More Related Content
Similar to วัฒนธรรมไทย งานคู่
Similar to วัฒนธรรมไทย งานคู่ (20)
วัฒนธรรมไทย งานคู่
- 2. วัฒนธรรมไทย
วัฒนธรรม คือ ลักษณะที่แสดงถึงความเจริญงอกงามความเป็นระเบียบเรียบร้อย
ความกลมเกลียวก้าวหน้าของชาติ และศีลธรรมอันดีของประชาชน
วัฒนธรรมไทย ได้รับอิทธิพลหลักจากวัฒนธรรมอินเดีย จีน ขอม ตลอดจนวิญญาณ
นิยม ศาสนาพุทธและศาสนาฮินดู วัฒนธรรมแห่งชาติของไทยเป็นการสร้างสรรค์ใหม่ซึ่งสิ่งที่
ปัจจุบันถือเป็นวัฒนธรรมไทยเดิมไม่มีอยู่ในรูปแบบนั้นเมื่อกว่าร้อยปีก่อน
- 4. วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่ชี้แสดงให้เห็นความแตกต่างของบุคคลกลุ่มคน หรือชุมชน
เป็นสิ่งที่ทาให้เห็นว่าตนมีความแตกต่างจากสัตว์
ช่วยให้เราเข้าใจสิ่งต่าง ๆ ที่เรามองเห็น การแปลความหมายของสิ่งที่เรามองเห็นนั้น
ขึ้นอยู่กับวัฒนธรรมของกลุ่มชน ซึ่งเกิดจากการเรียนรู้และถ่ายทอดวัฒนธรรมเช่น ชาวเกาะ
ซามัวมองเห็นดวงจันทร์ว่ามีหญิงกาลังทอผ้า ชาวออสเตรเลียเห็นเป็นตาแมวใหญ่กาลังมอง
หาเหยื่อ ชาวไทยมองเห็นเหมือนรูปกระต่าย
- 7. ► ประเพณีแข่งเรือ มรดกวัฒนธรรมทางสายน้าที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตที่ผูกพันกับสายน้า เรือ
และผู้คน บนพื้นฐานความสามัคคีพร้อมเพรียง เป็นน้าหนึ่งใจเดียวกันของคนในชุมชน
ประเพณีแข่งขันเรือยาวประเพณีนี้ เป็นที่นิยมเล่นกันทั้งภายในพระราชวังไปจนถึงชาวบ้าน
ร้านตลาด ดังที่มีปรากฏในกฏมณเทียรบาลเกี่ยวกับพระราชพิธีต่างๆในสมัยกรุงศรีอยุธยา ที่
ได้กล่าวถึงพระราชพิธีเดือน๑๑ จะมีการแข่งเรือยาวขึ้น เพื่อเป็นการฝึกปรือกาลังพลทหาร
ประจากองเรือ
- 8. ที่มาของวัฒนธรรมไทย
ระบบการเกษตรกรรม สังคมไทยเป็นสังคมเกษตรกรรม (agrarian society)
กล่าวคือ ประชากรร้อยละ 80 ประกอบอาชีพเกษตรกรรมหรือกล่าวอีกนัยหนึ่งได้ว่า คนไทย
ส่วนใหญ่มีวิถีชีวิตผูกพันกับระบบการเกษตรกรรม และระบบการเกษตรกรรมนี้เองได้เป็น
ที่มาของวัฒนธรรมไทยหลายประการ เช่น ประเพณีขอฝน ประเพณีลงแขกและการละเล่น
เต้นการาเคียว เป็นต้น
- 10. ► การละเล่น เต้นการาเคียว หลังจากการเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว ชาวนารู้สึกเหน็ดเหนื่อย และด้วย
นิสัยรักความสนุก ประกอบกับการเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนของคนไทยด้วย ก็ชักชวนกันผ่อน
คลายความเมื่อยล้า ด้วยการตั้งวงเต้นการาเคียว การเล่นเต้นการาเคียวมักเริ่มเล่นเพลงเกี่ยวข้าว
ก่อนเสมอ เต้นการาเคียวเป็นการละเล่นพื้นบ้านที่เก่าแก่แบบหนึ่งของชาวชนบทสันนิษฐาน
ว่า เกิดขึ้นสมัยรัชกาลที่ 5
- 11. ที่มาของวัฒนธรรมไทย
ค่านิยม (Values) กล่าวได้ว่า "ค่านิยม" มีความเกี่ยวพันกับ วัฒนธรรมอย่างใกล้ชิด และ
"ค่านิยม" บางอย่างได้กลายมาเป็น "แกน" ของวัฒนธรรมไทยกล่าวคือ วิถีชีวิตของคนไทยโดย
ส่วนรวมมีเอกลักษณ์ซึ่งแสดงออกถึงอิสรภาพและเสรีภาพ
การเผยแพร่ทางวัฒนธรรม (Cultural diffusion) วัฒนธรรมทาง หนึ่ง ย่อม แตกต่าง
ไปจากวัฒนธรรมทางสังคมอื่น ๆ ทั้งนี้เพราะวัฒนธรรมมิได้เกิดขึ้นมาใน ภาชนะ ที่ถูกผนึกตราบ
เท่าที่มนุษย์เช่น นักท่องเที่ยว พ่อค้า ทหาร หมอสอนศาสนา และผู้อพยพยังคงย้ายถิ่นที่อยู่จาก
แห่งหนึ่งไปยังแห่งอื่นๆ เขาเหล่านั้นมักนาวัฒนธรรมของพวกเขาติดตัวไปด้วยเสมอ
- 12. วัฒนธรรมไทยในภาคเหนือ
ภาคเหนือ มีลักษณะเป็นเทือกเขา สลับกับที่ ราบ ผู้คนจะกระจายตัวอยู่เป็นกลุ่ม มีวิถี
ชีวิต และขนบธรรมเนียมเป็นของตนเอง แต่ก็มีการติดต่อระหว่างกัน วัฒนธรรมของ
ภาคเหนือหรือ อาจเรียกว่า "กลุ่มวัฒนธรรมล้านนา" ซึ่งเป็น วัฒนธรรมเก่าแก่และมีเอกลักษณ์
เฉพาะตัวทั้ง สาเนียงการพูด การขับร้อง ฟ้อนรา หรือการจัด งานฉลองสถานที่สาคัญที่มีแต่
โบราณ เช่น พระธาตุดอยสุเทพ วัดเจดีย์หลวง เป็นต้น
- 13. ► ประเพณียี่เป็ง เป็นประเพณีลอยกระทงตามประเพณีล้านนาที่จัดทาขึ้นในวันเพ็ญเดือน 2
ของชาวล้านนา เป็นภาษาคาเมืองในภาคเหนือ คาว่า “ยี่” แปลว่า สอง และคาว่า “เป็ง” ตรงกับ
คาว่า “เพ็ญ” หรือพระจันทร์เต็มดวง ประเพณียี่เป็งจะเริ่มตั้งแต่วันขึ้น 13ค่า ถึง วันขึ้น 14 ค่า
พ่ออุ้ยแม่อุ้ยและผู้มีศรัทธาก็จะพากันไปถือศีลนอกจากนั้นยังมีการประดับตกแต่งวัดด้วยตุง
ช่อประทีป และ จุดโคมลอยปล่อยขึ้นสู่ท้องฟ้าเพื่อบูชาพระเกตุแก้วจุฬามณีบนสรวงสวรรค์
ชั้นดาวดึงส์
- 17. วัฒนธรรมไทยในภาคอีสาน
ภาคอีสาน มีพื้นที่กว้างใหญ่ พื้นที่ราบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมักมีทะเลสาบรูปแอก
เป็นจานวนมาก แต่ทะเลสาบเหล่านี้จะมีน้าเฉพาะฤดูฝนเท่านั้น เมื่อถึงฤดูร้อนน้าก็จะเหือด
แห้งไปหมด ภาคนี้จึงมีปัญหาเรื่องการขาดแคลน ทาให้พื้นที่บางแห่งไม่สามารถใช้ประโยชน์
ในการเกษตร ด้วยที่มีความแห้งแล้ง ขาด แคลนน้า ทาให้เกิดความเชื่อ และประเพณีเกี่ยวข้อง
กับการขอฝน เช่น งานบุญบั้งไฟ ซึ่งถือว่าเป็นเทศกาลสาคัญ หรือ ทาให้มีกลุ่มคนหลายกลุ่ม
อพยพเข้ามาจากดิน แดนใกล้เคียง มีการสร้างสรรค์วัฒนธรรมของกลุ่มขึ้น เช่น การพูดภาษา
อีสาน ภาษาเขมร ภาษาส่วย การ แสดงหมอลา การร้องกันตรึม
- 18. ► ผีตาโขน เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในอาเภอด่านซ้าย ของจังหวัดเลย ซึ่งมีพื้นที่อยู่ทางภาค
อีสานของไทย มีข้อสันนิษฐานว่าน่าจะมีตั้งแต่มี บุญหลวง คือบุญพระเวชสันดรและบุญบั้ง
ไฟรวมกัน ซึ่งเป็นเวลานาน หลายร้อยปีมาแล้ว เดิมผีตาโขน มีชื่อเรียกว่า ผีตามคน เป็น
เทศกาลที่ได้รับอิทธิพลมาจาก มหาเวชสันดร ชาดกในทางพระพุทธศาสนา
- 19. ► แห่นางแมว เนื่องจากสังคมไทยเป็นสังคมเกษตรกรรม ดังนั้นหากฝนที่เคยตกต้องตาม
ฤดูกาลไม่ตกย่อมสร้างความเดือนร้อนให้กับชาวนาชาวไร่ เพราะฉะนั้นเพื่อให้ฝนตกลงมาจะ
ได้มีน้าเพียงพอในการทาการเกษตรกรรมจึงต้องทาพิธี “แห่นางแมว” ขึ้น สาหรับความเชื่อ
เกี่ยวกับประเพณีแห่นางแมวนั้น คนไทยมีความเชื่อว่าฝนตกลงมาเพราะเทวดา เมื่อฝนไม่ตก
จึงต้องทาพิธีขอฝนกับเทวดา
- 20. ► บุญบั้งไฟ เมื่อถึงเดือน๖ ชาวอีสานจะมีการจัดงานประเพณีที่สาคัญ หนึ่งในฮีตสิบสอง
จากความเชื่อในการบูชาพญาแถนให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล พร้อมเข้าสู่การทานาครั้ง เมื่อถึง
วันงาน ก่อนการประกวดประชันบั้งไฟประเภทต่างๆ จะมีขบวนแห่บั้งไฟตกแต่งด้วยสีสันที่
สวยงาม ตามมาด้วยเสียงดนตรีบรรเลงให้จังหวะในการเซิ้งบั้งไฟ เซิ้งกระติบ ฟ้อนขาลาย
ที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวอีสาน
- 22. ► วัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับที่อยู่อาศัย ชานกว้าง เมื่อมองดูแปลนของเรือนไทยทั่วไป จะเห็นพื้นที่ของ
ชานกว้างมากที่มีปริมาณถึงร้อยละ40 ของพื้นที่ทั้งหมด(ห้องระเบียงชาน)ถ้ารวมพื้นที่ของระเบียงเข้า
ไปด้วย จะมีปริมาณถึงร้อยละ60 พื้นที่นี้ เป็นส่วนอาศัยภายนอก ส่วนที่อาศัยหลับนอนมีฝากั้นเป็นห้อง
มีเนื้อที่เพียงร้อยละ40 ของพื้นที่ทั้งหมดสาเหตุที่พื้นที่อยู่อาศัยภายนอกมีปริมาณมากเพราะดินฟ้า
อากาศร้อนอบอ้าวนั่นเอง
เรือนครอบครัวขยาย โดยที่สรุปแล้วแผนผังของเรือนครอบครัวขยายมี 3 แบบ คือ
- จะปลูกเรียงเป็นแถวไปตามยาวต่อจากเรือนของพ่อแม่
- จะจัดวางตัวเรือนเป็นกลุ่มที่มีชานเชื่อมตรงกลางชานที่เชื่อมนี้เปิดโล่งไม่มีหลังคาคลุม
- ปลูกเรือนขึ้นใหม่อยู่ในบริเวณใกล้ๆ เป็นหลังๆ ที่ไม่มีชานเชื่อม
- 23. - เรือนคหบดี เป็นเรือนของผู้ที่มีฐานะ เจ้าของตั้งใจสร้างขึ้นให้มีขนาดใหญ่โต หรูหรา เห็นได้
ชัดเจนจาก การวางผัง
- เรือนร้านค้าริมน้า เป็นเรือนที่สร้างขึ้นเพื่อเป็นร้านค้าขาย รวมทั้งกินอยู่หลับ นอน ฉะนั้นประโยชน์
ใช้สอยจึงต่างกับเรือนพักอาศัยทั่วไป เรือนแบ่งเป็น 2 ส่วน ส่วนหน้าเปิดเป็นร้านค้ามีที่สาหรับวาง
สินค้า ส่วนหลังเป็นที่อยู่อาศัย
- 24. - เรือนร้านค้าริมทาง เรือนร้านค้าริมทางเป็นเรือนที่สร้างขึ้น เพื่อประโยชน์ ทางการค้า และใช้พัก
อาศัยไปในตัว มีจุดมุ่งหมายเช่นเดียวกับเรือนร้านค้าริม
- เรือนตาหนัก เป็นเรือนสาหรับเชื้อพระวงศ์หรือเจ้านายชั้นผู้ใหญ่ มีขนาด ใหญ่ หลายช่วงเสา
ลักษณะคล้ายกุฏิสงฆ์ซึ่งนามารวมกัน จานวน 6-9 ห้อง มีสัดส่วนใหญ่โตกว่าเรือนธรรมดา
- กุฏิสงฆ์ เป็นเรือนพักอาศัยชนิดหนึ่งของพระภิกษุสงฆ์ลักษณะคล้ายเรือนทั้งหลายที่กล่าวมา
- 31. ► วัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับอาหาร อาหารพื้นบ้านภาคใต้มีรสชาติโดด เด่นเป็นเอกลักษณ์
เฉพาะสืบเนื่องจากดินแดนภาคใต้เคยเป็นศูนย์กลางการเดินเรือค้าขายของพ่อค้าจากอินเดีย
จีนและชวาในอดีตทาให้วัฒนธรรมของชาวต่างชาติโดยเฉพาะอินเดียใต้ซึ่งเป็นต้นตารับใน
การใช้เครื่องเทศปรุงอาหารได้เข้ามามีอิทธิพลอย่างมาก อาหารพื้นบ้านภาคใต้ทั่วไป มี
ลักษณะผสมผสานระหว่าง อาหารไทยพื้นบ้านกับอาหารอินเดียใต้เช่น น้าบูดู ซึ่งได้มาจาก
การหมักปลาทะเลสดผสมกับเม็ดเกลืออาหารของภาคใต้จึงมีรสเผ็ดมากกว่าภาคอื่นๆและด้วย
สภาพภูมิศาสตร์อยู่ติดทะเลทั้งสองด้านมีอาหารทะเลอุดมสมบูรณ์ แต่สภาพอากาศร้อนชื้น
ฝนตกตลอดปี อาหารประเภทแกงและเครื่องจิ้มจึงมีรสจัดช่วยให้ร่าง กายอบอุ่นป้องกันการ
เจ็บป่วยได้อีกด้วย
- 33. วิธีอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย
ศึกษา ค้นคว้า และการวิจัยวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมท้องถิ่น ทั้งที่มีการรวบรวมไว้
แล้วและยังไม่ได้ศึกษา เพื่อทราบความหมาย และความสาคัญของวัฒนธรรมในฐานะที่เป็น
มรดกของไทยอย่างถ่องแท้ ซึ่งความรู้ดังกล่าวถือเป็นรากฐานของการดาเนินชีวิต เพื่อให้
เห็นคุณค่า ทาให้เกิดการยอมรับ และนาไปใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสมต่อไป
ส่งเสริมและแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมภายในประเทศและระหว่างประเทศโดยการใช้
ศิลปวัฒนธรรมที่เป็นสื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างกัน
