2. Бактериялар (гр. bakterion -таяқша) — тек
микроскопта ғана көрінетін аса ұсақ микробтар
және олар көптеген әр алуан аурулар туғызады.
Бактерия - бір жасушалы ағза, көбісі таяқша
пішінді болып келеді. Бактерия негізінен түссіз
тек кейбіреулерінде ғана аздап бояғыш заттар
кездеседі. Фотосинтез құбылысы жүретін көк -
жасыл қызыл түсті өкілдерін цианобактериялар
деп атайды; ядросы, митахондриясы,
пластидтері қалыптаспаған өте кішкентай
біржасушапы ағзалар.
3. Бактериялар – табиғатта ең көп
тараған, негізінен бір жасушадан
тұратын, оқшауланған ядросы жоқ,
ең қарапайым организмдер тобы.
Алғаш рет бактерияларды (грекше
bakterіon – таяқша) 17 ғасырда
голланд ғалымы, микроскопты
жасаушы – Антони ван Левенгук
байқаған. 19 ғасырда
бактериялардың құрылысы мен
табиғаттағы рөлін француз ғалымы
Луи Пастер, неміс ғалымы Роберт
Кох және ағылшын ғалымы Джозеф
Листер зерттеді. Бактериялардың
жасуша құрамында тұрақты жасуша
қабаты, цитоплазмалық мембрана,
цитоплазма, нуклеоид, рибосома
болады.
5. АШЫЛУ ТАРИХЫ
Бактерияларды табу, зерттеу XVII ғ. ұлғайтып
көрсететін аспаптың шығуына байланысты дамыды.
Ұсақ ағзаларды алғаш рет голландиялық Антон
Левенгук (1632-1723) ашқан. Ол 150-270 есеге дейін
ұлғайтып көрсететін микроскоп жасап, сонымен
қолына ілінген заттардың (тоқтау су, теңіз суының
тамшысы, бұрыштың тұнбасы және т. б.) барлығын
қараған. Бактерия жайлы алғашқы дерек 1683 жылы
А. Левенгуктың Лондондағы Король қоғамына
бактерияның мөлшерін, пішінін, қозғалысын сипаттал
жіберген хатында баяндалған.
6. БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ КӨБЕЮІ
Бактериялардың көбеюі. Бактериялар бөліну
арқылы көбейеді. Бөлшу кезінде клетканың
ортасынан біртіндеп қалқанша пайда болып,
клетка ішіндегі заттарды екіге бөледі
Миксобактериялардың кейбір түрлерінде бұл
байқалмайды. Егер таяқша тәрізді клеткалар
бөлінгенде өз ара тең екі клетка пайда болса, оны
изоморфты бөліну деп, керісінше, клетка бірдей
тен, екіге бөлІнбей бөліктері әр түрлі болса—
гетероморфты бөліну деп атайды- (6-сурет).
Бәлінудің соңғы түрі, ересек бактерияларда
байқалады. Бактериялардың кебею жылдамдығы
орта жағдайларына байланысты бо-лады. Егер
Сбактерияларға қолайлы жағдай туса, олардың
көбеюі де тездейді.
8. АУРУ ТУҒЫЗАТЫН БАКТЕРИЯЛАР
Оба
Ауру туғызатын бактериялар
(Болезнетворные бактерии) — көбінесе бір
клеткалы болып келетін, тек микроскоппен
ғана көруге болатын белок текті ұсақ
организмдер. Ауру туғызатын бактериялар
қарапайым, өте тез бөліну жолымен
кебейеді, бірақ олардың көпшілігі күн
сәулесі, дезинфекциялағыш ерітінділер
әсерінен, сондай-ақ қайнатқан кезде тез
өледі. Төменгі температураға және суыққа
тезімді, әзінің ауру туғызғыштығын толық
сақтайды. Ауру туғызатын бактериялар
оба, тырысқақ, түйнеме, күйдіргі және т.б.
ауруларды туғызады.
Жамандат
