This document provides instruction on the topic of MAKOPANYI (compound words) in three sections:
1. It defines MAKOPANYI as words formed by combining two or more distinct words or morphemes to create a single new word, known as a compound word.
2. It identifies the specific type of compound word as MAKOPANYI A TLHAGO (closed compounds) and provides examples.
3. It encourages students to learn about and properly use grammar in an appropriate manner.
This document provides instruction on the topic of MAKOPANYI (compound words) in three sections:
1. It defines MAKOPANYI as words formed by combining two or more distinct words or morphemes to create a single new word, known as a compound word.
2. It identifies the specific type of compound word as MAKOPANYI A TLHAGO (closed compounds) and provides examples.
3. It encourages students to learn about and properly use grammar in an appropriate manner.
Sepedi Leleme La Gae (Northern Sesotho /Sesotho sa Leboa)
1. SEPEDI LELEME LA GAE
MPHATO WA LESOME ( KREITI YA 10)
THUTO : MADIRI
MORUTIŠIGADI : MISS K.TJALE
2. NAA LEDIRI KE ENG?
-KE LENTŠU LEO LE LAETŠAGO MODIRO WO O
DIRWAGO KE SEDIRI , E LEGO LEINANTŠU GOBA
LEŠALA .
- LEDIRI RE LE TSEBA KA DIHLOGO , KUTU LE
MESELANA.
3. KA GO LEBELELA MO
DISWANTŠHONG NAA O BONA
MEHUTA EFE YA MADIRI?
4. • Hlalošo ya madiri a mahlano:
• 1.Ledirani
• 2.Ledirolli
• 3. Lediregi
• 4.Lediraki le
• 5.Lediriši
• Sebopego
• Tšhomišo
• Dihlogo ,dikutu le mesalana.
5. Mehuta ya madiri a mahlano.
1. Ledirani - ke lediri leo le laetšago tiragalo ya go
kopanelwa ,ke batho ba babedi goba sehlopha.
Sebopego
Le bopša ka go beya moselana wa –an
Mohlala : hlaba – hlab-an- a
Kwišiša- kwišiš-an-a
Tšhomišo lefokong
Mologadi le Pheladi ba ratana.
6. 2. Ledirolli – ke lediri leo le re bontšhago gore
modiro oa dirolloga .
Sebopego
Go hlomesetšwa moselana wa –oll- le –ol- pele
ga –a ya mafelelo ya lediri.
Mohlala : Gama –Gam-ol-a
Bofa-Bof-oll-a
Madiring a mangwe go hlomesetšwa –og- le –
olog- pele ga –a ya mafelelo ya lediri.
Mohlala: Tla-Tl-og-a
Bofa- Bofol-olog-a
Tšhomišo lefokong
Mosadi o tloga le bana.
7. 3.Lediregi –ke lediri leo le bontšhago go
phethega ga selo , ka ntle le go laetša gore
selo seo se dirwa ke mang
Sebopego Go hlomesetšwa mosela wa
–eg- pele ga –a ya mafelelo ya lediri.
Mohlala : Seny-eg-a Madiring a mangwe
go hlomesetšwa mosela wa –agal- pele ga
–a ya mafelelo ya lediri.
Mohlala: Bon-agal-a
Tšhomišo lefokong
Meetse a sediba a nwega.
8. 4.Lediraki –lediri le laetša seo se dirwago ka maatla a
go ka senya goba go kwiša bohloko
Sebopego
go šomišwa mosela wa –aka- goba –akanya-
mohlala: Gata= Gat-aka
Gat=Gat-ak-a
Tšhomišo lefokong
Matome o gataka pelo ya Masello.
9. .5. Lediriši – go na le ditsela goba melawana ye mmalwa
ya go bopa madiriši , go madiri a mantši go hlomesetšwa
mosela wa –iš- pele ga –a ya mafelelo ya lediri.
Mohlala: Dira = Dir-iš-a Loma= Lom-iš-a
Madiri ao a felelago ka senoko sa –na , senoko se se
šuthelela –nya goba –ntšha
Mohlala : Tsena=Tsenya
Tsentšha
Tšhomišo lefokong
Leshata o dumediša Mologadi ebile o mo tsenya ka
lebati.
10. Mošomo wa phaphoši
1.Go madiri a mahlano re a dirilego bopa
mafoko a mabedi a mabedi ka mehuta ye
meraro ya madiri. (6)
2, Re alele ka ga dibopego tša mehuta ye
mehlano ya madiri ao re a dirilego.
Mošomo wa gae.
1.Efa dihlogo le mesalana ya go fapana ya
:Lediraki ,Ledirolli le Lediregi.