Zakonom o arhivskoj građi Federacije Bosne i Hercegovine („Službene novine Federacije“. br. 45/02), definisana je nadležnost Arhiv Federacije, tako da građa nastala u radu Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine, Predsjednika Federacije Bosne i Hercegovine, Potpredsjednika Federacije Bosne i Hercegovine, Vlade Federacije Bosne i Hercegovine, federalnih organa uprave i federalnih ustanova, kao i drugih federalnih institucija, te udruženja građana i drugih pravnih i fizičkih lica koja su organizovana na nivou Federacije, je u djelokrugu rada Arhiva Federacije. Kako Zeničko-dobojski, Posavski i Kanton 10, nemaju svoje Kantonalne arhive, isti su u nadležnosti Arhiva Federacije. Arhiv Federacije, iako je počeo sa radom tek 1997., godine posjeduje 31 fond, 4 zbirke, periodiku sa 32 različite vrste časopisa/novina u kojih je svrstano 24.548 primjeraka novina/časopisa i 752 knjige ukoričenih novina/časopisa iz perioda 1943 -2019. godine, te 8 digitalizovanih glasila iz perioda 1884-2010.godine kao i bibliotečki fond sa cca 2000 bibliotečkih jedinica. Od fondova iz oblasti Uprave i Javne službe Arhiv Federacije posjeduje šesnaest fondova, iz oblasti Nevladine organizacije pet fondova i iz oblasti Privreda i bankarstvo deset fondova. U radu se govori o fondovima koje posjeduje Arhiv Federacije sa akcentom na fondove iz oblasti javne uprave i javne službe, važnosti saradnje između arhiva i organa uprave u cilju zaštite i korištenja arhivske građe, te o iskustvu na sređivanju fondova iz ove grupe.

1. Uvod
Zakonom o arhivskoj građi Federacije Bosne i
Hercegovine definisana je nadležnost Arhiva Federacije.
Građa nastala u radu Parlamenta Federacije Bosne i
Hercegovine, Predsjednika Federacije Bosne i
Hercegovine, Potpredsjednika Federacije Bosne i
Hercegovine, Vlade Federacije Bosne i Hercegovine,
federalnih organa uprave i federalnih ustanova, kao i
drugih federalnih institucija, te udruženja građana i
drugih pravnih i fizičkih lica koja su organizovana na
nivou Federacije, je u djelokrugu rada Arhiva Federacije.
Kako Zeničko-dobojski, Posavski i Kanton 10, nemaju
svoje kantonalne arhive, isti su u nadležnosti Arhiva
Federacije.
2

2. Arhiv Federacije, iako je počeo sa radom tek
1997., godine posjeduje 31 fond, 4 zbirke, periodiku sa
32 različite vrste časopisa/novina u kojih je svrstano
24.548 primjeraka novina/časopisa i 752 knjige
ukoričenih novina/časopisa iz perioda 1943 -2019.
godine, te 8 digitalizovanih glasila iz perioda 1884-
2010.godine kao i bibliotečki fond sa cca 2000
bibliotečkih jedinica.
Od fondova iz oblasti javne uprave i javne
službe Arhiv Federacije posjeduje šesnaest fondova, iz
oblasti nevladine organizacije pet fondova i iz oblasti
privreda i bankarstvo deset fondova.
3

3. FONDOVI U POSJEDU ARHIVA FEDERACIJE IZ OBLASTI
JAVNE UPRAVE I JAVNE SLUŽBE
1. Parlament Federacije BiH
2. Kabinet Predsjednika Federacije BiH - 01
3. Kabinet Potpredsjednika Federacije BiH -02
4. Kabinet Potpredsjednika Federacije BiH -03
5. Vlada Federacije BiH
6. Federalno ministarstvo socijalne politike, raseljenih lica i izbjeglica
7. Federalno ministarstvo rada i socijalne politike
8. Federalno ministarstvo rada i socijalne politike – PIU SESER
9. Institucija Ombudsmena FBiH
10. Federalna direkcija za civilnu avijaciju
11. Agencija za obnovu stambenog fonda - PIU HOUSING
12. Komisija za civilnu službu
13. Zavod za platni promet Federacije BiH
14. Projektno tehnička dokumentacija kasarne „Viktor Bubanj“
15. Projektna dokumentacija objekata u kojima su organi i tijela F BiH
16. Općina Visoko
4

4. 0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Ukupnod/m
Ar.sređenod/m
Registr.sređ.d/m
Arhiv Federacije
posjeduje 31 fond
od kojih je 16
fondova (1097
d/m) iz oblasti
javne uprave i
javne službe, od
čega je arhivistički
sređeno 7 fondova
( 486,5 d/m), dva
fonda su trenutno
u obradi, dok je
preostalih 7
fondova (610,5
d/m) registraturno
obrađeno
Prikaz sređenosti Fondova u Arhivu Federacije iz oblasti
javne uprave i javne službe
5

5. Arhivistički sređeni fondovi u Arhivu Federacije iz
oblasti javne uprave i javne službe sa urađenim
arhivističkim informativnim pomagalom,
sumarno-analitičkim inventarom su:
* Fond „Federalno ministarstvo rada i socijalne politike - PIU SESER“,
jedan je od obimnijih fondova sa 1049 registraturnih jedinica (105 d/m).
PIU SESER je jedinica za implementaciju projekata socio-ekonomske
podrške, obuke i djelovala je u okviru Federalnog ministarstva
rada i socijalne politike. Vremenski raspon građe 1999-2009.
* Fond „Zavod za platni promet Federacije Bosne i Hercegovine“
sa 180 registraturnih jedinica (22 d/m) je nastao u radu ustanove koja
je obavljala platni promet, odnosno sva plaćanja između pravnih
i fizičkih osoba u Federaciji Bosne i Hercegovine. Vremenski raspon
građe 1995-2001.
6

6. * Fond „Agencija za obnovu stambenog fonda FBiH – PIU HOUSING“
sa 1265 registraturnih jedinica (126 d/m) je formirana Odlukom Vlade
Federacije BiH, kao jedinica za implementaciju programa i projekata
obnove i rekonstrukcije Federacije BiH. Važan je izvor podataka koji se
odnose na obnovu infrastrukture i stambenog fonda u postratnom
periodu na teritoriji Federacije Bosne i Hercegovine i obiluje izuzetno
značajnom foto dokumentacijom. Vremenski raspon građe 1996-2002.
* Fond „Institucija Ombudsmena Federacije BiH“ od 949 registraturnih
jedinica (70 d/m) predstavlja neprocjenjivu građu u vezi proučavanja
zaštite ljudskih prava i sloboda na teritoriji Federacije Bosne i
Hercegovine u periodu 1995 – 2010. godine kada je izvršeno
objedinjavanje u jedinstvenu Instituciju ombudsmena
za ljudska prava BiH. Vremenski raspon građe 1995-2010.
* Fond „Komisija za civilnu službu“ od 47 registraturnih jedinica
(4,5 d/m)djelovala je pod stručnom nadležnošću Federalnog
ministarstva pravde, te daje interesantne podatke o jednom od načina
vršenja vojnog roka u Federaciji Bosne i Hercegovine. Vremenski raspon
građe 2000-2004. 7

7. * Fond Projektno tehnička dokumentacija kasarne „Viktor Bubanj“
od 15 registraturnih jedinica (1,5 d/m) sadrži imovinsko-pravne
spise i tehničku dokumentaciju koji se odnose na izgradnju i
upotrebu Kasarne „Viktor Bubanj“ u Sarajevu. Vremenski raspon
građe 1954-1989.
•Fond „Projektna dokumentacija objekata u kojima su organi i
tijela Federacije BiH“ sa 5 registraturnih jedinica (0,5 d/m) te daje
osnovne podatke koji se odnose na izgradnju i upotrebu objekata
zgrade Željeznica Federacije Bosne i Hercegovine, zgrade
Predsjedništva Bosne i Hercegovine, objekta Centralnog komiteta
Saveza komunista Bosne i Hercegovine u Sarajevu, objekata Vlade
Federacije BiH i objekata DPO u Sarajevu. Vremenski raspon građe
1974-1997.
8

8. 9

9. IDENTIFIKOVANJE POJAVA KOJE OTEŽAVAJU
SREĐIVANJE I STRUČNU OBRADU ARHIVSKE GRAĐE
NASTALE U RADU JAVNE UPRAVE I JAVNE SLUŽBE
10
Stepen zaštite arhivske građe u registraturama najbolje je vidljiv u
postupku arhivističke obrade fondova.
Pojave koje su uočene prilikom procesa obrade arhivske građe, koje
otežavaju proces arhivističke i tehničke obrade, mogu se podijeliti na
vanjske i unutrašnje.
Vanjske pojave tiču se uzroka u samim registraturama ili nedovoljnim
i manjkavim zakonskim okvirima. Na neke od tih uzroka Arhiv kroz
svoje nadležnosti može djelovati, dok je veći broj onih gdje je
ispreplitano više nadležnosti.

10. - Građa koju posjeduje Arhiv Federacije nije preuzimana planski tj. kada su
stečeni zakonski uslovi za prijem iste
- Preuzeta građa bila je u djelimično registraturno sređenom i često
u rasutom stanju
- Nije vršeno redovno odabiranje arhivske građe i izlučivanje
bezvrijednog registraturskog materijala
- Određeni fondovi bili su nekompletni
- Nepravilna i nedosljedna primjena kancelarijskog i arhivskog
poslovanja
-Dvojna nadležnost kancelarijskog i arhivskog poslovanja
-Neadekvatan odnos prema ovim poslovima, kao i neadekvatan odnos
prema registraturskoj i arhivskoj građi
- Česte reorganizacije i transformacije pravnih subjekata
- Neposjedovanja djelovodnih protokola predmeta i akata
- Oštećenja akata uslijed nefunkcionalne i neracionalne upotrebe
kancelarijskog materijala.
- Neadekvatni – neuslovni prostori za smještaj registraturne i arhivske građe
- Često premještanje građe sa jedne na drugu lokaciju
- Ne posjedovanje Liste kategorija registraturne građe sa rokovima čuvanja
11

11. 12

12. Pored navedenih razloga koji otežavaju sređivanje arhivske građe, u
Arhivu Federacije u proteklom periodu veliku ulogu je imalo vođenja
kadrovske politike, određivanje prioriteta poslova u Arhivu, kao i
sama organizacija rada uposlenika.
Arhiv Federacije već duži niz godina ne raspolaže odgovarajućim
stručnim arhivskim kadrom, odnosno nedostaje arhivista i viših
arhivista.
Uposlenici Arhiva Federacije nisu bili uključeni u stručne edukacije,
savjetovanja, razmjenu iskustava sa arhivskim ustanovama unutar
BiH i šire .
U proteklom periodu više pažnje se posvećivalo obavljanju poslova u
radu Sektora za naučno-istraživačke, izdavačke i kulturno-obrazovne
poslove isključivo preferirajući izložbe. Finansijska sredstva kao i
ljudski resursi usmjeravani su u tom pravcu, a na uštrb Sektora za
poslove smještaja, zaštite i obrade arhivske građe u Arhivu.
13

13. Također, sama organizacija rada uposlenika koji vrše obradu
fondova bila je otežavajuća iz razloga što su depoi i smještaj građe
bili kilometrima udaljeni od sjedišta uposlenika koji su vršili
obradu fondova.
Otežana i nedovoljna komunikacija između kolega je svakako
uticala i na sam proces obrade fondova.
Period pandemije, uštede i česti moratoriji na zapošljavanja kao i
komplikovani uslovi-procedure prijema državnih službenika –
arhivista, viših arhivista i arhivskih savjetnika.
Obrada fondova često je dodjeljivana uposlenicima “po kazni” te
je na određenim fondovima radilo više lica. Istina, nije vršena
valorizacija građe, ali ispravka npr. folijacije , pogrešno
kompletiranje spisa koji nisu vezani istim djelovodnim brojem ili
nisu ista tematika, sektor i klasifikaciona oznaka, stvarali su
određene poteškoće, oduzimanje vremena te neophodnost
pravljenja aneksa predmeta i kutija. 14

14. 15

15. REZIME
U Arhivu Federacije pored drugih fondova, veliku većinu predstavljaju
arhivski fondovi organa uprave, a posebnu važnost predstavljaju fondovi koji su
nastajali krajem XX i početkom XXI stoljeća, kada je u pitanju obnova
infrastrukture, rekonstrukcija objekata kolektivnog i individualnog stanovanja.
S toga, kako bi se ostvario jedan od najbitnijih ciljeva arhiva, preuzimanje
arhivske građe, te njena obrada i publikovanje, čime bi ista bila stavljena u funkciju
korisnicima, odnosno stručnoj, naučnoj i široj javnosti, vrlo bitno je definisati
prioritete, te u skladu sa utvrđenim prioritetima pristupiti zaštiti, sređivanju i
preuzimanju arhivske građe.
Prije definisanja prioriteta, neophodno je objektivno sagledati dosadašnje
procese i nedostatke u dvadesetpetogodišnjem postojanju i radu Arhiva Federacije,
te aktivnije i konkretnije raditi na otklanjanju istih.
Uloga Vanjske službe arhiva u datim procesima je ključna. Dobar rad i saradnja
sa registraturama imat će sigurno značajan uticaj na kvalitet preuzetih fondova
organa uprave i javne službe što će imati velikog značaja pri procesima obrade i
sređivanja arhivske građe, ali i njenog korištenja.
16