1. TRUNG TÂM KHUYẾN NÔNG DAK LAK- DỰ ÁN PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
MỘT SỐ CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ
CHO SỰ PHÁT TRIỂN CAO SU TIỂU ĐIỀN
Ở DAK LAK.
2. I- Sơ lược quá trình phát triển cao su ở Dak Lak
• Cây cao su có mặt ở Dak Lak từ những năm 30 của Thế kỷ XX
trong các đồn điền của người Pháp. Diện tích cao su trong khoảng
thời gian này không nhiều, cho đến trước năm 1975 chỉ khoảng vài
ngàn ha. Sau 1975 Nhà nước Việt nam tiếp quản các đồn điền này và
thành lập các nông trường quốc doanh. Đồng thời, Nhà nước cũng
quan tâm phát triển diện tích cao su bằng cách thành lập mới các
nông trường quốc doanh tuy nhiên tốc độ tăng của diện tích cao su
vẫn rất chậm.
• Từ năm 1986 đến 2000 diện tích cao su tăng nhanh chóng. Đến nay
tổng diện tích cao su ở Dak Lak (cũ) là 29 142 ha.
3. Quá trình phát triển diện tích cao su theo năm như sau:
Năm 1990 1995 2000 2005
Diện tích 13 957 19 149 25 438 29 142
( ha)
4. II- Sự hình thành các vườn cao su tiểu điền.
- Trước năm 1990 ở Dak Lak hầu như không có vườn cao su tư
nhân nào, từ năm 1990 Nhà nước Việt nam có chương trình phủ xanh
đất trống đồi núi trọc, gọi tắt là chương trình 327 khuyến khích người
dân trồng các loại cây trên các diện tích đất trống. Một số nông, lâm
trường và một số hộ nông dân tham gia chương trình này lấy cây cao
su làm cây trồng chính, do đó diện tích cao su ở Dak Lak tăng nhanh
chóng trong thời gian này.
- Năm 1997 tỉnh Dak Lak có chủ trương cho các lâm trường phát
triển cao su bằng nguồn vốn gọi là vốn cây đứng. Từ chủ trương này
diện tích cao su tăng thêm vài ngàn ha nữa.
5. Từ năm 2000 đến nay tại Dak Lak có một Dự án gọi là Dự án đa dạng hóa
nông nghiệp họat động bằng vốn vay của ngân hàng thế giới ( WB). Mục tiêu chính
của Dự án là khuyến khích người dân phát triển các vườn cao su tư nhân (cao su tiểu
điền).
Sau 6 năm họat động diện tích cao su trong khuôn khổ dự án đã đạt hơn 4 700 ha.
Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Tổng
trồng cộng
Diện 115 596.75 1572.35 888.74 1275.13 300 4748.36
tích
6. III- Những chính sách hỗ trợ người dân làm cao su tiểu điền
A- Trong chương trình 327:
- Chỉ hỗ trợ tiền cây giống, còn các công việc khác như khai
hoang, phát dọn thực bì,đào hố bón phân, chăm sóc làm cỏ, chống
cháy ... người chủ vườn phải tự lo.
- Nguồn vốn được vay để chăm sóc vườn chỉ ưu đãi trong 4 năm,
sau đó lãi suất cho vay không còn ưu đãi nữa. Do đó có nhiều vườn
cây bị chặt hạ hoặc bỏ không chăm sóc nữa. Chỉ một số hộ và cơ sở
tiếp tục chăm sóc vườn cây bằng các nguồn vốn khác mới giữ được
vườn cây đến nay.
B- Từ chương trình vay vốn cây đứng:
- Năm đầu cho vay 5 000 000 đ/ha trồng mới.
- 5 năm sau cho vay mỗi năm 1 500 000 đ/ha.
- Lãi suất trong thời gian trên là ưu đãi.
C- Những chính sách hỗ trợ của Dự án đa dạng hóa nông nghiệp:
Dự án gồm 4 hợp phần:
- Trồng mới cao su tiểu điền.
- Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
- Thâm canh đa dạng hóa.
- Tăng cường năng lực quản lý.
7. 1- Hợp phần phát triển cao su tiểu điền:
+ Là hợp phần chính, các hợp phần khác có tác dụng hỗ trợ cho hợp phần này. Sau
6 năm họat động, các hộ nông dân tham gia Dự án đã trồng được 4748,36 ha. Trong
số các hộ tham gia Dự án thì có 36% là dân tộc tại chỗ, còn lại là các dân tộc khác.
+ Ngoài việc thiết lập các cơ sở sở cao su tiểu điền mới, Dự án còn quan tâm hỗ trợ
người dân phục hồi những vườn cao su đã trồng từ những chương trình trước đây
không được chăm sóc tốt ( chủ yếu từ chương trình 327)
+ Nâng cấp và xây dựng
mới hệ thống đường
giao thông ở những nơi
trồng cao su tiểu điền tập
trung.
+ Đẩy mạnh công tác
khuyến nông về cây cao
su.
+ Hỗ trợ nghiên cứu về
cây cao su.
8. 2- Hợp phần Hỗ trợ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất:
Dự án hỗ trợ việc quy hoạch, vẽ và cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất miễn phí cho những hộ dân tham gia Dự
án để họ yên tâm đầu tư trồng cao su và các cây trồng khác
trên mảnh đất mà họ đang sử dụng.
9. 3- Hợp phần thâm canh đa dạng hóa cây trồng vật nuôi
- Nhằm hỗ trợ người dân tăng thu nhập trong những năm chờ cây cao su cho
khai thác. Trong hợp phần này có chính sách hỗ trợ tài chính riêng.
- Hàng năm Dự án kết hợp cùng Trung tâm khuyến nông tỉnh xây dựng rất
nhiều mô hình trình diễn các cây trồng ngắn ngày năng xuất cao như ngô lai, lúa lai,
lúa cạn, các mô hình chăn nuôi như vỗ béo bò, nuôi lợn thâm canh, trồng cỏ chăn
nuôi ...
- Những mô hình này đã giúp cho bà con nông dân nói chung, nông dân trồng
cao su nói riêng tìm ra con đường tăng thu nhập, duy trì cuộc sống bình thường
trong thời gian cây cao su chưa cho khai thác.
- Mở nhiều lớp huấn luyện miễn phí về kỹ thuật trồng, chăm sóc cao su và các
cây trồng, vật nuôi khác cho nông dân vùng Dự án.
10. 4- Hợp phần nâng cao năng lực quản lý.
+ Hỗ trợ các dân tộc thiểu số tham gia Dự án: Tạo điều kiện để họ
được hưởng các lợi ích kinh tế, xã hội phù hợp với nền văn hóa của
họ.
+ Dự án đào tạo cán bộ là người dân tộc thiểu số, xây dựng nhà
sinh họat cộng đồng ( Nhà Rông ) cho một số thôn, buôn tham gia
dự án .
+ Tăng cường năng lực quản lý Dự án cho cán bộ tham gia Dự án
từ Trung ương đến cơ sở.
11. 5- Tín dụng của Dự án:
Người dân tham gia Dự án sẽ được vay vốn dài hạn để trồng và chăm sóc cao su
với những ưu đãi sau:
* Sau 18 năm mới phải trả hết vốn và lãi.
* 8 năm đầu chưa phải trả gốc và lãi ( thời gian ân hạn ).
* Từ năm thứ 9 mỗi năm trả một phần (25% giá trị sản phẩm vườn cây ).
* Được vay thêm vốn ngắn hạn trồng xen trong cao su.
* Được vay 80 % suất đầu tư trồng mới hoặc phục hồi cao su.
* Được đầu tư trồng mới từ 10 ha cao su trở xuống.
* Đảm bảo vốn vay bằng chính giá trị đất và vườn cây cao su của người vay.
12. 6- Tổ chức của Dự án:
- Ở tỉnh có Ban chỉ đạo Dự án do phó Chủ tịch
UBND tỉnh làm trưởng ban.
- Ban điều hành Dự án đặt tại Sở Nông nghiệp &
PTNT, do phó Giám đốc Sở làm trưởng ban.
- Ban điều hành Dự án ở các huyện tham gia Dự
án do Chủ tịch hay phó Chủ tịch UBND huyện là
trưởng ban.
- Ở các xã tham gia Dự án có các tổ nông dân
trồng cao su do các Nông dân chủ chốt lãnh đạo.
13. IV- Bài học:
* Chú trọng công tác thông tin tuyên truyền sâu rộng trong các cộng đồng để người dân
thấy rõ lợi ích họ sẽ được hưởng từ việc trồng cao su.
* Xây dựng và đào tạo đội ngũ cán bộ Dự án các cấp thành thạo chuyên môn, nghiệp
vụ và nhiệt tình tham gia Dự án.
* Đảm bảo các nguồn hỗ trợ đầu vào cho người trồng cao su như
- Đẩy mạnh công tác khuyến nông, huấn luyện kỹ thuật thâm canh đa dạng hóa cây
trồng vật nuôi theo hướng phát triển bền vững.
- Tín dụng: cho vay với thủ tục đơn giản và kịp thời.
- Xây dựng các cơ sở cung cấp phân bón, cây giống . . . chất lượng tốt, giá cả phải
chăng.
* Khuyến khích người dân mạnh dạn trồng cao su với các chính sách hỗ trợ như :
- Miễn phí việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
- Cho vay vốn với lãi suất ưu đãi trong thời gian dài…
* Nhà nước cần hỗ trợ người dân vùng trồng cao su một số công trình hạ tầng quan
trọng như đường giao thông, nhà cộng đồng, đập giữ nước ...
* Có chính sách hỗ trợ để người dân duy trì và nâng cao thu nhập trong thời gian chăm
sóc và chờ cao su cho khai thác.
