SlideShare a Scribd company logo
Кыргызстандагы Күндүзгү
борборлор
Балдарды коргоо боюнча тренинг
HealthProm
1
Багытталган окутуу
(сопровождаемое обучению):
маалымат жана баарлашуу пункттары.
• Балдардын жапаа чегүү себептери тууралуу
түшүнүк;
• Күнүмдүк кокустуктар ырайымсыз мамиледен
кантип айрымалай алабыз;
• Балдарга кылынып келген ырайымсыз мамилени
билуу жана аныктоо;
• Эгерде сиздердин оюңар боюнча бала жапаа чегип,
коргоо маселесинде муктаж болуп жатса эмне
кылмаксыздар?
2
Бириккен Улуттар Уюмунун Балдар
тууралуу Конвенциясынын 19-чу
беренеси:
• Катышуучу мамлекеттер балдарды
зордук-зомобулуктун баардык
формаларынан (кыймыл-аракет,акыл-
эс)коргоо максатында ,кордук көрсөтүү
жана кыянаттыкка,камкордуктун
жоктугу жана шалаакылыкка,орой кам
көрүү же эксплуатациялоого,ата-
энелердин,опекундардын же болбосо балага
кам көрүп жаткан ар бир адам тарабынан
сексуалдык кыянатчылыкка каршы баардык
керектүү мыйзам,административик,
социалдык жана агартуу чараларын кабыл
алышат . 3
Эмне үчүн балдар ырайымсыз
мамилеге туш келишет?
4
5
Кокустуктар
болот алар балдардын өсүшүнүн бир
бөлүгү,
бирок кам көрүүчүлөр коргоо
чараларын сакташы ыктымал
Балдар жапаа
чегип жатышат
Туура эмес камкордук
же камкордуктун жоктугу
- биздин негизги коркунучубуз
Татаал жашоо кырдалы
Жооптуу адам мындай маселени чече
алабы?
Балдардын ар түрдүү жол менен
зордук-зомбулукка туш келиши
Жашоонун татаал кырдаалдарынын
таасир этиши.
• Мисалы күтүлбөгөн окуялар,ооруулар жана
жумушсуздук сыяктуу кырдаалдар;
• Кырдаал ар түрдүү болушу мүмкүн: жакырчылык,
жашоо шарттардын начардыгы, ажырашуу.
• Тарбиялоо чымырканууну талап кылат, мындай
жагдайда ата-энелердин аз саны гана өзүн өзү тынч
алып жүрө алат;
• Өзгөчө тарбиялоого байланыштуу стресс, жашоо
шарттарга байланыштуу чымырканууга туш келиши
Ата-энелер ар түрдүү жашоо кыйынчылыктарын
контролго алышы ыктымалбы?
6
Компетенциянын бузулушу тууралуу кээ бир ата-
энелер/опекундар билишпейт.
• Кээ бир ата-энелерге татыктуу үлгү болуп бере
турган адам жок болгон;
• Кээ бири маалымат булактарынан таптакыр
өбөлгөлөнгөн;
• Кээ бири балдардын муктаждыгы - тамак-аш,
кыймыл-аракет жардам, стимуляциялоо -
кайдыгерлик мамилени жасоо;
• Кээ бир ата-энелер/кам көрүүчүлөр акыл-эс
жана психикалык жактан чектелген.
Бул ата-энелер үчүн биз эмне жардам бере
алабыз?
7
Институциялык мекемелердеги
зордук-зомбулук - балдар үйлөрү
жана башка интернаттар.
• Тарбиялоодо индивидуалдык, ырааттуу,
мээримдүү карым катнаштын жоктугу
• Зордук-зомбулуктун кенири таралышы,
себеби интернаттардагы балдар корголуп
келбейт жана баркталбайт.
Интернаттардагы балдарга ырайымсыз
кам көрүүнүн башка жолдорун айта
аласыңарбы?
8
Атайын жасалган зордук-зомбулук –
Чынында эле кээ бир жогоруда айтылып
кеткен адмдар мындай ырайымсыздыкты
атайын билип кылышабы?
• Кээ бири балдарга сексуалдык кыянатчылык
түрдө көз салышат. (Сексуалдык зордук-зомбулук
кайра-кайра манипуляциялоо жана башкалар
менен башкаруу максатына үчүн пайдаланып
келген)
• Акча каражат пайда көрүү үчүн: балдарды сатуу
жана уюшулган сексуалдык зордук-зомбулук
колдонулат.
Кандай ой-сезиңиз бар?
9
Кээ бир ата-энелер балдары үчүн көбүрөөк
коркунуч туудурат
• Колдоосу жок жаш же көп балалуу энелер.
• Баланы туура тарбялоодо үлгү болуп бере ала
турган адамы жок ата-энелер .
• Зордук-зомбулук тарыхы бар үй-бүлөлөр.
• Ата-эне/кам көрүүчү өзү зордук-зомбулук көргөн.
• Алкоголь же наркотик тарыхы бар үй-бүлөлөр.
Бирок сиздер ой-пикириңиздерди жогорку
пункттардын негизинде гана түзбөшүңүздөр
керек.Көптөгөн ата-энелер мындай абалда жакшы
ата-эне. Ал эми эмне себетен биз бул пункттарды
билишибиз керек?? 10
Күнүмдүк кокустук менен зордук-
зомбулуктун айрымасы.
11
Балдар күнүмдүк жашоодо, өсүп келе жатканда
урунуп-беринээрин унутпашыбыз керек!
• Бул зордук-зомбулук болуп саналабы?
• Балдардын күнүмдүк урунуп-беринген мисалдары
тууралуу ойлонуп көрүүңүздөргө сураныч.
• Баланын бети көгөрүп калды дейлик:
– Бул ыраймсыздык, кордук экенин аныктоо үчүн сиздер
эмнени билишиңиздер керек? Өзүңүздүн жалпы
билимиңизди жана аң-сезимиңизди колдонуп
көрүңүздөр,эч кандай атйын билим кереги жок!
12
Баарлашуунун сууроолору
Зордук баланын өнүгүүсүнө
кандай таасир этет?
13
Балдарга ырайымсыздык кам
көрүүнү аныктоо жана ачыкка
чыгаруу
14
Ырайымсыздыктын бар болушун
жалпысынан моюнга алуу.
• Балдарды жана ата-энелерди көзөмөлгө
алуу;
• Бала болобу, башка бирөө болобу,
бөлүшкүсү келип жаткан адамды угуу;
• Сиздер чындыкка туура келбей турган
нерсени кыянатчылыктан айрымалай
билишиңиздер керек.
Аң-сезимиңерди ачык кармай
билишиңиздер ыктымал,себеби чечимди
сиздер чыгарасыздар.
15
Балдар көргөн ырайымсыздыктын
категориялары.
• Физикалык ырайымсызыздык;
• Эмоционалдык ырайымсыздык;
• Сексуалдык ырайымсыздык жана эксплуатация;
• Көзөмөлсүз калуу.
Кийинки бир нече слайд кыянатчылыктын
категорияларын аныктоого жана ырайымсыздыкты
байкап билүү боюнча сунуштарга арналган .
16
Физикалык ырайымсыздык
Физикалык ырайымсыздык
кантип аныкталат?
• Уулантуу,муунтуу,ыргытып
жиберүү,сууга чөмдүрүү
жана башка симптомдор
көрсөткүч болушу мүмкүн.
Баланын ден-соолугуна өз
колу менен же болбосо
атайын таасирин тийгизип
келүү .Ошондой эле баланы
коргой албагындыгы.
• Физикалык жабыркоонун
кесепети.
Байкап билүү үчүн кандай
мүмкүнчүлүк бар?
• Кыянаттын гана негизинде
келип чыккан
жабыркоолор;
• Шек келтирген
жабыркоолор;
• Балдардын жүрүш-
турушундагы өзгөрүүлөр;
• Баланын чыныгы жана
калп ачылышы;
17
Көзөмөлсүз калуу
Көзөмөлсүз калуу кайсы жол
менен аныкталат?
• Атайын жана системалуу
түрдө балдардын
физикалык же/жана
психикалык
муктаждыктарын
аткарбоо, баланын ден-
соолугуна жана
өнүгүүсүнө абдан чоң
таасирин тийгизиши
мүмкүн.
Көөмөлсүз калууну кантип
байкап билсе болот?
• Баланын эмоционалдык
муктаждыктарына жана
ыйлаганына көңүл бурбоо;
• Керектүү сандагы тамактын
жана кийимдин жоктугу;
• Физикалык кароонун,
жашаган
жеринин,жылуулуктун
жоктугу;
• Медициналык кароонун
жоктугу .
18
Эмоционалдык ырайымсыздык
Эмоционалдык ырайымсыздыкты
кантип аныктай алабыз?
• Дайыма таш боорлук
менен жасалган
мамиленин
негизинде, баланын
эмоционалдык
өнүгүүсүнүн
жагымсыз багыт
алышы
Эмоционалдык ыраймсыздыктын
байкап билүү жолдору?
• Мээримдүүлүктүн,мактоонун
,ыңгайлуулуктун,демилгенин
жоктугу;
• Стимуляциянын жана
үзгүлтүксүз жардамдын
жоктугу;
• Үй-бүлөлүк чыр чатакты
көрүш;
• Баланын жашына ылайктуу
эмес үмүт;
• Физикалык кордукка
даттануу.
19
Сексуалдык ырайымсыздык жана
эксплуатациялоо
Кантип аныктайбыз?
• Баланы сексуалдык мүнөздөгү
чараларга катышууга
мажбурлоо;
• Балдарды порнографияга
катыштыруу;
• Балдарды сексуалдык,
ылайыксыз алып жүрүшүнө
макулдук берүү;
• Бийлик менен кыянатчылык
кылып сексуалдык
эксплуатацияга түрткү берүү.
Байкап билүүнүн жолдору?
• Баланын же ата-эненин ачылышына
көмөк көрсөтүү;
• Физикалык көрсөткүчтөр:
– Травма,кандын токтобошу,
инфекция.
• Секс жөнүдө жашына карабай көп
билиши:
• Агрессия жана коомчулукка каршы
багытталган жүрүш-туруштун бузулушу.
– Маанайдын өзгөрүшү,мектептен
баш тартышы
– Сийдиктин түнкү
кармалбашы,жаман түштөр
– Тамакка көөндүн келбей калышы.
20
Баланын жапаа чегип жатканын
билсеңер, андан чектеш үчүн эмне
кыласыздар
21
Ким, эмне кылыш керек?
• Балдарды ырайымсыздыктан коргоодо
жана бул тууралуу күндүзгү борбордун
жетекчисине билдирүүдө милдеттелиши;
• Күндүзгү борбордун жетекчиси балдарды
коргоо боюнча чараларды тез арада
чаралардыкөрүп, мамлекеттик органдарга
билдириши ыктымал;
• Жергиликтүү бийлик баалап жана коргоп
келиши керек.
22
‘Алтын эрежелер’
• Эң негизгиси баланын кызыкчылыгын көздөө.
• Баланын жапаа чегип, же бул тууралуу
коркунуч туулуп жатса, балдарды коргой ала
турган жетекчиге, ал жок болуп калса, анын
орун басарына билдирүү.
• Чечимди эч качан жалгыз кабыл албаңыздар.
• Күндүзгү борбордун жетекчиси, жергиликтүү
бийликтин өкүлү менен байланышып,
билдириш керек.
23
Телефон номерлер
Күндүзгү борбордун балдарды коргоо боюнча
жетекчи.
• Аты:
• Телефон номери:
Жергиликтүү бийликтин жооптуу адиси.
• Аты:
• Телефон номери:
Рахмат! 24

More Related Content

More from Self-employed

Инклюзивное образование в КР: проблемы и вызовы
Инклюзивное образование в КР: проблемы и вызовыИнклюзивное образование в КР: проблемы и вызовы
Инклюзивное образование в КР: проблемы и вызовы
Self-employed
 
отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016
отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016
отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016
Self-employed
 
Информационная система для дневных центров
Информационная система для дневных центровИнформационная система для дневных центров
Информационная система для дневных центров
Self-employed
 
итоговое руководство по базе данных
итоговое руководство по базе данныхитоговое руководство по базе данных
итоговое руководство по базе данных
Self-employed
 
Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.
Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.
Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.
Self-employed
 
Социальное сопровождение - кейс менеджмент
Социальное сопровождение - кейс менеджментСоциальное сопровождение - кейс менеджмент
Социальное сопровождение - кейс менеджмент
Self-employed
 
Взаимодействие - на русс.
Взаимодействие - на русс.Взаимодействие - на русс.
Взаимодействие - на русс.
Self-employed
 
Взаимодействие - на кырг.
Взаимодействие - на кырг.Взаимодействие - на кырг.
Взаимодействие - на кырг.
Self-employed
 
Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)
Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)
Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)
Self-employed
 
Правовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугам
Правовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугамПравовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугам
Правовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугам
Self-employed
 
Анализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностью
Анализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностьюАнализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностью
Анализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностью
Self-employed
 
Результаты фокус-групп в дневных центрах
Результаты фокус-групп в дневных центрахРезультаты фокус-групп в дневных центрах
Результаты фокус-групп в дневных центрах
Self-employed
 
Анализ бизнес процессов в дневных центрах
Анализ бизнес процессов в дневных центрахАнализ бизнес процессов в дневных центрах
Анализ бизнес процессов в дневных центрах
Self-employed
 
Написание писем и отчетов
Написание писем и отчетовНаписание писем и отчетов
Написание писем и отчетов
Self-employed
 
Личный паспорт общения
Личный паспорт общенияЛичный паспорт общения
Личный паспорт общения
Self-employed
 
Inclusive education
Inclusive educationInclusive education
Inclusive education
Self-employed
 
Построение инклюзивной культуры
Построение инклюзивной культуры  Построение инклюзивной культуры
Построение инклюзивной культуры
Self-employed
 
Как написать хороший грантовый проект
Как написать хороший грантовый проектКак написать хороший грантовый проект
Как написать хороший грантовый проект
Self-employed
 
Evaluation report HealthProm project impact on beneficiaries
Evaluation report HealthProm project impact on beneficiariesEvaluation report HealthProm project impact on beneficiaries
Evaluation report HealthProm project impact on beneficiaries
Self-employed
 
Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.
Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.
Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.
Self-employed
 

More from Self-employed (20)

Инклюзивное образование в КР: проблемы и вызовы
Инклюзивное образование в КР: проблемы и вызовыИнклюзивное образование в КР: проблемы и вызовы
Инклюзивное образование в КР: проблемы и вызовы
 
отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016
отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016
отчет Финальная оценка проекта ХелсПром в КР 2013-2016
 
Информационная система для дневных центров
Информационная система для дневных центровИнформационная система для дневных центров
Информационная система для дневных центров
 
итоговое руководство по базе данных
итоговое руководство по базе данныхитоговое руководство по базе данных
итоговое руководство по базе данных
 
Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.
Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.
Социальное сопровождение - кейс менеджмент - на кырг.
 
Социальное сопровождение - кейс менеджмент
Социальное сопровождение - кейс менеджментСоциальное сопровождение - кейс менеджмент
Социальное сопровождение - кейс менеджмент
 
Взаимодействие - на русс.
Взаимодействие - на русс.Взаимодействие - на русс.
Взаимодействие - на русс.
 
Взаимодействие - на кырг.
Взаимодействие - на кырг.Взаимодействие - на кырг.
Взаимодействие - на кырг.
 
Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)
Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)
Концепция и архитектура Информационной системы (базы данных)
 
Правовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугам
Правовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугамПравовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугам
Правовой анализ доступа детей с инвалидностью к госуслугам
 
Анализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностью
Анализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностьюАнализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностью
Анализ доступа к госуслугам для детей с инвалидностью
 
Результаты фокус-групп в дневных центрах
Результаты фокус-групп в дневных центрахРезультаты фокус-групп в дневных центрах
Результаты фокус-групп в дневных центрах
 
Анализ бизнес процессов в дневных центрах
Анализ бизнес процессов в дневных центрахАнализ бизнес процессов в дневных центрах
Анализ бизнес процессов в дневных центрах
 
Написание писем и отчетов
Написание писем и отчетовНаписание писем и отчетов
Написание писем и отчетов
 
Личный паспорт общения
Личный паспорт общенияЛичный паспорт общения
Личный паспорт общения
 
Inclusive education
Inclusive educationInclusive education
Inclusive education
 
Построение инклюзивной культуры
Построение инклюзивной культуры  Построение инклюзивной культуры
Построение инклюзивной культуры
 
Как написать хороший грантовый проект
Как написать хороший грантовый проектКак написать хороший грантовый проект
Как написать хороший грантовый проект
 
Evaluation report HealthProm project impact on beneficiaries
Evaluation report HealthProm project impact on beneficiariesEvaluation report HealthProm project impact on beneficiaries
Evaluation report HealthProm project impact on beneficiaries
 
Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.
Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.
Отчет по результатам исследования воздействия ХелсПром на родителей и детей.
 

Защита детей (на кырг)- Балдарды коргоо

  • 2. Багытталган окутуу (сопровождаемое обучению): маалымат жана баарлашуу пункттары. • Балдардын жапаа чегүү себептери тууралуу түшүнүк; • Күнүмдүк кокустуктар ырайымсыз мамиледен кантип айрымалай алабыз; • Балдарга кылынып келген ырайымсыз мамилени билуу жана аныктоо; • Эгерде сиздердин оюңар боюнча бала жапаа чегип, коргоо маселесинде муктаж болуп жатса эмне кылмаксыздар? 2
  • 3. Бириккен Улуттар Уюмунун Балдар тууралуу Конвенциясынын 19-чу беренеси: • Катышуучу мамлекеттер балдарды зордук-зомобулуктун баардык формаларынан (кыймыл-аракет,акыл- эс)коргоо максатында ,кордук көрсөтүү жана кыянаттыкка,камкордуктун жоктугу жана шалаакылыкка,орой кам көрүү же эксплуатациялоого,ата- энелердин,опекундардын же болбосо балага кам көрүп жаткан ар бир адам тарабынан сексуалдык кыянатчылыкка каршы баардык керектүү мыйзам,административик, социалдык жана агартуу чараларын кабыл алышат . 3
  • 4. Эмне үчүн балдар ырайымсыз мамилеге туш келишет? 4
  • 5. 5 Кокустуктар болот алар балдардын өсүшүнүн бир бөлүгү, бирок кам көрүүчүлөр коргоо чараларын сакташы ыктымал Балдар жапаа чегип жатышат Туура эмес камкордук же камкордуктун жоктугу - биздин негизги коркунучубуз Татаал жашоо кырдалы Жооптуу адам мындай маселени чече алабы? Балдардын ар түрдүү жол менен зордук-зомбулукка туш келиши
  • 6. Жашоонун татаал кырдаалдарынын таасир этиши. • Мисалы күтүлбөгөн окуялар,ооруулар жана жумушсуздук сыяктуу кырдаалдар; • Кырдаал ар түрдүү болушу мүмкүн: жакырчылык, жашоо шарттардын начардыгы, ажырашуу. • Тарбиялоо чымырканууну талап кылат, мындай жагдайда ата-энелердин аз саны гана өзүн өзү тынч алып жүрө алат; • Өзгөчө тарбиялоого байланыштуу стресс, жашоо шарттарга байланыштуу чымырканууга туш келиши Ата-энелер ар түрдүү жашоо кыйынчылыктарын контролго алышы ыктымалбы? 6
  • 7. Компетенциянын бузулушу тууралуу кээ бир ата- энелер/опекундар билишпейт. • Кээ бир ата-энелерге татыктуу үлгү болуп бере турган адам жок болгон; • Кээ бири маалымат булактарынан таптакыр өбөлгөлөнгөн; • Кээ бири балдардын муктаждыгы - тамак-аш, кыймыл-аракет жардам, стимуляциялоо - кайдыгерлик мамилени жасоо; • Кээ бир ата-энелер/кам көрүүчүлөр акыл-эс жана психикалык жактан чектелген. Бул ата-энелер үчүн биз эмне жардам бере алабыз? 7
  • 8. Институциялык мекемелердеги зордук-зомбулук - балдар үйлөрү жана башка интернаттар. • Тарбиялоодо индивидуалдык, ырааттуу, мээримдүү карым катнаштын жоктугу • Зордук-зомбулуктун кенири таралышы, себеби интернаттардагы балдар корголуп келбейт жана баркталбайт. Интернаттардагы балдарга ырайымсыз кам көрүүнүн башка жолдорун айта аласыңарбы? 8
  • 9. Атайын жасалган зордук-зомбулук – Чынында эле кээ бир жогоруда айтылып кеткен адмдар мындай ырайымсыздыкты атайын билип кылышабы? • Кээ бири балдарга сексуалдык кыянатчылык түрдө көз салышат. (Сексуалдык зордук-зомбулук кайра-кайра манипуляциялоо жана башкалар менен башкаруу максатына үчүн пайдаланып келген) • Акча каражат пайда көрүү үчүн: балдарды сатуу жана уюшулган сексуалдык зордук-зомбулук колдонулат. Кандай ой-сезиңиз бар? 9
  • 10. Кээ бир ата-энелер балдары үчүн көбүрөөк коркунуч туудурат • Колдоосу жок жаш же көп балалуу энелер. • Баланы туура тарбялоодо үлгү болуп бере ала турган адамы жок ата-энелер . • Зордук-зомбулук тарыхы бар үй-бүлөлөр. • Ата-эне/кам көрүүчү өзү зордук-зомбулук көргөн. • Алкоголь же наркотик тарыхы бар үй-бүлөлөр. Бирок сиздер ой-пикириңиздерди жогорку пункттардын негизинде гана түзбөшүңүздөр керек.Көптөгөн ата-энелер мындай абалда жакшы ата-эне. Ал эми эмне себетен биз бул пункттарды билишибиз керек?? 10
  • 11. Күнүмдүк кокустук менен зордук- зомбулуктун айрымасы. 11
  • 12. Балдар күнүмдүк жашоодо, өсүп келе жатканда урунуп-беринээрин унутпашыбыз керек! • Бул зордук-зомбулук болуп саналабы? • Балдардын күнүмдүк урунуп-беринген мисалдары тууралуу ойлонуп көрүүңүздөргө сураныч. • Баланын бети көгөрүп калды дейлик: – Бул ыраймсыздык, кордук экенин аныктоо үчүн сиздер эмнени билишиңиздер керек? Өзүңүздүн жалпы билимиңизди жана аң-сезимиңизди колдонуп көрүңүздөр,эч кандай атйын билим кереги жок! 12
  • 13. Баарлашуунун сууроолору Зордук баланын өнүгүүсүнө кандай таасир этет? 13
  • 14. Балдарга ырайымсыздык кам көрүүнү аныктоо жана ачыкка чыгаруу 14
  • 15. Ырайымсыздыктын бар болушун жалпысынан моюнга алуу. • Балдарды жана ата-энелерди көзөмөлгө алуу; • Бала болобу, башка бирөө болобу, бөлүшкүсү келип жаткан адамды угуу; • Сиздер чындыкка туура келбей турган нерсени кыянатчылыктан айрымалай билишиңиздер керек. Аң-сезимиңерди ачык кармай билишиңиздер ыктымал,себеби чечимди сиздер чыгарасыздар. 15
  • 16. Балдар көргөн ырайымсыздыктын категориялары. • Физикалык ырайымсызыздык; • Эмоционалдык ырайымсыздык; • Сексуалдык ырайымсыздык жана эксплуатация; • Көзөмөлсүз калуу. Кийинки бир нече слайд кыянатчылыктын категорияларын аныктоого жана ырайымсыздыкты байкап билүү боюнча сунуштарга арналган . 16
  • 17. Физикалык ырайымсыздык Физикалык ырайымсыздык кантип аныкталат? • Уулантуу,муунтуу,ыргытып жиберүү,сууга чөмдүрүү жана башка симптомдор көрсөткүч болушу мүмкүн. Баланын ден-соолугуна өз колу менен же болбосо атайын таасирин тийгизип келүү .Ошондой эле баланы коргой албагындыгы. • Физикалык жабыркоонун кесепети. Байкап билүү үчүн кандай мүмкүнчүлүк бар? • Кыянаттын гана негизинде келип чыккан жабыркоолор; • Шек келтирген жабыркоолор; • Балдардын жүрүш- турушундагы өзгөрүүлөр; • Баланын чыныгы жана калп ачылышы; 17
  • 18. Көзөмөлсүз калуу Көзөмөлсүз калуу кайсы жол менен аныкталат? • Атайын жана системалуу түрдө балдардын физикалык же/жана психикалык муктаждыктарын аткарбоо, баланын ден- соолугуна жана өнүгүүсүнө абдан чоң таасирин тийгизиши мүмкүн. Көөмөлсүз калууну кантип байкап билсе болот? • Баланын эмоционалдык муктаждыктарына жана ыйлаганына көңүл бурбоо; • Керектүү сандагы тамактын жана кийимдин жоктугу; • Физикалык кароонун, жашаган жеринин,жылуулуктун жоктугу; • Медициналык кароонун жоктугу . 18
  • 19. Эмоционалдык ырайымсыздык Эмоционалдык ырайымсыздыкты кантип аныктай алабыз? • Дайыма таш боорлук менен жасалган мамиленин негизинде, баланын эмоционалдык өнүгүүсүнүн жагымсыз багыт алышы Эмоционалдык ыраймсыздыктын байкап билүү жолдору? • Мээримдүүлүктүн,мактоонун ,ыңгайлуулуктун,демилгенин жоктугу; • Стимуляциянын жана үзгүлтүксүз жардамдын жоктугу; • Үй-бүлөлүк чыр чатакты көрүш; • Баланын жашына ылайктуу эмес үмүт; • Физикалык кордукка даттануу. 19
  • 20. Сексуалдык ырайымсыздык жана эксплуатациялоо Кантип аныктайбыз? • Баланы сексуалдык мүнөздөгү чараларга катышууга мажбурлоо; • Балдарды порнографияга катыштыруу; • Балдарды сексуалдык, ылайыксыз алып жүрүшүнө макулдук берүү; • Бийлик менен кыянатчылык кылып сексуалдык эксплуатацияга түрткү берүү. Байкап билүүнүн жолдору? • Баланын же ата-эненин ачылышына көмөк көрсөтүү; • Физикалык көрсөткүчтөр: – Травма,кандын токтобошу, инфекция. • Секс жөнүдө жашына карабай көп билиши: • Агрессия жана коомчулукка каршы багытталган жүрүш-туруштун бузулушу. – Маанайдын өзгөрүшү,мектептен баш тартышы – Сийдиктин түнкү кармалбашы,жаман түштөр – Тамакка көөндүн келбей калышы. 20
  • 21. Баланын жапаа чегип жатканын билсеңер, андан чектеш үчүн эмне кыласыздар 21
  • 22. Ким, эмне кылыш керек? • Балдарды ырайымсыздыктан коргоодо жана бул тууралуу күндүзгү борбордун жетекчисине билдирүүдө милдеттелиши; • Күндүзгү борбордун жетекчиси балдарды коргоо боюнча чараларды тез арада чаралардыкөрүп, мамлекеттик органдарга билдириши ыктымал; • Жергиликтүү бийлик баалап жана коргоп келиши керек. 22
  • 23. ‘Алтын эрежелер’ • Эң негизгиси баланын кызыкчылыгын көздөө. • Баланын жапаа чегип, же бул тууралуу коркунуч туулуп жатса, балдарды коргой ала турган жетекчиге, ал жок болуп калса, анын орун басарына билдирүү. • Чечимди эч качан жалгыз кабыл албаңыздар. • Күндүзгү борбордун жетекчиси, жергиликтүү бийликтин өкүлү менен байланышып, билдириш керек. 23
  • 24. Телефон номерлер Күндүзгү борбордун балдарды коргоо боюнча жетекчи. • Аты: • Телефон номери: Жергиликтүү бийликтин жооптуу адиси. • Аты: • Телефон номери: Рахмат! 24

Editor's Notes

  1. This is the principle international obligation to keep children safe.
  2. Encourage participants to remain aware that sometimes abuse is not recognised. They must bear in mind that an injury will have either an innocent or an abusive explanation. Remind of the golden rule of listening to the child. Explore different examples of abuse where an unusual injury is nonetheless credible. For example, it is unusual for an infant to break a leg, but a parent my have a reasonable explanation that the child feel from the changing table. On the other hand, a parent might have an unbelievable explanation or one that demonstrates that the parents are neglectful.
  3. Ask the group to relate this to the content of Article 19 of the UNCRC. all forms of physical or mental violence, injury or abuse, neglect or negligent treatment, maltreatment or exploitation, including sexual abuse
  4. Most injuries to children are accidental and most do not require medical attention. BUT, you have to make a judgment about which ones are a cause for concern. Sometimes you can infer from the nature of the injury that it must be non-accidental, e.g., an infant with a broken leg, a young child with cigarette burns. Sometimes you can’t tell from the nature of the injury – a bruise on a child’s head could be caused by the child banging her/his head during play, or by a blow from an adult. A child with burns to her/his hand could be cuased accidentally, but could also be the result of misguided and brutal punishment. At this point, hand out the ‘checklist for non-accidental injury’.
  5. Make the point that all abuse has emotional consequences for a child. This is because an effect of all abuse is deterioration in a relationship of trust with the abuser. Where the abuser is a parent/caregiver, this loss of trust has serious consequences for: the continuing nurturing relationship in which a child models her/himself on a trusted adult, and for a child’s development which depends to a large degree upon a relationship of attachment with a child. This illustrates one of the ways that abuse leads to impairment of child development. Make the point that all children will experience times when their parents are unavailable for love, or lack stimulation. This is not abuse unless it occurs in a persistent way.
  6. Emphasise that sexual abuse is not only about inappropriate touching; it is about inappropriate exposure to images and activities that the child is not developmentally ready for. Sexual abuse can be closely associated with trafficking and exploitation for money.