مقدمه کتاب نمایش در ایران بهرام بیضایی - کنفرانس منصور سجاد- کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی

1. ‌‫‌های‬‫ه‬‫جنب‬‌‫نمایشی‌در‬
‌‫ادبیات‌فارسی‬
‫استاد‬:‫دکتر‌منصوره‌محمودی‬
‫منصور‌سجاد‬

2. ‌‫کتاب‌نمایش‌در‌ایران‌پایان‌نامه‌دوره‌لیسانس‌ادبیات‌فارسی‬
‌‫بهرام‌بیضایی‌در‌دانشگاه‌تهران‬
‌‫و‌در‌سن‬22‫سالگی‌است‬

3. 33‌‫سالگی‌به‌دانشکده‌هنرهای‬
‌‫زیبا‌دعوت‬‌‫‌شود‬‫ی‬‫م‬

4. ‌‫نمایش‬‌‫در‌آغاز‌از‌تحول‬‌‫‌ها‬‫م‬‫رس‬‌‫و‬‌‫‌های‬‫ش‬‫نمای‬
‌‫مذهبی‌بیرون‬‫آمد‬

5. •‌‫‌های‬‫ن‬‫‌های‌یک‌خدایی‌مثل‌زرتشت‌و‌اسالم‌کمتر‌از‌دی‬‫ن‬‫دی‬
‌‫‌که‌در‌هند‌و‌یونان‌بود‌روحیه‬‫ن‬‫‌چنا‬‫ن‬‫چند‌خدایی‌آ‬
‫نمایش‌پذیری‌داشته‌اند‬
•‌‫‌پرست‌صورت‌ناپذیری‌او‌تصور‌بخشیدن‬‫ه‬‫‌های‌یگان‬‫ن‬‫در‌دی‬
‫‌کند‬‫ی‬‫به‌ماورا‌طبیعت‌را‌نفی‌م‬.‌‫‌های‬‫ن‬‫اما‌دی‬
‌‫‌خدایی‌حالت‌انسانی‌تر‌خدایان‌و‌روابط‌شبه‬‫د‬‫چن‬
‌‫‌ها‌با‌یکدیگر‌راهی‌گشوده‌و‌خیال‌انگیز‬‫ن‬‫انسانی‌آ‬
‫است‬

6. ‫رابطه‌حکومت‌ها‌با‌نمایش‬
1-‌‫برای‌آنکه‌این‌عامل‌تقویتی‌مذهب‌‌را‌به‌عامل‬
‌‫تقویتی‌خود‌درآورد‌به‌حمایت‌آن‬‫‌خیزد‬‫ی‬‫برم‬
2-‌‫اشراف‌برای‌به‌رخ‌کشیدن‌اعتبار‌خود‌آن‌را‬
‌‫پشتیبانی‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬
3-‌‫هیات‌حاکمه‌برای‌نگه‌داشتن‌مردم‌اعمال‌زور‌را‌بر‬
‌‫نفوذ‌معنوی‌ترجیح‬‌‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‌‫در‌این‌حال‌چون‌به‬
‫پشتیبانی‌از‌هنرها‌و‌نمایش‌احتیاجی‌ندارد‬

7. ‫در‌ایران‌چه‌شد‬‫؟‬
‌‫‌های‌ذوقی‌و‌معنوی‌مکتب‌های‬‫ش‬‫در‌ایران‌که‌از‌نظر‌ارز‬
‌‫طراز‌اولی‌در‌ادب‌و‌عرفان‌و‌هنرهای‌ظریفه‌پدید‬
‫آورده‌چرا‌نمایش‌پیشرفت‌نداشت؟‬

8. ‌‫بررسی‌خطوط‌اصلی‌تاریخ‌و‌فرهنگ‬
‫ایران‬

9. ‌‫‌های‌کهن‌وابسته‌به‌زمین‌هستند‌‌و‌در‌این‬‫ن‬‫اغلب‌تمد‬
‌‫سرزمین‌خشک‌و‌کم‌آب‌جمعیت‌در‌پهنه‌ای‌وسیع‌پراکنده‬
‌‫بودند‌و‌با‌کوره‌راهها‌به‌هم‌پیوسته‌بودند‌وتحول‬
‌‫‌شهر‌نشینی‌و‌رشد‌و‌رفاه‌اجتماعی‌مشابه‌تمدن‬‫ی‬‫به‌سو‬
‫های‌دیگر‌صورت‌نگرفت‬.

10. •‌‫بی‌ثباتی‌سیاسی‬
•‫جنگ‌های‌متعدد‬
•‌‫عالمت‌نتیجه‬‌‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬
•‫متغییر‌و‌ملون‌بودن‌ایرانی‌ها‬
•‫گریز‌از‌صراحت‬
•‫پنهان‌داشتن‌عقاید‬
•‫بی‌طرف‌نمایی‬
•‫به‌انتظار‌معجزه‌نشستن‬
•‫سپردن‌آینده‌به‌دست‌تقدیر‬

12. ‌‫حکومت‌در‌حال‌جنگ‌تنها‌پرورش‌تن‌و‌بازیهای‌پهلوانی‬
‫‌کرد‬‫ی‬‫راتشویق‌م‬
‫و‌نه‌مثال‌نمایش‌و‌پرورش‌روح‌و‌فکر‬

14. ‌‫اسالم‌در‌آغاز‌تحول‌های‌عمیق‌در‌روابط‬
‫اجتماعی‌ایران‌پدید‌آورد‬
1-‌‫طبقه‬‫های‌بسته‌قدیم‌را‌در‌هم‌شکست‬
2-‫طبقات‌پایین‌را‌از‌زندگی‌برده‌وار‌رهانید‬
3-‌‫خطی‌مشترک‌در‌پهنه‌ای‌وسیع‬.‫بخشیدن‌زبانی‌مشترک‬
4-‌‫بسط‌تجارت‌میان‬‌‫‌های‬‫ت‬‫مل‬‌‌‫مسلمان‌سه‌قاره‬

15. ‌‫رفت‌و‌آمد‬‌‫‌ها‬‫ن‬‫کاروا‬‌‫ثروت‌و‌فرهنگ‌را‬
‌‫مبادله‬‌‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬‌‫و‌ایران‌از‌مهمترین‌معابر‬
‫آن‌بوده‌است‬

16. ‌‫خلیفه‌گران‌بغداد‌بزودی‌به‌تقلید‬
‌‫از‌سازمان‌درباری‌ایران‌قدیم‌به‬
‌‫ثروت‌اندوزی‌و‌تزیین‌کاخها‬
‫پرداختند‬

17. ‌‫دین‌آوران‬‌‫هنرها‬‫را‌ممنوع‌کردند‬

18. •‫موسیقی‌و‌آواز‌طرب‌انگیز‌منع‌شد‬
•‌‫‌دهد‬‫ی‬‫اینگونه‌است‌که‌نقالی‌حالت‌آوازی‌اش‌را‌از‌دست‌م‬
‫‌کند‬‫ی‬‫و‌همراهی‌ساز‌را‌ترک‌م‬

19. •‌‫‌شود‌به‌همین‌دلیل‌است‌که‌صوفی‌وقت‌سماع‌انگی‌از‬‫ی‬‫رقص‌ترد‌م‬
‫‌چسیاند‌تا‌پیکوبی‌خود‌را‌توجیه‌کند‬‫ی‬‫‌خودی‌به‌خود‌م‬‫ی‬‫ب‬

20. ‌‫شبیه‌سازی‌و‌نقاشی‌جرام‬‫است‬
•‌‫‌شود‌به‌طرف‬‫ی‬‫پس‌راهی‌م‬
‌‫مجرد‌سازی‌و‌گل‌و‌بوته‬
‌‫و‌چرنده‌و‌پرنده‌ای‬
‌‌‫‌شود‌بر‌روی‌کاسه‬‫ی‬‫م‬
‌‫بشقابی‌سفالی‌یا‌بدل‬
‌‫‌شود‌به‌نگارگری‌و‬‫ی‬‫م‬
‫تذهیب‬

21. ‌‫شعر‌چون‌مدح‌حاکمان‌است‌و‌نعت‬
‌‫پیمبر‌آزاد‬‫‌ماند‬‫ی‬‫م‬

22. ‌‫موسیقی‌به‌صورت‌آذان‌و‬‌‫قرائت‬‌‫آیات‌و‬
‌‫نوجه‌گری‌در‬‫‌آید‬‫ی‬‫م‬

23. ‌‫هنرهای‌دسته‌جمعی‌مثل‌نمایش‌یا‌از‌میان‌رفت‌و‌یا‬
‌‫شکل‌مذهبی‌به‌خود‌گرفت‌و‌یا‌به‌صورت‌فعالیت‌های‬
‫فردی‌و‌دوره‌گرد‌دربدر‌ماند‬

24. •‌‫‌شود‌و‌انتقاد‬‫ی‬‫دستگاه‌حاکمه‌نمایش‌کمبود‌ها‌را‌مانع‌م‬
‌‫‌پسندد‌و‌هر‌صدایی‌جز‌صدای‌دستگاه‌خود‌را‌خفه‬‫ی‬‫را‌نم‬
‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‌‫نمایشگر‌در‌جستجوی‌راهی‌به‌مسخرگی‌و‌لودگی‌رو‬
‫‌کند‬‫ی‬‫م‬

25. ‌‫دلیل‌دیگر‌‌کم‌رشدی‌نمایش‌در‬
‫ایران‬
‌‫جامعه‌باید‌چنان‌مرفه‌باشد‌و‌اضافه‌تولید‌بکند‌که‬
‌‫بتواند‌زندگی‌گروه‌دیگری‌را‌که‌به‌خدمات‌تفننی‬
‫‌پردازند‌و‌در‌تولید‌مادی‌شرکت‌ندارند‌تامین‌کند‬‫ی‬‫م‬

26. 1.‌‫بشر‬‌‫پیش‌از‌تاریخ‌هنگام‌غروب‬‌‫رد‬ ِ‫گ‬‌‫آتشی‌جمع‬‌‫‌شدند‬‫ی‬‫م‬‌‫که‌برای‬‌‫بدست‬‌‫آوردن‌گرما‌و‌یا‬
‌‫ترساندن‌حیوانات‌وحشی‬‫برافروخته‌بود‬
‌‫در‌این‌دورهم‌جمع‌شدن‌ها‌برای‌تحریک‬‌‫جنگاوری‬‌‫نمایشی‌ار‌جنگ‌و‌شکار‌تشکیل‬‌‫‌شود‬‫ی‬‫م‬
‌‫که‌چند‌نفر‌با‌صورتک‌حیوانات‬‌‫‌گریختد‬‫ی‬‫م‬‌‫و‌چند‌نفر‌به‌نشانه‌شکارچیان‌آنها‌را‬
‌‫تعقیب‬‫‌کردند‬‫ی‬‫م‬

27. •‌‫‌ای‬‫ه‬‫‌های‌ایرانیان‌معموال‌عد‬‫ی‬‫‌رود‌در‌لشکرکش‬‫ی‬‫گمان‌م‬
‌‫بازیگر‌همراه‌سپاه‌بودند‬
‌‫هم‌برای‌سرگرم‌کردن‌سپاهیان،‌هم‌برای‌تحریک‌روحیه‬
‫مبارزه‌طلبی‬

28. •‫درباره‌رقص‌های‌نمایشی‌اطالعات‌زیادی‌در‌دست‌نیست‬
•‌‫به‌گمان‌نویسنده‌عالوه‌بر‌رقص‌های‌جنگاوران‌رقص‌های‬
‫ستایش‌نیز‌داشته‌ایم‬
•‌‫مثال‌رقص‌زنان‌در‌ستایش‌ناهید‌و‌در‌کنار‌معبد‌او‌برای‬
‫درخواست‌باران‌که‌نوعی‌مصال‌رفتن‌بوده‌است‬
‫ازآن‌تنگی‌مربوط‌به‌زمان‌ساسانی‌در‌دست‌است‬

33. ‌‫در‌دوران‌صفویه‌دوران‌آرامش‌نسبی‬
‌‫بود‌‌و‌تمرکز‌حکومت‌و‌توسعه‌چند‬
‌‫شهر‌نقالی‌را‌رواج‬‫داد‬

34. •‫حمله‌خوانی‬
•‌‫روضه‌خوانی‬
•‫شاهنامه‌خوانی‬
•‫بیان‌قصه‌قهرمانان‌محلی‌و‌عامیانه‬

35. ‌‫‌ها‌گاو‌گوسفند‬‫ه‬‫بارها‌پیش‌آمده‌که‌پول‌یا‌د‬
‌‫‌اند‌که‌از‌کشتن‌سهراب‌منصرف‬‫ه‬‫به‌نقال‌داد‬
‫شود‬.