1. Risico-management
Samenhang en aanpak
risicomanagement in organisaties
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 1
www.ofm-groep.nl

2. Peter van Oers
Professie Passie
• Management consultant
• Publieke en private sector
• Koersveranderingen
• Netwerk van 500 interim
managers en consultants
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 2
www.ofm-groep.nl

3. Onderwerpen
• Wat zijn risico’s en wat is het doel van
RM
• Belang van betrouwbare
informatievoorziening
• De praktijk bij het beheersen van
risico’s en wat gaat er tegenwoordig
mis gaat bij Risicomanagement
• Hoe pak je het aan / waar gaat het
om bij risicomanagement
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 3
www.ofm-groep.nl

4. Wat is een risico?
Risico:
“gevaar voor schade
of verlies”
van een gemiste kans
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 4
www.ofm-groep.nl

5. Risico elementen
Waarde
Gevolg
Kans Voorbeeld:
De kans dat mijn huis verwoest wordt
door brand als gevolg van
blikseminslag
Situatie
Maatregelingen
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 5
www.ofm-groep.nl

6. Wanneer een risicovolle situatie?
Het risico van direct of
indirect gevolg van een
inadequaat of falend:
• Proces
• Mensen
• Systemen
• Externe gebeurtenis
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 6
www.ofm-groep.nl

7. Risico’s treden op in vele
gedaanten
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 7
www.ofm-groep.nl

8. Veel voorkomende risico’s
Intern Extern
• Huren • Imagoschade
• Verkopen • Projectontwikkeling
• Onderhoud • Veranderende
• Financiering regelgeving
• Bedrijfslasten. • Veiligheid
• Personeel.
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 8
www.ofm-groep.nl

9. Risicomanagement
• Ander wijze van besluitvorming
• Als je uitgaat van gemiddelden is
een zebra grijs
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 9
www.ofm-groep.nl

10. Een paar vragen?
• In hoeverre is uw organisatie nu in staat haar
eigen risico profiel te managen?
• Hoe goed moet uw organisatie in staat zijn om
deze risico’s te kunnen managen?
• Wat moet de organisatie doen om dit stadium
te kunnen bereiken?
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 10
www.ofm-groep.nl

11. Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 11
www.ofm-groep.nl

12. Zou een helm helpen?
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 12
www.ofm-groep.nl

13. Risico’s veelal onvoldoende beheerst
Signalen:
• Prognoses worden steeds bijgesteld
• Borging van financiering gaat moeizaam
• Medewerkers klagen over werkdruk.
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 13
www.ofm-groep.nl

14. Betrouwbaarheid
informatievoorziening van belang
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 14
www.ofm-groep.nl

15. Een selectie van gepubliceerde
verliezen
Jaar Organisatie Sector Verlies Reden
2011 WSG Volkshuisvesting 63 miljoen Verspreiden van
incorrecte
informatie
2009 Servatius Volkshuisvesting 60 miljoen Verspreiden van
incorrecte
informatie
DSB Bank Financieel Failliet Verspreiden van
incorrecte
informatie
2008 Woonbron Volkshuisvesting 175 miljoen Verspreiden van
incorrecte
informatie
Delta Loyd Financieel 300 miljoen Verspreiden van
incorrecte
informatie
2011 HSL Openbaar vervoer Dagelijks Verspreiden van
€ 360.000 incorrecte
Interim management - financieel
informatie
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 15
www.ofm-groep.nl

16. Berichten uit het nieuws
"Woningcorporaties"
Projectontwikkeling is een kunst. Dat ervaren ettelijke woningcorporaties nu aan den lijve. Afwaarderingen en verliezen op projecten zijn schering
en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders pijnlijke maatregelen
moeten nemen.
"Corporaties diep in rood met avontuur in vastgoed"
Woningcorporaties hebben forse verliezen gemaakt met activiteiten in projectontwikkeling. Een groot deel van de dochterbedrijven voor
nieuwbouw en aankoop van gronden lijdt structureel verlies.
"Oud-directeur corporatie PWS betaalt de schade“
Rotterdam Voormalig directeur-bestuurder Henk Sligman van woningcorporatie PWS in Rotterdam moet ruim euro 5,4 mln terugbetalen aan zijn oud-
werkgever. Dat heeft de Hoge Raad onlangs beslist na een juridische procedure van bijna zes jaar. Bij verschillende gerechtelijke instanties is Sligman
al verweten dat hij geld ontving van derden bij transacties waarbij de woningcorporatie was betrokken. In 2005 werd Sligman ...
"Woningcorporaties maken opnieuw stevig verlies“
Woningcorporaties hebben weer veel verlies geleden. In totaal kwam de sector vorig jaar 480 mln euro in het rood.
"Woningcorporaties moeten inzicht geven in commerciële dochters“
Woningcorporaties worden momenteel gevraagd extra inzage te geven in de financiële risico's van hun honderden commerciële dochterondernemingen.
Op die risico's is te weinig zicht. Initiatiefnemer voor de controle is het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), dat borg staat voor euro 75 mrd
aan corporatieleningen. Martijn Rink, hoofd Kapitaalmarkt WSW, bevestigt het onderzoek.
"Corporatie De Key doet aangifte tegen ex-directeur“
Woningcorporatie De Key doet aangifte tegen oud-topman Jaap van Gelder en de oud-directeur van ontwikkeltak De Principaal wegens vermoedens van
fraude bij vastgoedtransacties. Dat bevestigt Frank de Grave, voorzitter van de raad van commissarissen.
"Opnieuw verlies voor grote corporaties“
Van de grote woningcorporaties in Nederland heeft 40% het afgelopen jaar afgesloten met rode cijfers. Dat blijkt uit onderzoek van deze krant onder de 50
grootste corporaties. Hun gezamenlijke resultaat was euro 92 mln negatief.
"Uitverkoop corporaties bepleit“
Als woningcorporaties overeind willen blijven, moeten zij de komende tien jaar tot 800.000 van hun 2,4 miljoen sociale huurwoningen verkopen aan hun
huurders. .
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 16
www.ofm-groep.nl

17. Gepubliceerde verliezen door
verspreiden van incorrecte informatie
miljarden euro’s
maatschappelijk kapitaal
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 17
www.ofm-groep.nl

18. Wat je niet ziet
Bestaat niet
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 18
www.ofm-groep.nl

19. Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 19
www.ofm-groep.nl

20. Bij veel organisaties ontbreekt een
integrale aanpak van risico
management.
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 20
www.ofm-groep.nl

21. Risicobeheersing- en controle
systemen
Instrumenteel is het bij de meeste
woningbouwcorporatie goed geregeld.
• Risicoanalyses
• Integriteitscode – op de website
• Kwaliteitszorg en zelfevaluatie
• Handleiding financiële verslaglegging
• Periodiek monitoring en rapportering
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 21
www.ofm-groep.nl

22. Wat gaat er nu verkeerd bij het
managen van risico’s?
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 22
www.ofm-groep.nl

23. Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 23
www.ofm-groep.nl

24. Stijging bedrijfskosten
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 24
www.ofm-groep.nl

25. Bedrijfswaarde daalt t.o.v. schuld
Bron: Trendnotitie WSW 2011
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 25
www.ofm-groep.nl

26. Een organisatie brede aanpak van
Risicomanagement
Integraal risicomanagement
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 26
www.ofm-groep.nl

27. Risicoaandachtsgebieden (IRM)
Strategische risico’s
•Markt risico - Onverwachte beweging in
de markt
Financiële risico’s
•Kredietrisico - Het risico dat een kredietnemer
niet aan zijn verplichtingen kan voldoen
Operationeel risico
Regelgeving en compliance
risico’s
Projectrisico’s
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 27
www.ofm-groep.nl

28. Waarom IRM?
• Inzichtelijk maken operationele risico’s
• Vanuit externe toezichthouders verplicht
gesteld
• Reduceren kosten a.g.v. operationele
incidenten.
• Handhaven van het imago van
betrouwbaarheid.
• Handhaven/verbeteren huidige classificatie
(CFV)
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 28
www.ofm-groep.nl

29. FOCUS
Interim management - financieel
management - turnaroundmanagement
07-09-2011 www.ofm-groep.nl 29

30. Meeste strategieën kunnen worden
ingedeeld in vier categorieën.
• Klant gaat voor de • Klant koopt een
laagste prijs afgestemde
oplossing voor haar
probleem
HOGE
LAAG VOLUME
VOLUMES =
Klant specifiek
Concurreren op
oplossingen
prijs
Operational excellence Klanten binding
Product
innovatie
Standaardisatie
Premium
kwaliteit.
• Klant wil standaard • Klant is bereid om
producten / meer te betalen
diensten met een voor extra services
paar extra’s
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 30
www.ofm-groep.nl

31. Vanuit strategie benoemen
KPI, KRI & KCI
• Kritische Prestatie
KPI Indicatoren
• Kritische Risico Indicatoren
• Kritische Control
Indicatoren
Organisatie
KRI KCI
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 31
www.ofm-groep.nl

32. Ontbreken van focus
KPI
KPI KPI
Effect:
Stijging bedrijfslasten
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 32
www.ofm-groep.nl

33. Risico cultuur en bewustzijn
Risico cultuur en bewustzijn wordt
bepaald door de top van de
organisatie
Essentiële elementen:
• Integriteit
– Kwaliteit van handelen van
afgesproken waarden, normen en
regels.
• Ethiek:
– Set van principes waarop geacteerd
wordt.
Waarden: principes of standaarden
van gedrag die een zeker gewicht
hebben in onze keuzes.
Normen: geven aan wat moreel
correct gedrag is in een bepaalde
situatie
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 33
www.ofm-groep.nl

34. Risico cultuur en bewustzijn
Bewustwording programma’s
Toon aan de top cruciaal
Weerstanden
• Themabijeenkomsten • Wat de boer niet kent..
• Spreektijd in MT’s • Bedreiging efficiency
• Intranet/nieuwsbrieven (bonus?)
• “Bij ondernemerschap
hoort risico nemen”
• Extra werk, weer langs
hetzelfde proces
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 34
www.ofm-groep.nl

35. Risico cultuur en bewustzijn
Integratie proces
Impact
Betrekken
medewerkers
Voorbeeld bij
gedrag ontwikkelen
leidinggevende en uitrol risico
•Zichtbaarheid bewust
Persoonlijk en tonen wordings
contact verantwoordelij programma’s
• Workshops, kheid voor ‘risk
Learning •Rol in
interactieve aware’ gedrag
focusgroepen,
• Risk sessies projectteam,
awerness evaluatie
kennistoets
Communi en via e-
catie learning en
/ of
• Nieuws,
klassikale
brief,
training
intranet,
posters
Informeren
Interim management - financieel Betrokkenheid
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 35
www.ofm-groep.nl

36. Risico cultuur en bewustzijn
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 36
www.ofm-groep.nl

37. De praktijk
• Inventarisaren + kwantificeren
risico’s
• Scenariotest – ALM
• Risicobeheersing zelfonderzoek
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 37
www.ofm-groep.nl

38. Risicobeheersing zelfonderzoek (CRSA)
• Uitgangspunt alle functie erbij betrekken:
– Verhuur, onderhoud, dagelijks onderhoud,
vastgoedontwikkeling, HRM, financiën &
administratie, strategie & beleid,…
• Samenstelling teams
– Manager, teamleider, medewerker
• Integrale aanpak
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 38
www.ofm-groep.nl

39. Risicobeheersing zelfonderzoek
(CRSA)
1. Inventarisatie risico’s
2. Waarderen van risico’s
3. Beheermaatregelingen en
verbetervoorstellen
Interim management - financieel
Interim management – Financieel management – Turnaround management
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 39
www.ofm-groep.nl
www.ofm-groep.nl

40. Risicomanagement
Verandertraject
Biedt kansen
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 40
www.ofm-groep.nl

41. Ik dank u voor uw aandacht
Interim management - financieel
07-09-2011 management - turnaroundmanagement 41
www.ofm-groep.nl

42. Vragen?
Wanneer u risicomanagement ziet als een kans
www.ofm-groep
078-6440040
info@ofm-groep.nl
Met een scherpe analyse leggen wij de hiaten bloot en tegelijkertijd kunnen wij
een bijdrage leveren aan een structurele oplossing.
http://financieel-management.blogspot.com pvanoers@ofm-groep.nl
http://nl.linkedin.com/in/petervanoers
+31654622220
.
http://twitter.com/petervoers
Interim management - financieel
management - turnaroundmanagement
www.ofm-groep.nl
07-09-2011 42