สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓

1. บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน
เรื่อง คำประสม
วิชำภำษำไทย ชั้นมัธยมศึกษำปี ที่ ๓
จัดทำโดย
นำงสำอำงค์ เมฆพักตร์
ครูโรงเรียนบ้ำนห้วยกุ่ม (ประสำนรำษฎร์วิทยำ

2. ๑. เพื่ออธิบำยควำมหมำยของคำประสม กำรเกิดคำประสม ชนิดของคำประสม
และข้อสังเกตคำประสม
๑. ผู้เรียนสำมำรถวิเครำะห์แยกคำประสมได้
วัตถุประสงค์กำรเรียนรู้

3. คำประสม คือ คำที่เกิดจำกกำรเอำคำมูลที่มีควำมหมำยต่ำงกันตั้งแต่ ๒ คำขึ้นไปมำรวมกันเข้ำ
เป็นคำเดียว กลำยเป็นคำใหม่ มีควำมหมำยใหม่ แต่ยังมีเค้ำควำมหมำยเดิมอยู่ เช่น
ลูกเสือ ( นักเรียนที่แต่งเครื่องแบบ )
แสงอำทิตย์ ( งูชนิดหนึ่งมีเกล็ดสะท้อนแสงอำทิตย์ได้ซึ่งแปลกกว่ำงูชนิดอื่นๆ )
หำงเสือ ( ที่บังคับทิศทำงเรือ )
ควำมหมำยของคำประสม

4. การเกิดคาประสมในภาษาไทย
๑. เกิดจำกคำไทยประสมกับคำไทย เช่น
ไฟ + ฟ้ ำ = ไฟฟ้ ำ
ผัด + เปรี้ยว + หวำน = ผัดเปรี้ยวหวำน
๒. เกิดจำกคำไทยประสมกับคำต่ำงประเทศ เช่น
ไทย + บำลี=หลัก(ไทย)+ ฐำน ( บำลี ) – หลักฐำน
รำช ( บำลี ) + วัง ( ไทย ) – รำชวัง
ไทย + สันสฤต=ทุน ( ไทย ) + ทรัพย์ ( สันสฤต ) – ทุนทรัพย์
ตัก ( ไทย ) + บำตร ( สันสฤต ) – ตักบำตร

5. การเกิดคาประสมในภาษาไทย
๒. เกิดจำกคำไทยประสมกับคำต่ำงประเทศ (ต่อ) เช่น
ไทย + เขมร = นำ ( ไทย ) + ดำ ( เขมร = ปลูก ) – นำดำ
นำ ( ไทย ) + ปรัง ( เขมร = ฤดูแล้ง ) – นำปรัง
จีน + ไทย = หวย ( จีน ) + ใต้ดิน ( ไทย ) – หวยใต้ดิน
ผ้ำ ( ไทย ) + ผวย ( จีน ) – ผ้ำผวย
ไทย + อังกฤษ = เหยือก ( อังกฤษ – jug ) + น้ำ ( ไทย ) – เหยือกน้ำ
พวง (ไทย ) + หรีด ( อังกฤษ – wreath ) – พวงหรีด

6. การเกิดคาประสมในภาษาไทย
๓. เกิดจำกคำต่ำงประเทศประสมกับคำต่ำงประเทศ เช่น
บำลี + จีน – รถ ( บำลี ) + เก๋ง ( จีน ) – รถเก๋ง
บำลี + สันสฤต – กิตติ ( บำลี ) + ศัพท์ ( สันสฤต ) – กิตติศัพท์

7. ชนิดของคำที่เอำมำประสมกัน
๑. คำนำมประสมกับคำนำม เช่น พ่อตำ แม่ยำย ลูกน้อง หน้ำม้ำ ลิ้นปี่ คอหอย หีบเสียง กล้วยแขก แม่น้ำ รำชวัง
๒.คำนำมประสมกับคำกริยำ เช่น นักร้อง หมอดูบ้ำนพัก เรือบิน ยำถ่ำย รถเข็น ไก่ชน
คำนหำม น้ำค้ำง คนเดินตลำด
๓. คำนำมประสมกับคำวิเศษณ์ เช่น น้ำแข็ง หัวใส หัวหอม ใจดี ใจเย็น ม้ำเร็ว น้ำหวำน ปำกเบำ ปลำเนื้ออ่อน
๔.คำนำมประสมกับคำลักษณนำม เช่น วงแขน วงกบ ดวงหน้ำ ลูกชิ้น ดวงใจ เพื่อนฝูง

8. ๕. คำนำมประสมกับคำสรรพนำม เช่น คุณยำย คุณพระ คุณหลวง
๖. คำกริยำประสมกับคำกริยำ เช่น ตีพิมพ์ เรียงพิมพ์ พิมพ์ดีด นอนกิน ฟำดฟัน กันสำด ตีชิง ห่อหมก เที่ยวขึ้น
๗. คำกริยำประสมกับคำวิเศษณ์ เช่น ลงแดง ยินดี ถือดี ยิ้มหวำน สำยหยุด ดูถูก ผัดเผ็ด ต้มจืด บำนเย็น บำนเช้ำ
๘. คำวิเศษณ์ประสมกับคำวิเศษณ์ เช่น หวำนเย็น เขียวหวำน เปรี้ยวหวำน ดำขำ คมขำ คมคำย
ชนิดของคำที่เอำมำประสมกัน

9. ๑) คำประสมจะเป็นวิทยำกำรสมัยใหม่ เช่น เตำรีด หม้อหุงข้ำวไฟฟ้ ำ เครื่องปรับอำกำศ พัดลม ตู้เย็น เครื่องอบผ้ำ เครื่องซักผ้ำ
๒) คำประสมเป็นคำเดียวกันจะแยกออกจำกกันไม่ได้ ควำมหำยจะไม่เหมือนเดิม เช่น นำงแบบ รับรอง คำประสมจะเป็นคำใหม่
เกิดขึ้น
๓) วิธีสังเกตค่ำประสมนักจะมีลักษณะนำมให้เห็นอย่ำงเด่นชัด เช่น ใบนี้ คนนี้ ชุดนี้ ฯลฯ เช่น วันนี้ไม่มีคนใช้คนนี้เลย (คำประสม)
๔) คำประสมที่ขึ้นตนด้วยคำว่ำ “ลูก แม่” ต้องหมำยถึงคนจึงจะเป็นคำประสม เช่น ลูกเสือ (คน) แม่มด (คน) ถ้ำเป็นลูกของเสือ
แม่ของมด จะเป็นคำเรียงกันธรรมดำ ยกเว้น ลูกน้ำเป็นคำประสม เพรำะมีควำมหมำยเปลี่ยนไป ไม่ใช่ลูกของน้ำ แต่เป็นลูกของยุง
เป็นต้น
ข้อสังเกตคำประสม

10. ๑. ทำให้มีคำใช้ในภำษำมำกขึ้น
๒. ช่วยย่อควำมยำวๆ ให้สั้นเข้ำ เป็นควำมสะดวกทั้งในกำรพูด และกำรเขียน เช่น
นักร้อง = ผู้ที่ชำนำญในกำรร้องเพลง
ชำวนำ = ผู้ที่มีชีวิตอยู่ในผืนนำ
หมอนวด = ผู้ที่ชำนำญในกำรนวด
ประโยชน์ของคำประสม

11. ๓.ช่วยให้กำรใช้คำไทยที่มำจำกภำษำต่ำงประเทศ ประสมกลมกลืนกับคำไทยแท้ได้สนิท เช่น
พลเมือง = พล ( บำลี ) + เมือง ( ไทย )
เสื้อเชิ้ต = เสื้อ ( ไทย ) + เชิ้ต ( อังกฤษ – shirt )
รถเก๋ง = รถ ( บำลี ) + เก๋ง ( จีน )
ประโยชน์ของคำประสม

12. https://sites.google.com/site/amornthepwep/kha-prasm
https://kunkrunongkran.wordpress.com/%E0%B8%A7%E0%B8
http://www.thaischool.in.th/_files_school/30100884/workteacher/30100884_1_20160122-140703.pdf
อ้ำงอิง

13. ลองฝึ กทำกันดูนะจ๊ะ