Dr. Kumaran's workshop - Nepal, September 2016

1. (INGENAES)
INGENAES का सहकर्मि गैर सरकारी संस्थाहरुको
लागग संगठनात्मक क्षमता अर्िब्रिदी कार्यिााला
सत्र २
गैर सरकारी संस्थाका आधारअहरु
मुथुसामी कु मारन , पि एच डि (िा. के )
पररवार युवा तथा सामुदाययक बिज्ञान बिभाग
युयनभर्सिटी अफ फ्लोररडा

2. • संस्थाका बिशेष बिशेषताहरु
• कहहले संस्था सुरु गनुि हुुँदैन
• ककन संस्था सुरु गनुि पर्ि?
• गैर सरकारी संस्था स्थापनाका मुख्य चरणहरु
• अि संस्थाको आवश्यकताहरु लक्ष्ययत िगिहरु उद्धेश्य
, मुल मान्यताहरु कसरी बिकास गने भन्ने अभ्यास
गरौ
सत्र २ का योजनाहरु

3. • उद्धेश्य
• दान तथा परोपकार
• स्वयमसेवा
• सहजातमक कर व्यवस्था
संस्थाका बिशेष बिशेषताहरु

4. • तपाईं सुँग समयको र्समा भएको कु नै योजना र्
जस्ले समुदायलाई फाईदा पुयािउन सक्र्
• तपाईं कु नै आवश्यकता भएको पररवार वा ब्यक्ती
बिशेषलाई सहयोग गनि चाहनु हुन्र्
• तपाईंलाई सेवा प्रदान गनि पयािप्त मात्रामा अनुदान
प्रात हुन्र् भन्ने सोच्नु हुन्र् भने
• तपाईं सेवा हदन चाहनुहुन्र् तर कर मुक्त
हुनचाहनुहुन्र् भने
• तपाईं सोचनुहुन्र् कक तपाईंको हालको काम अथिपूणि
र्ैन
संस्था सुरु गनि नहुने कारणहरु

5. • हाल चर्लरहेको संस्थासुँग काम गनुिहोस ् जहाुँ तपाईंले
अथिपूणि योगदान गनिसक्नुहुनेर्
• नयाुँ तथा नबिन सेवा प्रदान गनि चर्लरहेको संस्थासुँग
आिदध हुनुहोस ्
• पारीयोजनाको कर मुक्त हुनका लागग आगथिक सहयताको
खोजी गनुिहोस ्
• नेपालमा कायिरत अन्तरराक्ष्रिय गैर सरकारी संस्थाका
बिशेष पारीयोजनहरुमा समुदायका मुद्दाहरु वा समस्याहरु
सम्िोधन गनि सम्भावना खोज्नुहोस ्
संस्थाहरु सुरु गनुिका बिकल्पहरु
(श्रोत: Action without Borders)

6. • तपाईं सुँग एस्ता लाभग्राही र्न जस्को आवश्यकता
हालसम्म पुरा भएको र्ैन भने
• तपाईंसुँग यत आवश्यकता पुरा गने नयाुँ कायिक्रम र्
भने
• तपाईंलाई थाहा र् कक तपाईं सुँग सेवा र्लने सेवाग्राही
हुनेर् भने
• तपाईंले स्थायनय सहयोग प्राप्त गनुि हुनेर् भने
• तपाईं र तपाईंको सहयोगीहरुले लामो समयको लागग
योजना िनाउनु भएको र् भने
• तपाईंलाई थाहा र् कक संस्थालाई सहायता गदै दुरदशी
श्रोतहरुको पररक्षालन कसरी गने
गैर सरकारी संस्था सुरु गने आदशि
शतिहरु

7. • चरण - १ संस्थाले सम्िोधन गने आवश्यकताको
पहहचान ,रुजु र पररभाषषत गने
• सामुदाययक आवश्यकताको अनुसन्धान गने
• संस्था सुरु गनि प्रेररत गने कारकहरुको आवश्यकता
कथन यनमािण गने
• संस्थाको लयय, उद्धेश्य र मुख्य मान्यताहरुको
पहहचान गने
नयाुँ संस्था सुरु गदाि

8. र्मसन
कार्यिक्रम र
सेवाहरु

9. • संस्थाको उद्धेश्यको कथन
• संस्थाको अक्ष्स्तत्वकोलागी आधारभुत कारण
बिशेष रुपले तोक्नु
• संस्थाको क्षेत्र स्थाषपत गनुि र यस्का अनुपम
बिशेषताहरुको पहहचान गनुि
• स्पस्ट, स्मरणयोग्य र सारांशमा हुनु पदिर्
• संस्थाले के गर्ि, कस्कालागी गर्ि , यस्का
फरक प्रयतश्पधािहरु के हुन र यस्ले ककन यो
गदिर्
र्मशन कथन

10. • असल उदाहरण :
• “Alachua County का युिाहरुको(( कस्लाई )
ससक्ष्क्तकरण गनि र प्रेररत गनि ,उयनहरुको
उत्तरदायी , स्वस्थ , उत्पादक र सफल नागररक
हुन सक्ने सम्भावनाको महसुश गराउन (ककन)
– Boys & Girls Club of Alachua County
• खराि उदाहरणहरु:
• िालिच्चाहरुको पढन सक्ने क्षमता सुधार गने
• घरबिहहनहरुलाई सेवा गनि
• भोका िालिच्चाहरुलाई खुवाउन :
र्मशन कथन

11. • संस्थाले चाहेको भबिरयको आफ्नो गचत्र
• यदी संस्थाले आफ्ना र्मसन पुर गरेमा
यस्को भबिरय कस्तो हुनेर्?
• यो संस्थाको पथदशिक गचत्र हो
• भबिश्यमा हामी संस्थाको भबिरय कस्तो
देख्न चाहनर्ौ भन्ने कु रालाई समेटनु पर्ि
दुदिर्शिता कथन

12. • संस्थाले चल्न सक्ने िाटो िनाउने र्सद्धान्तहरु
र बिस्वासहरु
• जो सुकै लाई पयन संस्थाको अङ िन्न प्रेररत गने
नैतीक ढाचा र र्सद्धान्तहरु
• संस्थाका लागग कु न मुल्य मान्यताहरु महत्वोपूणि
र्न र तेस्लाई हामी संस्थाले कसरी र्लयोस भन्ने
चाहन्र्ौ भन्ने कु रालाई समेटनु पर्ि
• असल उदाहरण :
– Girls Place मा हामी हरेक िार्लकाहरु प्रेररत हुनुपर्ि ,
चुनौती हदनु पर्ि, र उतम हुनेगरी पालनपोषण गररनु
पर्ि भन्ने षवश्वाश राख्दर्ौ
मुख्य मान्यताहरु

13. • चरण ३ : यनिेदनका सिै आवश्यकताहरुको पहहचान
गरी योजना िनाउने
• चरण ४: यनदेशक र संचालकहरुको प्रारक्ष्म्भक िोडि
गठन गने
• चरण ५: संस्थाको लागग नाम चयन गन्रे र सिै
कागजातको लागग फायल तयार गने
• चरण ६: उपयनयमहरुको खेस्रा तयार गने र िोडिद्वारा
क्ष्स्वकक्रत गराउने
• चराण ७ : लययहरु र उद्धेश्यहरु सहहतको कायिक्रम
योजना यनमािण गने
नयाुँ संस्था सुरु गदाि ….

14. • चरण ८: िजेट र आगथिक योजनमा यनमािण गनुि
• चरण ९: कर चुक्ताका लागग सिै फायलहरु तयार
गने
• चरण १०: कोष संकलन को सन्यन्त्र स्थाषपत गने
• चरण ११: कमिचारीहरु यनयुक्त गने, स्वयमसेवकहरु
भनाि गने र सेवाहरु प्रदान गने
• चरण १२: सधैं र्मसनमा लागगराख्ने
नयाुँ संस्था सुरु गदाि ….

15. • कृ याकलापअको पन्नामा यनम्न जानकारीहरु प्रदान
गनुिहोस्(१५ र्मनट ):
• समाजमा भएका सम्िोधन गररनुपने समस्याहरु
• पुरा गररनुपने बिशेष आवश्यकताहरु
• संस्थाका सेवाग्राहहहरु
• संस्थाको नाम
• र्मसन कथन : के , ककन र कस्का लागग भन्ने सुत्र
प्रयोग गनुिहोस ्
• मुख्य मान्यताहरु: संस्थाका पथदशिक र्सद्धान्तहरु
• समुह र्लफल
कृ याकलाप

16. • यनदेर्शत समुहमा िस्नुहोस ् :
1. हरेकले आफु ले लेखेको मुख्य िुदा प्रस्तुत गनुिहोस ् (
५ र्मनटमा )
2. समुहले एउटा प्रस्तुती र्नौट गने र सुझािहरु प्रदान
गने (५ र्मनटमा)
3. प्रयतिेदन पेश गने: हरेक समुहले र्यनएको प्रस्तुती
प्रस्तुत गने (५ र्मनट मा) :संस्थाको नाम ,उद्धेश्य
, लयय र मुख्य मुल्य मान्यताहरु
कृ याकलाप समुह र्लफल