2. ԻՐԱՆԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԸ Ք.Ա 3-1 ՀԱԶԱՐԱՄՅԱԿՆԵՐՈՒՄ Ք.Ա 3 ՀԱԶԱՐԱՄՅԱԿՈՒՄ ԻՐԱՆԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ԱՐևՄՈՒՏՔՈՒՄՁևԱՈՐՎԵՑ ԱՌԱՋԻՆ ՔԱՂԱՔ-ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ:ՄԻԱՎՈՐՎԵԼՈՎ ՆՐԱՆՔ ԿԱԶՄԵՑԻՆ ԷԼԱՄԱԿԱՆ ՀԱՄԱԴԱՇՆՈՒԹՅՈՒՆԸ:ԷԼԱՄԸ ԱՌԱՋԻՆՆԵՐԻՑ ԷՐ ՈՐ ԵՆԹԱՐԿՎԵՑ ՍԱՐԳՈՆ ԱՔԱԴԱՑՈՒ ԱՐՇԱՎԱՆՔՆԵՐԻՆ:ԴՐԱՆՑ ԱՐԴՅՈՒՆՔՈՒՄ ԷԼԱՄԸ ԳՐԱՎՎԵՑ ԵՐԿՐՈՒՄ ՀԱՍՏԱտՎԵՑ ԱՔԱԴԱԿԱՆ ՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆ:ՄԻՋԱԳԵՏՔՈՒՄ ՈՒՐԻ 3-րդ ՀԱՐՍՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՍՏԵՂԾՄԱՄԲ ՍԵՐՏ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՀԱՍՏԱՏՎԵՑԻՆ ԷԼԱՄԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԵՏ:ՆՐԱՆՑ ՄԻՋև ՆՈՒՅՆԻՍԿ ԿՆՔՎԵՑԻՆ ԱՄՈՒՍՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ:ԻՐԱՎԻՃԱԿԸ ՓՈԽՎԵՑ ՈՒՐԻ 3-րդ ՀԱՐՍՏՈՒԹՅԱՆՎԵՐՋԻՆ ՇՐՋԱՆՈՒՄ:

3. Ք.Ա 3 ՀԱԶԱՐԱՄՅԱԿՈՒՄ ԻՐԱՆԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ԱՐևՄՈՒՏՔՈՒՄՁևԱՈՐՎԵՑ ԱՌԱՋԻՆ ՔԱՂԱՔ-ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ:ՄԻԱՎՈՐՎԵԼՈՎ ՆՐԱՆՔ ԿԱԶՄԵՑԻՆ ԷԼԱՄԱԿԱՆ ՀԱՄԱԴԱՇՆՈՒԹՅՈՒՆԸ:ԷԼԱՄԸ ԱՌԱՋԻՆՆԵՐԻՑ ԷՐ ՈՐ ԵՆԹԱՐԿՎԵՑ ՍԱՐԳՈՆ ԱՔԱԴԱՑՈՒ ԱՐՇԱՎԱՆՔՆԵՐԻՆ:ԴՐԱՆՑ ԱՐԴՅՈՒՆՔՈՒՄ ԷԼԱՄԸ ԳՐԱՎՎԵՑ ԵՐԿՐՈՒՄ ՀԱՍՏԱտՎԵՑ ԱՔԱԴԱԿԱՆ ՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆ:ՄԻՋԱԳԵՏՔՈՒՄ ՈՒՐԻ 3-րդ ՀԱՐՍՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՍՏԵՂԾՄԱՄԲ ՍԵՐՏ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՀԱՍՏԱՏՎԵՑԻՆ ԷԼԱՄԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԵՏ:ՆՐԱՆՑ ՄԻՋև ՆՈՒՅՆԻՍԿ ԿՆՔՎԵՑԻՆ ԱՄՈՒՍՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ:ԻՐԱՎԻՃԱԿԸ ՓՈԽՎԵՑ ՈՒՐԻ 3-րդ ՀԱՐՍՏՈՒԹՅԱՆՎԵՐՋԻՆ ՇՐՋԱՆՈՒՄ:

4. ՍԱԿԱՅՆ ԷԼԱՄԻ ՎԵՐԵԼՔԸ ԺԱՄԱՆԱԿԱՈՐ ԷՐ ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ՄԻՋԱԳԵՏՔԻ ԻՍԻՆ ՔԱՂԱՔԻ ԱՐՔԱ ՆԱԲՈՒԳՈԴՈՆՈՍՈՐ 1 ՋԱՂՋԱԽԵՑ Է ԼԱՄՑԻՆԵՐԻՆ և ՀԵՏ ՎԵՐԱԴԱՐՁՐԵՑ ԲԱԲԵԼՈՆՅԱՆ ՔԱՂԱՔՆԵՐԸ:ՀԱՋՈՐԴ ԱՐՔԱՆԵՐԸ ՆՈՒՅՆՊԵՍՎԱՐՈՒՄ ԷԻՆ ՀԱԿԱԱՍՈՐԵՍՏԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՇԱՐՈՒՆԱԿ ՄԻՋԱՄՏԵԼՈՎ ԲԱԲԵԼՈՆԻԱՅԻ ԳՈՐԾԵՐԻՆ:ՍԱԿԱՅՆ ԱՅՍ ՄԻՋԱՄՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԻՄՆԱԿԱՆՈՒՄ ՁԱԽՈՂՎՈՒՄ ԷՐ:ՄԻԱՅՆ Ք.Ա 646Թ ԱՍՈՐԵՍՏԱՆԸ ՀԱՍԱՎՀԱՋՈՂՈՒԹՅԱՆ: ԳՐԱՎԵՑ ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔ ՍՈՒՍԱՆ ՔԱՆԴՎԵՑ ԳԼԽԱՈՐ ԶԻԿԿՈՒՐԱՏ_ՏԱՃԱՐԸ,ԳՐԱՎՎԵՑԻՆ ՔՐՄՈՒԹՅԱՆ և ՄԵԾԱՔԱՆԱԿ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆԸ;ԴՐԱՆԻՑ ՀԵՏՈ ԷԼԱՄԱԿԱՆ ՀԱՄԱԴԱՇՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱԴԱՐԵՑ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՆԱԼՈՒՑ:

5. ՊԱՐՍԻԿՆԵՐԸ ԱՔԵՄԵՆԻԱՆ ՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱԶՄԵԼՈՒՑ ԱՌԱՋ ՄՈՏ Ք.Ա 1000Թ ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ԻՐԱՆ ՄՈՒՏՔ ԳՈՐԾԵՑԻՆ ՀԻՆ ՊԱՐՍԿԱԿԱՆ ՑԵՂԵՐԸ` ԱՅՍՏԵՂ ՀԻՄՆԵԼՈՎ ԻՐԵՆՑ ՑԵՂԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ:ԴՐԱՆՑԻՑ ԱՎԵԼԻ ՀԶՈՐԸ ԱՆՇԱՆ և ՊԱՐՍՈՒՄԱՇ ԵՐԿՐՆԵՐՆ ԷԻՆ:ԷԼԱՄԻ ԱՆԿՈՒՄԻՑ ՀԵՏՈ ՆՐԱՆՔ ՃԱՆԱՉՎԵՑԻՆ ԱՍՈՐԵՍՏԱՆԻ ԳԵՐԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆ:ԱՆՇԱՆՈՒՄ ԳԱՀ ԲԱՐՁՐԱՑԱՎ ԿՅՈՒՐՈՍ ՄԵԾԸՊԱՅՔԱՐ ՍԿՍՎԵՑ ՄԱՐԱԿԱՆ ԳԵՐԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ԱԶԱՏԱԳՐՎԵԼՈՒՀԱՄԱՐ:ԵՐԵՔ ՏԱՐԻ ՊԱՅՔԱՐԻՑ ՀԵՏՈ ՆԱ ՊԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՏՆԵՑ ՄԱՐԵՐԻՆ և ԳՐԱՎԵՑ ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔԸ ԷՔԲԱՏԱՆԸ:ՆԱ ԳՐԱՎԵՑ ԲՐԵԹԵ ՈՂՋ ՓՈՔՐ ԱՍԻԱՆ<ՀԵՏՈ ՆԱև ԲԱԲԵԼՈՆԸ:Ք.Ա 529Թ ՄԱՍԱԳԵՏՆԵՐԻ ՑԵՂԻ ԴԵՄ ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏՈՒՄ ՊԱՐՍԿԱԿԱՆ ԶՈՐՔԵՐԸ ԿՐԵՑԻՆ ԾԱՆՐ ՊԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆ ԻՍԿ ԿՅՈՒՐՈՍԸ ՍՊԱՆՎԵՑ:ԿՅՈՒՐՈՍԻՆ ՓՈԽԱՐԻՆՈՂ ՈՐԴԻՆ ԿԱՄԲԻԶԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿԵՑ ՀՈՐ ՀԱՋՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ Ք.Ա 525Թ ԳՐԱՎԵՑ ՄԵՆՖԻՍԸ ԻՍԿ ՀԵՏՈ ՍՏՈՐԻՆ ԵԳԻՊՏՈՍԸ:ՆՐԱ ԴԵՄ ԱՊՍՏԱՄԲԵՑ ՆՐԱ ԵՂԲԱՅՐԲԱՐԴԻԱՆ:ՆԱ ՓԱԽՈՒՍՏԻ ԴԻՄԵՑ ԻՐ ԵՐԿԻՐ ԲԱՅՑ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻՆ ՄԱՀԱՑԱՎ:

6. ԱՔԵՄԵՆՅԱՆ ԱՌԱՋԻՆ ԱՐՔԱՆԵՐԸ ԿԱՄԲԻԶԻ ՄԱՀԻՑ ՈՐՈՇ _ԱՄԱՆԱԿ ԱՆՑ ԲԱՐԴԻԱՆ ԴԱՎԱԴՐՈՒԹՅԱՄԲ ՍՊԱՆՎԵՑԳԱՀՆ ԱՆՑԱՎ ՊԱՐՍԿԱԿԱՆ ԱԶՆՎԱԿԱՆ ԽՈՇՈՐ ՏՆԵՐԻՑ ՄԵԿԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉ ԴԱՐԵՀԻՆ Ք.Ա 522 486 ԹԹ:ԱՄՐԱՊՆԴԵԼՈՎ ԻՐ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱՐԵՀԸՁԵՌՆԱՄՈՒԽ ԵՂԱՎ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐԻ:ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ ԲԱԺԱՆՎԵՑ 20 ՄԱՍԻ ՈՐՈՆՑՈՒՄ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ ԷԻՆ ԱՐՔԱՅԱՏՈՀՄԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐ:ԵՐԿՐՈՒՄ ՆԵՐԴՐՎԵՑԻՆ ՀԱՐԿԱՅԻՆ և ԴՐԱՄԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ:ԿԱՌՈՒՑՎԵՑ ԱՐՔԱՅԻ ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ ՈՐԸ ԷԳԵՅԱՆ ԾՈՎԱՓԻ ՔԱՂԱՔՆԵՐԸ ԿԱՊՈՒՄ ԷՐՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔ ՇՈՇԻԻ ՀԵՏ:ՎԵՐԱԿԱԶՄԱՎՈՐՎԵՑ ԲԱՆԱԿԸ ՈՐԻ ՈՐ ՀԻՕՄՔԸ ԱՅՍՊԵՍ ԿՈՉՎԱԾԱՆՄԱՀՆԵՐԻ ԳՈՒՆԴՆ ԷՐ ԲԱՂԿԱՑԱԾ 10000 ՄԱՐՏԻԿՆԵՐԻՑ:ԴԱՐԵՀԸ ՁԳՏՈՒՄ ԷՐ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՏԻՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ:ԱՔԵՄԵՆՅԱՆ ԶՈՐՔԵՐԸ ՍԿՍԵՑԻՆ ԳՐԱՎԵԼ ԷԳԵՅԱՆ ԾՈՎԻ ԿՂԶԻՆԵՐԻ ԱՊԱ ՄՏԱՎ ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՄԱՅՐՑԱՄԱՔ:ԴԱՐԵՀԸ ԱՆՀԱՋՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԱՏՆՎԵՑ ՍԿՅՈՒԹՆԵՐԻ ԴԵՄ ՁԵՌՆԱՐԿԱԾ ԱՐՇԱՎԱՆՔՈՒՄ:

7. ԱնհայողէիննաևնրաերկուարշավանքներըդեպիմայրցամաքայինՀունաստան:Աքեմենյանարքանսկսեցնախապատրաստվելնորարշավանքի,սակայնՔ.ա. 486 թ.մահացավ: ԴարեհինհաջորդեցնրաորդիներիցՔսերքսես 1-ը ( Ք.ա. 486-465 թթ. ):ՎերջինսհամաշխարհայինտիրապետությանհասնելուիրծրագրերովհետչերմնումԴարեհից:ԱրշավելովդեպիմայրցամաքայինՀունաստան` ՔսերքսեսըկարողացավհասնելմինչևԱթենք,սակայնդրանիցհետոնախջախջախվեցՊարսկականնավատորմը,ապա և ցամաքայինբանակը:ՔսերքսեսըհրաժարվեցՀունաստանընվաճելուծրագրից: ՔսերքսեսինհաջորդածԱրտաքսերքսես 1-ը ստիպվածէրընդատելհույն-պարսկականպատերազմները և կնքելոչնպաստավորհաշտություն,որովաքեմենըանարքանփաստացիկորցնումէրիրգերիշխանությունըԱրևմտյանփոքրԱսիայննկատմամբ և զրկվումէգեյանծովումնավատորմպահելուիրավունքից:

8. ԱՔԵՄԵՆՅԱՆ ՏԵՐՈՒԹՅԱՆ ԹՈՒԼԱՑՈՒՄԸ և ԱՆԿՈՒՄԸ ԱրդենԱրտաքսերքսեսիսցհետոպարզորոշնկատվումէր,որտերությունըլուրջխնդիրներուներիրտարածքայինամբողջականությանպահպանմանհարցում:Ք.ա. 404 թ. Աքմենյաննորարքայի` Արտաքսերքսես 2-ի դեմամստամբեցնրաեղբայր , փոքրԱսիայիսատրապկյուրոսկրտսերը:Թեևամպստամբությունըճնշվեց , սակայնտերությունըշաուրնակումէրցնցվելառանձինսատրապների և ենթակաերկրներիմպստամբություննորից:ԱյսշրջանումԱքեմենյաններիցանջատվեցինԵգիպտոսը,Կիպրոսը,Խորեզմը և Սոգդիանան:ՏերությանարևմութքումԲռնկված <<սատրապներիմեծապստամբության>>ժամանակփոքրԱսիանգրեթետասըտարիանկախէրաքեմենյանարքայից:ՓլուզվողտեությունըփրկելումիվերջինջանքգործադրեցԱրտաքսերքսես 3-ը:Թեև նրանառժամանակհաջողվեցվերականգնելփլուզվողտերությունը,սակայնհնարավորչեղավերկիրըզերծպահելնորցնցումներից:Ինքը` արքան, զոհգնացպալատականդավադրությանը:Ք.ա. 336թ.գահին բազմեցաքեմենյաններիկողմնայինճյուղերիցմեկիներկաըացուիչ,ՀայաստանիսատրապԱրշամը` ընդունելովտոհմականԴարեհանունը:Դարեհ 3-ը (Ք.ա. 336-330 թթ. )իրկառավարմանսկզբումստիպվածէրմեկանգամևսարշավելեգիպտոս և ճնշելայստեղբարձրացածապստամբությունը:ԹեևԵգիպտոսըվերանվաճվեց, սակայնԴարեհինվիճակվածչէրշաուրնակելԱրտաքսերքսեսիգործը:Աքեմենյանարքան ի վիճակիչեղավլուրջդիմադրությունկազմակերպելուԱլեքսանդրՄակեդոնացուարշավանքիդեմ:

9. ՎերջապեսՔ.ա. 331թ.Միջագեթքի Գավգամելաբնակավայրիմոտնաջաղջախեցպարտությունկրեց և փախուստիդիմեց:Շուտովնասպանվեցիրմերձավորներիցմեկի` ԲակտրիայիսատրապԲեսիկողմից:ԴրանիցհետոերփքտարումԱլեքսանդրընվաճեցտերությանմնացածտարածքները:Աքեմենյանտերությունըկործանվեց: