Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր/ 8-1 դաս.

1. Արտաթորության համակարգ
Սյուզի Հովհաննիսյան 8/1 դաս.
Կենսաբանություն

2. Արտաթորության համակարգ, արտազատիչ համակարգ, օրգանների ամբողջություն,
որով մարդու և կենդանիների օրգանիզմից հեռացվում են ավելորդ ջուրը,
նյութափոխանակության վերջնական արգասիքները, աղերը, ինչպես նաև օրգանիզմ
մտած և այնտեղ առաջացած թունավոր նյութերը։ Նախակենդանիների օրգանիզմից
լուծելի արտազատուկը արտաքին միջավայր է դուրս գալիս դիֆուզիայի կամ
օսմոկարգավորման ֆունկցիա կատարող կծկող վակուոլների օգնությամբ։ Ջրային
ցածրակարգ բազմաբջիջների և ծովային քիչ ակտիվ կենդանիների
նյութափոխանակության արգասիքները հեռացվում են մարմնի մակերեսով և
միջավայրի հետ կապ ունեցող խոռոչների պատերով։

3. Անողնաշարավորների մեծ մասի արտաթորման ֆունկցիան մասամբ կատարում են
աղիքները։ Կենդանական աշխարհի էվոլյուցիայի ընթացքում դիֆերենցվում է
հատուկ արտաթորության համակարգ։ Ստորակարգ որդերի, անելիդների
արտաթորության օրգանները պրոտոնեֆրիդներն են, իսկ օղակավոր որդերի մեծ
մասինը՝ մետանեֆրիդները։ Ցամաքային հոդվածոտանիների արտաթորման
ֆունկցիան կատարում են աղիքների պատերը կամ մալպիգյան անոթները։ Մարդու
և բարձրակարգ կենդանիների արտաթորության օրգաններն են՝ երիկամները,
թոքերը, մաշկը, քրտնագեղձերը, աղիքները և այլն, որոնց գործունեությամբ
ապահովվում է օրգանիզմի ներքին միջավայրի կայունությունը։

4. Երիկամներում միզագոյացման շնորհիվ նյութափոխանակության արգասիքները
(միզանյութ, միզաթթու, կրեատինին, ամոնիակ), ինչպես նաև որոշ իոններ
(նատրիում, կալիում, ֆոսֆոր), ջրի ավելցուկը և տարբեր աղեր հեռացվում են
օրգանիզմից, որով և կարգավորվում է օրգանիզմի օսմոտիկական ճնշման
հավասարակշռությունը, իոնային բաղադրությունը և թթվահիմնային
կայունությունը։ Արտաթորության օրգանների ֆունկցիայի խանգարումը կարող է
պատճառ դառնալ մի շարք հիվանդությունների, երբեմն՝ մահվան։

5. Նյութի աղբյուրը՝ -ից
Նյութը պատրաստեց՝ Սյուզի Հովհաննիսյան 8-1
դասարան
Նյութը պատրաստեցի՝ Կենսաբանություն առարկայի
համար/դասավանդող Անուշ Ասատրյան