Ιστορία Στ΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_istoria_st_kleftes_kai_armatoloi.htm

1. Κεφάλαιο 4
Οι Κλέφτες και οι Αρματολοί
Πολλοί ήταν οι Έλληνες που αντιστάθηκαν στην οθωμανική κυριαρχία.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι Κλέφτες, που ζούσαν συνήθως στα βουνά.
Αλλά και οι Αρματολοί, παρόλο που διορίζονταν από τους Τούρκους,
συχνά βοηθούσαν τους κλέφτες.

2. Καθώς οι Οθωμανοί Τούρκοι επέκτειναν την κυριαρχία τους στη Βαλκανική
Χερσόνησο, είχαν να αντιμετωπίσουν κάποια σημαντικά προβλήματα:
Α. Οι στρατιώτες ήθελαν να γυρίσουν πίσω γιατί τους έλειπε η μαμά τους.
Β. Οι άνθρωποι που υποδούλωναν αντιστέκονταν.
Γ. Δεν ήταν αρκετοί οι φόροι που μάζευαν.

3. Έπρεπε να αντιμετωπίσουν διάφορες εξεγέρσεις από ομάδες Ελλήνων που
συνέχιζαν την παράδοση των πολεμιστών του Βυζαντίου.
https://www.trikalanews.gr/

4. Ένας από τους σημαντικότερους πολεμιστές ήταν ο Κορκόδειλος Κλαδάς, ο
οποίος είχε για ορμητήριο του τη Μάνη, μια από τις λίγες περιοχές που δεν
υποτάχθηκαν στουςΤούρκους.

5. Οι Μανιάτες ήταν ορεσίβιοι, που «αγρυπνούν νύχτα μέρα για να διατηρήσουν
την ελευθερία τους και δεν εννοούν να αναγνωρίσουν κανένα ηγεμόνα επί της
γης», όπως τους περιέγραψε Γάλλος περιηγητής.
https://www.history-point.gr/

6. Άλλοι ένοπλοι Έλληνες κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν οι Κλέφτες.
Οι κλέφτες
Α. Ήταν κλέφτες.
Β. Ζούσαν στις πόλεις.
Γ. Μισούσαν τουςΤούρκους και αντιστέκονταν.

7. Οι κλέφτες ήταν ένοπλοι,
ζούσαν στην ύπαιθρο, στα
βουνά και είχαν τα λημέρια
τους (κρυσφήγετα) σε
δύσβατα μέρη. Η ζωή τους
ήταν δύσκολη, καθώς
α ν α γ κ ά ζ ο ν τ α ν ν α
μ ε τα κ ι ν ο ύ ν τα ι κα ι ν α
βρίσκονται σε επιφυλακή
συνεχώς.
Παλικάρι σε πορεία,
έργο του Th.leblanc,
Πινακοθήκη Μουσείου Πύλου

8. Ήταν οργανωμένοι σε μικρές ομάδες, η καθεμιά με τον καπετάνιο της και το
δικό της μπαϊράκι (σημαία). Έκαναν έντονη εξάσκηση ακόμα και όταν δεν
πολεμούσαν σε κάποια μάχη.
https://www.iellada.gr/

9. Βασικό χαρακτηριστικό των κλεφτών ήταν η
εχθρότητα που ένιωθαν για τους Τούρκους
και γενικά για την εξουσία, στοιχείο που τους
έκανε αγαπητούς στο λαό.

10. Ο κλέφτες δεν ήταν τακτικός και οργανωμένος στρατός. Έκαναν
κλεφτοπόλεμο, δηλ. έστηναν ενέδρες, αιφνιδίαζαν τον εχθρό προκαλώντας
του ζημιές και αποχωρούσαν στα γρήγορα. Πολεμούσαν σκορπισμένοι, όρθιοι
ή γονατιστοί, πίσω από μετερίζια, δηλ. πίσω από ένα τοίχο, ένα δένδρο, ένα
βράχο ή και από τα πτώματα των εχθρών τους.

11. Μερικές φορές κυκλωμένοι, καθηλωμένοι επί ημέρες και νύχτες και ακόμη
στερημένοι από νερό, φαγητό και ύπνο έβρισκαν την δύναμη (σε στιγμές που ο
εχθρός τούς νόμιζε εξαντλημένους και έτοιμους να παραδοθούν) να πηδούν
από τις θέσεις τους και να κάνουν το λεγόμενο γιουρούσι, την απελπισμένη
έφοδο.

12. Οι κλέφτες έγιναν σύμβολο της αντίστασης των υπόδουλων Ελλήνων ενάντια
στους κατακτητές. Γράφτηκαν γι΄αυτούς εκατοντάδες κλέφτικα δημοτικά
τραγούδια που τους υμνούν.

13. Οι πηγές αφηγούνται...
2.Τι ήταν οι κλέφτες
«Το "κλέφτης" ήτον καύχημα. Έλεγε "είμαι κλέφτης" και η ευχή των πατέρων
ενός παιδιού ήτον να γίνη κλέφτης. Το "κλέφτης" εβγήκε από την εξουσία. Εις
του πατρός μου τον καιρό, ήτον ιερό πράγμα να πειράξουν Έλληνα. Και όταν οι
κλέπται ήρχοντο εις συμπλοκή με τους Τούρκους, όλοι οι γεωργοί άφηναν το
ζευγάρι*, και επάγαιναν να βοηθήσουν τους κλέπτας. Εις τας ημέρας μου
επειράζοντο* και Έλληνες ομοφρονούντες* με τους Τούρκους. Όταν ήλθε ο
Ανδρούτσος, ο πατέρας του Οδυσσέως, εγνωρίσθηκα εις την Μάνη, και τον
εσυντρόφευσα έως εις την Κόρινθο. Εις τον κατατρεγμό μας, διά δεκαπέντε
ημέραις ούτε εκοιμώμεθα ούτε ετρώγαμε, εσώσαμε τα φουσέκια*, καθημέρα
πόλεμο».
ΚολοκοτρώνηΑπομνημονεύματα, Καταγραφή Γ. Τερτσέτη, επιμέλεια Τάσος Βουρνάς,Αθήνα 1983, σ. 64.

14. Οι Κλέφτες δημιουργούσαν μεγάλο
πρόβλημα στους Τούρκους που
έπρεπε κάπως να τους
αντιμετωπίσουν.
Α. Οι Τούρκοι προσέλαβαν τους
αρματολούς για να ξεπαστρέψουν
τους Κλέφτες.
Β. Οι Τούρκοι έδωσαν χρήματα στους
Κλέφτες για να αγοράσουν χωράφια
και να κατέβουν από τα βουνά.

15. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν
τ ο υ ς κ λ έ φ τ ε ς κ α ι ν α
αποκαταστήσουν την ασφάλεια
στην ύπαιθρο, οι Οθωμανοί
Τούρκοι χρησιμοποιούσαν
ένοπλους Έλληνες, πρώην
κλέφτες, τους αρματολούς.
Οι αρματολοί ήταν τοπικοί
φύλακες της τάξης και φρόντιζαν
να καταπολεμούν τις ληστείες και
τις αναταραχές στις περιοχές
ευθύνης τους.
Αρματολός,
ελαιογραφία του Richard Bonington,
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη

16. Ωστόσο οι Αρματολοί, παρόλο που
ήταν βοηθητικά στρατεύματα των
Τούρκων, συνεργάζονταν συνήθως με
τους κλέφτες. Παρατηρήθηκε έτσι το
φαινόμενο, ιδιαίτερα κατά τους
τ ε λ ε υ τ α ί ο υ ς α ι ώ ν ε ς τ η ς
Τουρκοκρατίας, πολλοί αρματολοί να
εγκαταλείπουν τις θέσεις τους και να
προσχωρούν στις τάξεις των κλεφτών.
https://www.alphafreepress.gr/

17. Φημισμένοι αρματολοί ήταν ο
Γ ε ώ ρ γ ι ο ς Α ν δ ρ ί τ ζ ο ς , ο
Κατσαντώνης στη Ρούμελη, ο
Νικοτσάρας στον Όλυμπο, οι
Σουλιώτες Γεώργιος Μπότσαρης
και Λάμπρος Τζαβέλλας και πολλοί
άλλοι. Αρκετοί από τους γιους, τους
συγγενείς ή τα πρωτοπαλίκαρα
τους συμμετείχαν αργότερα στη
Μεγάλη Επανάσταση του 1821.

18. Ματιά στο παρελθόν
Ο Νικοτσάρας
Ο Νικοτσάρας αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση
αρματολού, ο οποίος έγινε κλέφτης.Το 1794 διαδέχθηκε
στην ηγεσία του αρματολικιού του Ολύμπου τον δολοφο-
νημένο πατέρα του.Από το 1801 έως το φθινόπωρο του 1802,
με ορμητήριο τοΆγιο Όρος, πραγματοποίησε ναυτικές επι-
χειρήσεις κατά τωνΤούρκων.Το 1806 συμμετείχε επίσης
ενεργά, στο πλευρό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, στις
επιθέσεις εναντίον τωνΤούρκων, που οργανώθηκαν από
τους Ρώσους στη Ζάκυνθο. Λίγο αργότερα συνεργάστηκε με τον Ρώσο
ναύαρχο Δημήτριο Σινιάβιν στην Τένεδο και το Άγιο Όρος. Την ίδια περίοδο
έδρασε στη Μακεδονία, δίνοντας δύο τριήμερες μάχες: την πρώτη στο βουνό
Μένοικο κατά του βαλή της πόλης των Σερρών Ισμαήλ Μπέη και την δεύτερη
στη γέφυρα του ποταμού Αγγίτη, κοντά στο Πράβι (σημερινή Ελευθερούπολη
Καβάλας). Πέθανε τον Ιούνιο του 1807 στον Όλυμπο και ενταφιάστηκε στη
Σκιάθο.

19. Οι πηγές αφηγούνται...
1. Του Νικοτσάρα
«Ο Νικοτσάρας πολεμά με τρία βιλαέτια*,
τη Ζίχνα και το Χάντακα, το έρημο το Πράβι.
Τρεις μέρες κάνει πόλεμο, τρεις μέρες και τρεις νύχτες.
χιόνι έτρωγαν, χιόνι έπιναν και τη φωτιά βαστούσαν.
Τα παλικάρια φώναξε στες τέσσερες ο Νίκος:
«Ακούστε παλικάρια μου, ολίγα κι αντρειωμένα,
σίδερο βάλτε στην καρδιά και χάλκωμα στ' αστήθι,
αύριο πόλεμο κακό έχουμε με τους Τούρκους,
αύριο να πατήσουμε, να πάρουμε το Πράβι».
Το δρόμο πήραν σύνταχα* κι έφτασαν στο γεφύρι,
Ο Νίκος με το δαμασκί* τον άλυσό του κόφτει.
Φεύγουν οι Τούρκοι σαν τραγιά, πίσω το Πράβι αφήνουν».
Αλέξης Πολίτης (επιμ.), Το δημοτικό τραγούδι. Κλέφτικα, Αθήνα 1973, σ. 58.

20. Ερώτημα
lΣε τι διέφεραν οι κλέφτες από τους αρματολούς;

21. Απάντηση
lΣε τι διέφεραν οι κλέφτες από τους αρματολούς;
Οι κλέφτες ήταν ένοπλοι Έλληνες, που είχαν τα λημέρια τους στα βουνά.
Μισούσαν τους Τούρκους και αντιστέκονταν κάνοντας κλεφτοπόλεμο. Οι
αρματολοί ήταν πρώην κλέφτες που βοηθούσαν τους Τούρκους.
Καταπολεμούσαν τις ληστείες και τις αναταραχές. Συχνά όμως πήγαιναν με
το μέρος των κλεφτών.

22. Ερώτημα
lΜε βάση την Πηγή 2, πώς αντιμετώπιζαν κατά την Τουρκοκρατία οι
Έλληνες αγρότες τους κλέφτες;

23. Απάντηση
lΜε βάση την Πηγή 2, πώς αντιμετώπιζαν κατά την Τουρκοκρατία οι
Έλληνες αγρότες τους κλέφτες;
Το να είναι κανείς κλέφτης εκείνη την εποχή ήταν σεβαστό. Κάθε πατέρας
ήθελε το παιδί του να γίνει κλέφτης. Οι αγρότες βοηθούσαν τους κλέφτες
όποτε μπορούσαν αφήνοντας πίσωωω τις δουλειές τους.

24. ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 1 ΠΟΝΤΟΣ

25. Στο κεφάλι φοράει φέσι. Στο πάνω μέρος του σώμα-
τος φορά κοντό «σακάκι» με μακριά μανίκια και κε-
ντημένο στις άκρες με σειρίτια. Από κάτω φορά
φουστανέλα ως το γόνατα. Στη μέση έχει ζωνάρι
τυλιγμένο και πάνω του είναι πιασμένα τα άρματά
του. Στα πόδια φορά παπούτσια και χοντρές
κάλτσες. Δίπλα του το τουφέκι του.

26. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ