ปัจจัยที่มีผลต่อแนวโน้มการเข้าร่วมพัฒนา “ร้านยาคุณภาพ” ของร้านยาที่ขึ้นทะเบียนกับกระทรวงสาธารณสุข นศ.ภ. ปุณญานัช นาครวัฒน์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ฝึกปฏิบัติงาน ร้านยาพรชัยเภสัช จังหวัดขอนแก่น

1. นศ.ภ. ปุณญานัช นาครวัฒน์
รหัสนักศึกษา 5315400774
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
ฝึกปฏิบัติงานผลัดที่ 2
ร้านยาพรชัยเภสัช จังหวัดขอนแก่น
ปัจจัยที่มีผลต่อแนวโน้มการเข้าร่วมพัฒนา “ร้านยาคุณภาพ” ของร้าน
ยาที่ขึ้นทะเบียนกับกระทรวงสาธารณสุข
วารสารวิชาการกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ,ปีที่9 ฉบับที่ 1,ตุลาคม 2555-มกราคม 2556,เล่มที่ 32

2. ประกอบด้วย
• บทนา
• วัตถุประสงค์การศึกษา
• ขั้นตอนและวิธีดาเนินการวิจัย
• ผลการศึกษา
• วิจารณ์ผลการศึกษา
• ข้อเสนอแนะการนาไปใช้ประโยชน์

3. บทนา
• ร้านยาเป็นหน่วยหนึ่งของระบบบริการสุขภาพที่อยู่ใกล้ชิดและเป็น
ทางเลือกแรกๆของประชาชนที่ใช้บริการเมื่อเจ็บป่วย
- ร้อยละ 60-70 ใช้บริการร้านยาเป็นแห่งแรกเมื่อเกิดการเจ็บป่วย
- ร้อยละ 85.2 เลือกใช้บริการร้านยาเมื่อเจ็บป่วยเท่านั้น
• ร้านยามีความสาคัญและเป็นส่วนหนึ่งของระบบบริการสุขภาพมีความ
จาเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมรการพัฒนาให้ได้คุณภาพมาตรฐานและเป็นที่พึ่ง
ของประชาชนอย่างแท้จริง
- แต่พบว่าในปัจจุบันมีร้านยาที่ได้รับรองเป็นร้านยาคุณภาพ 406
ร้านเท่านั้น และมีอีกจานวนมากที่ยังไม่สมัครเข้าร่วมร้านยาคุณภาพ
- และเจ้าของร้านยาไม่ค่อยให้ความสนในการเข้าร่วมโครงการ
- ประชาชนที่มารับบริการไม่ทราบถึงความสาคัญและความแตกต่างระหว่าง
ร้านยาคุณภาพกับร้านยาทั่วไป

4. • “ร้านยา” จะต้องทราบมาตรฐานจาเป็นในการพัฒนาเข้าสู่ร้านยา
คุณภาพก่อนจึงจะสามารถสมัครเข้าร่วมร้านยาคุณภาพได้
• ทบทวนกรอบแนวความคิดปัจจัยจูงใจและปัจจัยการมีส่วน
ร่วมของ Frederick Herzberg ได้แก่ บริบททั่วไป
สถานการณ์ดาเนินการร้านยาในปัจจุบัน ประโยชน์ที่จะได้รับ
ปัญหาอุปสรรคที่มีแนวโน้มทาให้ร้านยาสมัครเข้าร่วมร้านยาคุณภาพ
ตามกรอบแนวคิดดังแผนภูมิที่ 1
บทนา

6. วัตถุประสงค์การศึกษา
๑. เพื่อทราบสถานการณ์ทั่วไปของร้านยาในการพัฒนาตามมาตรฐานร้าน
ยาคุณภาพในด้านต่างๆได้แก่ สถานที่ อุปกรณ์ และสิ่งสนับสนุนบริการ การ
บริหารจัดการเพื่อคุณภาพ การบริการเภสัชกรรมที่ดี การปฏิบัติตามกฎ
ระเบียบและจริยธรรม ที่เป็นอุปสรรคต่อการเข้าร่วมร้านยาคุณภาพ
๒. ศึกษา ประโยชน์ที่ร้านยาจะได้รับ ปัญหาและอุปสรรคของการเข้าร่วมทา
ร้านยาคุณภาพของร้านยา
๓. เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างสถานะทั่วไปของร้านยา การพัฒนาด้าน
มาตรฐานร้านยา ประโยชน์ที่ร้านยาจะได้รับ ปัญหาอุปสรรคของร้านยากับ
แนวโน้มการเข้าร่วมโครงการร้านยาคุณภาพ

7. ขั้นตอนและวิธีดาเนินการวิจัย
ก.รูปแบบวิจัย เป็นการวิจัยเชิงพรรณา(Descriptive
Research)แบบภาคตัดขวาง (Cross-sectional
Research)
ข.การคัดเลือกกลุ่มตัวอย่าง ใช้วิธีคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบ
หลายขั้นตอน (Multistage Sampling)
ค.เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม

8. 1.คานวณขนาดกลุ่มตัวอย่างในการวิจัย
- จากประชากรร้านยาทั่วประเทศมีจานวนประมาณ 20,000 แห่งโดยใช้สูตร
Yamane ได้กลุ่มตัวอย่าง 399 คน
n = N
1 + N (e)2
2.คานวณสัดส่วนขนาดตัวอย่างแต่ละภาค
จากค่าสัดส่วนตามสูตร n = Z ๒ oe/๒ N¶(๑-¶)
Z ๒ oe/๒ ¶(๑-¶)+Nd๒
โดยกาหนดให้ n = ขนาดตัวอย่าง N = จานวนประชากร Z = ค่ามาตรฐานใต้โค้งปกติที่
สอดคล้องกับระดับนัยสาคัญที่กาหนด เช่น oe =.๐๕,Z =๑.๖๔๕ , oe/๒ = .๐๒๕ , Z
= ๑.๙๖๐ ส่วนค่า ¶ =ค่าสัดส่วนของตัวแปร x(ที่เป็นตัวแทนแต่ละภาค) ,และ d = ความ
คาดเคลื่อนที่ยอมรับได้ ในที่นี้ใช้ ๐.๐๕ (๙๕%)
ข.การคัดเลือกกลุ่มตัวอย่าง ใช้วิธีคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบ
หลายขั้นตอน (Multistage Sampling)

9. ข.การคัดเลือกกลุ่มตัวอย่าง ใช้วิธีคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบ
หลายขั้นตอน (Multistage Sampling) (ต่อ)
3.เลือกร้านยาที่ขึ้นทะเบียนไว้กับกระทรวงสาธารณสุข จาก ๔ ภาค ได้แก่ ภาคกลาง
และตะวันตก ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ โดยใช้ค่าสัดส่วนของร้านยา
แต่ละภาค ที่คานวณได้ในข้อ๒
4.เลือกร้านยา ที่มีที่อยู่ เบอร์โทรศัพท์ ที่ขึ้นทะเบียนและสามารถส่งแบบสอบถามไป
ถึงได้
5.ส่งแบบสอบถามทางไปรษณีย์และโทรศัพท์ ติดตามการตอบแบบสอบถามโดยให้
ส่งกลับได้ทั้งทาง e-mail และไปรษณีย์ได้กลุ่มตัวอย่างที่เป็นตัวแทน ๓๐๙ คนคิดเป็นร้อย
ละ ๗๗.๔ ของกลุ่มตัวอย่างที่คานวณได้

10. ส่วนที่ 1
ส่วนที่ 3
ส่วนที่ 2
สถานการณ์ทั่วไปของร้านยา
สถานะปัจจุบันของการ
ดาเนินการร้านยาตามมารตรา
ฐานร้านยาคุณภาพใน 4 ด้าน
การหาความสัมพันธ์ของตัว
แปรต้นและตัวแปรตาม

11. สถานการณ์ทั่วไปของร้านยาส่วนที่ 1

12. ส่วนที่ 1 สถานการณ์ทั่วไปของร้านยา(ต่อ)

13. สถานการณ์ทั่วไปของร้านยา(ต่อ)ส่วนที่ 1

14. ส่วนที่ 1 สถานการณ์ทั่วไปของร้านยา(ต่อ)

15. ส่วนที่ 2 สถานะปัจจุบันของการดาเนินการร้านยา
ตามมารตราฐานร้านยาคุณภาพใน 4 ด้าน

16. ส่วนที่ 2 สถานะปัจจุบันของการดาเนินการร้านยา
ตามมารตราฐานร้านยาคุณภาพใน 4 ด้าน

17. ส่วนที่ 2 สถานะปัจจุบันของการดาเนินการร้านยา
ตามมารตราฐานร้านยาคุณภาพใน 4 ด้าน

18. ส่วนที่ 3 การหาความสัมพันธ์ของตัวแปรต้นและ
ตัวแปรตาม

19. ส่วนที่ 3 การหาความสัมพันธ์ของตัวแปรต้นและ
ตัวแปรตาม(ต่อ)

20. วิจารณ์ผลการศึกษา
การเข้า
ร่วมร้าน
ยา
คุณภาพ
ความเป็น
เจ้าของร้านยา
ประโยชน์ที่ร้าน
ยาจะได้รับ
ปัญหาและ
อุปสรรค
ผู้เป็นเจ้าของร้านยามีอานาจในการตัดสินใจ
มากกว่าเภสัชที่มารับจ้างปฏิบัติการ
มีการลงทุนมากแต่ผลประโยชน์ที่ร้านยา
จะได้รับยังไม่ชัดเจน
ไม่เข้าใจประโยชน์ในการเข้าร่วม,ยังไม่เห็น
ด้วยว่าการได้รับการรับรองเป็นร้านยา
คุณภาพจะสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้มารับ
บริการได้จริง ,ไม่มั่นใจว่าโครงการจะมี
ความยั่งยืน

21. ข้อเสนอแนะการนาไปใช้ประโยชน์
• ต้องเสียค่าใช้จ่ายใน
การเข้าร่วมพัฒนาร้าน
ยาคุณภาพ ร้อยละ
63.1
• ไม่เข้าใจประโยชน์ใน
การเข้าร่วม ร้อยละ
45.5
• ไม่ได้รับการ
สนับสนุนจากหน่วยงาน
ภาครัฐและหน่วยงาน
อื่นๆ ร้อยละ 44.4
ส่งผลให้ความคิดเห็น
ใน ด้านปัญหาและ
อุปสรรค
ใน
ภาพรวมอยู่
ในระดับสูง
ประชาสัมพันธ์รณรงค์ให้ร้าน
ยาเห็นผลประโยชน์ในการเข้า
ร่วมร้านยาคุณภาพและต้อง
เน้นที่เจ้าของเป็นหลัก
ชี้ให้เห็นถึงประโยชน์
ของการเข้าร่วมร้านยา
คุณภาพให้ชัดเจนมาก
ขึ้น