1. зөвлөмж
Улаанбаатар хотын агаарын болон орчны бохирдлыг үүсгэгч хүчин зүйл нь гэр хорооллын 145.0
мянган айл өрхийн хэрэглэж байгаа галлагаатай зуух, нийслэлийн гурван дулааны цахигаан
станц, 150.0 мянга орчим авто тээврийн хэрэгсэл, 1.4 мянган бага, дунд оврын нам даралтын
уурын зуух, бусад эх үүсвэр буюу талхлагдсан газрын хөрс, шороон зам, баригдаж байгаа болон
засварт орсон барилга байгууламж, блок-тоосгоны үйлдвэр, элс, хайрганы карьер, хатуу хог
хаягдал юм.
Агаарын бохирдолд байгаль цаг уурын нөхцөл, уур амьсгалын өөрчлөлт ч бас нөлөөлж байна.
Дулааны цахилгаан станц, нам даралтын зуух, айл өрх, аж ахуйн нэгж, байгууллагууд жилдээ 5.9
сая тонн түүхий нүүрс, 237.0 мянган шоо метр мод шатааж, 260.0 мянга орчим тонн
бохирдуулагч бодис агаарт цацдаг байна.
Нийслэлд 200 квт-аас дээш хүчин чадалтай 18 янзын хийц загвар бүхий халаалтын тогоотой 186
нам даралтын зуух ажиллаж байгаагаас 25,3 хувь нь үнс баригчтай, 139 буюу 74,7 хувь нь үнс
баригчгүйгээс дутуу шаталтын элдэв механик хольцыг утаатай хамт агаарт шууд гаргадаг.
Улаанбаатар хотод нийтдээ 150.0 мянга орчим автотээврийн хэрэгсэл байгаагийн 74,6 хувь нь
суудлын, 18,6 хувь нь ачааны, 5,5 хувь нь автобус, 0,1 хувь нь тусгай зориулалтын автотээврийн
хэрэгсэл юм.
Тэдгээрийн 71,5 хувь нь бензин, 28,5 хувь нь дизель түлш хэрэглэдэг бөгөөд нийт автомашины
78 хувь нь 10-аас дээш жил хэрэглэгдсэн байна.
Автомашинаас ялгарч байгаа хийн найрлаганд этилт хар тугалга, нүүрс устөрөгч, азотын ислүүд,
нүүрс устөрөгчийн дутуу ислүүд зэрэг 270 гаруй төрлийн хорт бодис байдаг нь олон улсын
судалгаагаар нэгэнт тогтоогджээ.
Агаарын бохирдол үүсгэгч гол эх уурхай нь гэр хорооллын талхлагдаж элэгдэлд орсон хөрс,
шороон зам, баригдаж байгаа болон засварт орсон барилга, элс хайрганы карьер, блок-тоосгоны
үйлдвэр, хуурай хог хаягдал зэргээс үүсдэг тоос, тоосонцор юм.
Жишээлбэл, Дэлхийн банкны төслийн шугамаар хийсэн судалгаагаар Зуун айл орчимд PM10
буюу 10 мкм-ээс доош тоосонцорын дотор гэрийн зуухнаас гарч байгаа утааны бохирдол 47%,
газрын хөрснөөс босч байгаа тоос 48 хувийг тус тус эзэлдэг байна.
Улаанбаатар хотод жил бүр 600.000,0 м3 орчим хатуу хог хаягдал гардаг бөгөөд ил задгай,
замбараагүй хаягдсан ахуйн болон үйлдвэр, барилгын хог, хаягдал нь агаар, хөрс, усыг
бохирдуулах гол эх үүсвэрийн нэг болж байна.
Агаарт байгаа хөрснөөс гаралтай тоосны 48 хувь нь хог хаягдлаас үүдэлтэй нь тогтоогджээ.
Агаарт байгаа хорт хий, тоосонцорын агууламж зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэд дахин хэтэрсний
улмаас хүний эрүүл мэндэд ихээхэн сөргөөр нөлөөлж байна.