Үрэвслийн маркеруудын оношлогооны ач холбогдол
•
28 likes•12,484 views
Ч.Баяржавхлан1.2, Э.Баярмаа1,2 , М.Түвшинжаргал2 1-ЭМШУИС, Биохими-лабораторийн тэнхим 1-Гурван Гал Эмнэлэг-Клиник Лаборатори
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (20)
Similar to Үрэвслийн маркеруудын оношлогооны ач холбогдол
Similar to Үрэвслийн маркеруудын оношлогооны ач холбогдол (18)
Үрэвслийн маркеруудын оношлогооны ач холбогдол
- 1. Үрэвслийн маркеруудын оношлогооны ач холбогдол Ч.Баяржавхлан1.2, Э.Баярмаа1,2 , М.Түвшинжаргал2 1-ЭМШУИС, Биохими-лабораторийн тэнхим 1-Гурван Гал Эмнэлэг-Клиник Лаборатори
- 2. Үрэвслийн маркеруудыг үндсэн 2 зорилгоор тодорхойлдог. 1. Тодорхой эмгэгүүдийн үед цочмог үрэвслийг оношлох 2. Эмчилгээний үр дүнг хянах Үрэвслийн маркерын оношлогооны ач холбогдол 4% Ерөнхий мэргэжлийн эмч нар 44-47% Оношлогооны ач холбогдол өндөртэй 27-33% Өвчний хяналт 14-28% Өвөрмөц бус эмгэгүүдэд Хүснэгт 1. Үрэвслийн маркерын оношлогооны ач холбогдол рөнхий
- 3. Үрэвслийн хариу урвалаар илэрдэг эмгэгүүдийг үндсэн 3 бүлэг болгон хуваадаг. I. Халдвар II. Аутоиммунный шалтгаант эмгэг III. Цусны хорт хавдар Үрэвслийн маркерууд: • CRP- C урвалж уураг • ESR – улаан эсийн тунах хурд • PV- Сийвэнгийн зуурамтгай чанар • Fib- фибриноген • Ferritin-ферритин • Acute phase protein- цочмог үеийн уураг
- 4. C-урвалж уураг (CRP) 1. CRP нь үрэвсэл болон халдварын үед хурдан хариу өгдөг: хэдэн цагийн дотор хурдан ихсээд хурдан буурдаг. 1. Нас, хүйснээс хамаарсан лавлагаа утгын хэлбэлзэл байдаггүй. 1. Эм, жирэмслэлт, цус багадалт, сийвэнгийн уургийн харьцаа өөрчлөгдөх зэргийн үед С урвалж уургийн хариунд өөрчлөлт гардаггүй. 1. Ховор тохиолдолд СОЭ-тэй хамтад нь үнэлэх шаардлага гардаг.
- 5. CRP –ны үндсэн үйл ажиллагаа • Халдварын эсрэг: CRP сонгомол замаар комплементийн тогтолцоог идэвхижүүлдэг Фагоцитозыг идэвхижүүлдэг • Үрэвслийн эсрэг үйлдэл: CRP системийн үрэвслээс урьдчилан сэргийлэхэд цусны судаснаас нейтрофил эсийг чөлөөлөхөд Моноцит эсээс үрэвслийн эсрэг молекул чөлөөлөгдөх явцыг өдөөж өгдөг. • Цэвэрлэх үйлдэл: o Хэдийгээр CRP эрүүл эсийн мембрантай холбогддоггүй ч гэсэн, өвөрмөц рецепторын оролцоотой апоптоз болон некроз болж буй эсийн гадаргуутай холбогддог. o Энэ нь комплементийн тогтолцоог идэвхижүүлж, тэр хэсэгт моноцит, нейтрофил эсүүд довтолж үрэвслийн урвалыг эхлүүлдэг.
- 6. Халдвар • Атипичный халдварын үед хэрэглэх боломжтой үзүүлэлт боловч, бактерийн болон вирусийн халдварын ялгахад илүү ач холбогдолтой. • CRP 100mg/L-ээс ихсэх нь вирусийн халдвараас илүү бактерийн халдварыг илтгэдэг. Ревматойд аритрит • CRP, ESR-ээр ревматойд аритритийг оношлодоггүй Хавдар • Хавдарын үеийн CRP-ны түвшин бусад халдварт эмгэгээс ялгах менежмент одоогоор боловсруулагдаагүй байна. CRP –ны үндсэн үйл ажиллагаа
- 7. Улаан эсийн тунах хурд Хэвийн үед цусны урсгалд улаан эс сөрөг цэнэгтэй, өөр хоорондоо түлхэлцсэн байдалтай байдаг. Ихэнх сийвэнгийн уургууд нэмэх цэнэгтэй учраас улаан эсийн бөөгнөрлийг дэмжих нөлөө болон эсэргүүцлийг багасгаснаар жингийн зөрүүгээр улаан эс хурдан сууж өгдөг. улаан эсийн тунах хурдын үйл ажиллагааг: - Фибриноген болон α,β-глобулинууд их дэмждэг - Ig-д бага зэрэг дэмждэг
- 8. Цус багадалтын үед сийвэнгийн урсгалын хурд өөрчлөгдсөний дүнд (HCT-ийн тоо буурсан) улаан эсийн агрегаци өөрчлөгдөн СОЭ хурдан суудаг. Үүний дүнд цус багадалт улам гүнзгийрдэг. Миеломийн үед Ig–ны хэмжээ ихсэн улаан эсийн агрегаци нэмэгдсэний улмаас СОЭ-ийн хэмжээ нэмэгддэг. Улаан эсийн тунах хурд
- 9. • ESR нь дэмжих (fibrinogen), эсэргүүцэх (сөрөг цэнэгтэй RBCs –өөр хоорондоо түлхэлцсэн хэсэг) гэсэн хүчин зүйлүүдийн харилцан үйлчлэлээр тодорхойлогддог. • Хэвийн улаан эсүүд хоорондоо бөөгнөрсөн байдалтай байдаггүй. Харин, тэдгээрийн гадаргуу дахь сөрөг цэнэгийн тусламжтайгаар өөр хоорондоо зөөлхөн түлхэлцсэн байдалтай байдаг байна. • Их хэмжээгээр наалдаж бөөгнөрсөн бүрдэл улаан эс (ESR) их суудаг. Сийвэнгийн уургууд, ялангуяа фибриноген нь улаан эсийн мембран дээр наалдаж, сөрөг цэнэгийг саармагжуулж эсийн адгези болох болон их хэмжээгээр наалдаж бөөгнөрсөн бүрдэл улаан эсийг дэмжиж байдаг. Улаан эсийн тунах хурд
- 10. СОЭ нь өвөрмөц бус үрэвслийн маркер Өргөн хэрэглэгддэг скрининг тест, тодорхойлоход хялбар Өртөг хямд Сүрьеэ, аутоиммунный эмгэгийн эмчилгээний хяналт Улаан эсийн тунах хурд
- 11. Улаан эсийн тунах хурдад нөлөөлдөг хүчин зүйлс A- Сийвэнгийн уургийн нөлөө • Эдийн гэмтлийн улмаас фибриноген болон Ig-ны хэмжээ нэмэгдэж улаан эсийн наалдаж бөөгнөрсөн бүрдлийг нэмэгдүүлсэнээр СОЭ ихэсдэг. B- Улаан эсийн тоо, хэмжээ Улаан эсийн тоо хэмжээний өөрчлөлт нь хүнд хэлбэрийн цус багадалтыг илтгэдэг. Ихэссэн улаан эсийн масс нь СОЭ-г удаашруулдаг (полицитеми). C-Tехникийн хүчин зүйлс Тунах хурдны гуурс перпендикуляр байх ѐстой ба хазайлт үүсгэх ѐсгүй, хазгай байрлуулбал СОЭ их суудаг. • • Тасалгааны темпратур 18-250C-ээс дээш байх нь сийвэнгийн зуурамтгай чанарыг бууруулж хуурамч эерэг хариу гарах шалтгаан болдог. • Чичрэх хөдөлгөөн тунах хурдыг бууруулдаг.
- 12. ESR >100 мм/цаг гарах тохиолдлууд • Миелома • Холбох эдийн эмгэг- СКВ, РА, аутоиммунный эмгэг • Сүрьеэ • Хавдар • Хүнд хэлбэрийн цус багадалт
- 15. Улаан эсийн тунах хурд бага гарахад нөлөөлдөг эмгэг Полицитеми Хүнд хэлбэрийн лейкоцитоз Хадуур эст анеми Удамшлын шалтгаант сфероцитоз Төрөлхийн зүрхний гажиг Кортикостеройд Гипофибриногенеми • Тэмдэглэгээ: Хадуур эст анеми болон сфероцитозын үед бусад хэлбэрийн анемиг бодвол СОЭ бага суудаг. Учир нь энэ эмгэгүүдийн үед зөв бус хэлбэртэй улаан эс, улаан эсийн бөөгнөрсөн бүрдэл багассантай холбоотой.
- 16. Анхаар СОЭ нь өвөрмөц бус тест бөгөөд шууд тийм өвчин гэж оношлох боломжгүй Өндөр мэдрэг, өвөрмөц чанар багатай тест СОЭ-ийн хариуг зөвхөн харах биш өвчний түүх, бусад шинжилгээний хариуг хамтад нь дүгнэх шаардлагатай. Хэрэв ямар нэгэн шалтгаангүйгээр СОЭ өндөр гарвал шинжилгээг хэдэн сарын дараа давтах шаардлагатай.
- 17. Тохиолдол CRP ESR Тайлбар Шинж тэмдэг бүдэг илэрч буй эмгэгт Ач холбогдолтой бус Шалтгаан тодорхойгүй өвдөлтийн үед CRP-ач холбогдолтой Бактерийн шалтгаант халдварын үед CRP ач/х, СОЭ-ач/х бага Хагалгааны дараах халдварын үед CRP ач/х, СОЭ-ач/х бага Антибиотик эмчилгээ хэрэглэж байгаа үед CRP ач/х, СОЭ-ач/х бага Амьсгалын замын халдварын үед CRP ач/х Стеройд хэрэглэж байгаа үед CRP ач/х, СОЭ-ач/х бага Үе мөчний өвдөлт Ихэвчлэн СОЭ хэвийн Хүснэгт 2. CRP болон СОЭ-ийн хэрэглээ
- 18. Тохиолдол CRP ESR Тайлбар Үе мөчний эмгэгийн хяналт CRP илүү мэдрэг индикатор Түр зуурын үений өвдөлтийн үед СОЭ ихэвчлэн хэвийн илэрдэг Түр зуурын үений өвдөлтийн эмчилгээний хяналтын үед CRP илүү мэдрэг индикатор Үрэвссэн үений шалтгааныг мэдэхэд Бага сонгодог ? CRP илүү мэдрэг индикатор Ревматойд аритритын хяналт CRP илүү ач холбогдолтой Системийн чонон хөрвөсийн хяналт CRP хурц үед хэвийн, гэхдээ үрэвсэл нэмэгдэхийн хирээр CRP- ны идэвхи ихэсдэг Ялтас эсийн тоо их гарсан тохиолдолд Үрэвслийн шалтгаант олон эмгэгийн үед ЗС-ны эмгэгт ? Үүрэг нь бүрэн тайлбарлагдаагүй Хүснэгт 2-ийн үргэлжлэл.......
- 19. CRP хүндэрлийн зэргийг тодорхойлох нь Хэрэв үйлчлүүлэгч өвдөөд байгаа хирнээ онош нь тодрохгүй байгаа үед CRP-ийг тодорхойлох нь ач холбогдолтой. CRP-ийг яаралтайгаар ирж буй үйлчлүүлэгчид тодорхойлох нь ач холбогдолтой. CRP (мг/л) 10 – 40 Үрэвсэл дунд зэрэг, вирус юмуу бактерийн халдвар 40 – 100 Хүнд зэрэг, вирус юмуу бактерийн халдвар 100 – 200 Үрэвсэл, бактерийн халдвар > 200 Хүнд хэлбэрийн бактерийн халдвар, гэмтэл Хүснэгт 3. CRP-ны хүндэрлийн зэргийг тооцох
- 20. Тайлбар CRP (мг/л) < 5 ESR (мм/цаг) эмэгтэй эрэгтэй Хүүхэд 1 -10 1 – 10 1 - 10 Насанд хүрэгч< 50 нас 1 – 20 1 – 15 Насанд хүрэгч > 50 нас 1 - 30 1- 10 Хүснэгт 4. CRP болон СОЭ-ийн лавлагаа утга
- 21. ESR, CRP-ийн ялгаа • CRP–шууд хэмжилтийн арга • ESR-шууд бус хэмжилтийн арга Нөлөөлөл ESR CRP Хүйс тийм үгүй нас тийм үгүй жирэмслэлт тийм үгүй темпратур тийм үгүй эм (eg. steroids, salicylates) тийм үгүй тамхи тийм үгүй Хүснэгт 4. CRP болон СОЭ-ийн харьцуулалт
- 22. CRP, ESR-ын хариу үйлчлэл A. CRP үрэвсэл эхэлснээс 4- 6цагаас ихсэж, 36-50 цагийн хооронд оргил үед хүрч, 3-7 өдрийн дараа хэвийн хэмжээндээ ордог. B. ESR-ын хариу үйлчлэл харьцангуй удаан илэрдэг, 1 долоо хоногтоо дээд цэгтээ хүрч хэдэн долоо хоногын дараа хэвэндээ ордог. Зураг 1: CRP, ESR хариу үйлдэлийн загвар
Editor's Notes
- The phenomenon now recognised as the erythrocyte sedimentation rate was first observed by ancient Greeks. They observed the relationship between the sedimentation of red blood cells and fibrinogen (or “phlegma”),and used it as a means of detecting bad bodily “humors”.16 The test used today was introduced in 1918 by Robin Fahraeus, when he recorded the erythrocytes of pregnant women settled more quickly than the erythrocytes of non pregnant women. Normally, erythrocytes settle quite slowly, as the gravitational force of the erythrocyte’s mass is counteracted by the buoyant force of the erythrocyte’s volume.