Islahi Islamic Book

2. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è,
ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú
ÜUG¢çÎÚè Ú-…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ
Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J
Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼Ú…}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ ã}¢
ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
± Ï¢ÜUGè¥G
± }¢çxGÈUGÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.
A-1

3. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ (ãG-ÝÈGUè)
²ïã çÚ„¢H¢ (xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢)
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…GÚ¼
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è
Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÚ„¢Hï ÜU¢ï çã‹Îè ÚS}¢éH
¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ ÐïࢠçÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï ࢢ»¥G
ÜUÚ±¢²¢ ãñ J §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Т»æ ¼¢ï }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢
ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢ ²¢ §ü-}¢ï§H) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï,
¼èÝ ÎÚ±¢…G¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î-1, x¢é…Ú¢¼,
MO. : 9374031409
E-mail : translationmaktabhind@dawateislami.net
A-2

4. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 1
²ïã çÚS¢¢H¢ (26 S¢-ÈGUãG¢¼) }¢éÜU}}¢H ÐÉG HèçÁ¢²ï, ÜGU±è §}ÜU¢Ý
ãñ çÜU ÜU§ü x¢G-Hç¼G²¢æ ¥¢Ð ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥¢ Á¢¢»æ J
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU Ü è ÈG Á¢GèH¼
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, S¢é˼G¢Ýï Ï¢¢ ÜGUÚèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, ÈGñUÁ¢G
x¢‹Á¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ ÐS¢èÝ¢ ÜU¢ §à¢¢üÎï ÚãG}¢¼
Ϣ鋲¢Î ãñ, “}¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï çH²ï
¼Gã¢Ú¼ ãñ J”
¥Ý¢ï¶è S¢Á¢G¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ Á¢éÝñÎï Ï¢x¢G΢Îè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
§ÏÝéH ÜéUÚñÏ¢è ÜUã¼ï ãñ´ : »ÜU Ï¢¢Ú }¢éÛ¢ï »ãGç¼H¢}¢ ã¢ï
x¢²¢ J }¢ñ´ Ýï §Ú¢Î¢ çÜU²¢ §S¢è ±vG¼ x¢GéSH ÜUÚ Hêæ J Ó¢êæçÜU S¢wG¼ S¢Îèü ÜUè
Ú¢¼ ‰¢è ÝzGS¢ Ýï S¢éS¼è ÜUè ¥¢ñÚ }¢à±Ú¢ çβ¢ : “¥|¢è ÜU¢ÈGUè Ú¢¼
Ï¢¢ÜGUè ãñ §¼Ýè Á¢ËÎè |¢è v²¢ ãñ ! S¢éÏãG §yG}¢èÝ¢Ý S¢ï x¢GéSH ÜUÚ HïÝ¢ J”
}¢ñ´ Ýï ÈGU¢ñÚÝ ÝzGS¢ ÜU¢ï ¥Ý¢ï¶è S¢Á¢G¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï ÜGUS¢}¢ ¶¢§ü çÜU §S¢è
±vG¼ ÜUÐÇG¢ï´ S¢}¢ï¼ Ý㢪æx¢¢ ¥¢ñÚ Ýã¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUÐÇGï çÝÓ¢¢ïÇGêæx¢¢ |¢è
xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢(ãG-ÝÈGUè)

5. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 2
Ýãè´ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ï ¥ÐÝï Ï¢ÎÝ ãè ÐÚ ¶GéàÜU ÜUMæx¢¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï }¢ñ´ Ýï »ïS¢¢
ãè çÜU²¢, ±¢ÜGïU§Gü Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÜïU ÜU¢}¢ }¢ï´ ÉèH ÜUÚï »ïS¢ï S¢ÚÜUà¢
ÝzGS¢ ÜUè ²ïãè S¢Á¢G¢ ãñ J
¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
çÝãæx¢¢ï 1
¥ÁGÎ㢠}¢¢Ú¢ ¥x¢™ïü à¢ïÚï ÝÚ }¢¢Ú¢
Ï¢ÇGï }¢ê…Gè ÜU¢ï }¢¢Ú¢ ÝzG„ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜU¢ï x¢Ú }¢¢Ú¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îﶢ ¥¢Ð Ýï ! ã}¢¢Úï ¥SH¢ÈGïU
çÜUÚ¢}¢ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜUè Ó¢¢H¢ï´ ÜU¢ï Ý¢ÜU¢}¢ ϢݢÝï ÜïU çH²ï
ÜñUS¢è ÜñUS¢è }¢à¢vGÜGU¼ï´ Û¢ïH¼ï ‰¢ï J §S¢ S¢ï ±¢ïã §SH¢}¢è |¢¢§ü ÎS¢ü ãG¢çS¢H
ÜUÚï´ Á¢¢ï Ú¢¼ ÜU¢ï »ãGç¼H¢}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU
à¢}¢ü ÜU¢ï |¢éH¢ ÜUÚ }¢ãGìÁ¢G Í¢Ú ±¢H¢ï´ S¢ï à¢Ú}¢¢ ÜUÚ ²¢ x¢GéSH ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï
}¢ï´ S¢éS¼è ÜUÚ ÜïU, Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ÜUè Á¢}¢¢¥G¼ Á¢G¢»¥G Ï¢çËÜU
Ý}¢¢Á¢G ¼ÜU ÜGUÁ¢G¢ ÜUÚ Ç¢H¼ï ãñ´ ! Á¢Ï¢ ÜU|¢è x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G
ÜU¢ ±vG¼ ¥¢ …¢Ýï ÐÚ ÈGU¢ñÚÝ x¢GéSH ÜUÚ HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ãGÎèS¢ï ТÜU }¢ï´ ¥¢¼¢
ãñ : çÈGUçÚà¼ï ©S¢ Í¢Ú }¢ï´ ΢ç¶GH Ýãè´ ã¢ï¼ï çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼S±èÚ ¥¢ñÚ ÜéUœ¢¢ ¥¢ñÚ
Á¢éÝéÏ¢ (²¢’Ýè çÁ¢S¢ ÐÚ çÁ¢}¢¢¥G ²¢ »ãGç¼H¢}¢ ²¢ à¢ãì±¼ ÜïU S¢¢‰¢ }¢Ýè ¶G¢çÚÁ¢ ã¢ïÝï
ÜUè ±Á¢ã S¢ï x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï x¢²¢) ã¢ï J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J
1 : }¢x¢Ú}¢À

6. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 3
xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ (ãG-ÝÈGUè)
çÏ¢x¢GñÚ Á¢GÏ¢¢Ý çãH¢» çÎH }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG çÝIJ¼ ÜUèçÁ¢²ï çÜU }¢ñ´
ТÜUè ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU çH²ï x¢GéSH ÜUÚ¼¢ ãêæ J ÐãHï ΢ïÝ¢ïæ2
㢉¢ ÐãéæÓ¢¢ï´ ¼ÜU
¼èÝ3
¼èÝ3
Ï¢¢Ú {¢ï§²ï, çÈUÚ §çS¼‹Á¢ï ÜUè Á¢x¢ã {¢ï§²ï wG±¢ã ÝÁ¢¢S¢¼ ã¢ï
²¢ Ý ã¢ï, çÈUÚ çÁ¢S}¢ ÐÚ ¥x¢Ú ÜUãè´ ÝÁ¢¢S¢¼ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUèçÁ¢²ï
çÈUÚ Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ S¢¢ ±éÁG¢ê ÜUèçÁ¢²ï }¢x¢Ú Т©æ Ý {¢ï§²ï, ã¢æ ¥x¢Ú Ó¢¢ñÜUè ±x¢GñÚ¢
ÐÚ x¢GéSH ÜUÚ Úãï ãñ´ ¼¢ï Т©æ |¢è {¢ï HèçÁ¢²ï, çÈUÚ Ï¢ÎÝ ÐÚ ¼ïH ÜUè ¼GÚãG
ТÝè Ó¢éÐÇG HèçÁ¢²ï, ¶GéS¢êS¢Ý S¢<β¢ï´ }¢ï´ (§S¢ ΢ñÚ¢Ý S¢¢Ï¢êÝ |¢è Hx¢¢ S¢ÜU¼ï
ãñ´) çÈUÚ ¼èÝ3
Ï¢¢Ú S¢è{ï ÜU‹{ï ÐÚ Ð¢Ýè Ϣ㢧²ï, çÈUÚ ¼èÝ3
Ï¢¢Ú ©ËÅï
ÜU‹{ï ÐÚ, çÈUÚ S¢Ú ÐÚ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ Ï¢ÎÝ ÐÚ ¼èÝ3
Ï¢¢Ú, çÈUÚ x¢GéSH ÜUè
Á¢x¢ã S¢ï ¥Hx¢ ã¢ï Á¢¢§²ï, ¥x¢Ú ±éÁG¢ê ÜUÚÝï }¢ï´ Т©æ Ýãè´ {¢ï» ‰¢ï ¼¢ï ¥Ï¢ {¢ï
HèçÁ¢²ï J Ýã¢Ýï }¢ï´ çÜGUÏH¢ L¶G Ý ã¢ï´, ¼}¢¢}¢ Ï¢ÎÝ ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚ ÜUÚ }¢H
ÜUÚ Ý㢧²ï J »ïS¢è Á¢x¢ã Ýã¢Ý¢ ™¢çã²ï …ã¢æ çÜUS¢è ÜUè ÝÁ¢GÚ Ý ÐÇGï ¥x¢Ú
²ïã }¢éç}ÜUÝ Ý ã¢ï ¼¢ï }¢Îü ¥ÐÝ¢ çS¢~¢ (Ý¢ÈGU S¢ï Hï ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´2
Í¢éÅÝ¢ï´ S¢}¢ï¼)
çÜUS¢è }¢¢ïÅï ÜUÐÇGï S¢ï ÀéТ Hï, }¢¢ïÅ¢ ÜUÐÇG¢ Ý ã¢ï ¼¢ï ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ ΢ï2
²¢
¼èÝ3
ÜUÐÇGï HÐïÅ Hï v²êæ çÜU Ï¢¢ÚèÜU ÜUÐÇG¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ТÝè S¢ï Ï¢ÎÝ ÐÚ
çÓ¢ÐÜU Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Í¢éÅÝ¢ï´ ²¢ Ú¢Ý¢ï´ ±x¢GñÚ¢ ÜUè Úæx¢¼ Á¢G¢çãÚ
ã¢ïx¢è J ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ¼¢ï ¥¢ñÚ |¢è çÁ¢G²¢Î¢ »ãGç¼²¢¼G ÜUè ãG¢Á¢¼ ãñ J ΢ñÚ¢Ýï x¢GéSH
çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜUè x¢ézG¼-x¢ê }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï, ÜU¢ï§ü Îé¥G¢ |¢è Ý ÐçÉG²ï, Ýã¢Ýï ÜïU
Ï¢¢’Î ¼¢ïçH²ï ±x¢GñÚ¢ S¢ï Ï¢ÎÝ ÐêæÀÝï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J Ýã¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ÈGU¢ñÚÝ
ÜUÐÇGï ÐãÝ HèçÁ¢²ï J ¥x¢Ú }¢vMã ±vG¼ Ý ã¢ï ¼¢ï ΢ï Úv¥G¼ ÝzGH ¥Î¢
ÜUÚÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J (}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 319 ±x¢GñÚ¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

7. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 4
xG¢éSH ÜïU ¼èÝ3
ÈGUÚ¢§Á¢G
1 ÜéUËHè ÜUÚÝ¢ 2 Ý¢ÜU }¢ï´ ТÝè Ó¢ÉG¢Ý¢ 3 ¼}¢¢}¢
Á¢G¢çãÚè Ï¢ÎÝ ÐÚ Ð¢Ýè Ï¢ã¢Ý¢ J
1 ÜéUËHè ÜUÚÝ¢
}¢éæã }¢ï´ ‰¢¢ïÇG¢ S¢¢ ТÝè Hï ÜUÚ ÐÓ¢ ÜUÚ ÜïU Ç¢H ÎïÝï ÜU¢ Ý¢}¢
ÜéUËHè Ýãè´ Ï¢çËÜU }¢éæã ÜïU ãÚ ÐéÁ¢Gïü, x¢¢ïà¢ï, ã¢ï´Å S¢ï ãGËÜGU ÜUè Á¢ÇG ¼ÜU
ãÚ Á¢x¢ã ТÝè Ï¢ã Á¢¢» J §S¢è ¼GÚãG ΢ÉG¢ï´ ÜïU ÐèÀï x¢¢H¢ï´ ÜUè ¼ã }¢ï´,
Î¢æ¼¢ï´ ÜUè ç¶ÇGçÜU²¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢ÇG¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè ãÚ ÜUڱŠÐÚ Ï¢çËÜU
ãGËÜGU ÜïU ÜUÝ¢Úï ¼ÜU ТÝè Ï¢ãï J Ú¢ïÁ¢G¢ Ý ã¢ï ¼¢ï x¢GÚ-x¢GÚ¢ |¢è ÜUÚ HèçÁ¢²ï
çÜU S¢é‹Ý¼ ãñ J Î¢æ¼¢ï´ }¢ï´ À¢çH²¢ ÜïU ΢Ýï ²¢ Ï¢¢ïÅè ÜïU Úïà¢ï ±x¢GñÚ¢ ã¢ï´ ¼¢ï
©Ý ÜU¢ï ÀéÇG¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ J ã¢æ ¥x¢Ú ÀéÇG¢Ýï }¢ï´ Á¢GÚÚ (²¢’Ýè ÝévGS¢¢Ý) ÜU¢
¥‹Îïࢢ ã¢ï ¼¢ï }¢é¥G¢ÈGU ãñ J x¢GéSH S¢ï ÜGUÏH Î¢æ¼¢ï´ }¢ï´ Úïà¢ï ±x¢GñÚ¢ }¢ãGS¢êS¢
Ý ãé» ¥¢ñÚ Úã x¢» Ý}¢¢Á¢G |¢è ÐÉG Hè Ï¢¢’Î ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝï ÐÚ ÀéÇG¢
ÜUÚ Ð¢Ýè Ï¢ã¢Ý¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ, ÐãHï Á¢¢ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ‰¢è ±¢ïã ã¢ï x¢§ü J Á¢¢ï
çãH¼¢ Î¢æ¼ }¢S¢¢Hï S¢ï Á¢}¢¢²¢ x¢²¢ ²¢ ¼¢Ú S¢ï Ï¢¢æ{¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¼¢Ú ²¢
}¢S¢¢Hï ÜïU ÝèÓ¢ï ТÝè Ý ÐãéæÓ¢¼¢ ã¢ï ¼¢ï }¢é¥G¢ÈGU ãñ J ((Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢.
1, S¢. 316, ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢GGç±Ä²¢ }¢é¶Úü…¢, çÁ¢. 1, S¢. 439,440) çÁ¢S¢ ¼GÚãG ÜUè
»ÜU ÜéUËHè x¢GéSH ÜïU çH²ï ÈGUÁ¢Gü ãñ §S¢è ¼GÚãG ÜUè ¼èÝ3
ÜéUçËH²¢æ ±éÁG¢ê
ÜïU çH²ï S¢é‹Ý¼ ãñ´ J
2 Ý¢ÜU }¢ï´ ТÝè Ó¢ÉG¢Ý¢
Á¢ËÎè Á¢ËÎè Ý¢ÜU ÜUè Ý¢ïÜU ÐÚ Ð¢Ýè Hx¢¢ HïÝï S¢ï ÜU¢}¢ Ýãè´
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï
ТÜU Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

8. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 5
Ó¢Hïx¢¢ Ï¢çËÜU Á¢ã¢æ ¼ÜU Ý}¢ü Á¢x¢ã ãñ ²¢’Ýè S¢wG¼ ãaè ÜïU à¢éM¥G ¼ÜU
{éHÝ¢ H¢çÁ¢G}¢è ãñ J ¥¢ñÚ ²ïã ²êæ ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ çÜU ТÝè ÜU¢ï S¢êæÍ¢ ÜUÚ ªÐÚ
¶è´çÓ¢²ï J ²ïã ¶G²¢H Ú網ï çÜU Ï¢¢H Ï¢Ú¢Ï¢Ú |¢è Á¢x¢ã {éHÝï S¢ï Ý Úã
Á¢¢» ±ÚÝ¢ x¢GéSH Ý ã¢ïx¢¢ J Ý¢ÜU ÜïU ¥‹ÎÚ ¥x¢Ú Úè´Æ S¢ê¶ x¢§ü ãñ ¼¢ï ©S¢
ÜU¢ ÀéÇG¢Ý¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ, ÝèÁ¢G Ý¢ÜU ÜïU Ï¢¢H¢ï´ ÜU¢ {¢ïÝ¢ |¢è ÈGUÁ¢Gü ãñ J
(»ïÁ¢GÝ, »ïÁ¢GÝ,S¢. 442 ¼¢ 443)
3 ¼}¢¢}¢ Á¢G¢çãÚè Ï¢ÎÝ ÐÚ Ð¢Ýè Ï¢ã¢Ý¢
S¢Ú ÜïU Ï¢¢H¢ï´ S¢ï Hï ÜUÚ Ð¢©æ ÜïU ¼Ë±¢ï´ ¼ÜU çÁ¢S}¢ ÜïU ãÚ ÐéÁ¢Gïü
¥¢ñÚ ãÚ ãÚ Ú¢ï´x¢Åï ÐÚ Ð¢Ýè Ï¢ã Á¢¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ, çÁ¢S}¢ ÜUè Ï¢¢’Á¢G Á¢x¢ãï´
»ïS¢è ãñ´ çÜU ¥x¢Ú »ãGç¼²¢¼G Ý ÜUè ¼¢ï ±¢ïã S¢ê¶è Úã Á¢¢»æx¢è ¥¢ñÚ x¢GéSH
Ý ã¢ïx¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 319)
ÜïU §vÜUèS¢ ãGéMÈGU
ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï }¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ ΢ïÝ¢ï´ ÜïU çH²ï
xG¢éSH ÜUè 21 »ãGç¼²¢¼Gï´
y ¥x¢Ú }¢Îü ÜïU S¢Ú ÜïU Ï¢¢H x¢éæ{ï ãé» ã¢ï´ ¼¢ï ©‹ãï´ ¶¢ïH ÜUÚ Á¢ÇG
S¢ï Ý¢ïÜU ¼ÜU ТÝè Ï¢ã¢Ý¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ ¥¢ñÚ y ¥G¢ñÚ¼ ÐÚ çS¢ÈüGU Á¢ÇG ¼Ú ÜUÚ
HïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¶¢ïHÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´ J ã¢æ ¥x¢Ú Ó¢¢ïÅè §¼Ýè S¢wG¼ x¢éæ{è
ãé§ü ã¢ï çÜU Ï¢ï ¶¢ïïHï Á¢ÇGï´ ¼Ú Ý ã¢ï´x¢è ¼¢ï ¶¢ïHÝ¢ Á¢GMÚè ãñ y ¥x¢Ú ÜU¢Ý¢ï´
}¢ïæ Ï¢¢Hè ²¢ Ý¢ÜU }¢ïæ ݉¢ ÜU¢ ÀïÎ (S¢êÚ¢¶G) ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã Ï¢‹Î Ý ã¢ï ¼¢ï
©S¢ }¢ï´ ТÝè Ï¢ã¢Ý¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ J ±éÁG¢ê }¢ï´ çS¢ÈGüU Ý¢ÜU ÜïU ݉¢ ÜïU ÀïÎ }¢ï´ ¥¢ñÚ
x¢GéSH }¢ï´ ¥x¢Ú ÜU¢Ý ¥¢ñÚ Ý¢ÜU ΢ïÝ¢ï´ }¢ï´ ÀïÎ ã¢ï´ ¼¢ï ΢ïÝ¢ï´ }¢ï´ ТÝè Ϣ㢻æ
y |¢±¢ï´, }¢êæÀ¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ÉGè ÜïU ãÚ Ï¢¢H ÜU¢ Á¢ÇG S¢ï Ý¢ïÜU ¼ÜU ¥¢ñÚ ©Ý
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ S¢éÏãG ¥¢ñÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢
ࢢ}¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J

9. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 6
ÜïU ÝèÓ¢ï ÜUè ¶¢H ÜU¢ {¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ y ÜU¢Ý ÜU¢ ãÚ ÐéÁ¢G¢ü ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
S¢êÚ¢¶G ÜU¢ }¢éæã {¢ï»æ y ÜU¢Ý¢ï´ ÜïU ÐèÀï ÜïU Ï¢¢H ãÅ¢ ÜUÚ Ð¢Ýè Ϣ㢻æ y
Æ¢ïÇGè ¥¢ñÚ x¢Hï ÜU¢ Á¢¢ïÇG çÜU }¢éæã ©Æ¢» çÏ¢x¢GñÚ Ý {éHïx¢¢ y 㢉¢¢ï´ ÜU¢ï
¥ÓÀè ¼GÚãG ©Æ¢ ÜUÚ Ï¢x¢GHï´ {¢ï»æ y Ï¢¢ÁG¢ê ÜU¢ ãÚ ÐãHê {¢ï»æ y ÐèÆ ÜU¢
ãÚ Á¢GÚ¢ü {¢ï»æ y ÐïÅ ÜUè Ï¢ËÅï´ ©Æ¢ ÜUÚ {¢ï»æ y Ý¢ÈGU }¢ïæ |¢è ТÝè Ç¢Hï´
¥x¢Ú ТÝè Ï¢ãÝï }¢ï´ à¢ÜU ã¢ï ¼¢ï Ý¢ÈGU }¢ï´ ©æx¢Hè Ç¢H ÜUÚ {¢ï»æ y çÁ¢S}¢
ÜU¢ ãÚ Ú¢ï´x¢Å¢ Á¢ÇG S¢ï Ý¢ïÜU ¼ÜU {¢ï»æ y Ú¢Ý ¥¢ñÚ ÐïÇGê (Ý¢ÈGU „ï ÝèÓ¢ï ÜïU
çãGSS¢ï) ÜU¢ Á¢¢ïÇG {¢ï»æ y Á¢Ï¢ Ï¢ñÆ ÜUÚ Ýã¢»æ ¼¢ï Ú¢Ý ¥¢ñÚ çÐæÇHè ÜïU Á¢¢ïÇG
ÐÚ |¢è ТÝè Ï¢ã¢Ý¢ ²¢Î 򦕫 y ΢ïÝ¢ï´ S¢éÚèÝ ÜïU ç}¢HÝï ÜUè Á¢x¢ã ÜU¢
¶G²¢H Ú¶ï´, ¶GéS¢êS¢Ý Á¢Ï¢ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ Ý㢻æ y Ú¢Ý¢ï´ ÜUè x¢¢ïH¢§ü ¥¢ñÚ
y çÐæÇçH²¢ï´ ÜUè ÜUÚ±Å¢ï´ ÐÚ Ð¢Ýè Ϣ㢻æ y Á¢GÜUÚ ± ©‹„-²²ñÝ (²¢’Ýè
ÈGU¢ï¼G¢ï´) ÜUè çÝÓ¢Hè S¢yGãG Á¢¢ïÇG ¼ÜU ¥¢ñÚ y ©‹S¢-²²ñÝ ÜïU ÝèÓ¢ï ÜUè Á¢x¢ã
Á¢ÇG ¼ÜU {¢ï»æ y çÁ¢S¢ ÜU¢ ¶G¼Ý¢ Ý ãé±¢, ±¢ïã ¥x¢Ú ¶¢H Ó¢ÉG S¢ÜU¼è
ã¢ï ¼¢ï Ó¢ÉG¢ ÜUÚ {¢ï» ¥¢ñÚ ¶¢H ÜïU ¥‹ÎÚ Ð¢Ýè Ó¢ÉG¢» J
(}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 317-318)
}¢S¼êÚ¢¼ ÜïU çH²ï 6 »ãGç¼²¢¼Gï´
1 ÉËÜUè ãé§ü çÐS¼¢Ý ÜU¢ï ©Æ¢ ÜUÚ Ð¢Ýè Ϣ㢻æ 2 çÐS¼¢Ý
¥¢ñÚ ÐïÅ ÜïU Á¢¢ïÇG ÜUè HÜUèÚ {¢ï»æ 3 ÈGUÁ¢ïü ¶G¢çÚÁ¢ (²¢’Ýè ¥G¢ñÚ¼ ÜUè
à¢}¢üx¢¢ã ÜïU Ï¢¢ãÚ ÜïU çãGSS¢ï) ÜU¢ ãÚ x¢¢ïࢢ ãÚ ÅévÇG¢ ªÐÚ ÝèÓ¢ï wG¢êÏ¢
»ãGç¼²¢¼G S¢ï {¢ï»æ 4 ÈGUÁ¢ïü ΢ç¶GH (²¢’Ýè à¢}¢üx¢¢ã ÜïU ¥‹ÎMÝè
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU Ý ÐÉG¢ ©S¢ Ýï Á¢ÈGU¢ ÜUè J

10. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 7
çãGSS¢ï) }¢ï´ ©æx¢Hè Ç¢H ÜUÚ {¢ïÝ¢ ÈGUÁ¢Gü Ýãè´ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ 5 ¥x¢Ú ãGñÁ¢G ²¢
çÝÈGU¢S¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ x¢GéSH ÜUÚï´ ¼¢ï çÜUS¢è ÐéÚ¢Ýï ÜUÐÇGï S¢ï ÈGUÁ¢ïü ΢ç¶GH
ÜïU ¥‹ÎÚ S¢ï wG¢êÝ ÜU¢ ¥S¢Ú S¢¢ÈGU ÜUÚ HïÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢.
1, S¢. 318) 6 ¥x¢Ú ÝïH ТõçHࢠݢ¶GéÝ¢ï´ ÐÚ Hx¢è ãé§ü ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢
|¢è ÀéÇG¢Ý¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ ±ÚÝ¢ x¢GéSH Ýãè´ ã¢ïx¢¢, ã¢æ }¢ïãæÎè ÜïU Úæx¢ }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
ÁG¢wG}¢ ÜUè Ð^è
Á¢GwG}¢ ÐÚ Ð^è ±x¢GñÚ¢ Ï¢æ{è ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ï ¶¢ïHÝï }¢ï´ ÝévGS¢¢Ý ²¢
ãGÚÁ¢ ã¢ï ¼¢ï Ð^è ÐÚ ãè }¢SãG ÜUÚ HïÝ¢ ÜU¢ÈGUè ãñ ÝèÁ¢G çÜUS¢è Á¢x¢ã }¢ÚÁ¢G
²¢ ÎÎü ÜUè ±Á¢ã S¢ï ТÝè Ï¢ã¢Ý¢ ÝévGS¢¢Ý Îïã ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÐêÚï ©GÁG± ÐÚ }¢SãG
ÜUÚ HèçÁ¢²ï J Ð^è Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢x¢ã ÜU¢ï Í¢ïÚï ãé» Ýãè´ ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï
±ÚÝ¢ }¢SãG ÜU¢ÈGUè Ý ã¢ïx¢¢ J ¥x¢Ú Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢x¢ã Í¢ïÚï çÏ¢x¢GñÚ Ð^è
Ï¢¢æ{Ý¢ }¢éç}ÜUÝ Ý ã¢ï }¢-S¢HÝ Ï¢¢ÁG¢ê ÐÚ Á¢GwG}¢ ãñ }¢x¢Ú Ð^è Ï¢¢ÁG¢ê¥¢ïæ ÜUè
x¢¢ïH¢§ü }¢ï´ Ï¢¢æ{è ãñ çÁ¢S¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Ï¢¢ÁG¢ê ÜU¢ ¥ÓÀ¢ çãGSS¢¢ |¢è Ð^è ÜïU ¥‹ÎÚ
ÀéТ ãé±¢ ãñ, ¼¢ï ¥x¢Ú ¶¢ïHÝ¢ }¢éç}ÜUÝ ã¢ï ¼¢ï ¶¢ïH ÜUÚ ©S¢ çãGSS¢ï ÜU¢ï
{¢ïÝ¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ J ¥x¢Ú Ý¢ }¢éç}ÜUÝ ãñ ²¢ ¶¢ïHÝ¢ ¼¢ï }¢éç}ÜUÝ ãñ }¢x¢Ú çÈUÚ
±ñS¢è Ý Ï¢¢æ{ S¢ÜïUx¢¢ ¥¢ñÚ ²êæ Á¢GwG}¢ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢Ýï ÜU¢ ¥‹Îïࢢ
ãñ ¼¢ï S¢¢Úè Ð^è ÐÚ }¢SãG ÜUÚ HïÝ¢ ÜU¢ÈGUè ãñ, Ï¢ÎÝ ÜU¢ ±¢ïã ¥ÓÀ¢ çãGSS¢¢
|¢è {¢ïÝï S¢ï }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 318)
xG¢éSH ÈG Á¢Gü ã¢ïÝï ÜïU 5 ¥SÏ¢¢Ï¢
1 }¢Ýè ÜU¢ ¥ÐÝè Á¢x¢ã S¢ï à¢ãì±¼ ÜïU S¢¢‰¢ Á¢é΢ ã¢ï ÜUÚ
©GÁG± S¢ï çÝÜUHÝ¢ 2 »ãGç¼H¢}¢ ²¢’Ýè S¢¢ï¼ï }¢ï´ }¢Ýè ÜU¢ çÝÜUH Á¢¢Ý¢
3 à¢}¢üx¢¢ã }¢ï´ ãGàÈGU¢ (S¢éТÚè) ΢ç¶GH ã¢ï Á¢¢Ý¢ wG±¢ã à¢ãì±¼ ã¢ï ²¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGïx¢¢ }¢ñ´ çÜGU²¢}¢¼
ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J

11. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 8
Ý ã¢ï, §‹Á¢G¢H ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï, ΢ïÝ¢ï´ ÐÚ x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ãñ 4 ãGñÁ¢G S¢ï ÈGU¢çÚx¢G
ã¢ïÝ¢ 5 çÝÈGU¢S¢ (²¢’Ýè Ï¢ÓÓ¢¢ Á¢ÝÝï ÐÚ Á¢¢ï wG¢êÝ ¥¢¼¢ ãñ ©S¢) S¢ï
ÈGU¢çÚx¢G ã¢ïÝ¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 321 ¼¢ 324)
çÝÈGU¢S¢ ÜUè Á¢GMÚè ±Á¢G¢ãG¼
¥vS¢Ú ¥G¢ñÚ¼¢ï´ }¢ï´ ²ïã }¢àãêÚ ãñ çÜU Ï¢ÓÓ¢¢ Á¢ÝÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥G¢ñÚ¼
Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ ¼ÜU H¢çÁ¢G}¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ Ý¢Ð¢ÜU Úã¼è ãñ ²ïã Ï¢¢¼ çÏ¢ËÜéUH
x¢GH¼G ãñ J çÝÈGU¢S¢ ÜUè ¼z„èH }¢éH¢-ã…¢ ã¢ï J Ï¢ÓÓ¢¢ Ðñ΢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
Á¢¢ï wG¢êÝ ¥¢¼¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ï çÝÈGU¢S¢ ÜUã¼ï ãñ´ ©S¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢ég¼
Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ ãñ ²¢’Ýè ¥x¢Ú Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ ÜïU Ï¢¢’Î |¢è Ï¢‹Î Ý ã¢ï ¼¢ï
}¢ÚÁ¢G ãñ J çHã¢Á¢G¢ Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ ÐêÚï ã¢ï¼ï ãè x¢GéSH ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ S¢ï ÐãHï Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢» wG±¢ã Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ç±H¢Î¼ ÜïU Ï¢¢’Î »ÜU ç}¢ÝÅ
ãè }¢ï´ Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï çÁ¢S¢ ±vG¼ |¢è Ï¢‹Î ã¢ï x¢GéSH ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G
± Ú¢ïÁ¢G¢ à¢éM¥G ã¢ï x¢» J ¥x¢Ú Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ Î¢ïÏ¢¢Ú¢
wG¢êÝ ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï à¢éM»G ç±H¢Î¼ S¢ï ¶Gy}¢ï wG¢êÝ ¼ÜU S¢Ï¢ çÎÝ çÝÈGU¢S¢ ãè
ÜïU à¢é}¢¢Ú ã¢ï´x¢ï J }¢-S¢HÝ ç±H¢Î¼ ÜïU Ï¢¢’Π΢ï ç}¢ÝÅ ¼ÜU wG¢êÝ ¥¢ ÜUÚ
Ï¢‹Î ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥G¢ñÚ¼ x¢GéSH ÜUÚ ÜïU Ý}¢¢Á¢G Ú¢ïÁ¢¢ ±x¢GñÚ¢ ÜUÚ¼è Úãè,
Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ ÐêÚï ã¢ïÝï }¢ï´ ÈGUÜGU¼ ΢ï2
ç}¢ÝŠϢ¢ÜGUè ‰¢ï çÜU çÈUÚ wG¢êÝ ¥¢
x¢²¢ ¼¢ï S¢¢Ú¢ çÓ¢ËH¢ ²¢’Ýè }¢éÜU}}¢H Ó¢¢HèS¢40
çÎÝ çÝÈGU¢S¢ ÜïU ÆãÚï´x¢ï J
Á¢¢ï |¢è Ý}¢¢Á¢Gï´ ÐÉGè´ ²¢ Ú¢ïÁ¢Gï Úw¶ï S¢Ï¢ Ï¢ïÜU¢Ú x¢», ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥x¢Ú §S¢
΢ñÚ¢Ý ÈGUÁ¢Gü ± ±¢çÁ¢Ï¢ Ý}¢¢Á¢Gï´ ²¢ Ú¢ïÁ¢Gï ÜGUÁ¢G¢ çÜU²ï ‰¢ï ¼¢ï ±¢ïã |¢è çÈUÚ S¢ï
¥Î¢ ÜUÚï J (}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, çÁ¢. 4, S¢. 354 ¼¢ 356)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï
çH²ï ¼Gã¢Ú¼ ãñ J

12. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 9
5 Á¢GMÚè ¥ãGÜU¢}¢
1}¢Ýè à¢ãì±¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÐÝè Á¢x¢ã S¢ï Á¢é΢ Ý ãé§ü Ï¢çËÜU Ï¢¢ïÛ¢
©Æ¢Ýï ²¢ Ï¢éH‹Îè S¢ï çx¢ÚÝï ²¢ ÈGéUÁGH¢ ¶G¢çÚÁ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Á¢G¢ïÚ Hx¢¢Ýï ÜUè
S¢êÚ¼ }¢ï´ ¶G¢çÚÁ¢ ãé§ü ¼¢ï x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü Ýãè´ J ±éÁG¢ê Ï¢ãÚ ãG¢H ÅêÅ Á¢¢»x¢¢
2¥x¢Ú }¢Ýè мHè ÐÇG x¢§ü ¥¢ñÚ ÐïࢢϢ ÜïU ±vG¼ ²¢ ±ñS¢ï ãè çÏ¢H¢ à¢ãì±¼
§S¢ ÜïU ÜGU¼GÚï çÝÜUH ¥¢» x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü Ý ãé±¢ ±éÁG¢ê ÅêÅ Á¢¢»x¢¢ 3¥x¢Ú
»ãGç¼H¢}¢ ã¢ïÝ¢ ²¢Î ãñ }¢x¢Ú §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ¥S¢Ú ÜUÐÇGï ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Ýãè´ ¼¢ï
x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü Ýãè´ 4 Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ à¢ãì±¼ ‰¢è ¥¢ñÚ }¢Ýè ©¼Ú¼è ãé§ü }¢¢’Hê}¢
ãé§ü }¢x¢Ú Ï¢¢ãÚ çÝÜUHÝï S¢ï ÜGUÏH ãè Ý}¢¢Á¢G ÐêÚè ÜUÚ Hè ¥Ï¢ ¶G¢çÚÁ¢ ãé§ü ¼¢ï
Ý}¢¢Á¢G ã¢ï x¢§ü }¢x¢Ú ¥Ï¢ x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï x¢²¢ (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 321 ¼¢322)
5¥ÐÝï 㢉¢¢ï´ S¢ï }¢¢g¢ ¶G¢çÚÁ¢ ÜUÚÝï S¢ï x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J ²ïã
x¢éÝ¢ã ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ J ãGÎèS¢ï ТÜU }¢ï´ »ïS¢¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï }¢ËªGÝ ÜU㢠x¢²¢
ãñ J »ïS¢¢
ÜUÚÝï S¢ï }¢Î¢üÝ¢ ÜU}¢Á¢G¢ïÚè Ðñ΢ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ú㢠Îﶢ x¢²¢ ãñ çÜU çÏ¢H
¥¢ç¶GÚ ¥¢Î}¢è ࢢÎè ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´ Úã¼¢ J
}¢é༠Á¢GÝè ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢã
¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ïæ ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ x¢²¢ : »ÜU
à¢wGS¢ }¢ÁHêÜGU (²¢’Ýè }¢é༠Á¢GÝè ÜUÚÝï ±¢H¢) ãñ ±¢ïã §S¢ ÈGïU’H S¢ï Ýãè´
}¢¢Ý¼¢ ãñ, ãÚ Ó¢‹Î §S¢ ÜU¢ï S¢}¢Û¢¢²¢ ãñ, ¥¢Ð ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢»æ, ©S¢ ÜU¢ v²¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ¼é}¢ Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéMÎ
}¢éÛ¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ J

13. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 10
ãGàÚ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï v²¢ Îé¥G¢ ÐÉGÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÁ¢S¢ S¢ï ©S¢ ÜUè ¥G¢Î¼
ÀêÅ Á¢¢» ?
§à¢¢üÎï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ : ±¢ïã x¢éÝãx¢¢Ú ãñ1
, ¥G¢S¢è ãñ, §SÚ¢Ú ÜïU S¢Ï¢Ï¢
}¢é¼üçÜUÏ¢ï ÜUÏ¢èÚ¢ ãñ, ÈGU¢çS¢ÜGU ãñ, ãGàÚ }¢ï´ »ïS¢¢ï´ ÜUè (²¢’Ýè }¢é༠Á¢GÝè ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ ÜUè) ㉢ïçH²¢æ x¢¢|¢Ý (²¢’Ýè ãG¢ç}¢H¢) ©Æïæx¢è çÁ¢S¢ S¢ï }¢Á}¢»G ¥¢’Á¢G}¢
}¢ï´ ©Ý ÜUè LS±¢§ü ã¢ïx¢è ¥x¢Ú ¼¢ñÏ¢¢ Ý ÜUÚï´, ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã }¢é¥G¢ÈGU
ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï J ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU
H¢ãG¢ñH à¢ÚèÈGU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ à¢ñ¼G¢Ý §S¢ ãG-Ú-ÜU¼ ÜUè ¼GÚÈGU
Ï¢éH¢» ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ çÎH S¢ï }¢é-¼±ÁÁ¢ïã Ï¢ ¶Gé΢ ã¢ï ÜUÚ H¢ãG¢ñH
ÐÉGï J Ý}¢¢Á¢Gï ЋÁ¢x¢¢Ý¢ ÜUè ТϢ‹Îè ÜUÚï J Ý}¢¢Á¢Gï S¢éÏãG ÜïU Ï¢¢’Î çÏ¢H¢ Ý¢x¢G¢
S¢êÚ-¼éH §wGH¢S¢ à¢ÚèÈGU ÜU¢ ç±Îü Ú¶ï J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢GGç±Ä²¢, çÁ¢. 22, S¢. 244)
(à¢-Á¢-Ú» ¥Gœ¢G¢çÚIJ¢ S¢ÈGUãG¢ 16 ÐÚ ãñ : ãÚ S¢éÏãG S¢êÚ-¼éH
§wGH¢S¢ x²¢Úã Ï¢¢Ú ÐÉGï ¥x¢Ú à¢ñ¼G¢Ý }¢¥G HàÜUÚ ÜïU ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï çÜU §S¢
S¢ï x¢éÝ¢ã ÜUÚ¢» Ý ÜUÚ¢ S¢ÜïU Á¢Ï¢ ¼ÜU çÜU ²ïã ¶GéÎ Ý ÜUÚï )
Ï¢ã¼ï ТÝè }¢ï´ xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¥x¢Ú Ï¢ã¼ï ТÝè }¢-S¢HÝ ÎçÚ²¢, ²¢ ÝãìÚ }¢ï´ Ý㢲¢ ¼¢ï ‰¢¢ïÇGè
ÎïÚ ©S¢ }¢ï´ LÜUÝï S¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú {¢ïÝï, ¼Ú¼èÏ¢ ¥¢ñÚ ±éÁG¢ê ²ïã S¢Ï¢ S¢é‹Ý¼ï´ ¥Î¢
ã¢ï x¢§æü J §S¢ ÜUè |¢è Á¢GMÚ¼ Ýãè´ çÜU ¥¢’Á¢G¢ ÜU¢ï ¼èÝ3
Ï¢¢Ú ãG-Ú-ÜU¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
…HÜU ÜUï ã¢ïà¢LÏ¢¢ ÝévG„¢Ý¢¼ ÜUè ¼zG„èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜUï çH²ï „x¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜU¢
çÚ„¢H¢ “¥}¢ÚΠЄ‹Îè ÜUè ¼Ï¢¢ãÜU¢çÚ²¢æ” ÐÉG Hèç…²ï J

14. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 11
Îï J ¥x¢Ú ¼¢H¢Ï¢ ±x¢GñÚ¢ ÆãÚï ТÝè }¢ï´ Ý㢲¢ ¼¢ï ¥¢’Á¢G¢ ÜU¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú ãG-Ú-ÜU¼
ÎïÝï ²¢ Á¢x¢ã Ï¢ÎHÝï S¢ï ¼SHèS¢ ²¢’Ýè ¼èÝ3
Ï¢¢Ú {¢ïÝï ÜUè S¢é‹Ý¼ ¥Î¢
ã¢ï Á¢¢»x¢è J Ï¢ÚS¢¢¼ }¢ï´ (²¢ ÝH ²¢ ÈGUñ¢Úï ÜïU ÝèÓ¢ï) ¶ÇG¢ ã¢ïÝ¢ Ï¢ã¼ï ТÝè
}¢ï´ ¶ÇGï ã¢ïÝï ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ J Ï¢ã¼ï ТÝè }¢ï´ ±éÁG¢ê çÜU²¢ ¼¢ï ±¢ïãè ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ
©S¢ }¢ïæ ©GÁG± ÜU¢ï ÚãÝï ÎïÝ¢ ¥¢ñÚ ÆãÚï ТÝè }¢ï´ ãG-Ú-ÜU¼ ÎïÝ¢ ¼èÝ3
Ï¢¢Ú
{¢ïÝï ÜïU ÜGU¢§}¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢. 1, S¢. 320) ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ x¢GéSH ÜUè
§Ý ¼}¢¢}¢ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ÜéUËHè ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ Ý¢ÜU }¢ïæ ТÝè Ó¢ÉG¢Ý¢ ã¢ïx¢¢ J
ÈGUñ¢Ú¢ Á¢¢Úè ТÝè ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ
ÈGU¼¢±¢ ¥ãHï S¢é‹Ý¼ (x¢GñÚ }¢yGÏ¢ê¥G¢) }¢ï´ ãñ : ÈGUñ¢Úï (²¢ ÝH) ÜïU
ÝèÓ¢ï x¢GéSH ÜUÚÝ¢ Á¢¢Úè ТÝè }¢ï´ x¢GéSH ÜUÚÝï ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜïU
ÝèÓ¢ï x¢GéSH ÜUÚ¼ï ãé» ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ x¢GéSH ÜUÚ¼ï ±vG¼ ÜUè }¢ég¼ ¼ÜU ÆãÚ¢ ¼¢ï
¼SHèS¢ ÜUè S¢é‹Ý¼ ¥Î¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ÎéÚïü }¢éwG¼¢Ú }¢ï´ ãñ : “¥x¢Ú
Á¢¢Úè ТÝè ²¢ Ï¢ÇGï ãG¢ñÁ¢G ²¢ Ï¢¢çÚࢠ}¢ï´ ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ x¢GéSH ÜUÚÝï ÜïU ±vG¼ ÜUè
}¢ég¼ ¼ÜU ÆãÚ¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï ÐêÚè S¢é‹Ý¼ ¥Î¢ ÜUè J” ²¢Î
Úãï ! x¢GéSH ²¢ ±éÁG¢ê }¢ï´ ÜéUËHè ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ Ý¢ÜU }¢ï´ ТÝè Ó¢ÉG¢Ý¢ ãñ J
ÈGUñ¢Úï ÜUè »ãGç¼²¢¼Gï´
¥x¢Ú ¥¢Ð ÜïU ãG}}¢¢}¢ }¢ï´ ÈGUñ¢Ú¢ (SHOWER) ã¢ï ¼¢ï ©S¢ï
¥ÓÀè ¼GÚãG Îï¶ HèçÁ¢²ï çÜU ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU Ýæx¢ï Ýã¢Ýï }¢ï´ }¢éæã
²¢ ÐèÆ çÜGUÏHï à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU ¼¢ï Ýãè´ ã¢ï Úãè J §çS¼‹Á¢¢ ¶G¢Ýï }¢ï´ |¢è
§S¢è ¼GÚãG »ãGç¼²¢¼G ÈGUÚ}¢¢§²ï J çÜGUÏH¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ²¢ ÐèÆ ã¢ïÝï ÜU¢
}¢¢’Ý¢ ²ïã ãñ çÜU 45 Î-ÚÁ¢ï ÜïU Á¢G¢ç±²ï ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ ã¢ï J çHã¢Á¢G¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU Ý ÐÉGï ¼¢ï ±¢ïã H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ÜU‹Á¢êS¢ ¼ÚèÝ à¢wGS¢ ãñ J

15. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 12
²ïã »ãGç¼²¢¼G |¢è Á¢GMÚè ãñ çÜU 45 çÇx¢íè ÜïU Á¢G¢ç±²ï (»æx¢H ANGLE)
ÜïU Ï¢¢ãÚ ã¢ï J §S¢ }¢S¥Hï S¢ï ¥vS¢Ú H¢ïx¢ Ý¢ ±¢çÜGUÈGU ãñæ J
W.C. ÜU¢ L¶G ÎéLS¼ ÜUèçÁ¢²ï
}¢ïãÚÏ¢¢Ýè ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ¥ÐÝï Í¢Ú ±x¢GñÚ¢ ÜïU ÇÏH²ê.S¢è (W.C.) ¥¢ñÚ
ÈGUñ¢Úï ÜU¢ L¶G ¥x¢Ú x¢GH¼G ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜUè §SH¢ãG ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï J
çÁ¢G²¢Î¢ »ãGç¼²¢¼G §S¢ }¢ï´ ãñ çÜU W.C. çÜGUÏH¢ S¢ï 90 ÜïU Î-ÚÁ¢ï ÐÚ ²¢’Ýè
Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï }¢ï´ S¢H¢}¢ ÈñUÚÝï ÜïU L¶G ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï J ç}¢’}¢¢Ú ©G}¢ê}¢Ý
¼¢’}¢èÚ¢¼è S¢ãêH¼ ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼è ÜU¢ çHãG¢Á¢G ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢Î¢Ï¢ï çÜGUÏH¢
ÜUè ÐÚ±¢ã Ýãè´ ÜUÚ¼ï J }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï }¢ÜU¢Ý ÜUè x¢GñÚ ±¢çÁ¢Ï¢è Ï¢ïã¼Úè ÜïU
Ï¢Á¢¢» ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ãGÜGUèÜGUè Ï¢ïã¼Úè ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ú¶Ýè Ó¢¢çã²ï J
ÜéUÀ ÝïçÜU²¢æ ÜU}¢¢ Hï Á¢ËÎ ¥¢ç¶GÚ¼ Ϣݢ Hï
|¢¢§ü Ýãè´ |¢Ú¢ïS¢¢ ãñ ÜU¢ï§ü çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢
ÜUÏ¢ ÜUÏ¢ xG¢éSH ÜUÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ
Á¢é}¢é¥G¢, §GüÎéH çÈGU~¢G, Ï¢ÜGUÚ §GüÎ, ¥G-ÚÈGUï ÜïU çÎÝ (²¢’Ýè 9 Á¢GéH
çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢) ¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¼ï ±vG¼ Ýã¢Ý¢ S¢é‹Ý¼ ãñ J
ÜUÏ¢ ÜUÏ¢ xG¢éSH ÜUÚÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ
1 ±éÜêGUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ 2 ±éÜGêUÈGïU }¢éÁGÎçHÈGU¢ 3 ãG¢çÁ¢GçÚ²ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢
çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉGï J

16. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 13
ãGÚ}¢ 4 ãG¢çÁ¢GçÚ²ï S¢ÚÜU¢Úï ¥¢’Á¢G}¢ 5 ¼G±¢ÈGU
6 ÎéwG¢êHï ç}¢Ý¢ 7 Á¢}򢕫 ÐÚ ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝï ÜïU çH²ï ¼èÝ¢ï´3
çÎÝ
8 à¢Ï¢ï Ï¢Ú¢¥¼ 9 à¢Ï¢ï ÜGUÎí 10 ¥G-ÚÈGUï ÜUè Ú¢¼ 11 }¢Á¢çHS¢ï
}¢èH¢Î à¢ÚèÈGU 12 Îèx¢Ú }¢Á¢¢çHS¢ï ¶GñÚ ÜïU çH²ï 13 }¢é΢ü ÝãH¢Ýï
ÜïU Ï¢¢’Î 14 }¢Á¢ÝêÝ (²¢’Ýè Тx¢H) ÜU¢ï Á¢éÝêÝ (Тx¢HÐÝ) Á¢¢Ýï ÜïU
Ï¢¢’Î 15 x¢Gà¢è S¢ï §ÈGU¢ÜGUï ÜïU Ï¢¢’Î 16 Ýࢢ Á¢¢¼ï ÚãÝï ÜïU Ï¢¢’Î
17 x¢éÝ¢ã S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï 18 Ý» ÜUÐÇGï ÐãÝÝï ÜïU çH²ï 19 S¢ÈGUÚ
S¢ï ¥¢Ýï ±¢Hï ÜïU çH²ï 20 §çS¼ãG¢Á¢G¢ ÜU¢ wG¢êÝ Ï¢‹Î ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
21 Ý}¢¢Á¢Gï ÜéUS¢êÈGU ± ¶GéS¢êÈGU 22 Ý}¢¢Á¢GGï §çS¼SÜGU¢ ÜïU çH²ï 23
¶G¢ñÈGU ± ¼¢ÚèÜUè ¥¢ñÚ S¢wG¼ ¥¢æ{è ÜïU çH²ï 24 Ï¢ÎÝ ÐÚ ÝÁ¢¢S¢¼ Hx¢è
¥¢ñÚ ²ïã }¢¢’Hê}¢ Ý ãé±¢ çÜU çÜUS¢ Á¢x¢ã Hx¢è ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 324 ¼¢ 325, )
»ÜU xG¢éSH }¢ï´ }¢éwG¼çHÈGU çÝIJ¼ï´
çÁ¢S¢ ÐÚ Ó¢‹Î x¢GéSH ã¢ï´ „Ï¢ ÜUè çÝIJ¼ „ï »ÜU x¢GéSH ÜUÚ
çH²¢, S¢Ï¢ ¥Î¢ ã¢ï x¢» S¢Ï¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢ J …éÝéÏ¢ Ýï …é}¢é¥G¢ ²¢
§GüÎ ÜUï çÎÝ x¢GéSHï …Ý¢Ï¢¼ çÜU²¢ ¥¢ñÚ …é}¢é¥G¢ ¥¢ñÚ §GüÎ ±x¢GñÚ¢ ÜUè çÝIJ¼
|¢è ÜUÚ Hè „Ï¢ ¥Î¢ ã¢ï x¢», ¥x¢Ú ©„è x¢GéSH „ï …é}¢é¥G¢ ¥¢ñÚ §GüÎ ÜUè
Ý}¢¢…G ¥Î¢ ÜUÚ Hï J (}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢. 1, S¢. 325)
Ï¢¢çÚࢠ}¢ïæ xG¢éSH
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï çS¢~¢ ¶¢ïH ÜUÚ Ýã¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J (ÈGU¼¢±¢
Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, çÁ¢. 3, S¢. 306) Ï¢¢çÚࢠ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ |¢è Ýã¢»æ ¼¢ï ТÁ¢¢}¢¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ΢ï S¢¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢
©S¢ ÜïU ΢ï S¢¢ï S¢¢H ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï´x¢ï J

17. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 14
²¢ à¢H±¢Ú ÜïU ªÐÚ }¢Á¢GèÎ Úæx¢èÝ }¢¢ïÅè Ó¢¢ÎÚ HÐïÅ HèçÁ¢²ï ¼¢çÜU
ТÁ¢¢}¢¢ ТÝè S¢ï çÓ¢ÐÜU |¢è Á¢¢» ¼¢ï Ú¢Ý¢ï´ ±x¢GñÚ¢ ÜUè Úæx¢¼ Á¢G¢çãÚ Ý ã¢ï J
¼æx¢ çHÏ¢¢S¢ ±¢Hï ÜUè ¼GÚÈGU ÝÁ¢GÚ ÜUÚÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
çHÏ¢¢S¢ ¼´x¢ ã¢ï ²¢ Á¢G¢ïÚ S¢ï ã±¢ Ó¢Hè ²¢ Ï¢¢çÚࢠ²¢ S¢¢çãGHï
S¢}¢é‹ÎÚ ²¢ ÝãìÚ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ¥x¢Ó¢ïü }¢¢ïÅï ÜUÐÇGï }¢ï´ Ý㢻 ¥¢ñÚ ÜUÐÇG¢ §S¢
¼GÚãG çÓ¢ÐÜU Á¢¢» çÜU çS¢~¢ ÜïU çÜUS¢è ÜU¢ç}¢H ©GÁG± }¢-S¢HÝ Ú¢Ý ÜUè
}¢éÜU}}¢H x¢¢ïH¢§ü ÜUè ãñ¥¼ (©|¢¢Ú) Á¢G¢çãÚ ã¢ï Á¢¢» »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ©S¢
(}¢wG„ê„) ©GÁG± ÜUè ¼GÚÈGU ÎêS¢Úï ÜU¢ï ÝÁ¢GÚ ÜUÚÝï ÜUè §…¢…G¼ Ýãè´ J ²ïãè
ãGév}¢ ¼æx¢ çHÏ¢¢S¢ ±¢Hï ÜïU çS¢~¢ ÜïU ©|¢Úï ãé» ©GÁG±ï ÜU¢ç}¢H ÜUè ¼GÚÈGU
ÝÁ¢GÚ ÜUÚÝï ÜU¢ ãñ J
Ýæx¢ï Ýã¢¼ï ±vG¼ wG¢êÏ¢ »ãGç¼²¢¼G
ãG}}¢¢}¢ }¢ï´ ¼‹ã¢ Ýæx¢ï Ýã¢»æ ²¢ »ïS¢¢ ТÁ¢¢}¢¢ ÐãÝ ÜUÚ Ý㢻æ çÜU
©S¢ ÜïU çÓ¢ÐÜU Á¢¢Ýï S¢ï Ú¢Ý¢ï´ ±x¢GñÚ¢ ÜUè Úæx¢¼ Á¢G¢çãÚ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ¼¢ï »ïS¢è
S¢êÚ¼ }¢ï´ çÜGUÏHï ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ²¢ ÐèÆ }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï J
xG¢éSH S¢ï ÝÁGH¢ 좃 Á¢¢¼¢ ã¢ï ¼¢ï ?
ÁG¢éÜU¢}¢ ²¢ ¥¢à¢¢ïÏ¢ï Ó¢à}¢ ±x¢GñÚ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ²ïã x¢é}¢¢Ýï S¢ãGèãG ã¢ï
çÜU S¢Ú S¢ï Ýã¢Ýï }¢ï´ }¢ÚÁ¢G Ï¢ÉG Á¢¢»x¢¢ ²¢ Îèx¢Ú ¥}¢Ú¢Á¢G Ðñ΢ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï
¼¢ï ÜéUËHè ÜUèçÁ¢²ï, Ý¢ÜU }¢ï´ ТÝè Ó¢ÉG¢§²ï ¥¢ñÚ x¢ÚÎÝ S¢ï Ý㢧²ï J ¥¢ñÚ
S¢Ú ÜïU ãÚ çãGSS¢ï ÐÚ |¢èx¢¢ ãé±¢ 㢉¢ ÈñUÚ HèçÁ¢²ï x¢GéSH ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ï ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ
ÚãG}¢¼ |¢ïÁ¢ïx¢¢ J

18. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 15
Ï¢¢’Îï çS¢¤GãG¼ S¢Ú {¢ï Ç¢çH²ï ÐêÚ¢ x¢GéSH Ý» ç„Úï „ï ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´ J
(}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢. 1, S¢. 318)
Ï¢¢ËÅè S¢ï Ýã¢¼ï ±vG¼ »ãGç¼²¢¼G
¥x¢Ú Ï¢¢ËÅè ÜïU Á¢GÚè»G x¢GéSH ÜUÚï´ ¼¢ï »ãGç¼²¢¼GÝ ©S¢ï ç¼Ð¢§ü
(STOOL) ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Ú¶ HèçÁ¢²ï ¼¢çÜU Ï¢¢ËÅè }¢ï´ Àè´Åï´ Ý ¥¢»æ J ÝèÁ¢G
x¢GéSH }¢ï´ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜU¢ }¢x¢ |¢è ÈGUà¢ü ÐÚ Ý Ú網ï J
Ï¢¢H ÜUè çx¢Úïã
Ï¢¢H }¢ï´ çx¢Úïã ÐÚ Á¢¢» ¼¢ï x¢GéSH }¢ï´ ©S¢ï ¶¢ïH ÜUÚ Ð¢Ýè Ï¢ã¢Ý¢
Á¢GMÚè Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ)
“ÜGéUÚ¥¢Ý }¢éÜGUgS¢ ãñ” ÜïU ÎS¢10
ãGéMÈGU
ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ݢТÜUè ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´
ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU ÐÉGÝï ²¢ ÀêÝï ÜïU 10 }¢„¢§H
1 çÁ¢S¢ ÐÚ x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï ©S¢ ÜU¢ï }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Á¢¢Ý¢, ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢,
ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU ÀêÝ¢, Ï¢ï Àê» Á¢GÏ¢¢Ýè ÐÉGÝ¢, çÜUS¢è ¥¢²¼ ÜU¢ çH¶Ý¢,
¥¢²¼ ÜU¢ ¼¢’±èÁ¢G çH¶Ý¢ (çH¶Ý¢ ©S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ÜU¢x¢GÁ¢G
ÜU¢ ÀêÝ¢ Т²¢ Á¢¢», ¥x¢Ú ÜU¢x¢GÁ¢G ÜU¢ï Ý Àê» ¼¢ï çH¶Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ)
(x¢GñÚ }¢yGÏ¢ê¥G¢, ÈGU¼¢±¢ ¥ãHï S¢é‹Ý¼) »ïS¢¢ ¼¢’±èÁ¢G ÀêÝ¢, »ïS¢è ¥æx¢êÆè ÀêÝ¢ ²¢
ÐãÝÝ¢ çÁ¢S¢ ÐÚ ¥¢²¼ ²¢ ãGéMÈGïU }¢éÜGUœ¢G¥G¢¼ çH¶ï ã¢ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼ çÁ¢. 1, S¢. 326) (}¢¢ï}¢ Á¢¢}¢ï ±¢Hï ²¢ ŒH¢çSÅÜU }¢ï´ HÐïÅ ÜUÚ ÜUÐÇGï ²¢
Ó¢}¢ÇGï ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ çS¢Hï ãé» ¼¢’±èÁ¢G ÜU¢ï ÐãÝÝï ²¢ ÀêÝï }¢ï´ }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J)
2 ¥x¢Ú ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU Á¢éÁGÎ¢Ý }¢ï´ ã¢ï ¼¢ï Ï¢ï ±éÁG¢ê ²¢ Ï¢ï x¢GéSH Á¢éÁG΢Ý
ÐÚ ã¢‰¢ Hx¢¢Ýï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢. 1, S¢. 326)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢
ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J

19. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 16
3 §S¢è ¼GÚãG çÜUS¢è »ïS¢ï ÜUÐÇGï ²¢ L}¢¢H ±x¢GñÚ¢ S¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU
ÐÜUÇGÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ Á¢¢ï Ý ¥ÐÝï ¼¢Ï¢ï¥G ã¢ï Ý ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU ÜïU J (»ïÁ¢GÝ)
4 ÜéU¼ïü ÜUè ¥¢S¼èÝ, ÎéÐ^ï ÜïU ¥¢æÓ¢H S¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ó¢¢ÎÚ ÜU¢ »ÜU
ÜU¢ïÝ¢ §S¢ ÜïU ÜU‹{ï ÐÚ ãñ ¼¢ï Ó¢¢ÎÚ ÜïU ÎêS¢Úï ÜU¢ïÝï S¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU ÜU¢ï
ÀêÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ çÜU ²ïã S¢Ï¢ Ó¢èÁ¢Gï´ §S¢ ÀêÝï ±¢Hï ÜïU ¼¢Ï¢ï¥G ãñ´ J (»ïÁ¢GÝ)
5 ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU ÜUè ¥¢²¼ Îé¥G¢ ÜUè çÝIJ¼ S¢ï ²¢ ¼Ï¢ÚéüÜU ÜïU çH²ï
}¢-S¢HÝ ²¢ ¥Î¢» à¢éRU ÜïU çH²ï
²¢ çÜUS¢è }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÜUè }¢¢ñ¼ ²¢ çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜïU
ÝévGS¢¢Ý ÜUè ¶GÏ¢Ú ÐÚ ²¢ S¢Ý¢ ÜUè çÝIJ¼ S¢ï ÐêÚè
S¢ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢ ²¢ ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ²¢ S¢ê-Ú¼éH ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè
¼èÝ ¥¢²¢¼ ÐÉGè´ ¥¢ñÚ §Ý S¢Ï¢ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÉGÝï ÜUè çÝIJ¼ Ý
ã¢ï ¼¢ï ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ)
6 ¼èÝ¢ï´ ÜGéUH çÏ¢H¢ HzGÁ¢Gï ÜGéUH Ï¢ çÝIJ¼ï S¢Ý¢ ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ J HzGÁ¢Gï
ÜGéUH ÜïU S¢¢‰¢ S¢Ý¢ ÜUè çÝIJ¼ S¢ï |¢è Ýãè´ ÐÉG S¢ÜU¼ï v²êæ çÜU §S¢ S¢êÚ¼
}¢ï´ §Ý ÜU¢ ÜGéUÚ¥¢Ý ã¢ïÝ¢ }¢é-¼¥GÄ²Ý ãñ, çÝIJ¼ ÜU¢ï ÜéUÀ ÎwGH Ýãè´ J
(»ïÁ¢GÝ)
7 Ï¢ï ±éÁG¢ê ÜU¢ï ÜGéUÚ¥¢Ý à¢ÚèÈGU ²¢ çÜUS¢è ¥¢²¼ ÜU¢ ÀêÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J
çÏ¢x¢GñÚ Àê» Á¢GÏ¢¢Ýè ²¢ Îï¶ ÜUÚ ÐÉGÝï }¢ï´ }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢. 1, S¢. 326)
8 çÁ¢S¢ Ï¢Ú¼Ý ²¢ ÜUÅ¢ïÚï ÐÚ S¢êÚ¼ ²¢ ¥¢²¼ï ÜGéUÚ¥¢Ýè çH¶è ã¢ï Ï¢ï ±éÁG¢ê
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã
©S¢ ÜïU çH²ï »ÜU ÜGUèÚ¢¼G ¥Á¢í çH¶¼¢ ¥¢ñÚ ÜGUèÚ¢¼G ©ãGéÎ Ðã¢ÇG çÁ¢¼Ý¢ ãñ J

20. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 17
¥¢ñÚ Ï¢ï x¢GéSH ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ ÀêÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 327)
9 §S¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H S¢Ï¢ ÜïU çH²ï }¢vMã ãñ J ã¢æ ¶G¢S¢ Ï¢ çÝIJ¼ï
çà¢ÈGU¢ §S¢ }¢ï´ ТÝè ±x¢GñÚ¢ Ç¢H ÜUÚ ÐèÝï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
10 ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU ÜU¢ ¼ÚÁ¢}¢¢ ÈGU¢ÚS¢è ²¢ ©Îêü ²¢ çÜUS¢è ÎêS¢Úè Á¢GÏ¢¢Ý
}¢ï´ ã¢ï ©S¢ ÜU¢ï |¢è ÐÉGÝï ²¢ ÀêÝï }¢ï´ ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU ãè ÜU¢ S¢¢ ãGév}¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ)
Ï¢ï ±éÁG¢ê ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ï´ ÀêÝ¢
Ï¢ï ±éÁG¢ê ²¢ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÐÚ x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï ©Ý ÜU¢ï çÈGUvGã, ¼zGS¢èÚ
± ãGÎèS¢ ÜUè çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ÜU¢ ÀêÝ¢ }¢vMã ãñ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §Ý ÜU¢ï çÜUS¢è
ÜUÐÇGï S¢ï Àꥢ ¥x¢Ó¢ïü §S¢ ÜU¢ï ÐãÝï ²¢ ¥¢ïÉGï ãé» ã¢ï ¼¢ï }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢
Ýãè´ J }¢x¢Ú ¥¢²¼ï ÜGéUÚ¥¢Ýè ²¢ §S¢ ÜïU ¼Ú…}¢ï ÐÚ §Ý çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ |¢è
㢉¢ ڶݢ ãGÚ¢}¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ)
Ï¢ï ±éÁG¢ê §SH¢}¢è çÜU¼¢Ï¢ï´ ÐÉGÝï ±¢Hï Ï¢çËÜU ¥wGÏ¢¢Ú¢¼ ± ÚS¢¢§H
ÀêÝï ±¢Hï |¢è »ãGç¼²¢¼G ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚï´ çÜU ©G}¢ê}¢Ý §Ý }¢ï´ ¥¢²¢¼ ±
¼Ú…}¢ï ࢢç}¢H ã¢ï¼ï ãñæ J
ݢТÜUè ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢
çÁ¢Ý ÐÚ x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï ©Ý ÜU¢ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ Îé¥G¢»æ ÐÉGÝï
}¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J }¢x¢Ú Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ±éÁG¢ê ²¢ ÜéUËHè ÜUÚ ÜïU ÐÉGï´ J (Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 327) ¥Á¢G¢Ý ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ ÎïÝ¢ ©Ý ÜU¢ï Á¢¢§Á¢G ãñ J
©æx¢Hè }¢ï´ 焲¢ãè (INK) ÜUè ¼ã Á¢}¢è ãé§ü ã¢ï ¼¢ï ?
ÐÜU¢Ýï ±¢Hï ÜïU Ý¢¶GéÝ }¢ï´ ¥¢Å¢, çH¶Ýï ±¢Hï ÜïU Ý¢¶GéÝ ±x¢ñÚ¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU çH¶¢ ¼¢ï Á¢Ï¢
¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©S¢ }¢ï´ Úãïx¢¢ çÈGUçÚà¼ï ©S¢ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãï´x¢ï J

21. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 18
ÐÚ çS¢²¢ãè (INK) ÜU¢ çÁ¢}¢ü, ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï }¢v¶è, }¢ÓÀÚ ÜUè
Ï¢èÅ Hx¢è ãé§ü Úã x¢§ü ¥¢ñÚ ¼±ÁÁ¢¢ïã Ý Úãè ¼¢ï x¢GéSH ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ã¢æ
}¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î Á¢é΢ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Á¢x¢ã ÜU¢ {¢ïÝ¢ Á¢GMÚè
ãñ ÐãHï Á¢¢ï Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGè ±¢ïã ã¢ï x¢§ü J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 319)
Ï¢ÓÓ¢¢ ÜUÏ¢ Ï¢¢çHx¢G ã¢ï¼¢ ãñ ?
HÇGÜU¢ Ï¢¢Úã12
S¢¢H ¥¢ñÚ HÇGÜUè ݱ9
Ï¢ÚS¢ S¢ï ÜU}¢ ©G}¢í ¼ÜU
ãÚçx¢Á¢G Ï¢¢çHx¢G ± Ï¢¢çHx¢G¢ Ý ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ HÇGÜU¢ HÇGÜUè ΢ïÝ¢ï´ (çãÁ¢Úè
çS¢Ý ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï) 15 Ï¢ÚS¢ ÜUè ÜU¢ç}¢H ©G}¢í }¢ï´ Á¢GMÚ à¢Ú¥GÝ Ï¢¢çHx¢G
± Ï¢¢çHx¢G¢ ãñ´, ¥x¢Ó¢ïü ¥¢S¢¢Úï Ï¢éHêx¢G (²¢’Ýè Ï¢¢çHx¢G ã¢ïÝï ÜUè ¥GH¢}¢¼ï´)
Á¢G¢çãÚ Ý ã¢ï´ J §Ý ©G}¢í¢ï´ ÜïU ¥‹ÎÚ ¥x¢Ú ¥¢S¢¢Ú Т» Á¢¢»æ, ²¢’Ýè wG±¢ã
HÇGÜïU wG±¢ã HÇGÜUè ÜU¢ï S¢¢ï¼ï wG±¢ã Á¢¢x¢¼ï }¢ï´ §‹Á¢G¢H ã¢ï (²¢’Ýè }¢Ýè
çÝÜUHï)... ²¢... HÇGÜUè ÜU¢ï ãGñÁ¢G ¥¢»... ²¢... çÁ¢}¢¢¥G S¢ï HÇGÜU¢ (çÜUS¢è
HÇGÜUè ÜU¢ï) ãG¢ç}¢H¢ ÜUÚ Îï... ²¢... (çÁ¢}¢¢¥G ÜUè ±Á¢ã S¢ï) HÇGÜUè ÜU¢ï
ãG}H Úã Á¢¢» ¼¢ï ²ÜUGèÝÝ Ï¢¢çHx¢G ± Ï¢¢çHx¢G¢ ãñ´ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥¢S¢¢Ú Ý
ã¢ï´, }¢x¢Ú ±¢ïã ¶GéÎ ÜUãï´ çÜU ã}¢ Ï¢¢çHx¢G ± Ï¢¢çHx¢G¢ ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ãG¢H
©Ý ÜïU ÜGU¢ñH ÜUè ¼vÁ¢GèÏ¢ Ý ÜUÚ¼¢ (²¢’Ýè Û¢éÅH¢¼¢ Ý) ã¢ï ¼¢ï |¢è Ï¢¢çHx¢G
± Ï¢¢çHx¢G¢ S¢}¢Û¢ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ¥ãGÜU¢}¢ Ï¢éHêx¢G ÜïU çÝÈGU¢Á¢G Т»æx¢ï
¥¢ñÚ (HÇGÜïU ÜïU) ΢ÉGè }¢êæÀ çÝÜUHÝ¢ ²¢ HÇGÜUè ÜïU çÐS¼¢Ý (²¢’Ýè À¢¼è)
}¢ï´ ©|¢¢Ú Ðñ΢ ã¢ïÝ¢ ÜéUÀ }¢¢ï’¼Ï¢Ú Ýãè´ J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 19, S¢. 630)
çÜU¼¢Ï¢ï´ Ú¶Ýï ÜUè ¼Ú¼èÏ¢
1 ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU S¢Ï¢ çÜU¼¢Ï¢¢ïæ ÜïU ªÐÚ Ú網ï çÈUÚ ¼zGS¢èÚ çÈUÚ ãGÎèS¢
çÈUÚ çÈGUvGã çÈUÚ Îèx¢Ú §SH¢}¢è çÜU¼¢Ï¢ï´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 327)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

22. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
2 çÜU¼¢Ï¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ÜGUH}¢ |¢è }¢¼ Ú網ï
Ï¢çËÜU çÁ¢S¢ S¢‹ÎêÜGU }¢ï´ çÜU¼¢Ï¢ ã¢ï ©S¢ ÐÚ |¢è ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ý Ú網ï J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 328)
¥±Ú¢ÜGU }¢ï´ ÐéçÇG²¢ Ï¢¢æ{Ý¢
1 }¢S¢¢§H ²¢ Îèçݲ¢¼ ÜïU ¥±Ú¢ÜGU }¢ï´ ÐéçÇG²¢ Ï¢¢æ{Ý¢, çÁ¢S¢ ÎS¼Ú
wG±¢Ý ²¢ çÏ¢À¢ïÝï ÐÚ ¥à¥G¢Ú ±x¢GñÚ¢ ÜUéÀ ¼ãGÚèÚ ã¢ï´ ©Ý ÜU¢ §çS¼’}¢¢H
}¢‹¥G ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 328)
2 ãÚ Á¢GÏ¢¢Ý ÜïU ãGéMÈGïU ¼ãÁÁ¢è ÜU¢ ¥ÎÏ¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J (¼zGS¢èHè
}¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼ ÜïU Ï¢¢Ï¢ “ÈGñUÁ¢G¢Ýï çÏ¢çS}¢ËH¢ã” S¢ÈGUãG¢
113 S¢ï S¢ÈGUãG¢ 123 ¼ÜU }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï )
3 }¢éS¢ËHï ÜïU ÜU¢ïÝï }¢ï´ ©G}¢ê}¢Ý ÜU}ÐÝè ÜïU Ý¢}¢ ÜUè çӢŠçS¢H¢§ü ÜUè ãé§ü
ã¢ï¼è ãñ ©S¢ ÜU¢ï çÝÜU¢H çβ¢ ÜUÚï´ J
}¢éS¢ËHï ÐÚ ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜUè ¼S±èÚ
»ïS¢ï }¢éS¢ËHï çÁ¢Ý ÐÚ ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ²¢ x¢é}Ï¢Îï ¶GÁ¢GÚ¢
Ϣݢ ãé±¢ ã¢ï ©Ý ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï S¢ï }¢éÜGUgS¢ à¢Ï¢èã ÐÚ
Т©æ ²¢ Í¢éÅÝ¢ ÐÇGÝï ÜU¢ §}ÜU¢Ý Úã¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ »ïS¢ï }¢éS¢ËHï
ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝ¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ Ýãè´ J (ÈGU¼¢±¢ ¥ãHï S¢é‹Ý¼)
±S±S¢¢ï´ ÜU¢ »ÜU S¢Ï¢Ï¢
xG¢éSH ¶G¢Ýï }¢ï´ ÐïࢢϢ ÜUÚÝï S¢ï ±S±S¢ï Ðñ΢ ã¢ï¼ï ãñ´ J ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢éx¢GzGÈGUH S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
ÚS¢êHï ÜUÚè}¢, ÚªÈGéUÚüãGè}¢ Ýï §S¢ S¢ï }¢‹¥G ÈGUÚ}¢¢²¢
19
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

23. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
çÜU ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ x¢GéSH ¶G¢Ýï }¢ï´ ÐïࢢϢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢, “Ï¢ïà¢ÜU
©G}¢ê}¢Ý §S¢ S¢ï ±S±S¢ï Ðñ΢ ã¢ï¼ï ãñæ J”
¼²}}¢é}¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý
¼²}}¢é}¢ ÜïU ÈGUÚ¢§Á¢G
¼²}}¢é}¢ }¢ï´ ¼èÝ3
ÈGUÁ¢Gü ãñæ 1 çÝIJ¼ 2 S¢¢Úï }¢éæã ÐÚ ã¢‰¢
ÈñUÚÝ¢ 3 ÜU¢ïãçݲ¢ï´ S¢}¢ï¼ ΢ïÝ¢ï´2
㢉¢¢ï´ ÜU¢ }¢SãG ÜUÚÝ¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 353-355)
“¼²}}¢é}¢ S¢è¶ H¢ï” ÜïU ÎS¢ ãGéMÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï ¼²}}¢é}¢ ÜUè 10 S¢é‹Ý¼ï´
1 çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜUãÝ¢ 2 㢉¢¢ï´ ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÚ }¢¢ÚÝ¢
3 Á¢G}¢èÝ ÐÚ ã¢‰¢ }¢¢Ú ÜUÚ H¢ñÅ ÎïÝ¢ (²¢’Ýè ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¢Ý¢ ¥¢ñÚ ÐèÀï
H¢Ý¢) 4 ©æçxH²¢æ ¶éHè ãé§ü ڶݢ 5 㢉¢¢ï´ ÜU¢ï Û¢¢ÇG HïÝ¢ ²¢’Ýè »ÜU
㢉¢ ÜïU ¥æx¢êÆï ÜUè Á¢ÇG ÜU¢ï ÎêS¢Úï 㢉¢ ÜïU ¥æx¢êÆï ÜUè Á¢ÇG ÐÚ }¢¢ÚÝ¢ }¢x¢Ú
²ïã »ãGç¼²¢¼G Úãï çÜU ¼¢Hè ÜUè ¥¢±¢Á¢G Ðñ΢ Ý ã¢ï 6 ÐãHï }¢éæã çÈUÚ
㢉¢¢ï´ ÜU¢ }¢SãG ÜUÚÝ¢ 7 ΢ïÝ¢ï´2
ÜU¢ }¢SãG Ðñ ÎÚ Ðñ ã¢ïÝ¢ 8 ÐãHï S¢è{ï
çÈUÚ ©ËÅï 㢉¢ ÜU¢ }¢SãG ÜUÚÝ¢ 9 ΢ÉGè ÜU¢ ç¶GH¢H ÜUÚÝ¢ 10
©æçxH²¢ï´ ÜU¢ ç¶GH¢H ÜUÚÝ¢ Á¢Ï¢ çÜU x¢GéÏ¢¢Ú ÐãéæÓ¢ x¢²¢ ã¢ï J ¥x¢Ú x¢GéÏ¢¢Ú Ý
ÐãéæÓ¢¢ ã¢ï }¢-S¢HÝ Ð‰‰¢Ú ±x¢GñÚ¢ çÜUS¢è »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ÐÚ ã¢‰¢ }¢¢Ú¢ çÁ¢S¢ ÐÚ
x¢GéÏ¢¢Ú Ý ã¢ï ¼¢ï ç¶GH¢H ÈGUÁ¢Gü ãñ ç¶GH¢H Üï çH²ï ΢ïÏ¢¢Ú¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ ã¢‰¢
}¢¢ÚÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 356)
20
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï
ТÜU Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

24. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¼²}}¢é}¢ÜU¢¼GÚèÜGU¢(ãG-ÝÈGUè)
¼²}}¢é}¢ ÜUè çÝIJ¼ ÜUèçÁ¢²ï (çÝIJ¼ çÎH ÜïU §Ú¢Îï ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ,
Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï |¢è ÜUã Hï´ ¼¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J }¢-S¢HÝ ²êæ ÜUçã²ï : Ï¢ï ±éÁG¢ê§ü ²¢ Ï¢ï x¢GéSHè
²¢ ΢ïÝ¢ï´ S¢ï ТÜUè ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G Á¢¢§Á¢G ã¢ïÝï ÜïU çH²ï ¼²}}¢é}¢
ÜUÚ¼¢ ãêæ) çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÐÉG ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ ÜUè ©æçxH²¢æ ÜéUࢢ΢ ÜUÚ ÜïU
çÜUS¢è »ïS¢è ТÜU Ó¢èÁ¢G ÐÚ Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ ÜUè çÜGUS}¢ (}¢-S¢HÝ Ð‰‰¢Ú, Ó¢êÝ¢,
§æüÅ, Îè±¢Ú, ç}¢^è ±x¢GñÚ¢) S¢ï ã¢ï }¢¢Ú ÜUÚ H¢ñÅ HèçÁ¢²ï (²¢’Ýè ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¢§²ï
¥¢ñÚ ÐèÀï H¢§²ï) J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÁ¢G²¢Î¢ x¢Îü Hx¢ Á¢¢» ¼¢ï Û¢¢ÇG HèçÁ¢²ï
¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï S¢¢Úï }¢éæã ÜU¢ §S¢ ¼GÚãG }¢SãG ÜUèçÁ¢²ï çÜU ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ Úã Ý
Á¢¢» ¥x¢Ú Ï¢¢H Ï¢Ú¢Ï¢Ú |¢è ÜU¢ï§ü Á¢x¢ã Úã x¢§ü ¼¢ï ¼²}}¢é}¢ Ý ã¢ïx¢¢ J çÈUÚ
ÎêS¢Úè Ï¢¢Ú §S¢è ¼GÚãG 㢉¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ }¢¢Ú ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´2
㢉¢¢ï´ ÜU¢ Ý¢¶GéÝ¢ï´ S¢ï
Hï ÜUÚ ÜU¢ïãçݲ¢ï´ S¢}¢ï¼ }¢SãG ÜUèçÁ¢²ï, §S¢ ÜU¢ Ï¢ïã¼Ú ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU
©ËÅï 㢉¢ ÜïU ¥æx¢êÆï ÜïU §GH¢±¢ Ó¢¢Ú4
©æçxH²¢ï´ ÜU¢ ÐïÅ S¢è{ï 㢉¢ ÜUè Ðéà¼
ÐÚ Úç¶²ï ¥¢ñÚ ©æçxH²¢ï´ ÜïU çS¢Ú¢ï´ S¢ï ÜU¢ïãçݲ¢ï´ ¼ÜU Hï Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ çÈUÚ
±ã¢æ S¢ï ©ËÅï ãè 㢉¢ ÜUè ㉢ïHè S¢ï S¢è{ï 㢉¢ ÜïU ÐïÅ ÜU¢ï }¢S¢ ÜUÚ¼ï ãé»
çx¢^ï ¼ÜU H¢§²ï ¥¢ñÚ ©ËÅï ¥æx¢êÆï ÜïU ÐïÅ S¢ï S¢è{ï ¥æx¢êÆï ÜUè Ðé༠ÜU¢ }¢SãG
ÜUèçÁ¢²ï J §S¢è ¼GÚãG S¢è{ï 㢉¢ S¢ï ©ËÅï 㢉¢ ÜU¢ }¢SãG ÜUèçÁ¢²ï J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
»ÜU Î}¢ ÐêÚè ㉢ïHè ¥¢ñÚ ©æx¢Hè²¢ïæ S¢ï }¢SãG ÜUÚ çH²¢ ¼Ï¢ |¢è ¼²}}¢é}¢
ã¢ï x¢²¢ Ó¢¢ãï ÜU¢ïãÝè S¢ï ©æçxH²¢ïæ ÜUè ¼GÚÈGU H¢» ²¢ ©æçxH²¢ï´ S¢ï ÜU¢ïãÝè ÜUè
¼GÚÈGU Hï x¢» }¢x¢Ú S¢é‹Ý¼ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ãé±¢ J ¼²}}¢é}¢ }¢ï´ S¢Ú ¥¢ñÚ Ð¢©æ ÜU¢
}¢SãG Ýãè´ ãñ J (}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢ Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 353,354,356 ±x¢GñÚ¢)
21
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

25. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
“}¢ïÚ異’H¢ãGÁ¢GÚ¼ÜUèÐÓÓ¢èS¢±è´à¢ÚèÈGU”
ÜïU ÐÓÓ¢èS¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
¼²}}¢é}¢ ÜïU 25 }¢-ÎÝè ÈêUH
y Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G ¥¢x¢ S¢ï Á¢H ÜUÚ Ú¢¶ ã¢ï¼è ãñ Ý çÐÍ¢H¼è ãñ Ý Ý}¢ü ã¢ï¼è
ãñ ±¢ïã Á¢G}¢èÝ ÜUè çÁ¢‹S¢ (²¢’Ýè çÜGUS}¢) S¢ï ãñ ©S¢ S¢ï ¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J
Úñ¼¢, Ó¢êÝ¢, S¢éÚ}¢¢, x¢‹{ÜU, Љ‰¢Ú (}¢¢Ï¢üH), Á¢GÏ¢Ú Á¢Î, ÈGUèÚ¢ïÁ¢G¢, ¥GÜGUèÜGU,
±x¢GñÚ¢ Á¢±¢çãÚ S¢ï ¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G ãñ Ó¢¢ãï §Ý ÐÚ x¢GéÏ¢¢Ú ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 357, )
y ÐvÜUè §æüÅ, Ó¢èÝè ²¢ ç}¢^è ÜïU Ï¢Ú¼Ý S¢ï ¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J ã¢æ ¥x¢Ú §Ý
ÐÚ çÜUS¢è »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ çÁ¢}¢ü (²¢’Ýè çÁ¢S}¢ ²¢ ¼ã) ã¢ï Á¢¢ï çÁ¢‹S¢ï Á¢G}¢èÝ
S¢ï Ýãè´ }¢-S¢HÝ ÜU¢æÓ¢ ÜU¢ çÁ¢}¢ü ã¢ï ¼¢ï ¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼,
çÁ¢. 1, S¢. 358) ©G}¢ê}¢Ý ™èÝè ÜUï Ï¢Ú¼Ý ÐÚ ÜU¢æ™ ÜUè ¼ã ™ÉGè ã¢ï¼è ãñ §„
„ï ¼²}}¢é}¢ Ýãèæ ã¢ï „ÜU¼¢ J
y çÁ¢S¢ ç}¢^è, Љ‰¢Ú ±x¢GñÚ¢ S¢ï ¼²}}¢é}¢ çÜU²¢ Á¢¢» ©S¢ ÜU¢ ТÜU ã¢ïÝ¢
Á¢GMÚè ãñ ²¢’Ýè Ý ©S¢ ÐÚ çÜUS¢è ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú ã¢ï Ý ²ïã ã¢ï çÜU çS¢ÈGüU
¶GéàÜU ã¢ïÝï S¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú Á¢¢¼¢ Ú㢠ã¢ï J (»ïÁ¢GÝ S¢. 357) Á¢G}¢èÝ,
Îè±¢Ú ¥¢ñÚ ±¢ïã x¢Îü Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÐÇG¼è Úã¼è ãñ ¥x¢Ú ݢТÜU ã¢ï Á¢¢»
çÈUÚ {êÐ ²¢ ã±¢ S¢ï S¢ê¶ Á¢¢» ¥¢ñÚ ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï
ТÜU ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ Ý}¢¢Á¢G Á¢¢§Á¢G ãñ }¢x¢Ú ©S¢ S¢ï ¼²}}¢é}¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ J
y ²ïã ±ãì}¢ çÜU ÜU|¢è ÝçÁ¢S¢ ãé§ü ã¢ïx¢è ÈGéUÁG¢êH ãñ §S¢ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´ J
(»ïÁ¢GÝ S¢. 357)
y ¥x¢Ú çÜU„è HÜUÇGè, ÜUÐÇGï, ²¢ ÎÚè ±x¢GñÚ¢ ÐÚ §¼Ýè x¢Îü ãñ çÜU 㢃
}¢¢ÚÝï „ï ©æçxH²¢ïæ ÜU¢ çÝà¢¢Ý Ï¢Ý …¢» ¼¢ï ©„ „ï ¼²}}¢é}¢ …¢§…G ãñ J
(»ïÁ¢GÝ S¢. 359)
22
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

26. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
y Ó¢êÝ¢, ç}¢^è ²¢ §æüÅ¢ï´ ÜUè Îè±¢Ú wG±¢ã Í¢Ú ÜUè ã¢ï ²¢ }¢çSÁ¢Î ÜUè §S¢
S¢ï ¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J }¢x¢Ú ©S¢ ÐÚ ¥¢õ§H Ð溜Å, ŒH¢çSÅÜU Ð溜Š¥¢ñÚ
}¢ñÅ çÈGUçÝࢠ²¢ ±¢õH ÐïÐÚ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï§ü »ïS¢è Ó¢èÁ¢G Ýãè´ ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï Á¢¢ï
çÁ¢‹S¢ï Á¢G}¢èÝ ÜïU §GH¢±¢ ã¢ï, Îè±¢Ú ÐÚ }¢¢Ï¢üH ã¢ï ¼¢ï ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
y çÁ¢S¢ ÜU¢ ±éÁG¢ê Ý ã¢ï ²¢ Ýã¢Ýï ÜUè ãG¢Á¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÐÚ ÜéGUÎÚ¼ Ý
ã¢ï ±¢ïã ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ x¢GéSH ÜUè Á¢x¢ã ¼²}}¢é}¢ ÜUÚï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 346)
y »ïS¢è Ï¢è}¢¢Úè çÜU ±éÁG¢ê ²¢ x¢GéSH S¢ï §S¢ ÜïU Ï¢ÉG Á¢¢Ýï ²¢ ÎïÚ }¢ï´ ¥ÓÀ¢
ã¢ïÝï ÜU¢ S¢ãGèãG ¥‹Îïࢢ ã¢ï ²¢ ¶GéÎ ¥ÐÝ¢ ¼Á¢çÚÏ¢¢ ã¢ï çÜU Á¢Ï¢ |¢è ±éÁG¢ê
²¢ x¢GéSH çÜU²¢ Ï¢è}¢¢Úè Ï¢ÉG x¢§ü ²¢ ²êæ çÜU ÜU¢ï§ü }¢éS¢Ë}¢¢Ý ¥ÓÀ¢
ÜGU¢çÏ¢H ¼GÏ¢èÏ¢ Á¢¢ï Á¢G¢çãÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ ÈGU¢çS¢ÜGU Ý ã¢ï ±¢ïã ÜUã Îï çÜU ТÝè
ÝévGS¢¢Ý ÜUÚïx¢¢ J ¼¢ï §Ý S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ¼²}}¢é}¢ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J
(»ïÁ¢GÝ, )
y ¥x¢Ú S¢Ú S¢ï Ýã¢Ýï }¢ï´ ТÝè ÝévGS¢¢Ý ÜUÚ¼¢ ã¢ï ¼¢ï x¢Hï S¢ï Ýã¢»æ ¥¢ñÚ
ÐêÚï S¢Ú ÜU¢ }¢SãG ÜUÚï´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 347)
y Á¢ã¢æ Ó¢¢Ú¢ï´ ¼GÚÈGU »ÜU »ÜU }¢èH ¼ÜU ТÝè ÜU¢ м¢ Ý ã¢ï ±ã¢æ |¢è
¼²}}¢é}¢ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J (»ïÁ¢GÝ)
y ¥x¢Ú §¼Ý¢ ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ à¢ÚèÈGU ТS¢ ãñ Á¢¢ï ±éÁG¢ê ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñ ¼¢ï
¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ)
y §¼Ýè S¢Îèü ã¢ï çÜU Ýã¢Ýï S¢ï }¢Ú Á¢¢Ýï ²¢ Ï¢è}¢¢Ú ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢ ÜGU±è
¥‹Îïࢢ ãñ ¥¢ñÚ Ýã¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î S¢Îèü S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ ÜU¢ï§ü S¢¢}¢¢Ý |¢è Ý ã¢ï
¼¢ï ¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J (»ïÁ¢GÝ S¢. 348)
23
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢
ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

27. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
y ÜGñUÎè ÜU¢ï ÜGñUζG¢Ýï ±¢Hï ±éÁG¢ê Ý ÜUÚÝï Îï´ ¼¢ï ¼²}}¢é}¢ ÜUÚ ÜïU Ý}¢¢Á¢G ÐÉG
Hï Ï¢¢’Î }¢ï´ §¥G¢Î¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã Îéà}¢Ý ²¢ ÜGñUζG¢Ýï ±¢Hï Ý}¢¢Á¢G
|¢è Ý ÐÉGÝï Îï´ ¼¢ï §à¢¢Úï S¢ï ÐÉGï ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î }¢ï´ §¥G¢Î¢ ÜUÚï J
(»ïÁ¢GÝ S¢. 349)
y ¥x¢Ú ²ïã x¢é}¢¢Ý ãñ çÜU ТÝè ¼H¢à¢ ÜUÚÝï }¢ï´ ÜGU¢çÈGUH¢ ÝÁ¢G򢕫 S¢ï x¢G¢§Ï¢
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¼²}}¢é}¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J (»ïÁ¢GÝ S¢. 350)
y }¢çSÁ¢Î }¢ï´ S¢¢ï Ú㢠‰¢¢ çÜU x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï Á¢ã¢æ ‰¢¢ ±ãè´ ÈGU¢ñÚÝ
¼²}}¢é}¢ ÜUÚ Hï ²ïãè ¥ãGì±¼G (²¢’Ýè »ãGç¼²¢¼G ÜïU çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÚèÏ¢) ãñ J
(}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, çÁ¢. 3, S¢. 479) çÈUÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜUH
¥¢» ¼¢¶GèÚ ÜUÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 352)
y ±vG¼ §¼Ý¢ ¼æx¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU ±éÁG¢ê ²¢ x¢GéSH ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ÜGUÁ¢G¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è
¼¢ï ¼²}}¢é}¢ ÜUÚ ÜïU Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Hï çÈUÚ ±éÁG¢ê ²¢ x¢GéSH ÜUÚ ÜïU Ý}¢¢Á¢G ÜU¢
§¥G¢Î¢ ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ J (}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, çÁ¢. 3, S¢. 307)
y ¥G¢ñÚ¼ ãGñÁ¢G ± çÝÈGU¢S¢ S¢ï ТÜU ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÐÚ ÜGU¢çÎÚ Ýãè´ ¼¢ï
¼²}}¢é}¢ ÜUÚï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 352)
y ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü »ïS¢è Á¢x¢ã ãñ Á¢ã¢æ Ý Ð¢Ýè ç}¢H¼¢ ãñ Ý ãè ¼²}}¢é}¢ ÜïU
çH²ï ТÜU ç}¢^è ¼¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ±vG¼ï Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÜUè S¢è S¢êÚ¼
Ϣݢ» ²¢’Ýè ¼}¢¢}¢ ãG-ÚÜU¢¼ï Ý}¢¢Á¢G çÏ¢H¢ çÝIJ¼ï Ý}¢¢Á¢G Ï¢Á¢¢ H¢» J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 353) }¢x¢Ú ТÜU ТÝè ²¢ ç}¢^è ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ã¢ïÝï ÐÚ
±éÁG¢ê ²¢ ¼²}}¢é}¢ ÜUÚ ÜïU Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝè ã¢ïx¢è J
y ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ x¢GéSH ΢ïÝ¢ï´ ÜïU ¼²}}¢é}¢ ÜU¢ »ÜU ãè ¼GÚèÜGU¢ ãñ J
24
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ S¢éÏãG ¥¢ñÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢
ࢢ}¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J

28. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
y çÁ¢S¢ ÐÚ x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ãñ ©S¢ ÜïU çH²ï ²ïã Á¢GMÚè Ýãè´ çÜU ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ x¢GéSH
΢ïÝ¢ï´2
ÜïU çH²ï ΢ï2
¼²}}¢é}¢ ÜUÚï Ï¢çËÜU »ÜU ãè }¢ï´ ΢ïÝ¢ï´2
ÜUè çÝIJ¼ ÜUÚ
Hï ΢ïÝ¢ï´2
ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çS¢ÈGüU x¢GéSH ²¢ ±éÁG¢ê ÜUè çÝIJ¼ ÜUè Á¢Ï¢
|¢è ÜU¢ÈGUè ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 354)
y çÁ¢Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ±éÁG¢ê ÅêÅ Á¢¢¼¢ ãñ ²¢ x¢GéSH ÈGUÁ¢Gü ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ©Ý S¢ï
¼²}}¢é}¢ |¢è ÅêÅ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ã¢ïÝï S¢ï |¢è ¼²}}¢é}¢ ÅêÅ
Á¢¢¼¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ S¢. 360)
y ¥G¢ñÚ¼ Ýï ¥x¢Ú Ý¢ÜU }¢ï´ ÈêUH ±x¢GñÚ¢ ÐãÝï ã¢ïæ ¼¢ï çÝÜU¢H Hï ±ÚÝ¢ ÈêUH
ÜUè Á¢x¢ã }¢SãG Ýãè´ ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ S¢. 355)
y ã¢ï´Å¢ï´ ÜU¢ ±¢ïã çãGSS¢¢ Á¢¢ï ¥G¢Î¼Ý }¢éæã Ï¢‹Î ã¢ïÝï ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ çζ¢§ü
Îï¼¢ ãñ §S¢ ÐÚ }¢SãG ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¥x¢Ú }¢éæã ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚ¼ï ±vG¼ çÜUS¢è
Ýï ã¢ïæÅ¢ïæ ÜU¢ï Á¢G¢ïÚ S¢ï ÎÏ¢¢ çH²¢ çÜU ÜéUÀ çãGSS¢¢ }¢SãG ã¢ïÝï S¢ï Úã x¢²¢ ¼¢ï
¼²}}¢é}¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J §S¢è ¼GÚãG Á¢G¢ïÚ S¢ï ¥¢æ¶ïæ Ï¢‹Î ÜUÚ Hè´ Á¢Ï¢ |¢è Ý ã¢ïx¢¢ J
(»ïÁ¢GÝ)
y ¥æx¢êÆè, Í¢ÇGè ±x¢GñÚ¢ ÐãÝï ã¢ï´ ¼¢ï ©¼¢Ú ÜUÚ §Ý ÜïU ÝèÓ¢ï 㢉¢ ÈñUÚÝ¢ ÈGUÁ¢Gü
ãñ J §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ |¢è Ó¢êçÇG²¢æ ±x¢GñÚ¢ ãÅ¢ ÜUÚ ©Ý ÜïU ÝèÓ¢ï }¢SãG ÜUÚï´ J
¼²}}¢é}¢ ÜUè »ãGç¼²¢¼Gï´ ±éÁG¢ê S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ãñ´ J (»ïÁ¢GÝ)
y Ï¢è}¢¢Ú ²¢ Ï¢ï ÎS¼ ± Т ¶GéÎ ¼²}}¢é}¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÎêS¢Ú¢
ÜUÚ±¢ Îï §S¢ }¢ï´ ¼²}}¢é}¢ ÜUÚ±¢Ýï ±¢Hï ÜUè çÝIJ¼ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´,
çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¼²}}¢é}¢ ÜUÚ±¢²¢ Á¢¢ Ú㢠ãñ ©S¢ ÜU¢ï çÝIJ¼ ÜUÚÝè ã¢ïx¢è J
(»ïÁ¢GÝ S¢. 354,
25
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU Ý ÐÉG¢ ©S¢ Ýï Á¢ÈGU¢ ÜUè J

29. xG¢éSH ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
}¢-ÎÝè }¢à±Ú¢ : ±éÁG¢ê ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ S¢è¶Ýï ÜïU çH²ï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH
}¢ÎèÝ¢ ÜU¢ }¢yϢꥢ “±éÁG¢ê ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢” ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G S¢è¶Ýï ÜïU çH²ï
çÚS¢¢H¢“Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢” ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ }¢éÈGUèÎ ãñ J
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! ã}¢ï´ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú x¢GéSH ÜïU }¢S¢¢§H ÐÉGÝï, S¢}¢Û¢Ýï
¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ïæ ÜU¢ï S¢}¢Û¢¢Ýï ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU x¢GéSH ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J
26
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGïx¢¢ }¢ñ´
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢ ±
Ï¢ÜGUè¥G ± }¢çxGÈGUÚ¼ ±
Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚ΢ñS¢
}¢ï´ ¥¢ÜGU¢ ÜU¢ ÐÇG¢ïS¢
4 ÚÏ¢è©H x¢¢ñ„ ç„.1432 çã.
²ïã çÚ„¢H¢ ÐÉG ÜUÚ Îê„Úï ÜU¢ï Îï Îèç…²ï
ࢢÎè x¢G}¢è ÜUè ¼vGÚèÏ¢¢¼, §çÁ¼}¢¢¥G¢¼, ¥¢’Ú¢„ ¥¢ñÚ …éHê„ï }¢èH¢Î ±x¢GñÚ¢ }¢ïæ
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUï ࢢ»¥G ÜU΢ü Ú„¢§H ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè ÈêUH¢ïæ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H
Ðï}ÈGUHïÅ ¼vG„è}¢ ÜUÚ ÜUï „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï, x¢¢ãÜU¢ïæ ÜU¢ï Ï¢ çÝIJ¼ï „±¢Ï¢ ¼¢ïãGÈGUï }¢ïæ ÎïÝï ÜUï
çH²ï ¥ÐÝè ÎéÜU¢Ý¢ïæ ÐÚ |¢è Ú„¢§H Ú¶Ýï ÜU¢ }¢¢’}¢êH Ϣݢ§²ï, ¥wGÏ¢¢Ú ÈGUÚ¢ïࢢïæ ²¢ Ï¢Ó™¢ïæ
ÜUï …GÚè»G ¥ÐÝï }¢ãGËHï ÜUï Í¢Ú Í¢Ú }¢ïæ }¢¢ã¢Ý¢ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ »ÜU ¥GÎÎ „é‹Ý¼¢ïæ |¢Ú¢
çÚ„¢H¢ ²¢ }¢-ÎÝè ÈêUH¢ïæ ÜU¢ Ðï}ÈGUHïÅ Ðãé晢 ÜUÚ ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼ ÜUè {ê}¢ïæ }¢™¢§²ï
¥¢ñÚ ¶GêÏ¢ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J