در راستای تغییر وتحول در نظام آموزش

1. ‫اخالقي‬ ‫و‬ ‫معنوي‬ ‫تربيت‬
‫شاه‬‫ملي‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫كليد‬
‫دک‬‫فرخ‬ ‫تر‬‫رئيس‬ ‫لقا‬‫دانا‬
‫وتربيت‬ ‫تعليم‬ ‫متخصص‬
‫ها‬ ‫واژه‬ ‫کليد‬،‫درسی‬ ‫برنامه‬ ، ‫معنویات‬ ، ‫اخالق‬ :
‫پرورش‬ ‫سيطره‬ ‫مدرسه‬‫اخالق‬‫رشد‬ ‫محمل‬ ‫عاطفی‬ ‫،تفکر‬
‫اشاره‬
، ‫اخالق‬‫تعليم‬ ‫و‬ ‫معنویت‬‫گام‬ ‫وتربيت‬،‫فهميدن‬ ‫براي‬ ‫موازي‬ ‫هاي‬
‫تجربه‬ ‫دادن‬ ‫پيوند‬ ‫و‬ ‫معناكردن‬‫انسان‬ ‫هاي‬‫تعليم‬ .‫هاست‬‫وتربيت‬
‫دانش‬ ‫در‬ ‫معنویت‬ ‫پرورش‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫بدون‬‫كج‬ ‫پژوهان‬‫راهه‬‫كه‬ ‫است‬ ‫اي‬
‫یادگيرنده‬‫هدف‬ ‫به‬ ‫هرگز‬ ‫را‬ ‫ها‬‫تعليم‬ ‫غایي‬ ‫هاي‬‫نظام‬ ‫وتربيت‬
‫اسالمي‬ ‫جمهوري‬-‫نمي‬ ‫رهنمون‬ ‫ایراني‬‫شو‬‫تعليم‬ .‫د‬‫درست‬ ‫وتربيت‬
‫گسترش‬ ‫بر‬ ‫است‬ ‫مشتمل‬ ‫ملي‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫انتظارات‬ ‫با‬ ‫مطابق‬
‫دانش‬ ‫عملكرد‬ ‫نحوة‬ ‫و‬ ‫تفكر‬ ‫چگونگي‬ ‫بر‬ ‫كه‬ ‫معنویت‬‫اثر‬ ‫آموزان‬
‫مي‬‫آن‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫گذارد‬‫مي‬ ‫آگاهي‬ ‫ها‬‫خالق‬ ،‫یگانه‬ ‫خداي‬ ‫با‬ ‫كه‬ ‫دهد‬
‫خود‬ ‫با‬ ،‫هستي‬،‫انسان‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫اطراف‬ ‫دنياي‬ ‫و‬ ‫طبيعت‬ ‫با‬‫هاي‬
‫پيوستگ‬ ‫احساس‬ ‫دیگر‬،‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫خالصانه‬ ‫ارتباط‬ ‫و‬ ‫ي‬
‫ارزش‬‫و‬ ‫كنند‬ ‫خود‬ ‫وجود‬ ‫جذب‬ ‫و‬ ‫شناسایي‬ ‫را‬ ‫مفيد‬ ‫و‬ ‫مطلوب‬ ‫هاي‬
‫تمام‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫خود‬ ‫اجتماعي‬ ‫و‬ ‫خصوصي‬ ‫امور‬ ‫و‬ ‫كارها‬ ‫همة‬‫موارد‬
‫ه‬ ‫ها‬ ‫ارزش‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫یادگيري‬‫م‬‫شخصيت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نمایند‬ ‫منطبق‬ ‫و‬ ‫سو‬
.‫شوند‬ ‫مجهز‬ ‫نيكو‬ ‫خوي‬ ‫و‬ ‫خلق‬ ‫و‬ ‫منش‬ ‫و‬
‫شدن‬ ‫محقق‬ ‫الزمة‬ ‫البته‬‫مجریان‬ ‫درست‬ ‫استنباط‬ ‫و‬ ‫درك‬ ،‫مهم‬ ‫این‬
‫تعليم‬‫ارزش‬ ‫و‬ ‫زندگي‬ ‫عميق‬ ‫معاني‬ ‫از‬ ‫وتربيت‬‫اخالقي‬ ‫و‬ ‫معنوي‬ ‫هاي‬

2. ‫معتبري‬ ‫روش‬ ‫معنویت‬ ‫و‬ ‫اخالق‬ ‫بر‬ ‫مبتني‬ ‫نكته‬ ‫این‬ ‫درك‬ .‫نيكوست‬
‫یاددهي‬ ‫سنگين‬ ‫وظيفة‬ ‫و‬ ‫معلمي‬ ‫وزین‬ ‫كار‬ ‫با‬ ‫شدن‬ ‫همدل‬ ‫براي‬
.‫است‬
‫دل‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫اخالق‬‫عنا‬ ‫از‬ ‫ویکی‬ ‫دارد‬ ‫جای‬ ‫معنویت‬‫کليدی‬ ‫صر‬
‫شمرده‬ ‫بر‬ ‫ملی‬ ‫درسی‬ ‫برنامه‬ ‫نوین‬ ‫سند‬ ‫در‬ ‫گذاری‬ ‫هدف‬ ‫الگوی‬
‫برنامه‬ ‫کليد‬ ‫شاه‬ ‫عبارتی‬ ‫به‬ ‫و‬ ، ‫قلب‬ ، ‫واقع‬ ‫در‬ ، ‫است‬ ‫شده‬
.‫آید‬ ‫می‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫درسی‬ ‫های‬
‫توجه‬ ‫ضرورت‬ ‫و‬ ‫اهميت‬ ‫شمردن‬ ‫بر‬ ‫ضمن‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫مقاله‬ ‫این‬
‫در‬ ‫را‬ ‫مدیران‬ ‫و‬ ‫معلمان‬ ‫و‬ ‫مدرسه‬ ‫نقش‬ ، ‫مهم‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫ویژه‬
‫ا‬ ‫پرورش‬‫اجرای‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫آموزان‬ ‫دانش‬ ‫معنوی‬ ‫و‬ ‫اخالقی‬ ‫های‬ ‫رزش‬
‫درسی‬ ‫های‬ ‫برنامه‬. ‫ند‬ ‫بنمایا‬
‫مدرسه‬،‫معنویات‬ ‫و‬ ‫اخالق‬ ‫پرورش‬ ‫سيطره‬
‫دانش‬ ‫با‬ ‫رویارویي‬ ‫هنگام‬ ‫مدارس‬ ‫معلمان‬ ‫و‬ ‫مدیران‬‫در‬ ‫آموزان‬
‫ارزشي‬ ‫رهنمودهاي‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫وقتي‬ ‫جلسه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫كالس‬ ‫هر‬
‫اخالقي‬-‫یاددهي‬ ‫كار‬ ‫معنوي‬-‫مي‬ ‫پيش‬ ‫را‬ ‫یادگيري‬‫به‬ ‫برند‬‫طور‬
‫به‬ ‫را‬ ‫معنویات‬ ‫و‬ ‫اخالق‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫ارزشمندي‬ ‫از‬ ‫الگویي‬ ،‫حتم‬
‫مي‬ ‫نمایش‬‫دانش‬ ‫و‬ ‫گذارند‬‫ر‬ ‫خود‬ ‫آموزان‬‫تحت‬ ‫ا‬‫قرار‬ ‫تأثير‬
‫مي‬‫متصف‬ ‫معنوي‬ ‫و‬ ‫اخالقي‬ ‫ارزشي‬ ‫صفات‬ ‫به‬ ‫كه‬ ‫افرادي‬ .‫دهند‬‫اند؛‬
‫دانش‬ ‫و‬ ‫معلم‬ ،‫مدیر‬ ‫از‬ ‫اعم‬‫مسئوليت‬ ‫انجام‬ ‫در‬ ‫آموز‬‫خود‬ ‫هاي‬
،‫منصفانه‬ ،‫است‬ ‫معنادار‬ ‫و‬ ‫هدفمند‬ ‫یادگيري‬ ‫و‬ ‫یاددهي‬ ‫كه‬‫و‬ ‫تر‬
‫مي‬ ‫عمل‬ ‫مؤثرتر‬‫تصميم‬ ‫در‬ ،‫كنند‬‫اتخاذ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫جسورتر‬ ‫گيري‬
‫روش‬‫ع‬ ‫به‬ ‫منتهي‬ ‫هاي‬‫انعطاف‬ ‫مل‬‫این‬ ‫همة‬ ‫و‬ ‫پذیرتراند‬‫موجبات‬ ‫ها‬
‫دارد‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫محوله‬ ‫وظایف‬ ‫انجام‬ ‫در‬ ‫سرخوشي‬ ‫و‬ ‫نشاط‬.
‫اخالق‬‫معنویت‬ ‫و‬‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫در‬

3. ‫برنامه‬‫ارتباط‬ ‫در‬ ‫موضوعاتي‬ ‫و‬ ‫مطالب‬ ‫گنجاندن‬ ‫با‬ ‫درسي‬ ‫هاي‬
‫آموزش‬ ‫با‬‫مهارت‬‫ارزش‬ ،‫زندگي‬ ‫هاي‬‫مصداق‬ ،‫اخالقي‬ ‫هاي‬‫رعایت‬ ‫هاي‬
‫م‬ ،‫شخصيت‬ ،‫اخالق‬‫نگرش‬ ،‫خوي‬ ‫و‬ ‫خلق‬ ‫و‬ ‫نش‬‫ارزش‬ ‫و‬ ‫ها‬‫مورد‬ ‫هاي‬
‫یاددهي‬ ‫فرایند‬ ‫در‬ ‫جامعه‬ ‫انتظار‬-‫الگوهاي‬ ‫ارائة‬ ‫و‬ ‫یادگيري‬
،‫واقع‬ ‫در‬ ،‫مصداقي‬«‫اخالق‬»‫مي‬ ‫تلفيق‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫با‬ ‫را‬.‫كنند‬
‫برنامه‬‫آن‬ ‫آموزش‬ ‫محتواي‬ ‫و‬ ‫درسي‬ ‫هاي‬‫نوعي‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫همه‬ ‫ها‬
‫یادگيرنده‬‫جنبه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬‫و‬ ‫فردي‬ ‫كارهاي‬ ‫اخالقي‬ ‫هاي‬‫اجتماعي‬
‫فرصت‬ ‫و‬ ‫دهند‬ ‫توجه‬‫و‬ ‫پرورش‬ ‫یا‬ ‫رشد‬ ‫چگونگي‬ ‫یادگيري‬ ‫هاي‬
‫مؤلفه‬ ‫و‬ ‫پذیرش‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫خوب‬ ‫استانداردهاي‬ ‫گسترش‬‫مطلوب‬ ‫هاي‬
‫نگرش‬ ‫كسب‬ ‫چگونگي‬ ‫و‬ ‫خوي‬ ‫و‬ ‫خلق‬ ‫و‬ ‫منش‬ ،‫شخصيت‬ ‫نظام‬‫و‬ ‫مثبت‬ ‫هاي‬
‫پيش‬.‫دهند‬ ‫قرار‬ ‫آنان‬ ‫اختيار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫رونده‬
‫مسئوليت‬‫مشاركت‬ ،‫تعهد‬ ،‫پذیري‬‫صداق‬ ،‫انصاف‬ ،‫جویي‬‫خيرخواهي‬ ،‫ت‬
‫و‬ ‫بودن‬ ‫اعتماد‬ ‫قابل‬ ،‫وفاداري‬ ،‫همدلي‬ ‫و‬ ‫احترام‬ ،‫شفقت‬ ‫و‬
،‫تقوا‬ ،‫عدالت‬ ،‫عفت‬ ،‫گذشت‬ ،‫انعطاف‬ ،‫مهرباني‬ ،‫رازداري‬
‫قانون‬ ،‫ایثار‬‫ارزش‬ ‫همه‬ ...‫و‬ ‫گرایي‬‫از‬ ‫مصادیقي‬ ‫و‬ ‫بنيادي‬ ‫هایي‬
‫ویژگي‬‫با‬ ‫شخصيتي‬ ‫هاي‬‫ر‬‫اخالقي‬ ‫و‬ ‫ز‬.‫اند‬
‫بوده‬ ‫مطرح‬ ‫هميشه‬ ‫معنوي‬ ‫و‬ ‫اخالقي‬ ‫مسائل‬‫ه‬ ‫اما‬ ‫اند‬‫يچ‬‫گاه‬
‫به‬‫برنامه‬ ‫مواد‬ ‫همه‬ ‫با‬ ‫تلفيق‬ ‫صورت‬‫آن‬ ‫به‬ ‫درسي‬ ‫هاي‬‫نگاه‬ ‫ها‬
‫از‬ ‫استعانت‬ ‫با‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫وقت‬ ‫اینك‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫نشده‬
‫آموزه‬‫برنامه‬ ‫اجراي‬ ‫در‬ ‫ملي‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫هاي‬‫در‬ ‫درسي‬ ‫هاي‬
‫كالس‬ ‫و‬ ‫مدارس‬‫شيوه‬ ‫به‬ ‫نيز‬ ‫درس‬ ‫هاي‬‫بيندیشم‬ ‫تلفيقي‬ ‫اجرایي‬ ‫هاي‬
‫كنيم‬ ‫عمل‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫و‬.
‫حساسيت‬‫داوري‬ ،‫ها‬‫در‬ ‫مدیران‬ ‫و‬ ‫معلمان‬ ‫اخالقي‬ ‫اقدامات‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫مجسم‬ ‫الگویي‬ ‫مدارس‬‫برای‬‫ویژگي‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫حفظ‬‫در‬ ‫اخالقي‬ ‫هاي‬
‫دانش‬.‫است‬ ‫آموزان‬

4. ‫ساحت‬ ‫از‬ ‫یكي‬ ، ‫اخالقي‬ ‫وتربيت‬ ‫تعليم‬‫شش‬ ‫هاي‬‫های‬ ‫برنامه‬ ‫گانه‬
‫درسی‬‫شد‬ ‫برشمرده‬‫ه‬‫نظام‬ ‫در‬‫نوین‬‫از‬ ‫مهم‬ ‫جزئي‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫تحولي‬
‫شایستگي‬‫توانم‬ ‫و‬ ‫ها‬‫ندي‬‫پایه‬ ‫هاي‬‫یادگيری‬ ‫نوع‬ ‫هر‬‫به‬‫شمار‬
‫مي‬‫آید‬‫های‬ ‫توانمندی‬ .‫آن‬ ‫كسب‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫متربيان‬ ‫همة‬ ‫كه‬‫ها‬
‫توانمندي‬ ‫آن‬ ‫لواي‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫آیند‬ ‫نائل‬‫شایستگي‬ ‫و‬ ‫ها‬‫مجموعه‬ ‫ها‬
‫بينش‬‫گرایش‬ ،‫ها‬‫و‬ ‫ها‬‫و‬ ‫وجود‬ ‫شایستة‬ ‫كه‬ ‫کنند‬ ‫کسب‬ ‫را‬ ‫باورهایي‬
‫آن‬ ‫انساني‬ ‫هویت‬.‫هاست‬
4
‫ارزش‬ ‫بيانية‬ ‫تحق‬‫سياست‬ ‫در‬ ‫ها‬‫گذاري‬‫و‬ ‫بنيادین‬ ‫تحول‬ ‫اسناد‬ ‫هاي‬
‫بند‬ ‫و‬ ‫ملي‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬1‫هدف‬ ‫از‬‫در‬ ‫نيز‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫كالن‬ ‫هاي‬
‫اخالق‬ ‫گرو‬‫معنویت‬ ‫و‬ ‫گرایي‬‫نظام‬ ‫آن‬ ‫درگير‬ ‫اقشار‬ ‫همة‬ ‫گزیني‬
.‫است‬
‫و‬ ‫اخالق‬ ‫پرورش‬‫در‬ ‫معنویت‬‫اجرای‬ ‫حين‬‫درسي‬ ‫برنامة‬
‫این‬‫که‬‫یادگيرنده‬ ‫دستيابي‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫غائي‬ ‫هدف‬‫به‬ ‫ها‬
‫ارزش‬‫سكة‬ ‫روي‬ ‫یك‬ ‫است‬ ‫نظام‬ ‫موردنظر‬ ‫معنوي‬ ‫و‬ ‫اخالقي‬ ‫هاي‬
‫و‬ ‫مدارس‬ ‫محيط‬ ‫در‬ ‫چگونه‬ ‫اینكه‬ ‫اما‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬
‫كالس‬‫انجام‬ ‫سرلوحة‬ ‫را‬ ‫معنویات‬ ‫و‬ ‫اخالق‬ ‫درس‬ ‫هاي‬‫گونه‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫همه‬
‫كار‬‫ی‬‫آن‬ ‫دیگر‬ ‫روي‬ ‫كنيم‬. ‫است‬ ‫سکه‬
‫در‬ ‫معنویت‬ ‫گنجاندن‬‫محيط‬‫فرایندي‬ ‫برقراري‬ ‫مستلزم‬ ‫آموزشي‬ ‫هاي‬
‫مي‬ ‫متقاعد‬ ‫را‬ ‫متعلمان‬ ‫و‬ ‫معلمان‬ ‫كه‬ ‫است‬‫و‬ ‫دانش‬ ‫كسب‬ ‫كه‬ ‫كند‬
‫پاسخ‬ ‫براي‬ ‫است‬ ‫ابزاري‬ ‫مكان‬ ‫و‬ ‫زمان‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫علم‬‫به‬ ‫هایي‬
‫پرسش‬‫و‬ ‫اخالقي‬ ‫هاي‬‫م‬‫عنوي‬‫مت‬ ‫برای‬ ‫ای‬ ‫سيله‬ ‫و‬ ،‫به‬ ‫شدن‬ ‫صف‬‫ارزش‬
‫و‬ ‫خوب‬ ‫و‬ ‫واال‬ ،‫پسندیده‬ ‫های‬‫کليدی‬‫براي‬‫من‬ ‫درهای‬ ‫گشودن‬‫تهی‬
‫به‬.‫مكاني‬ ‫و‬ ‫زماني‬ ‫مراتب‬ ‫سلسله‬ ‫در‬ ‫زندگي‬ ‫غایات‬

5. ‫تواند‬ ‫می‬ ‫درس‬ ‫های‬ ‫کالس‬ ‫و‬ ‫مدرسه‬ ‫در‬ ‫طرح‬ ‫قابل‬ ‫های‬ ‫پرسش‬ ‫نمونه‬
‫چنين‬ ‫این‬‫باشد‬:
‫آمده‬ ‫مدرسه‬ ‫به‬ ‫چرا‬‫و‬ ‫ام‬‫مي‬ ‫درس‬ ‫چرا‬‫خوانم؟‬
‫بگيرم‬ ‫یاد‬ ‫خوب‬ ‫و‬ ‫عميق‬ ‫باید‬ ‫چرا‬‫؟‬
‫كنم؟‬ ‫تلف‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫وقت‬ ‫نباید‬ ‫چرا‬
‫چيست؟‬ ‫زندگي‬ ‫از‬ ‫من‬ ‫مقصود‬
‫پيدا‬ ‫ارتباط‬ ‫من‬ ‫كردن‬ ‫زندگي‬ ‫نحوة‬ ‫با‬ ‫چطور‬ ‫خواندن‬ ‫درس‬
‫مي‬‫كند؟‬
‫نگهداري‬ ‫خوب‬ ‫خود‬ ‫وسایل‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫چرا‬‫كنم؟‬
‫بریزم؟‬ ‫زمين‬ ‫روي‬ ‫آشغال‬ ‫نباید‬ ‫چرا‬
‫بچه‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫چگونه‬‫مي‬ ‫حسادت‬ ‫یكدیگر‬ ‫به‬ ‫ها‬‫كنند؟‬
‫مي‬ ‫چگونه‬‫د‬ ‫رقابت‬ ‫خودم‬ ‫با‬ ‫توانم‬‫با‬ ‫رقابت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫باشم‬ ‫اشته‬
‫ن‬ ‫دیگران‬‫يندیشم‬‫؟‬
‫چطور‬ ‫و‬ ‫باشيم‬ ‫داشته‬ ‫خوبي‬ ‫ارتباط‬ ‫دیگران‬ ‫با‬ ‫باید‬ ‫چرا‬
‫مي‬‫آن‬ ‫با‬ ‫توانم‬‫كنم؟‬ ‫برقرار‬ ‫سازنده‬ ‫تعامل‬ ‫ها‬
‫مي‬ ‫چگونه‬ ‫و‬ ‫باشم؟‬ ‫خودم‬ ‫سالمتي‬ ‫مراقب‬ ‫باید‬ ‫چرا‬‫سالمتم‬ ‫توانم‬
‫كنم؟‬ ‫حفظ‬ ‫را‬
‫نعمت‬ ‫شكرگزار‬ ‫باید‬ ‫چرا‬‫نهاده‬ ‫وجودم‬ ‫در‬ ‫خداوند‬ ‫كه‬ ‫باشم‬ ‫هایي‬
‫است‬‫؟‬.
‫روش‬ ‫و‬ ‫راه‬‫من‬ ‫شكرگزاري‬ ‫هاي‬‫مي‬ ‫چگونه‬‫باشد؟‬ ‫تواند‬

6. ‫برنامه‬ ‫مجریان‬‫شناختي‬ ‫اطالعات‬ ‫انتقال‬ ‫بر‬ ‫نباید‬ ‫درسي‬ ‫هاي‬
‫دانش‬ ‫كسب‬ ‫بلكه‬ ‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫تكيه‬‫باید‬ ‫را‬ ‫شناختي‬ ‫هاي‬
‫وسيله‬‫ارزش‬ ‫شناخت‬ ‫براي‬ ‫اي‬‫كشف‬ ‫و‬ ‫اخالقي‬ ‫و‬ ‫معنوي‬ ‫هاي‬‫راه‬‫حل‬‫هاي‬
‫م‬‫ت‬‫صف‬‫آن‬ ‫به‬ ‫رسيدن‬ ‫براي‬ ‫آگاهانه‬ ‫و‬ ‫بپندارند‬ ‫اوصاف‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫شدن‬
‫هدف‬‫وا‬ ‫هاي‬‫گام‬ ‫ال‬‫به‬‫پيش‬.‫بردارند‬
‫كالس‬ ‫همة‬ ‫در‬ ‫مهم‬ ‫این‬ ‫انجام‬‫امكان‬ ‫درس‬ ‫هاي‬‫براي‬ .‫است‬ ‫پذیر‬
‫تاریخ‬ ‫كالس‬ ‫در‬ ‫مثال‬‫مي‬‫پاسخ‬ ‫براي‬ ‫توان‬‫سؤال‬ ‫به‬ ‫یابي‬«‫چرا‬
‫مي‬ ‫را‬ ‫دیگر‬ ‫بعضي‬ ‫مردم‬ ‫بعضي‬‫كشند؟‬»‫فرصت‬‫براي‬ ‫را‬ ‫تفكر‬ ‫هاي‬
‫دانش‬‫همين‬ .‫آورد‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫آموزان‬‫زمين‬ ‫كالس‬ ‫در‬ ‫طور‬‫فرصت‬ ‫شناسي‬
‫پاسخ‬‫ی‬‫در‬ ‫آن‬ ‫مواد‬ ‫و‬ ‫خاك‬ ‫اثرات‬ ‫چگونگي‬ ‫نظير‬ ‫سؤاالتي‬ ‫به‬ ‫ابي‬
‫و‬ ‫داشت‬ ‫ضرورت‬ ‫و‬ ‫اهميت‬ ‫و‬ ‫ما‬ ‫غذایي‬ ‫مواد‬ ‫انواع‬ ‫نمو‬ ‫و‬ ‫رشد‬
‫حفظ‬ ‫و‬ ‫بهداشت‬ ‫رعایت‬ ،‫سالمتي‬ ‫حفظ‬ ‫براي‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫مناسب‬ ‫برداشت‬
‫زیست‬ ‫كالس‬ ‫در‬ .‫زیست‬ ‫محيط‬‫مثال‬ ‫براي‬ ‫نيز‬ ‫شناسي‬،‫مبحث‬ ‫در‬
‫دانش‬ ‫اكوسيستم‬‫هریك‬ ‫كه‬ ‫بگيرند‬ ‫یاد‬ ‫باید‬ ‫آموزان‬‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬‫در‬
‫آن‬ ‫سهم‬ ‫و‬ ‫نقش‬ .‫دارند‬ ‫برعهده‬ ‫نقشي‬ ‫و‬ ‫سهمي‬ ‫اكوسيستم‬ ‫چرخة‬‫ها‬
‫مي‬‫بدهند‬ ‫جواب‬ ‫پرسش‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫مخرب‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫سازنده‬ ‫تواند‬
‫به‬ ‫باید‬ ‫آیا‬ ‫كه‬‫حفظ‬ ‫به‬ ‫ارزشمند‬ ‫و‬ ‫اخالق‬ ‫با‬ ‫انسان‬ ‫یك‬ ‫عنوان‬
‫چرخه‬‫به‬ ‫یا‬ ‫كنند‬ ‫كمك‬ ‫حيات‬‫بي‬ ‫فرد‬ ‫یك‬ ‫عنوان‬‫خودخواه‬ ،‫اعتنا‬
‫م‬ ‫تخریب‬ ‫به‬ ‫خودبين‬ ‫و‬‫حيط‬‫مصرف‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫آیا‬ .‫بپردازند‬ ‫زیست‬
‫صرفه‬ ‫آب‬‫بي‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫كنند؟‬ ‫جویي‬‫نيازهاي‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫رویه‬
‫مصرف‬ ‫در‬ ‫پایدار‬ ‫توسعة‬ ‫و‬ ‫دیگران‬‫آن‬‫زیاده‬.‫كنند‬ ‫اسراف‬ ‫و‬ ‫روي‬
‫و‬ ‫رشد‬ ‫براي‬ ‫موضوع‬ ‫و‬ ‫زمينه‬ ،‫است‬ ‫واضح‬ ‫كه‬ ‫ادبيات‬ ‫درس‬ ‫كالس‬ ‫در‬
‫توسع‬‫ه‬.‫است‬ ‫اختيار‬ ‫در‬ ‫بسيار‬ ‫چه‬ ‫معنویات‬ ‫و‬ ‫اخالق‬
«‫مي‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬‫ظرفيتي‬ ‫باید‬‫دانش‬ ‫در‬ ‫را‬‫دهد‬ ‫پرورش‬ ‫آموزان‬
‫نظر‬ ‫با‬ ، ‫کنند‬ ‫می‬ ‫فکر‬ ‫یادگيری‬ ‫مورد‬ ‫باره‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫چنان‬ ‫هم‬ ‫كه‬
‫بيندیشند‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫انتقادی‬، ‫کنند‬ ‫درگير‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ذهن‬ ،

7. ‫که‬ ‫است‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫کنند.در‬ ‫ارزیابی‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫،و‬ ‫کنند‬ ‫طرح‬ ‫سوال‬
‫د‬ ‫یادگيری‬ ‫موضوع‬ ‫از‬ ‫عميق‬ ‫استنباط‬ ‫به‬. ‫یابند‬ ‫می‬ ‫ست‬،‫سوزا‬ ( "
3002‫هانتر‬ ‫و‬ ‫سولومون‬ ‫از‬ ‫نقل‬ ،3003. )
‫و‬ ‫اخالق‬ ‫پرورش‬ ‫برای‬ ‫بستری‬ ‫عاطفی‬ ‫تفکر‬ ‫رشد‬
‫معنویت‬
‫به‬ ‫مستلزم‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫با‬ ‫معنویت‬ ‫تلفيق‬‫عاطفي‬ ‫تفكر‬ ‫كارگيري‬
‫بهره‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫شهودي‬ ‫و‬.‫است‬ ‫تحليلي‬ ‫و‬ ‫منطقي‬ ‫تفكر‬ ‫از‬ ‫گيري‬
‫به‬‫دانش‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬‫به‬ ‫خود‬ ‫ذهن‬ ‫كردن‬ ‫درگير‬ ‫ضمن‬ ‫آموزان‬‫صورت‬
‫یادگيري‬ ‫موضوع‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫مسئله‬ ‫هر‬ ‫شناخت‬ ‫براي‬ ‫تحليلي‬ ‫و‬ ‫منطقي‬
‫استع‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شهودي‬ ‫رویكردي‬ ‫اتخاذ‬ ‫با‬‫و‬ ‫هيجاني‬ ‫تفكر‬ ‫از‬ ‫انت‬
‫بهره‬ ‫(مثل‬ ‫عاطفي‬‫رضایت‬ ،‫عالقه‬ ،‫انگيزه‬ ‫احساس‬ ‫از‬ ‫گيري‬‫مندي‬
‫یادگيري‬ ‫گسترة‬ ‫و‬ ‫موضوع‬ ‫عميق‬ ‫هویت‬ ‫و‬ ‫واقعي‬ ‫معاني‬ ‫بر‬ )...‫و‬
‫عميق‬ ‫توجه‬‫تري‬‫می‬‫فعاليت‬ ‫از‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫كند‬‫بي‬ ‫هاي‬‫بي‬ ،‫اثر‬‫و‬ ‫معنا‬
‫تلف‬ ‫وقت‬‫روش‬ ‫و‬ ‫راه‬ ‫اتخاذ‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫پرهيز‬ ‫كن‬،‫معنادار‬ ،‫مؤثر‬ ‫هاي‬
،‫منعطف‬‫مي‬ ‫كارساز‬ ‫و‬ ‫نو‬‫اندیش‬‫ن‬‫مي‬ ‫عمل‬ ‫و‬ ‫د‬‫كن‬‫ن‬‫بهره‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫د‬‫گيري‬
‫عميق‬ ‫استنباط‬ ‫و‬ ‫فهم‬ ‫به‬ ‫شهود‬ ‫و‬ ‫كشف‬ ‫قوة‬ ‫از‬‫مي‬ ‫دست‬ ‫تر‬.‫یابند‬
( ‫دیوید‬ ، ‫سوزا‬3002‫این‬ ‫از‬ ، ‫گاردنر‬ ‫هوارد‬ ‫از‬ ‫نقل‬ ‫به‬ )
‫مندی‬ ‫بهره‬ . ‫است‬ ‫کرده‬ ‫یاد‬ ‫گرا‬ ‫هستی‬ ‫هوش‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫توانمندی‬
‫توانمندی‬ ، ‫گرا‬ ‫هستی‬ ‫هوش‬ ‫از‬ ‫گيری‬ ‫بهره‬ ‫و‬‫کردن‬ ‫پيدا‬ ‫در‬ ‫فرد‬
، ‫مرگ‬ ‫معنای‬ ، ‫زندگی‬ ‫اهميت‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خویشتن‬ ‫موقعيت‬
‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫فيزیکی‬ ‫ی‬ ‫دنيا‬ ‫و‬ ‫روانی‬ ‫دنيای‬ ‫نهایی‬ ‫فرجام‬
."‫معنویت‬ ‫و‬ ‫اخالق‬ ‫با‬ ‫آميزش‬ ‫در‬ ، ‫کال‬ ، ‫اسالم‬ ‫مبين‬ ‫دین‬ ‫تعاليم‬
‫شوند‬ ‫می‬ ‫سازنده‬ ‫و‬ ‫زالل‬"، ‫الزهرا‬ ‫علميه‬ ‫کانون‬ (1231‫در‬ . )
‫گفته‬ ‫منبع‬ ‫همين‬: ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬‫فطرت‬ ‫در‬ ‫معنوی‬ ‫و‬ ‫اخالقی‬ ‫های‬ ‫ارزش‬ ‫اگرچه‬ "
‫رعایت‬ . ‫شوند‬ ‫متجلی‬ ‫انسان‬ ‫رفتار‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫آیند‬ ‫در‬ ‫ظهور‬ ‫منصه‬ ‫به‬ ‫تربیت‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫اما‬ ‫اند‬ ‫نهفته‬ ‫آدمی‬

8. . ‫است‬ ‫معنوی‬ ‫و‬ ‫اخالقی‬ ‫سازی‬ ‫خود‬ ‫نیازمند‬ ‫زندگی‬ ‫شئونات‬ ‫تمامی‬ ‫در‬ ‫معنویت‬ ‫و‬ ‫اخالق‬‫سازی‬ ‫خود‬ ‫برای‬
‫ضرورت‬ ‫مولفه‬ ‫دو‬ ‫کسب‬: ‫دارد‬
1-‫و‬ ‫نیاز‬ ‫این‬ ‫شناخت‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫فکری‬ ‫تالش‬
3-‫کا‬ ‫دادن‬ ‫انجام‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫عملی‬ ‫کوشش‬‫ر‬. ‫معنویات‬ ‫رعایت‬ ‫و‬ ‫اخالق‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫های‬
‫بندی‬ ‫جمع‬
‫معنویت‬ ‫و‬ ‫اخالق‬،‫اسالمی‬ ‫های‬ ‫ارزش‬ ‫کليه‬ ‫های‬ ‫محور‬-‫ایرانی‬
‫اخالقی‬ ‫های‬ ‫جنبه‬ ‫ی‬ ‫دهنده‬ ‫توجه‬ ‫باید‬ ‫درسی‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ . ‫اند‬
‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫فردی‬ ‫کارهای‬ ‫ومعنوی‬‫آموزان‬ ‫دانش‬‫باشند‬‫فرصت‬ ‫و‬
. ‫کنند‬ ‫فراهم‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫سازی‬ ‫خود‬ ‫های‬
‫ارزش‬ ‫بيانية‬ ‫تحقق‬‫سياست‬ ‫در‬ ‫ها‬‫گذاري‬‫بنيادین‬ ‫تحول‬ ‫اسناد‬ ‫هاي‬
‫تعليم‬ ‫نظام‬‫ملي‬ ‫درسي‬ ‫برنامة‬ ‫و‬ ‫وتربيت‬‫اخالق‬ ‫گرو‬ ‫در‬‫و‬ ‫گرایي‬
‫معنویت‬‫تعليم‬ .‫است‬ ‫نظام‬ ‫آن‬ ‫درگير‬ ‫اقشار‬ ‫همة‬ ‫گزیني‬‫وتربيت‬
‫ساحت‬ ‫از‬ ‫یكي‬ ‫اخالقي‬‫هاي‬
‫شش‬‫گا‬‫تعليم‬ ‫نة‬‫شایستگي‬ ‫از‬ ‫مهم‬ ‫جزئي‬ ‫و‬ ‫ماست‬ ‫وتربيت‬‫و‬ ‫ها‬
‫توانمندي‬‫هاي‬‫دستيابی‬ ‫برای‬ ‫ضروری‬‫مج‬ ‫به‬‫بينش‬ ‫موعه‬،‫ها‬
‫گرایش‬ ‫و‬ ‫باورها‬‫ها‬‫به‬ ‫باید‬ ‫امروزي‬ ‫متربيان‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫پایه‬ ‫ي‬
.‫آیند‬ ‫نائل‬ ‫آن‬ ‫كسب‬
: ‫منابع‬
1-( ‫ایران‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬ ‫ملی‬ ‫درسی‬ ‫برنامه‬1231‫سازمان‬ ، )
‫و‬ ‫آموزش‬ ‫عالی‬ ‫شورای‬ ‫و‬ ‫آموزشی‬ ‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫پژوهش‬
. ‫پرورش‬
3-(، ‫دیوید‬ ‫سوزا‬3002، )‫ترجمه‬ ، ‫آموزشی‬ ‫رهبری‬ ‫یا‬ ‫مدیریت‬
( ‫لقا‬ ‫فرخ‬ ،‫دانا‬ ‫رئيس‬1230‫،ان‬ ). ‫تهران‬ ‫عابد‬ ‫تشارات‬

9. 2-‫همين‬ ‫با‬ ‫سایت‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫درج‬ ‫مطلب‬ ، ‫الزهرا‬ ‫علميه‬ ‫کانون‬
( ، ‫نام‬1231‫سکوالر‬ ‫و‬ ‫دینی‬ ‫عرفان‬ : ‫عنوان‬ ‫با‬ ).