. Η
πανταχού παρουσία του επιτυγχάνεται μέσω των πολλαπλών ενσαρκώσεών του (αβατάρα), από τις
οποίες οι πιο γνωστές είναι ο Ράμα, ήρωας του έπους Ραμαγιάνα, και ο Κρίσνα, ήρωας του ιερού
ποιήματος Μαγκαβάνι Γκίτα. O Kρίσνα αποτελεί τη σημαντικότερη από τις ενσαρκώσεις του θεού
Βισνού και λατρεύεται από πληθώρα ινδουιστών. Ο σαγηνευτικός ήχος της φλογέρας του, που μοιάζει
με τη φωνή του, κάνει τους ανθρώπους να ξεχνούν τις καθημερινές ασχολίες και τους καλεί κοντά
του. Ο Σίβα έχοντας ως αποστολή την καταστροφή αλλά και την εξ αρχής δημιουργία, εκφράζει την
καταστρεπτική και συγχρόνως δημιουργική δύναμη του υπέρτατου όντος. Φέρει τρία μάτια και
κρατά τρίαινα. Ιερό του ζώο είναι ο ταύρος Νάντι, και σύντροφός του η θεά Παρβάτι. Η παρουσία του
αντικαθίσταται συχνά με το φαλλικό σύμβολο της γονιμότητας Shiva linga, ενώ ο χορός του ως Shiva
nataraja συμβολίζει την αιώνια κίνηση του κόσμου.

5. Ο ερωτισμός αποτελεί μία βασική έννοια του ινδικού πολιτισμού. Αποτυπώνεται γλαφυρά
σε διάφορα συγγράμματα, σε ερωτικά συμπλέγματα που περιτρέχουν τους ινδουιστικούς
ναούς, καθώς και σε ξυλόγλυπτα που κοσμούν το εσωτερικό ναών ή άρματα των θεών
(ράθας) σε λιτανείες. Η απεικόνιση του «μιθούνα» (ζεύγος σε ερωτικό εναγκαλισμό),
θεωρείται ότι συμβολίζει την υπέρβαση του διαχωρισμού σε αρσενικό και θηλυκό, και την
επανενσωμάτωση στο αρχέγονο – Απόλυτο. Ωστόσο οι ερωτικές στάσεις έχουν πολύπλοκο
νόημα που δεν έχει μέχρι σήμερα αποσαφηνιστεί.

6. Ο ερωτισμός αποτελεί μία βασική έννοια του ινδικού πολιτισμού. Αποτυπώνεται γλαφυρά
σε διάφορα συγγράμματα, σε ερωτικά συμπλέγματα που περιτρέχουν τους ινδουιστικούς
ναούς, καθώς και σε ξυλόγλυπτα που κοσμούν το εσωτερικό ναών ή άρματα των θεών
(ράθας) σε λιτανείες. Η απεικόνιση του «μιθούνα» (ζεύγος σε ερωτικό εναγκαλισμό),
θεωρείται ότι συμβολίζει την υπέρβαση του διαχωρισμού σε αρσενικό και θηλυκό, και την
επανενσωμάτωση στο αρχέγονο – Απόλυτο. Ωστόσο οι ερωτικές στάσεις έχουν πολύπλοκο
νόημα που δεν έχει μέχρι σήμερα αποσαφηνιστεί.