2. კვლევის სახეობები და მათი მიზნები
ფუნდამენტური კვლევა
• მეცნიერული ცოდნის გაღრმავება ახალი თეორიების შექმნით და
აქამდე უცნობი ტექნოლოგიებისა და მექანიზმების ახსნით
გამოყენებითი კვლევა
• თეორიების, მექანიზმების, ტექნოლოგიების პრაქტიკაში
დანერგვა და გამოყენება
3. პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა
პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა მიეკუთვნება გამოყენებით
კვლევათა რიცხვს. იგი წარმოადგენს პროფესიული სიტუაციების
სისტემურ კვლევას, ჩატარებულს მკვლევარ–მასწავლებელთა
მიერ სასწავლო სიტუაციების გაუმჯობესებისა და საკუთარი
პროფესიონალიზმის დახვეწის მიზნით.
4. პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის ეტაპები
• კვლევის ამოსავალი პუნქტის განსაზღვრა/საკვლევი თემის შერჩევა და კვლევის მიზნის
ჩამოყალიბება;
• კვლევის პროცესის დოკუმენტირება – კვლევის დღიურის წარმოაება;
• საკითხთან დაკავშირებული არსებული კვლევებისა და ლიტერატურის შესწავლა და
ანალიზი;
• კვლევის მეთოდის შერჩევა და ექსპერტიზა (სხვა კოლეგებისთვის გაცნობა ან მეთოდის
მოსინჯვა მცირე შერჩევაზე – საპილოტე კვლევა);
• მონაცემთა შეგროვება;
• მონაცემთა ანალიზი;
• მოქმედების სტრატეგიის განვითარება და მისი პრაქტიკაში დანერგვა;
• მოპოვებული ცოდნისა და გამოცდილების პრეზენტაცია
(კათედრაზე, სტატია, კონფერენცია და ა.შ.)
5. კვლევის ამოსავალი პუნქტის განსაზღვრა/საკვლევი თემის
შერჩევა და კვლევის მიზნის ჩამოყალიბება
კვლევის პროცესის პირველი ნაბიჯი მდგომარეობს კვლევის
შესაბამისი ამოსავალი პუნქტის პოვნასა და განსაზღვრაში, რომელიც
იქნება კვლევის საფუძველი და მიზანი
6. კითხვები, რომელიც უნდა დასვათ კვლევის დაწყების წინ
• ჩემი პედაგოგიური პრაქტიკიდან რომელი საკითხია
პრიორიტეტული, რომლის კვლევაც უნდა დავიწყო?
• ჩემი ძალები და შესაძლებლობები გაწვდება ამ
საკითხების კვლევას?
• მაქვს წარმატების შანსი?
7. იმპულსები კვლევის ამოსავალი პუნქტის აღმოსაჩენად
საკუთარი დაკვირვება და გამოცდილება
გაკვეთილზე და სხვა სასკოლო აქტივობებში
უკუკავშირისა და შეფასების შედეგები
სკოლის განვითარების პროგრამებში, პროექტებში
და კვალიფიკაციის ასამღლებელ კურსებში
მონაწილეობა
ცნობისმოყვარეობა და “თეორიული ინტერესები”
9. კვლევის დღიური – კვლევის პროცესის დღიური
მკვლევარ მასწავლებელს კვლევის დღიურში შეაქვს
სტრუქტურირებული და არასტრუქტურირებული კვლევის
შედეგები, საკუთარი იდეები, გეგმები, ინტერვიუები, მონაცემთა
ანალიზის შედეგები და ა.შ.
11. კვლევის მეთოდების ჯგუფები
თვისებრივი კვლევა
• დაკვირვება, დიალოგი, სიღრმისეული ინტერვიუ, ფოკუს–ჯგუფები
და ა.შ. და გვიჩვენებს თუ რას წარმაოდგენს ესა თუ ის საგანი და
მიზნად ისახავს საკვლევი საგნის სიღრმისეულ შესწავლას.
რაოდენობრივი კვლევა
• მასობრივი, წერილობითი თუ ზეპირი გამოკითხვა, რომელიც
რაოდენობრივად იზომება და ადგენს შესასწავლი საგნის
რაოდენობრივი საგნის სურათს.
12. პედაგოგიური კვლევის მეთოდები
• დაკვირვება – საკვლევი ობიექტის, მოვლენის ან პროცესის
ორგანიზებული აღქმა ბუნებრივ ან ჩვეულბერივ პირობებში.
• უბრალო დაკვირვება – ამ დროს მკვლევარი საერთოდ არ იღებს
მონაწილეობას იმ სიტოაციაში, რაზეც ხდება დაკვირვება;
• ჩართული დაკვირვება – სრულ მონაწილეობას იღებს იმ
სიტოაციაში, რომელსაც შეისწავლის.
13. ჩართული დაკვირვების ეტაპები
• აღწერითი დაკვირვება – დაკვირვება სიტოაციაზე და მოვლენაზე
მთლიანად;
• ფოკუსირებული დაკვირვება – მკვლევარი ფიქსირდება კვლევის
კონკრეტულ ელემენტებზე;
• შერჩევითი დაკვირვება – მკვლევარის ინტერესები
გარკვეულწილად ვიწროვდება და მოითხოვს დამკვირვებლის
ყურადღების სფეროს კიდევ უფრო დაზუსტებას და შეზღუდვას.
14. დიალოგი
გამოყენებით პედაგოგიკაში დიალოგის მეთოდის გამოყენება
ტრადიციულ მეთოდათაა მიჩნეული. სწორედ
საუბრებში, დიალოგებში, დისკუსიებში ვლინდება ადამიანთა
დამოკიდებულებები, გრძნობები, შეფასებები, პოზიციები.
15. ინტერვიურება
საუბრის დიალოგის თანამედროვე მოდიფიკაციაა, რომლის დროსაც
მკაცრად არის განსაზღვრული ინტერვიუერისა და რესპოდენტის
როლები. ინტერვიუს მიზანია, ინტერვიუერმა რესპოდენტისგან
გაიგოს, რაც მისთვის მნიშვნელოვანია და ჯერ არ იცის.
16. ინტერვიუს მოსამზადებელი საორიენტაციო ასპექტები
კითხვების ჩამოყალიბება
•განვითარებისა და კვლევის ინსტრუმენტების “ბრეინშტორმინგი;
•“ბრეინშტორმინგის დროს ჩანიშნული იდეების გადათვალიერება;
•საკითხთან არსებული დოკუმენტებისა და ლიტერატურის გაცნობა;
კითხვების დაჯგუფება, რანჟირება, სელექცია
•სტრუქტურირება;
•ძირითადი და მეორეხარისხოვანი კითვები;
•საჭირო და არასაჭირო კითხვები;
მნიშვნელოვანი პასაჟების ფორმულირება
•როგორი უნდ აიყოს კითხვების თანმიმდევრობა;
•დაწყება (ინტერვიუს მიზანი, ეთიკა, “ყინულის გალღობა”);
•დასრულება (კრიტიკული შეკითხვები, მადლობა და შეთანხმემები);
მასალის მომზადება
• ინტერვიუსთვის საჭირო ტექნიკური აღჭურვილობის მომზადება
17. რჩევები ინტერვიუს წარმატებული შედეგის მისაღწევად
• თავდაპირველად რესპოდენტს თანამშრომლობა სთხოვეთ და ინტერვიუს მიზანი
აუხსენით, რაც მნიშვნელოვანია რესპოდენტის მოტივირებისათვის;
• სასურველია ინტერვიუ ჩაიწეროთ, მეტი ავთენტურობისათვის.
• რესპოდენტის სიმპათიიის მოსაპოვებლად აუცილებელია იყოთ
ყურადღებიანი, მომთმენი, ემპათიური და შეინარჩუნოთ დისტანცია;
• არ შეაწყვეტინოთ რესპოდენტს აზრი და მიეცით პაუზებისა და მოფიქრების საშუალება;
• მოერიდეთ ზედმეტი სიმპატიების გამოხატვას და ასევე მშვიდად მოისმინეთ ის
მოსაზრებაც, რომელსაც არ ეთანხმებით;
• რესპოდენტის მიმართ გამოხატეთ ინტერესი და აგრძნობინეთ, რომ მის აზრს პატივს სცემთ;
• თავდაპირველად დაუსვით ღია კითვები, რითაც მისცემთ “თამაშის სივრცეს”;
• დაუშვებელია ინტერვიუერმა ინტერვიუს დროს საკუთარი პოზიცია დააფიქსიროს, რაც
რესპოდენტის მანიპულირებას იწვევს;
• ხშირად გაიმეორეთ რესპოდენტის გამონათქვამები და დააზუსტეთ, რამდენად სწორად გაიგეთ;
• სთხოვეთ რესპოდენტს დააზუსტოს მოსაზრება და გაამყაროს მაგალითით;
• გამოკითხეთ მიზეზი, საფუძველი, მიზნები.
18. ფოკუს–ჯგუფი
• ფოკუს–ჯგუფი ჯგუფური ინტერვიუს სახეობაა (8–10 მოსწავლე).
ამ დროს რამდენიმე რესპოდენტს ვესაუბრებით და ჩვენი მიზანია
ხელი შევუწყოთ მათ შორის აზრთა გაცვლას. ამ მეთოდს
“ჯგუფურ დისკუსიასაც” უწოდებენ.
• ფოკუს ჯგუფის დროს წარმოქმნილი დისკუსიის შედეგად უკეთ
ვლინდება რესპოდენტების დამოკიდებულება გარკვეული
პრობლემისადმი, მათი ფსიქოლოგიური განწყობები და ემოციური
შეფასებები, რაც ხშირად არც არის გათვითცნობიერებული
რესპოდენტების მიერ.
19. ფოკუს–ჯგუფის მეთოდის უპირატესობები, რომელიც
მასწალებელს საშუალებას აძლევს:
• თვალი ადევნოს მოსწავლეთა აზროვნების ჩამოყალიბების პროცესს;
• დაფიქრდეს, რატომ ფიქრობენ მოსწავლეები ამა თუ იმ საკითხზე ასე და არა
სხვაგვარად;
• დაინახოს ესა თუ ის საკითხი ახალი თვალით;
• გამოყოს ის მნიშვნელოვანი საკითხები, რომლებიც შეიძლება არ
მოვლენილიყო ფორმალიზებული ინტერვიუს დროს;
• აღმოაჩინოს ახალი თემები და წამოჭრას ახალი ჰიპოტეზები.
20. გაითვალისწინეთ!
წინასწარ შეარჩიეთ თემა;
შეიმუშავეთ გამოკვლევის პროგრამისა და სადისკუსიო გეგმა;
უზრუნველყავით ფოკუს–ჯგუფის ჩატარების ტექნიკური მხარე;
აუდიო და ვიდეო ჩაწერისას წინასწარ შეუთანხმდით რესპოდენტებს;
ფოკუს–ჯგუფის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს ორ საათს.
21. კვლევის რა ეტაპზე გამოვიყენოთ ფოკუს–ჯგუფის მეთოდი?
• კვლევის დაზვერვის ეტაპზე, როგორც ნაკლებად ცნობილი
პრობლემის პირველი ნაბიჯი, რაც მკვლევარს ეხმარება საერთო
ჰიპოტეზების ფორმულირებაში;
• ფოკუს–ჯგუფები კარგად უთავსდება კვლევის სხვა
მეთოდებს, ამიტომ გამოიყენება სხვა მეთოდებთან ერთად. კეროდ
კი მასობრივ გამოკითხვებთნ ერთდ. ფოკუს–ჯგუფების შედეგად
მიღებული თვისობრივი ინფორმაცია, როგორც წესი, ამდიდრებს
რაოდენობრივ შედეგებს და სასარგებლო მასალას იძლევა
მასობრივი გამოკითხვის კითხვარის შესადგენად.
22. ფოკუს–ჯგუფის შედეგად მიღებული შედეგების დამუშავება
• ფოკუს–ჯგუფის ჩატარების შემდეგ ხდება შედეგების ფურცელზე
ან კომპიუტერში გადატანა, რის შედეგადაც იქმნება საუბრების
ტრანსკრიპტი;
• ტრანსკრიპტის საფუძველზე მკვლევარი ამზადებს კვლევის
ანგარიშს, რომელიც შეიცავს პასუხებს გამოკვლევის პროგრამაში
დასმულ კითხვებზე;
• ანგარიში არის ანალიტიკური დოკუმენტი, რომელიც შეიცავს
ციტატებს რესპოდენტთა პასუხებიდან, მკველვარის დასკვნებს და
რეკომენდაციებს.
23. შემთხვევის ანალიზი
• შემთხვევის ანალიზი მიზნად ისახავს ცალკეული ფენომენის
ემპირიულ შესწავლას რეალურ ცხოვრებისეულ სიტუაციაში.
• შემთხვევის შესწავლა შეიძლება მოიცავდეს, როგორც ერთი
ადამიანის, ასევე ჯგუფების, ორგანიზაციების, თემის, მოვლენის
და ურთიერთობების შესწავლას
24. ანკეტირება
ანკეტირება არის ინტერვიუს სტრუქტურიზებული
(ფორმალიზებული) სახე, რომლის დროსაც ინტერვიუერს არ
შეუძლია რესპოდენტის პასუხებს უშუალო რეგირება და
პერიოდულად დამაზუსტებელი კითხვების დასმა.
25. რჩევები ანკეტირების მოსამზადებლად
მეტი სტრუქტურირებისათვის შეძლებისდაგვარად
დეტალურად გაიაზრეთ რისთვის გჭირდებათ მოსწავლეთა
პასუხები;
კითხვების ფორმულირებისას კიდევ ერთხელ
გააანალიზეთ, რამდენად გაგიყვანთ ეს კითხვები
შედეგზე;
უარი თქვით კომპლექსურ, მოსწავლეთათვის რთულად
გასაგებ , ორაზროვან კითხვებზე;
სამუშაოს დაწყებამდე გაეცით შემდეგ კითხვებს პსაუხი:
ვინ მოახდენს მონაცემთა კოდირებას და იზრუნებს
მონაცემთა კომპიტერში შეტანაზე.
26. მონაცემთა ანალიზი და მისი ეტაპები
მონაცემთა ორგანიზება და გაწმენდა
• მონაცემების სიზუსტით შემოწმება, მონაცემთა კომპიტერში
გადატანა და მონაცემთა ბაზის შექმნა;
მონაცემების აღწერა
• იძლევა წარმოდგენებს შერჩევისა და გამოყენებული საზომების
შესახებ და აჯამებს მიღებულ შედეგებს;
ჰიპოტეზების შემოწმება
• დასკვნითი ანალიტიკური სტატისტიკა ჰიპოტეზებს ამოწმებს. მის
საფუძველზე მკვლევარს მიღებული მონაცემებიდან დასკვნები
გამოაქვს.
27. მონაცემთა ანალიზის სახეობები
ბივარიაციული
• სადაც ერთი ცვლადი დამოკიდებულია მეორეზე
მულტივარიაციული
• გულისხმობს სამი ან მეტი ცვლადის არსებობას, სადაც
ერთი რჩება დამოუკიდებელ ცვლადად
28. კვლევის მეთოდების სქემა
დაკვირვება შემთხვევის დიალოგი
ანალიზი
უბრალო ჩართული ინტერვიურება
დაკვირვება დაკვირვება
აღწერითი ფოკუსირებული შერჩევითი
ფოკუს–ჯგუფი ანკეტირება
დაკვირვება დაკვირვება დაკვირვება
29. კვლევის ანგარიში
გაითვალისწინეთ მკითხველი
ჩამოაყალიბეთ მიზანი
დაიწყეთ დასკვნით
დაიცავით სტრუქტურა (შესავალი, მეთოდები, დასკვნა)
დაიცავით აკადემიური, ოფიციალური სტილი
შეინარჩუნეთ ლოგიკური თანმიმდევრობა
30. კვლევის ანგარიშის ძირითადი ელემენტები
სათაური
მადლობის გადახდა მათთვის, ვინც დახმარება გაგვიწია კვლევაში
სარჩევი
ცხრილების და გრაფიკების ჩამონათვალი
ანოტაცია
პრობლემის დასმა
ლიტერატურის მიმოხილვა
კვლევის დიზაინი
გამოყენებული მეთოდოლოგია
შედეგები
დასკვნები
ბიბლიოგრაფია
დანართი
32. შესავალი
საკვლევი სივრცის შექმნა
• პრობლემის აქტუალობა;
• ამ საკითხზე არსებული გამოკვლევების მიმოხილვა.
კონტექსტის შექმნა
• საკითხები, რომლებიც არ ქცეულა კვლევის საგნად ამ სფეროში
და იმსახურებს კვლევას;
კონტექსტის ათვისება
• კვლევის მიზანი უნდა იყოს განსაზღვრული;
• ძირითდი დასკვნები და ნაშრომის სტრუქტურა.
33. მეთოდები
სამიზნე ჯგუფი
• როგორ განხორციელდა მათი შერჩევა და კვლევაში ჩართვა.
მონაცემების შეგროვების აღწერა
• ადასტურებს კვლევის საანდობას.
კვლევის პროცესში არსებული პრობლემებისა და
მათი გადალახვის გზების აღწერა
საკვლევი გარემოს აღწერა
• კვლევისათვის შერჩეული გარემოს ადეკვატურობა
მონაცემთა ანალიზის ტექნიკის განხილვა
34. შედეგები
მეთოდოლოგიის დასაბუთება
შედეგების ინტერპრეტაცია
არსებულ გამოკვლევებთან თანხმობის დადგენა
მიღებულ შედეგებთან დაკავშირებული კომენტარები
ინტერპრეტაციის პროცესში გაჩენილი სირთულეები
35. ინკლუზიური განათლებისადმი საზოგადოების განწყობა–
დამოკიდებულებების კვლევის ანგარიში
განათლების პოლიტიკის, დაგეგმვისა და მართვის საერთაშორისო
ინსტიტუტი
–
ეროვნული სასწავლო გეგმებისა და შეფასების ცენტრი
რევაზ აფხაზავა
ნინო ფრუიძე
ნატალია მაჩაბელი
37. წინამდებარე კვლევის სრული ვერსიის გაცნობისათვის ეწვიეთ:
საქართველოს ეროვნული ბიბლიოთეკა
http://www.nplg.gov.ge
ძიებაში მიუთითეთ კვლევის ანგარიშის სათაური: ინკლუზიური
განათლებისადმი საზოგადოების განწყობა–დამოკიდებულებების
კვლევის ანგარიში