Oud-vrijwilligers en oud-bestuurders reageren op het nieuws dat zeven medewerkers van de voedselbank naar huis zijn gestuurd omdat ze eten zouden hebben ontvreemd.

1. door Serge Sekhuis
V
erspilling is taboe bij de voed-
selbank. Deze belangrijkste
huisregel hangt voor ieder-
een duidelijk leesbaar op alle
verdeelpunten. Ook in het
pand aan de Grasbroekerweg in Heerlen.
Op donderdag, de laatste uitdeeldag van
de week, moet na vijf uur de ijskast leeg
zijn. En omdat niet elke klant altijd zijn
pakket komt halen - bijvoorbeeld omdat
hij of zij ziek is - blijft er wel eens wat
over. Wat te doen met deze spullen, als
ze niet nog bewaard kunnen worden in
de vriezers? Dagverse producten of artike-
len die te ver over de houdbaarheidsda-
tum zijn? Daar is nooit een duidelijk be-
leid over opgesteld bij de stichting voed-
selbank Limburg-Zuid, getuigen meerde-
re oud-vrijwilligers en -bestuursleden
met wie deze krant afgelopen dagen
sprak. En omdat niemand wist wat de re-
gels zijn, handelde én handelt iedereen
vooral naar eigen goeddunken en moraal.
Het meenemen van voedsel door vrijwil-
ligers is dan ook beslist geen nieuw pro-
bleem of fenomeen dat zich beperkte tot
de locatie Heerlen, zoals de huidige voor-
zitter van het stichtingsbestuur, Dries Au-
sems, vorige week betoogde. Onderzoek
zou moeten uitwijzen of het in Heerlen
grootschaliger gebeurde dan elders. Als er
zo’n onderzoek komt. De stichting heeft
nog altijd geen aangifte gedaan bij de po-
litie van diefstal of verduistering.
Vrijwilligers die vaker dan toevallig eten
voor zichzelf houden. Weinig dat schade-
lijker is voor het blazoen van een voedsel-
bank. Het risico dat leveranciers en dona-
teurs afhaken, is levensgroot. Dat vond
ook het vorige bestuur al, blijkt uit een
intern e-mailbericht van toenmalig secre-
taris Fred Könnemann. In januari 2014
deed hij zijn collega’s binnen het bestuur
- onder wie oprichters Harrie en Hannie
Verweij - verslag van een bezoek aan de
voedselbanken in Eindhoven en Tilburg.
Hoe houden zij dit onder controle? ‘Ze
werken met ‘vrijwilligerskratjes’. Mede-
werkers die zelf leven van een uitkering,
krijgen vrijdags wat spullen mee die niet
meer kunnen worden bewaard. Hier te-
genover staat dat alle andere dagen een
strikt ‘handen af van onze producten’-be-
leid geldt en bij diefstal de politie wordt
gebeld’, schrijft Könnemann. Het advies
is in Limburg hetzelfde beleid in te voe-
ren. „Het is er nooit van gekomen.”
Könnemann, oud directie-secretaris bij
Eurocontrol, wilde na zijn pensionering
„iets anders gaan doen”. Hij haalde zijn
vrachtwagenrijbewijs en meldde zich als
vrijwilliger bij de voedselbank. „Elke dins-
dag reed ik mijn rondje langs supermark-
ten om daar beperkt houdbare produc-
ten op te halen. Als ik om vijf uur kwam
uitladen op het distributiecentrum in
Landgraaf stond Hannie vaak als eerste
bij de laadklep om te zien wat er bij de fa-
milie Verweij ’s avonds kon worden gege-
ten. Alle vrijwilligers stonden eromheen.
Wat geef je als leidinggevende dan voor
voorbeeld?” Andere oud-werknemers ko-
men met gelijksoortige verhalen. „Ging
iemand thuis barbecueën, dan werd het
vlees uit onze vriezer gehaald. Kwam er
een doos wijn binnen, dan waren de bes-
te flessen plotseling weg. Op donderdag-
middag werd in het distributiecentrum al-
les dat over was op de band gezet. Dan
kon je pakken wat je wilde.”
De oud-bestuurders en vrijwilligers zeg-
gen allemaal niet met modder te willen
gooien. Maar ze zijn niet voor niets ver-
trokken. De sfeer bij de voedselbank Lim-
burg-Zuid is verziekt, vertellen ze. En dat
komt vooral door één man: de oprichter
Harrie Verweij. „Weinig mensen houden
het langer dan een paar maanden uit. Als
Harrie je niet mag, krijg je al snel de vol-
le laag. In de hal met iedereen erbij. Har-
rie en Hannie hebben een club vertrou-
welingen om zich heen verzameld. Hun
loyaliteit wordt gekocht, met wat er ‘van
de wagen valt’. Samen houden ze de boel
in gijzeling. Zo wordt ook iedere verande-
ring tegengehouden.”
„Zo ga je niet om met vrijwilligers, zeker
niet als ze ook nog een ‘rugzak’ hebben”,
oordeelt advocaat Nino Pennino, tot juli
vorig jaar voorzitter van het stichtingsbe-
stuur. „Met Harrie was het lastig commu-
niceren. Het ging meestal meer om senti-
menten dan om argumenten.”
De geschiedenis van de Zuid-Limburgse
voedselbank gaat terug tot 2005 en de Sit-
tardse woonkamer van Harrie en Hannie
Verweij. Zelf in een bijstandssituatie be-
ginnen ze op kleine schaal met het inza-
melen en distribueren van eten voor de
armsten. Lotgenoten helpen.
Het wordt een succes, maar veel groter
dan het paar zelf had ingeschat. Er mel-
den zich meer klanten dan er voedselpak-
ketten kunnen worden samengesteld. Er
ontstaat een wachtlijst. En die is er nog
steeds. Naast de 600 pakketten die weke-
lijks worden uitgedeeld, zijn er ruim 200
Zuid-Limburgse gezinnen met ook een
verwijzing van hun gemeente. Ze komen
in aanmerking voor hulp van de voedsel-
bank, maar die kan dat niet waarmaken.
De getallen staan op de eigen website. In
Kerkrade worden wekelijks 38 pakketten
uitgereikt, maar ligt de behoefte op 62. In
Heerlen krijgen 100 families een pakket,
maar staan er nog 60 op de wachtlijst. In
Sittard is het 78 versus 138. Kern van het
probleem is dat de voedselbank Harrie
en Hannie boven het hoofd is gegroeid,
maar dat ze dit niet erkennen, getuigen
de oud-bestuurders en vrijwilligers. Pen-
nino: „Ik ben er vijf jaar bij betrokken ge-
weest. We hebben van alles geprobeerd
om de boel te professionaliseren. Gere-
geld dat de provincie jaarlijks 100.000 eu-
ro subsidie geeft. Een ton gemeenschaps-
geld, dat schept verantwoordelijkheid.
Maar de familie Verweij wil niets uit han-
den geven, blijft de voedselbank als hun
huiskamer zien. Zijn bang dat mensen
Slachtoffers van eigen
VOEDSELBANK
De Voedselbank Limburg-Zuid stuurde vorige week zeven
vrijwilligers naar huis. Zij zouden op het verdeelpunt in
Heerlen herhaaldelijk tassen vol met eten in de achterbak
van hun eigen auto’s hebben geladen. In het geheim gemaak-
te en anoniem toegestuurde filmpjes dienen als bewijs. Een
duik in het verleden van de Voedselbank leert dat de zeven
vooral het slachtoffer lijken te zijn geworden van een gebrek
aan beleid en willekeur.
Woensdag 17 februari 2016 www.limburger.nl
regio HE-B02
die het zakelijker willen aanpakken, hun
kindje afnemen.”
„Hun succes is ook hun achilleshiel”, be-
aamt Pieter Tankink, die als bestuurslid
van de koepelorganisatie Voedselbanken
Nederland al enkele jaren meekijkt hoe
de output van de Zuid-Limburgse vesti-
ging kan worden verbeterd. „Er zijn in-
derdaad goede mensen vertrokken, om-
dat ze te weinig ruimte kregen. En ja, je
zou in deze regio, de demografie en de ar-
moede kennende, meer activiteit van de
voedselbank verwachten.” Tankink, zelf
oud-bestuurder van de voedselbank in
Eindhoven, had in deze stad 500 pakket-
ten op 200.000 inwoners. „Dan zou je in
Zuid-Limburg met 600.000 inwoners op
minstens 1500 pakketten komen. Drie
keer meer dan ze nu verspreiden.”
Een blik in het laatste jaarverslag leert
dat het aan de financiële situatie van de
stichting niet zou mogen liggen. Weinig
voedselbanken die zo’n fors budget heb-
ben, zo weten ingewijden. Afgezien van
de provinciale subsidie van 100.000 euro
kwam in 2014 een bedrag van 176.809 eu-
ro aan giften en donaties binnen, 63.500
euro meer dan in 2013. Zo werd er na af-
trek van kosten een positief resultaat ge-
boekt van 87.368 euro. „Er is eten genoeg
te krijgen, maar dan moet je je wel flexi-
bel opstellen. Meer dagen per week open
zijn bijvoorbeeld”, vertelt oud-voedselver-
werver Paul Creemers. „Je moet mensen
toelaten die verstand hebben van logis-
tiek, ICT en fondsenwerving. Ga met ge-
meenten over subsidie praten. Weet hoe
je gesprekken met grote leveranciers als
Lidl of de Aldi effectief aanpakt.”
In een poging de zaak professioneel in be-
weging te krijgen, schakelen Pennino en
Könnemann najaar 2014 onderzoeksbu-
reau de Sesam Academie in, dat de voed-
selbank doorlicht. Er worden interviews
gehouden met twintig medewerkers, on-
der wie de oprichters. De conclusies zijn
hard, vooral voor Harrie en Hannie. Zij
hebben met hart en ziel de voedselbank
gebracht tot wat die nu is, maar wil die
volwassen worden, dan moet het duo
een stap opzij doen. Weg uit de dagelijk-
se leiding en uit het bestuur.
Dat is voor de Verweijs onverteerbaar.
De spanning tussen hen en de andere be-
stuursleden loopt snel hoger op. Medio
2015 vraagt Könnemann Willem de
Goeij, een bevriende organisatie-advi-
seur uit Ulestraten, naar de casus te kij-
ken en een verbeterplan te schrijven.
Ook De Goeij komt praten met medewer-
kers, maar het plan schrijft hij nooit.
„Toen ik eraan wilde beginnen, stapte
het bestuur op, mijn opdrachtgever.”
Mondeling deelt hij zijn conclusies wel
met sommigen: de Verweijs mogen blij-
ven, maar er moet tijdelijk een professio-
nele kracht naast komen. In een aparte
offerte biedt De Goeij zichzelf aan. Op
dat aanbod wordt niet ingegaan.
Dries Ausems, sinds 1 januari in functie
als nieuwe voorzitter, zegt goed te weten
waarom. „De Goeij vroeg een vergoeding
van 50.000 euro. Toen Harrie dat hoorde,
ontplofte hij bijna.” In reactie daarop laat
De Goeij weten dat er „nooit over een be-
drag is gesproken en dat er in de offerte
geen bedrag stond. Het verbeterplan zou
ik kosteloos hebben gemaakt.”
Ausems, oud-manager bij DSM, heeft zo
zijn eigen kijk op zijn voorgangers in het
stichtingsbestuur. Hij noemt ze ‘mannen
van het verleden’, maar kan het toch niet
laten ze te typeren. „Pennino had als ad-
vocaat eigenlijk te weinig tijd voor de
voedselbank, hij liet zich zelden zien. En
Könnemann kon niet anders dan opstap-
pen na dat gedoe met De Goeij. Hun ver-
haal dat ze opstapten na het dreigement
van Harrie en Hannie om het werk neer
te leggen, te stoppen met de verspreiding
van pakketten? Nee, zij hebben hen juist
het werk onmogelijk gemaakt.”
Terug naar de weggestuurde vrijwilligers.
Het filmpje dat Ausems anoniem kreeg
toegestuurd, was vorige week op te zien
bij RTL Boulevard. De beelden tonen in-
derdaad mensen die met tassen vol naar
hun auto lopen, maar niet waar die spul-
len blijven. Of ze, zoals de vrijwilligers
claimen, het eten dat anders in de kliko
zou zijn gestort als Robin Hoods onder
hen bekende armen verdeelden.
Volgens Ausems is dat ook niet van be-
lang. „Feit is dat hier particulier voedsel-
bankje is gespeeld en dat kan niet.”
De vrijwilligers zitten intussen ontred-
derd thuis. Rinus Fransen bijvoorbeeld,
die al tien jaar bij de voedselbank betrok-
ken was. „We zijn beschuldigd van dief-
stal. Ik mag dood neervallen als ik ooit
iets voor mezelf heb gehouden. Ik zamel-
de nota bene zelf spullen in.”
De zeven vrijwilligers willen niets liever
dan hun blazoen zuiveren, maar zonder
een aangifte zijn hun handen gebonden.
Ze kunnen zich moeilijk verdedigen, be-
halve een smaadklacht indienen.
Ausems weet zeker dat het vanaf nu hele-
maal goed komt met de voedselbank. In
het nieuwe bestuur hebben ook Harrie
en Hannie een plek gekregen. „Beschuldi-
gingen als zouden zij zelf als eerste bij de
laadklep van de vrachtwagen hebben ge-
staan, kan ik niet plaatsen in mijn beeld
van hun beiden. Dat zij de groei hebben
tegen gehouden? Onzin. Onder hun lei-
ding is afgelopen tijd het klantenbestand
met 10 procent gegroeid tot 1650 en het
aantal verdeelpunten uitgebreid tot 15.
Op 11 maart krijgen we het Certificaat
Groen, een bewijs dat we qua voedselvei-
ligheid voldoen aan de hoogste eisen.
Daar ben ik écht trots op.”
Met Harrie was het
lastig communiceren.
Het ging meestal meer
om sentimenten dan
om argumenten.
succes en willekeur
Nino Pennino, oud voorzitter
Het distributiecentrum van de voedselbank. Onder: Harrie en Hannie Verweij. archieffoto’s Diana Scheilen en Bas Quaedvlieg
“
Met een jaarlijkse bijdrage van
zo’n 100.000 euro is de provincie
de belangrijkste subsidiënt van de
voedselbank Limburg-Zuid. In een
reactie op de perikelen en het naar
huis sturen van zeven vrijwilligers
laat verantwoordelijk gedeputeer-
de Marleen van Rijnsbergen (SP)
weten die te interpreteren als ‘in-
terne problemen’. „Daar bemoeit
de provincie zich niet mee.” Er is
sinds vorige week geen contact ge-
weest vanuit het gouvernement
met voorzitter Dries Ausems. Als
maatschappelijke organisatie moet
de voedselbank zich houden aan af-
spraken over zaken als good gover-
nance. De gedeputeerde heeft geen
aanwijzingen dat dit niet gebeurt.
Perikelen zijn een
‘intern probleem’
B3 HE-B02R