microbiology, microbiology, microbiology, microbiology

1. 12.10.2023
1
1-Дәріс: «Микробиологияның
мақсаты мен міндеті.Дәрігер
қызметіндегі микробиологияның
мәні. Бактерия жасушасының
морфологиясы, ультрақұрылымы,
қызметтері мен химиялық құрамы.
Бактерияларды жүйелеудің
принципі».

2. 12.10.2023
2
Дәріс жоспары:
 Пәні, мақсаты және міндеттері
 Микробиологияның дәрігер қызметіндегі мәні
 Микробиология дамуының негізгі кезеңдері
 Микробиология ғылымының салалары
 Бактериялардың морфологиясы
 Бактериялық жасушаның құрылымдық
қызметі және ультрақұрылымы

3. 12.10.2023
3
МИКРОБИОЛОГИЯ (грек сөзі
«micros» - кіші, «bios» - тіршілік,
«logos» - ғылым) - өздерінің
микроскопиялық пішініне
байланысты микроорганиздер
(микробтар) деп аталатын,
оптикалық құралмен қарамаса жай
көзге көрінбейтін организмдерді
зерттейтін ғылым саласы.

4. 12.10.2023
4
МИКРООРГАНИЗДЕР -
Әлемдегі тіршілік көзінің ең
көне формалары. Саны
жағынан олар биосфераның ең
үлкен бөлігін құрайды.

5. 12.10.2023
5
Дәрігер қызметіндегі микробиологияның
мәні
Кез келген мамандықтағы дәрігерге микробиология,
вирусология және иммунология ғылымының негізін игеру,
оның практикалық қызметінде қолдана білуге мүмкіндік
береді:
Жұқпалы ауруларды, ауруханаішілік (оппортуникалық,
госпиталді) және басқа да табиғаты микробты ауруға уақытылы,
дұрыс диагноз қою;
Қалыпты микрофлораның бұзылуы (дисбактериоз),
иммунодефицитті, аутоиммунды және аллергиялық қалыпты
негізгі емдеу кезінде ескеру;
Реципиент пен донор, ана мен бала арасындағы иммундық
сәйкестіктің қиыншылықтарын жеңу;
Экологиялық және санитарлық микробиологияның
қиыншылықтарын білу;
Емдеу және алдын алу жұмыстарында иммунобиологиялық және
микробқа қарсы препаратты дайындау және қолдану тәсілдерін
білу.

6. 12.10.2023
6
топырақ
тірі
организмдер
сусындар
Тағамдық
өнімдер
Тұрмыстық
бұйымдар
ауа
су
МИКРОБТАРДЫҢ
ТАРАЛУЫ
1 г топырақ:
10 млрд. дейін бактериялар,
500 мың. дейін қарапайымдылар,
1 млн. дейін саңырауқұлақ споралары

7. 12.10.2023
7
МИКРОБИОЛОГИЯНЫҢ құрылымы
Жалпы Жеке
Морфология
(микробтардың
құрылымы)
Микробтардың
физиологиясы
Микробтардың
биохимиясы
Микробтардың
генетикасы
Микробтардың
экологиясы
Микробтардың
эволюциясы
Медициналық
бактериология;
вирусология;
микология;
протозоология;
санитарлық микробиология;
Клиникалық микробиология
Ветеринарлық
Ауыл шаруашылықтық
Теңіздік
Ғарыштық
Техникалық (биотехнология)

8. 12.10.2023
8
Микробиологияның даму кезеңдері:
1. Эмпирикалық зерттеудің кезеңі (эвристикалық):
 Гиппократ (III-IV б.д.д.) – миазматикалық теория;
 Джералимо Фракасторо (1476-1553) – контагия туралы теория ;
2. Морфологиялық кезеңі:
 Ганс және Захарий Янсен (1590) – алғашқы микроскоп, 32 есе үлкейтетін;
 Галилей (1609) – жай микроскоп;
 Дребель (1617) екі линзалы микроскоп
 Левенгук (1632-1723) – 160-300 есе үлкейтетін линзалардың ашылуы.
«анималкульдің» – «тірі жәндіктердің» суда , қышқылдарда, спермада, тіс жегінде
және т.б. табылуы.
 Ивановский Д.И. (1892) – вирустардың ашылуы
3. Физиологиялық кезеңі:
 Луи Пастер (1822-1895) – өздігінен жұқтыру теориясына қарсы шықты; анаэробиоз
және ашыту табиғатын ашты; стерилизация принципінің негізін қалады, құтыруға
қарсы вакцина ашты.
 Роберт Кох (1843-1910) – бактерияларды бояуын ұсынды, микрофотосъемканы, таза
дақылды алу әдістерін ұсынды, туберкулез және тырысқақ қоздырғыштарын ашты.
4. Иммунологиялық кезең:
 Э.Дженнер (1749-1823) – сиыр оспасынан адамдарға екпе жүргізу
 Луи Пастер – вакцинацияның принциптерін ашты.
 Мечников И.И. (1843-1916) – фагоцитарлы теория, иммунитеттің жасушалық
теориясының негізін салды.
 П.Эрлих (1854-1915) – антидене туралы гипотезаны, иммунитеттің гуморальдық
теориясын дамытты.
5. Молекулярлы-генетикалық кезеңі: вирустар мен бактерия гендерінің ашылуы,
биотехнологияда кең қолданылатын рекомбинантты штаммдардың құрылуы,
( вакциналарды, дәрілік заттарды, тағамдық ақуыздарды, қанттарды алу және т.б. )

9. 12.10.2023
9
 ЖҮЙЕЛІЛІК – ТҮРДІҢ
КӨПТҮРЛІЛІГІ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМ.
ТҮРДІҢ ЖҮЙЕДЕГІ ОРНЫН
КӨРСЕТЕДІ.
 КЛАССИФИКАЦИЯСЫ – ҰҚСАС
БЕЛГІЛЕРІ БОЙЫНША
МИКРОБТАРДЫҢ ТОПТАРҒА
БӨЛІНУІ (ТАКСОНДАРҒА)
 ТАКСОН-КЛАССИФИКАЦИЯНЫҢ
БІРЛІГІ: ТҮР, ТҰҚЫМДАСТЫҚ,
ТУЫСТАСТЫҚ, РЕТІ, КЛАСС,
БӨЛІМ, ПАТШАЛЫҚ, ИМПЕРИЯ
/ДОМЕН/

10. 12.10.2023
10
СИСТЕМАТИКА
ПАТШАЛЫҚТАР
ВИРУСТАР
Vira
ПРОКАРИОТТАР
Procaryotae
ЭУКАРИОТТАР
Eucaryotae
бактериялардың өзі
спирохеталар
риккетсиялар
хламиидиялар
микоплазмалар
актиномицеттер
саңырауқұлақтар
қарапайымдылар

11. 12.10.2023
11

12. 12.10.2023
12
МИКРООРГАНИЗМДЕР –
ЖАСУШАҒА ДЕЙІНГІ
МОЛЕКУЛАЛАРДЫҢ ТІРШІЛІК
ТҮРІ:
 вирустар
 приондар
 вироидтар

13. 12.10.2023
13
МИКРООРГАНИЗДЕРДІҢ
КЛАССИФИКАЦИЯЛЫҚ ДЕҢГЕЙЛЕРІ
БӨЛІМ
КЛАСС
РЕТІ
ТҰҚЫМДАСТЫҚ
ТҮР
ТҮРІ
СЕРО- ХЕМО-
МОРФО- ВАРИАНТТАР ФАГО-
БАКТЕРИОЦИНДІ ДАҚЫЛДЫҚ

14. 12.10.2023
14
МЫСАЛЫ:
 БӨЛІМ- BACTERIA
 ТҰҚЫМДАСТЫҚ ENTEROBACTERIACEA
 ТУЫС- ESCHERICHIA
 ТҮРІ- ESCHERICHIA COLI
(E.coli)
 МОРФОВАР- S-ФОРМА
 БИОВАР- Lac+
 ПАТОВАР- Ent+
 СЕРОВАР- O55
 ФАГОВАР- 2
 E.coli S-форма: Lac+: Ent+ :O55 :2

15. 12.10.2023
15
Таксономиялық жүйелер:
 Нумерикалық- түрлерге сәйкес келетін белгілер саны
бойынша белгіленеді. Компъютерлер көмегімен саналады.
 Хемотаксономия-Микроб жасушасының құрамын липидтік,
аминоқышқылдық және оның құрылымының физико-
химиялық және биохимиялық әдістер көмегімен зерттеу
 Генотаксономия – генетикалық белгілерді зерттеуге
негізделген.
 Серотаксономия- бактерия жасушасындағы тиісті Аг-ді
анықтауға негізделген.
 «Берджи бактериясын анықтау» бірінші басылым 1923 ж.,
соңғысы 2000 ж..
 Микроорганизмдерді анықтау үшін К.Линнейдің
биноминальді номенклатурасын қолдану, соған сәйкес
бірінші сөзі – туыстастығын, екіншісі – түрді білдіреді.

16. 12.10.2023
16
НЕГІЗГІ КЛАССИФИКАЦИЯЛЫҚ ТҮСІНІКТЕР:
1. ТҮР – генотипі бар фенотиптік белгілері ұқсас
даралардың эволюциясы барысында қалыптасқан
бірлестіктер
2. ВАРИАНТ – әр түрлі белгілермен ажыратылған
бірнеше дараның бірлестігі
3. ПОПУЛЯЦИЯ – ұзақ уақыт белгілі территорияны
мекендеген бір түрдің бірлестігі
4. ДАҚЫЛ – қоректік ортада өсірілген таза және
аралас даралардың бірлестігі.
5. КОЛОНИЯ – тығыз қоректік ортаның түбінде және
бетінде жиналған бір түрдің бактериялары
6. ШТАММ – әр жерден немесе белгілі уақытта
алынған бір түр бактериялардың таза дақылы
7. КЛОН – клондау әдісімен микроорганизмдерден
өсірілген жасуша дақылы

17. 12.10.2023
17
МОРФОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІНЕ
БАЙЛАНЫСТЫ МИКРООРГАНИЗДЕРДІҢ
ЖІКТЕЛУІ
I. Шар тәріздес (коктар):
 монококтар (микрококтар);
 диплококтар;
 тетракоктар;
 сарциналар;
 стрептококтар;
 стафилококтар;
II. Таяқша тәрізділер – пішіні жасушаның
орналасуына (диплобактериялар,
стрептобактериялар), соңынын пішіні
(қалыңдаған, үшкірленген, дөңгеленген, тік
бөлінген) бойынша ажыратылады.
III. Иректелген – саны және иректер сипаты
бойынша ажыратылады

18. 12.10.2023
18
МИКРОБТАР:
 ПАТОГЕНДІ
 ШАРТТЫ ПАТОГЕНДІ
 ПАТОГЕНСІЗ

19. 12.10.2023
19

20. 12.10.2023
20
ПРОКАРИОТТАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ:
 1-ҚАБЫҚ – КАПСУЛАДАН, КАПСУЛА
ТӘРІЗДІ ҚАБЫҚТАН, ЦМ ЖӘНЕ
ЖАСУШАНЫҢ ҚАБЫРҒАСЫНАН
ТҰРАДЫ (бұлардың құрамымен
тинкториалдық қасиеті байланысты)
 2-ҚОСЫНДЫДАН, РИБОСОМАЛАРДАН
ТҰРАТЫН ЦИТОПЛАЗМА
 3-НУКЛЕОИД
 4-ҚОСЫМША ҚҰРЫЛЫМДАР - КАПСУЛА,
МИКРОКАПСУЛА, ТАЛШЫҚТАР,
СПОРАЛАР, КІРПІКШЕЛЕР, (пили,
фимбриялар, микротүктер)

21. 12.10.2023
21
 Капсула тәрізді қабық – липидті-полисахаридті
құрылым, микро және макрокапсулалардан тұрады.
 Микрокапсулалар – электронды-микроскопты
зерттуде мукополисахаридтерден тұратын
микофибрилялар түрінде болады.
 Макрокапсулалар – полисахаридтерден және
полипетидтерден тұрады. Сәулелі микроскоппен
қарағанда шырышты қабат болып көрінеді

22. 12.10.2023
22
капсулалардың функциялары:
 фагоциттердің, токсиндердің,
бактериофагтардың, радиацияның, оттегінің,
қолайсыз ортаның әсерінен сақтайды.
 2-адгезиялық (иесінің жасуша бетіне жабысуға
қатысы).
 3- кейбірінде патогенділік.
 4- кейбірінде антигендік (капсуланың ісіну
реакциясы – капсулаға қарсы антиденелер оның
ісінуіне әкеледі) фактор ретінде қолданады.

23. 12.10.2023
23
Жасушалық қабырға
 БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ БАРЛЫҚ ЖАСУШАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ НЕГІЗІ
 -ПЕТИДОГЛИКАН (МУРЕИН). ОЛ ЖАСУША ҚАБЫҒЫНЫҢ
 РЕГИДТІЛІГІ МЕН ЭЛАСТИКАЛЫҚ ҚАСИЕТІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕДІ.
 СЫРТҚЫ ӘСЕРЛЕРДЕН ҚОРҒАЙДЫ.
 ПІШІНІН БЕРЕДІ.
 МЕТАБОЛИТТЕРДІҢ ШЫҒАРЫЛУЫ ЖӘНЕ ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫҢ
 ТАСЫМАЛДАНУЫ ЖҮРЕДІ.
 БЕТКЕЙІНДЕ РЕЦЕПТОРЛАР ОРНАЛАСҚАН
 (БАКТЕРИОФАГТАРДЫҢ, БАКТЕРИОЦИТТЕРДІҢ, ХИМ.ЗАТТТАРДЫҢ)
 ІШКІ ОРТА ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН САҚТАЙДЫ ЖӘНЕ ІШКІ ҚЫСЫМҒА
 ТҰРАҚТЫ. (30 АТМ)
 БОЯЛАДЫ (ТИНКТОРИАЛДЫҚ ҚАСИЕТТЕРІН АНЫҚТАЙДЫ.)

24. 12.10.2023
24
Өсіп келе жатқан жасушаға әсер еткенде пептидогликан
бұзылып мыналар пайда болады:
- протопласттар – ЖҚ түгелдей жойылған бактериялар;
- сферопласттар – ЖҚ жартылай жойылған бактериялар;
Протопласттар и сферопласттар көбеюге қабілетсіз!
- L-формалар - түгелдей немесе жартылай ЖҚ-сынан
айырылған бактериялар, бірақ көбеюге қабілетті. Мынадай
түрлері бар:
- тұрақты (реверсияға қабілетсіз)
- тұрақсыз (реверсияға қабілетті)

25. 12.10.2023
25

26. 12.10.2023
26
ЦМ қызметі :
 ЕРІГІШ ЗАТТАРДЫҢ ЖАСУШАҒА
ТАСЫМАЛДАНУЫ (ГЛОБУЛИНДЕР)
 ЭЛЕКТРОН ТАСЫМАЛДАНУЫ ЖӘНЕ
ТОТЫҒАТЫН ФОСФОРИЛЬДЕНУ.
 ГИДРОЛАЗАНЫҢ СИНТЕЗІ
 ЦМ ЖӘНЕ ЖҚ-Ң ҚҰРАМ БӨЛІКТЕРІНІҢ,
ДНҚ СИНТЕЗІНЕ ҚАЖЕТ
ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ЛОКАЛИЗАЦИЯСЫ.
 СПОРА ТҮЗІЛУІНЕ ҚАТЫСУЫ

27. 12.10.2023
27
МЕЗОСОМАЛАР
 ЦМ-НІҢ ТУЫНДЫЛАРЫ
 КОНЦЕНТРЛІ МЕМБРАНА,
КӨПІРШІКТЕР, ТҮТІКТЕР, ІЛМЕК
ТҮРЛЕРІ.
 ЖАСУШАНЫҢ ӘРТҮРЛІ
ЖЕРЛЕРІНДЕ ОРНАЛАСАДЫ.
 НУКЛЕОИДПЕН БАЙЛАНЫСАДЫ
 СПОРА ТҮЗУГЕ ЖӘНЕ ЖАСУШАНЫҢ
БӨЛІНУІНЕ ҚАТЫСАДЫ

28. 12.10.2023
28
ЦИТОПЛАЗМА
 ҚОСЫНДЫЛАРДЫҢ,
МЕЗОСОМАНЫҢ, РИБОСОМАНЫҢ,
НУКЛЕОИД ОРГАНЕЛЛАСЫНЫҢ
ҚҰРАМЫНА КІРЕТІН ДНК-МЕН,
РНК-МЕН, АҚУЫЗ, МИН. ЗАТТАР
ЖӘНЕ (75%) СУДАН ТҰРАТЫН
КҮРДЕЛІ КОЛЛОИДТЫ ЖҮЙЕ.

29. 12.10.2023
29
НУКЛЕОИД
 бұл днқ-ның ұзын екі жіпшелі тізбегі
(хромосома),рнқ, ақуыздың аздаған мөлшері
 нуклеоид- гендік информацияның
тасымалдаушысы
 днқ рнқ-ның орталық стерженіне айнала оралған
 хромасоманың бір ұшы септальдық мезосомаға
бекінген.
 плазмидалары бар -тұқым қуалайтын
информациясы кодталған, бірақ оның сондай
микроб өміріне қажеттілігі жоқ.

30. 12.10.2023
30
РИБОСОМАЛАР
 2 СУББІРЛІКТЕН ТҰРАТЫН
РИБОНУКЛИАРЛЫҚ БӨЛІКТЕР (30S,50S),
АҚУЫЗ СИНТЕЗІНІҢ БАСЫНДА 1
СУББІРЛІККЕ 70S БІРІГЕДІ.
 АҚУЫЗ СИНТЕЗІНІҢ ОРТАЛЫҒЫ.
 АНТИБИОТИКТЕРГЕ «НЫСАНА » (А/Б
ЭУКАРИОТТЫҚ ЖАСУШАЛАРДЫҢ
ҚЫЗМЕТІНЕ ТИІСПЕЙ, 70S
РИБОСОМАСЫЫНЫҢ АҚУЫЗ СИНТЕЗІН
ТЕЖЕЙДІ).
 5-50 МЫҢ (БІР ЖАСУШАДА).

31. 12.10.2023
31
ҚОСЫНДЫЛАР
 про- және эукариоттық микроорганизмдердің
метаболизм өнімдері,
 цитоплазмада орналасады,
 қосымша қоректік заттар,
 полисахаридтер (гликоген, крахмал, гранулеза),
майлар (триглицеридтер, жоғары сатыдағы
жануарлар майына ұқсас – кандида
туыстастығынынң ашытқылары; микобактерия мен
нокардия балауызы),
 ақуыздар (протоксин Bacillus thuringiensis және
туыстық түрлері),
 күкірт (сульфидті сульфитқа дейін тотықтыратын
бактерияларда),
 полифосфаттар (волютин - дифтериялық
таяқшаларда дифференциалды-диагностикалық
маңызы бар және басқа түске боялады
(метахромазия),
 -оксимолярлы қышқылдық полимері (Bacillus
megaterium).

32. 12.10.2023
32
СПОРА
 Түрдің сақталуына қатысады, бірақ көбею түрі болып
табылмайды.
 Қолайсыз жағдайда түзіледі (кеуіп кету, тағам жеткіліксіздігі,
т.б.)
 Жылдап, айлап сақталады
 Қолайлы жағдай туғанда вегетативті түрге ауысады(спора
ісінеді су мөлшері жоғарылайды, ферменттер активтеледі,
қабығы бұзылады, өсу түтігі шығады, жасуша қабығының
синтезі аяқтаалады және түзілген вегетативті жасуша бөліне
бастайды. Спораның өсуі 4-5 сағат).
 Жоғары температураға, химилық заттарға төзімді (қысқа
мерзімді қайнатуға төзімді)
 Спора түзу процесі: спораның түзілуі 18-20 сағат. спорагенді
зонаның түзілуі, спораның түзілуі (спорагенді зонаның
изоляциялануы = кортекс түзілуі сыртқы беті қалың қабықпен
жабылады = вегетативті бөлігі қатады) спора сыртқы ортада
сақталады.
 Бактериялық жасушада бір спора түзіледі (эндоспора)
 Ожешко, Циль-Нильсен әдісімен бояғанда анықталады.
 (BACILLUS- спораның мөлшері диаметрінен аспайды,
CLOSTRIDIUM- спораның мөлшері диаметрінен асады)

33. 12.10.2023
33
СПОРАЛАРДЫҢ ОРНАЛАСУЫ:
 ЦЕНТРАЛЬДІ
 ТЕРМИНАЛЬДІ
 CУБТЕРМИНАЛЬДІ

34. 12.10.2023
34
ФИМБРИЯЛАР, ПИЛИЛЕР
 АҚУЫЗДЫҚ ТҮКТЕР (ПИЛИН БЕЛОГЫ).
 БӘР ЖАСУШАҒА БІРЛІКТЕН МЫҢҒА ДЕЙІН .
 ЖЫНЫССЫЗ-БАКТЕРИЯНЫҢ СУБСТРАТҚА
БЕКІНУІ(АДГЕЗИЯ). МЫСАЛЫ: ИНФИЦИРЛЕНУ
ЖӘНЕ КОЛОНИЗАЦИЯЛАНУДЫҢ МАҢЫЗДЫ
ФАКТОРЫ.
 СУ-ТҰЗ АЛМАСУҒА, ҚОРЕКТЕНУГЕ ЖАУАПТЫ.
 ЖЫНЫСТЫҚ (F-ПИЛИ) – ФЕРТИЛЬДІК
ФАКТОРЛАРЫ, БАКТЕРИЯНЫҢ
КОНЪЮГАЦИЯЛАНУЫНА ҚАТЫСАДЫ, АЗ
МӨЛШЕРДЕ ОЛАРДЫҢ ТҮЗІЛУІ
ПЛАЗМИДАМЕН КОДТАЛАДЫ.
 «СЕКС-ПИЛИ»- АҒЫЛШЫН ТІЛІНЕН
АУДАРЫЛҒАН СӨЗ, БІРАҚ ЖЫНЫСТЫҚ
КӨБЕЮГЕ ҚАТЫСЫ ЖОҚ.

35. 12.10.2023
35
ТАЛШЫҚТАР:
 Флагеллин ақуызы кіші мол.массаға сай келеді.
 Қозғалғыштықты қамтамасыз етеді (базальдық дене
арқылы бекітілген шарнир тәрізді базальды ілмекті
талшықтар қозғалысқа келтіреді), сақиналар
«әкелуші диск» және «подшипник» рөлін атқарады.
Бүкіл құрылым хемомеханикалық өзгертуші қызмет
атқарады (флагеллин моторы). ГРАМ (+)-бір,
ГРАМ(-)-екі базальдық денешік.
 Н-антигендер болып табылады.
 Электронды, фазовоконтрастты микроскоп арқылы
көрінеді.

36. 12.10.2023
36
E.COLI
ТАЛШЫҚТАРЫ МЕН ПИЛИЛЕРІ
Электронды микроскоп
80 000 есе үлкейтеді

37. 12.10.2023
37
ОРНАЛАСУЫ:
 МОНОТРИХТАР – 1 қалың талшықтық (Vibrio).
 ПЕРИТРИХТАР - бүкіл бетінде талшықтар орналасқан (сем.
Enterobacteriacea, Bacillaceae).
 ЛОФОТРИХТАР - бактериялардың бір соңында орналасқан
(Pseudomonas).
 АМФИТРИХТАР - бактериялардың екі соңында да
орналасқан (Spirillum).
 Бактериялардың қозғалғыштығы (таксис) қандай да бір
жаққа бағытталған.
Ажыратады:
 ФОТОТАКСИС - жарық жаққа қозғалу.
 МАГНЕТОТАКСИС - магнит ағыны бойынша қозғалу.
 ВИСКОЗИТАКСИС – тұтқырлықтың өзгеруі.
 ХЕМОТАКСИС -химиялық қоздырғыш жаққа қозғалу.

38. 12.10.2023
38
Бактериялардың
талшықтарының орналасуы

39. 12.10.2023
39
ПИГМЕНТТЕР
Бактериялардың боялатын заттарының
әртүрлі класы бар:
 Каратиноидтар
 Феназинді бояғыштар
 Пирролдар
 Азахинондар
 Антоциандар т.б.
Пигменттер күн сәулесінен және укс
сақтайтын рөл атқарады.
Кейбір пигменттер антибиотиктік әсерге ие.

40. 12.10.2023
40
БАКТЕРИЯЛЫҚ ЖАСУШАНЫҢ
УЛЬТРАСТРУКТУРАСЫ
Бұл 3 бөлімнен тұратын күрделі полимер:
I) "остов" - N-ацетилмурамин қышқылы және
N-ацетилглюкозаминнің қайталанатын
молекулалары. Барлық бактерияларда
бірдей.
2) N-ацетилмурамин қышқылына бекітілген
бірдей тетрапептидтік тізбектің жиынтығы.
3) Бірдей пептидтік көлденең көпіршіктерінің
жиынтығы.

41. 12.10.2023
41

42. 12.10.2023
42

43. 12.10.2023
43
ПРОКАРИОТТАР МЕН ЭУКАРИОТТАРДЫҢ АЙЫРМАШЫЛЫҚТАРЫ
БЕЛГІ
Прокариот жасушасы Эукариот жасушасы
Орташа көлемі 1-10 мкм 10-100 мкм
Ядролық мембрана болмайды болады
Хромосома біреу бірнеше
Гистондар болмайды Болады
Бөліну түрі Бинарлық Митотикалық
Арнайыланған мембрана
құрылымы
болмайды болады
Жасуша қабырғасы пептидогликаннан түзілген хитин немесе целлюлоза бар
Жасуша қабырғаларының
стероидтары
болмайды болады
Рибосомалар 70S 80S
Анаэробты тыныс алу мүмкін Көбіне болмайды
Тіндік дифференциациясы болмайды Көбіне болады
Азот фиксациясы мүмкін Мүмкін емес

44. 12.10.2023
44

45. 12.10.2023
45

46. 12.10.2023
46
Түрлері
М И К Р О Б И О Л О Г И Я
ЖАЛПЫ ЖЕКЕ
медициналық
ветеринарлық
техникалық
Ауыл
шаруашылыөтық
Теориялық
зерттеулер
Микроорганизмдердің биологиялық қасиеттерін
зерттеу
Практикадағы
мәні
Әдістерді өңдеу
профилактикасын,
диагностикасын
және женуарларды
емдеу
Әдістерді
өңдеу
профилактик
асын,
диагностика
сын және
жануарларды
емдеу
Нәтижесі:
1.Ашыту өнімдері
(спирттер және
т.б.)
2.ақуыздар
3.витаминдер
4.антибиотиктер
5.Металлдардың
коррозиясын
алдын алу
Топырақтың
өнім беру
қабілетінің
жоғарылауы.
Әдістерді өңдеу
профилактикасы
н,
диагностикасын,
өсімдіктердің
ауруларын
емдеу

47. 12.10.2023
47
 ЖҚ-ң жойылуы бактериялардың лизисіне,шығу тегі мен
осмостық тұрақтылығына байланысты ажыратылатын
протопластың және сферопластың түзілуіне әкеледі.
 ГРАМ (+) - бактериялардың протопластары –
жасуша қабығы түгелдей жоқ.м:лизоцим әсерінен
сфералық формаларын сақтау үшін изотониялық орта
керек (гипо –гипер ортада бүтіндігін жоғалтады).
 ГРАМ (-) - бактериялардың сферопластары жасуша
қабырғасы жартылай жоқ (сфералық формасын
изотониялық ортасыз түзеді.олар осмостық қысымның
өзгерістеріне төзімді).
 L – ФОРМАСЫ – жасуша қабырғасы жоқ, бірақ
көбеюге қабілетті(индуцирлі немесе өздігінен).
 -Тұрақты (реверсияға қабілетсіз), тұрақсыз (әсер ету
факторларын жойған соң бастапқы түріне келеді), ірі
және ұсақ (жасушаның бастапқы түріне байланыссыз
таяқша, кокк), L- пішінді шарлар болады (бұл
бактериялар морфологиясы бойынша
ажырытылмайды).

48. Назар
аударғандарыңызға
рахмет!
12.10.2023
48