This session defines strategic planning, describes why it is important, and details the major steps to strategic planning. These presentations are are part of a workshop series that was implemented in Nepal and 2016 as part of the INGENAES initiative.

1. s[lifk|;f/;]jf leq n}+lus / kf]if0fkIfsf]Plss/0f (INGENAES)
INGENAES का सहकर्मि गैर सरकारी संस्थाहरुको
लागग संगठनात्मक क्षमता अर्िवृद्धी कार्िशाला
सत्र ६
कार्यक्रम मुल्र्ाङ्कन
मुथुसामी क
ु मारन , पि एच डि (िा. क
े )
िररवार र्ुवा तथा सामुदायर्क बिज्ञान बिभाग
र्ुयनभर्सयटी अफ फ्लोररिा

2. • कार्यक्रम मुल्र्ाङ्कन भनेको क
े हो र र्ो ककन
महत्विूर्य छ?
• मुल्र्ाङ्कनका मुख्र् आधारहरु
• प्रकृ र्ा मुल्र्ाङ्कन र नयतजा मुल्र्ाङ्कन
• मुल्र्ाङ्कन र्ोजनाका चरर्हरु
सत्र ६ को र्ोजना

3. • कार्यक्रम मुल्र्ाङ्कन भनेको कार्यक्रमको िारेमा आवश्र्क यनर्यर्
गने जानकारी संकलन तथा बिस्लेशर् गने िदयतगत प्रकृ र्ा हो
• कार्यक्रम मुल्र्ाङ्कनले कार्यक्रमलाई अझ राम्रो िनाउन मदत गछय
• कार्यक्रम मुल्र्ाङ्कनले ३५ वा अन्र् बिर्भन्न ककर्समका
मुल्र्ानकनहरु समािेश गनय सक्छ
• कार्यक्रमहरु र सेवाहरु सुधार गने दुई मुख्र् प्रकारका
मुल्र्ाङ्कनहरु:
- प्रकृ र्ा मुल्र्ाङ्कन - नयतजा मुल्र्ाङ्कन
कार्यक्रम मुल्र्ाङ्कन भनेको क
े हो?

4. • संस्था जे गनय स्थापित हो त्र्ही गदैछ भन्ने रुजु गनय
• सेवा प्रदान गने प्रकृ र्ा सुधार गनय
• दाताहरुको कार्यक्रमको सफलताको प्रमार्को िढदो मागको कारर्
• कार्यक्रमहरुको बिच तुलना गरी सहह श्रोत यनधायरर् गने यनर्यर् गनय
•
• सावयजयनक सम्िन्ध ब्र्ािाररक र सेवाहरुको प्रिधयनमा प्रर्ोग
हुनसक्ने तथ्र्ान्क तथा नयतजा उत्िादन तथा रुजु गनय
•
• कार्यक्रम र्ोजना प्रकृ र्ाको महत्विूर्य भाग हुनुिदयछ
कार्यक्रम मुल्र्ाङ्कन ककन महत्विूर्य छ?

5. • मुल्र्ाङ्कन क
े उद्धेश्र्का लागग गररदैछ?
• मुल्र्ाङ्कनिाट आउने जानकारीका िाठक को हुनुिदयछ?
• कस्तो जानकारी आवश्र्क छ?
• जानकारी क
ु न श्रोतिाट संकलन गररन्छ ?
• जानकारी कसरी संकलन गररन्छ (बिधी )?
• मुल्र्ाङ्कन गनय क
े श्रोतहरु उिलब्ध छन?
मुल्र्ाङ्कनका मुख्र् आधारहरु

6. • र्ोजना अनुरुि कार्यक्रम लागु भएको छ छैन भनी रुजु गने प्रकृ र्ागत
बिधी
• यनर्यर्त्मक मुल्र्ाङ्कन ियन भयनन्छ
• कार्यक्रम क
ु न हदसम्म लागु भर्ो भनी यनधायररत गनय
• कार्यक्रमको गुर्स्तरको िारेमा ब्र्िस्थािकहरुलाई सल्लाह-सुझाि प्रदान
गनय
• दाताहरु र सरोकारवलाहरुलाई कार्यक्रमको जवाफदेहहता प्रदान गनय
• कार्यक्रम लागु गने िेला कार्यक्रमको गुर्स्तर सुधार गनय आवश्र्क
समार्ोजन गनय
प्रकृ र्ा मुल्र्ाङ्कन

7. • कार्यक्रमको प्रभाभकारीता मािन गनय तथ्र्ान्क सँग्रह तथा
बिस्लेषर् गने प्रकृ र्ागत बिधी
• कार्यक्रमद्वारा ल्र्ाइएका िररवतयन मािन गनय मात्रा नभैइ त्र्ो
कार्यक्रमलाई िररवतयनअको र्ोगदान गनय स्थापित गने
• छोटो अवगधका उिजहरु
-र्सि ज्ञान तथा व्र्िहारमा िररवतयन
• मध्र्म अवगधका उिजहरु
-व्र्िहार तथा यनर्यर् गने क्षमतामा िररवतयन
• लामो अवगधका उिजहरु
- स्तर तथा स्स्थयतमा िररवतयन
-
नयतजा/ प्रयतफल मुल्र्ाङ्कन

8. 1) काम गने समुह यनमायर् गने
2) मुल्र्ाकन प्रकृ र्ा र सेवाग्राही यनधायरर् गने
3) ताकक
य क नमुनाको सर्मक्षा गने
4) मुल्र्ाङ्कनका प्रश्नहरु िहहचान गने
5) बिगधको छनौट
6) तथ्र्ान्क सन्कलन तथा बिष्लेशन गने
7) मुल्र्ाकन प्रयतिेदन यनष्कशय
मुल्र्ाङ्कन र्ोजनाका चरर्हरु

9. • िाहहर् मुल्र्ाङ्कनकताय यनर्ुक्त गने
– फाईदा- बिषर्गत, बिशेषग्र्ता
– िेफाईदा- महगो, समस्र्ा र सरोकारवलाहरुको िारे
िर्ायप्त ज्ञानको कमी हुन सक्ने
• िाहहर् सलाहकार र कार्यक्रमका कमयचारीको सहर्ोगमा
आन्तररक मुल्र्ाङ्कन टोलीको प्रर्ोग गने :
- फाईदा- काम महँगो , कार्यक्रम उद्धेश्र्हरुको स्स्थरता
- िेफाईदा- कमयचारीको समर्को प्रयतिधता ,काम
बिषर्गत तथा िस्तुगत मुल्र्ाङ्कन प्रयतिेदन
• कमयचारीद्वारा सहार्ता गररएको आन्तररक मुल्र्ाङ्कन दल
– फाईदा- काम महँगो, शाहअभागीता प्रिधयन गछय
– िेफाईदा-बिशेषग्र्ता र बिस्वासयनर्ताको कमी
सहह मुल्र्ाङ्कनकताय र टोली वा दल

10. 1. मुल्र्ाङ्कनको सन्दभय, कार्यक्रमको उद्धेश्र्, कमयचारी, सहभागगहरु ,
सेवाग्राहहहरु र अरु सरोकारवलहरुको िारेमा छलफल
2. मुल्र्ाकन ढाचाहरु: सामान्र्तर् प्रर्ोग गररने ढाचाहरु
– कार्यक्रमा अघी र िछीको स्स्ठयतको तुलना
– यनर्न्त्रर् समुह प्रर्ोग गरी , कार्यक्रम अघी र िछीको तुलना
3. मुल्र्ाकन प्रश्नहरु (िर्ायप्तता, प्रभाभकारीता, उिर्ुक्तता र
दक्ष्र्तामा क
े स्न्ित )
मुल्र्ाकन र्ोजना

11. 4. प्रत्र्क उद्धेश्र्का लागग र्ोजनामा यनम्न िेहोराहरुको पववरर् उल्लेख गनुय
िछय :
– जानकारीका प्रकारहरु ( आगथयक ,सामास्जक तथ्र्ाक ,ज्ञानको िररितयनका
सुचक मािकहरु, िानी व्र्िहार ,चेतना )
– जानकारीका श्रोतहरु (कमयचारीहरु ,सेवाग्रहहहरु ,तथा सरोकारवलाहरु
– जानकारीका श्रोतहरु छनौट गने आधारहरु ( नमुना ,कार्यक्रमको लम्िाइ
,उमेर, र्लङ इत्र्ादी )
– जानकारी सङ्कलन गने बिधीहरु (अन्तवायता ,अिलोकन ,लस्क्ष्र्त समुह
छलफल ,कागजातको सर्मक्षा )
5. मुल्र्ाकन प्रकृ र्ा ब्र्िस्स्थत तथा रेखदेख गने कार्यबिधी
मुल्र्ाकन र्ोजना

12. सत्र दुइको कृ र्ाकलाि िन्नाको िछाडि यनम्न क
ु राहरु
लेख्नुहोस् ( कार्यक्रम उद्धेश्र् १.१ िछी ) …
१. तिाईंको उद्धेश्र् १.१ को लागग तीन बिशेष
रर्यनतीहरु कृ र्ाकलािहरु लेख्नुहोस्
- उद्धेश्र्का प्रयतफल लेख्नुहोस्
• एउटा तत्कालको ( र्सि , प्रबिती र ज्ञान मा िररवतयन )
• एक मध्र्मको ( िानी तथा यनर्यर् प्रकृ र्ामा िररवतयन )
• एक लामो समर्को ( स्तर र अवस्थामा िररवतयन )
२ . तिाईंको समुहमा रर्यनतीहरु र प्रयतफलहरु प्रस्तुत
गनुयहोस्
३. सामुहहक छलफल र प्रयतिेदन िेश गने!
कृ र्ाकलाि