1. Οι τελευταίεσ ςτιγμζσ τθσ Φραγκογιαννοφσ ςυνδζονται με τθν ανάκλθςθ
του κεςμοφ τθσ προίκασ. Γιατί;
Η ςθμαςία τθσ προίκασ, ςε προςωπικό επίπεδο για τθν θρωίδα, κα επανζλκει ςτο κλείςιμο
τθσ ιςτορίασ, κακϊσ τα τελευταία λόγια τθσ φόνιςςασ και θ τελευταία εικόνα που αντίκριςε
αφοροφςαν το προικιό τθσ, τον αγρό δθλαδι που τθσ είχαν δϊςει οι γονείσ τθσ, όταν τθν
πάντρεψαν. Στο ςθμείο αυτό υπάρχει μια εξαιρετικά πικρι ειρωνεία, υπό τθν ζννοια πωσ
«το προικιό» τθσ φόνιςςασ, αυτό το ελάχιςτο από τθν πατρικι περιουςία που τθσ
αναλογοφςε, ιταν αυτό που τθν οδιγθςε ς’ ζνα φτωχό γάμο και τθν κακιλωςε ςε μια ηωι
δυςτυχίασ και βαςανιςμοφ, φτάνοντάσ τθ ςτα τελευταία τθσ χρόνια μζχρι τον παραλογιςμό.
Είναι πολφ πικανό πωσ θ ηωι τθσ Χαδοφλασ κα μποροφςε να ιταν πολφ διαφορετικι αν οι
γονείσ τθσ, τθσ είχαν κανονίςει ζναν καλφτερο γάμο και τθσ είχαν δϊςει μεγαλφτερο
μερίδιο από τθν περιουςία τουσ. Ασ μθν παραβλζπουμε, άλλωςτε, πωσ θ φονικι
δραςτθριότθτα τθσ Χαδοφλασ αποτζλεςε ζνα ξζςπαςμα μετά από μια ηωι μζςα ςτθν αδικία
που τθσ ζγινε όταν τθν προίκιςαν, οι ατζλειωτεσ υποχρεϊςεισ απζναντι ςτθν οικογζνειά
τθσ, τα βάςανα, θ φτϊχεια και κάκε είδουσ περιοριςμόσ που ςυνδεόταν με τθ γυναικεία τθσ
φφςθ, όλα αυτά ςυνυπάρχουν τϊρα ςτο προικιό τθσ.
Να αποτυπϊςετε το κοινωνικό περιβάλλον τθσ Σκιάκου, όπωσ
παρουςιάηεται ςτο κείμενο (οικονομικζσ και κοινωνικζσ
ςυνκικεσ,κυρίαρχεσ αντιλιψεισ)
Ο Παπαδιαμάντθσ, ωσ ρεαλιςτισ που τείνει προσ το νατουραλιςμό, ωσ γνιςιοσ
παρατθρθτισ τθσ κοινωνίασ γφρω του, αποδίδει με ιδιαίτερθ ηωθρότθτα, παραςτατικότθτα
και ακρίβεια τα χαρακτθριςτικά τθσ Σκιακίτικθσ κοινωνίασ και των νόμων που τθ διζπουν.
Από τθν αρχι του αυτοφ διθγιματοσ, περιγράφεται το ςπίτι, το τηάκι του ςπιτιοφ, το οποίο
φαίνεται να κατζχει ςθμαντικι κζςθ, αφοφ εκεί περνοφν τισ δφςκολεσ νφχτεσ το άρρωςτο
βρζφοσ με τθ γιαγιά Φραγκογιαννοφ. Επιπλζον, το ςπίτι εκτόσ από μζςο προςταςίασ,
αποκοπισ από τον υπόλοιπο κόςμο, είναι και ςθμαντικό ςτοιχείο περιουςίασ. Η πλθκϊρα
ςπιτιϊν επεςιμανε και τθν οικονομικι ευμάρεια μιασ οικογζνειασ. Το ςπίτι ζχει και
κρθςκευτικι λειτουργία ςτισ κοινωνίεσ τθσ Σκιάκου. Αυτι ςχετίηεται με το αςβζςτωμα του
ςπιτιοφ, το οποίο κακόριηε τθν «εφνοια» των ανϊτερων δυνάμεων. Γι’ αυτό το λόγο, το
άςχθμο αςβζςτωμα του ςπιτιοφ ζκανε τθ νοικοκυρά του να αρρωςτιςει βαριά. Από το
διιγθμα μποροφμε να βγάλουμε κάποια ςυμπεράςματα ςχετικά με τα ροφχα που
φοροφςαν οι άνκρωποι των κοινωνιϊν του νθςιοφ. Φαίνεται πωσ οι γυναίκεσ φοροφςαν
φοφςτεσ και φορζματα μακριά και ςε καμία περίπτωςθ, φυςικά, παντελόνια. Επιπλζον, τα
ροφχα φανερϊνουν και το οικονομικό υπόβακρο, αλλά και τθν κοινωνικι κζςθ των
ανκρϊπων. Έτςι, θ Φραγκογιαννοφ, που ιταν φτωχι, είχε ςκιςμζνεσ κάλτςεσ, πατθμζνα
παποφτςια και, λογικά, κα κατείχε μία μόνο «φουςτάνα», τθν οποία φοροφςε κάκε μζρα.
Αντίκετα, ο «πολίτθσ» που τθν κυνθγά ςτο τζλοσ του ζργου ζχει τθν οικονομικι άνεςθ να τα
φορά ι κάποια ςθμαντικι κζςθ ςτθ διοίκθςθ ι τθ φφλαξθ τθσ περιοχισ. Όπωσ αναφζρκθκε
παραπάνω, θ Φράγκιςςα είναι γυναίκα φτωχι. Οι κοινωνίεσ τθσ Σκιάκου που θκογραφεί ο
Παπαδιαμάντθσ δεν είναι κοινωνίεσ πλουςίων. Βζβαια, δε λείπουν κι αυτοί από τθν
αφιγθςι του, αλλά οι πρωταγωνιςτζσ του βρίςκονται ςτθν κατϊτερθ τάξθ. Επιπλζον, το

2. γεγονόσ ότι υπθρετοφςε θ ίδια τουσ γονείσ τθσ, είναι λόγω τθσ φτϊχειασ τθσ οικογζνειασ
από τθν οποία προερχόταν και μάλιςτα ςε ςυνάρτθςθ με τθν απόκτθςθ τθσ προίκασ τθσ για
τον άντρα που κα παντρευόταν. Τα «κολυμπίδια» τθσ μικρισ εγγονισ τθσ, δθλαδι το
λοφςιμο ςτθ ςκάφθ, που τελικά αποδείχκθκε κανάςιμο για το νιπιο είναι ζνα ςτοιχείο,
ακόμθ, τθσ οικονομικισ κατάςταςθσ τθσ οικογζνειασ, αφοφ δεν υπιρχε ζνασ κλειςτόσ
χϊροσ ϊςτε να πλζνονται. Ωςτόςο, αυτό δεν αποτελοφςε ανυπζρβλθτο εμπόδιο για τθν
επιβίωςθ μιασ οικογζνειασ.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΚΑΜΑΓΚΑΣ