1. UNİTE : 1
EĞİTİM KAVRAMI
Eğitim;insanın kendi doğası içinde, kendi gelişiminin daha örgütsel ve düzenli olarak oluşumunu sağlayan
kavramın genel adıdır.Eğitim bir süreçtir.
Süreç: Beli bir hedefe ulaşmak için yapılan her türlü işlemdir.Bir olayın düzenli olarak ve birbirini izleyen
değişimlerle gelişmesi, bir başka olaya dönüşmesidir..Süreç kavramı , başlangıcı ve sonu olmayan bir
oluşumdur.Süreç kavramının en belirgin özelliği anlam kattığı kavrama hareketlilik getirmesidir.Ancak bu
hareketlilik döngüsel değil spiral bir hareketliliktir.
Değişim : Bir zaman dilimi içindeki değişikliklerin bütünü olarak
tanımlanan değişim kavramı. süreç kavramını pekiştiren ve yön veren bir anlam içerir.Değişimin oluştuğu nokta
eğitimin çalışma alanını oluşturur.Eğitim davranış değiştirme sürecidir.
Davranış : Davranış kavramı davranmak işi veya biçimi,tutum,muamele,hareket olarak
tanımlanmaktadır.Davranış biçimsel ve içerik açısından 3 grupta incelenir.
v Bilişsel davranışlar
v Devinişsel davranışlar
v Duyuşsal davranışlar
1 : Bilişsel davranışlar :Zihinsel yönü ağır basan öğrenilmiş davranışlardır.Bilişsel davranışlar aynı düzeyde
olmayabilir dolayısıyla bilişsel davranışların kendi içinde hiyerarşik sınıflanması söz konusudur.Bu sınıflamada en
yaygın kullanılan Bloom’un davranış taksonomisidir.Bu taksonominin en temel özelliği,öğrenmenin ilk basamağını
içeren basit ,somut ve öğrenilmesi kolay davranışlardan ,daha karmaşık soyut ve öğrenilmesi daha zor
davranışlara doğru gitmesidir.Bilişsel davranışlarının hiyerarşik yapısı 6 aşamalıdır..
a) Bilgi
b) Kavrama
c) Uygulama
d) Analiz
e) Sentez
f) Değerlendirme
a)Bilgi düzeyindeki bilişsel davranışlar arasında terimlerin bilgisi, olguların bilgisi ,alışaların bilgisi ,sınıflmaların ve
kategorilerin bilgisi, ölçütlerin bilgisi,yöntemlerin bilgisi, ilke ve genellemelerin bilgisi, kuram ve yapıların bilgisi
gibi özellikler yada davranış grupları yer alır.
Örnek // İngilizce etken bir tümcenin nasıl edilgen yapıya dönüştürülebileceğini bilmek.
b)Kavrama düzeyinde yer alan davranışlar olarak çevirebilme(içeriği değiştirmeden biçimi değiştirme)yorumlama,
öteleme(asıl içerikte verilen koşullara bağlı kalarak daha öteye gitmek yada bir yerde kesilen içeriğin devamını
tahmin etmek) davranışları yer alır.
Örnek //Paragrafları karmaşık şekilde dizilmiş bir metnin paragraflarını doğru bir şekilde
sıralayabilmek(öteleme)Okuduğu ingilizce bir metni, ingilizce olarak özetleyebilmek(yorumlama)okuduğu metinde
geçen yabancı sözcüklerin anlamını,bildiği sözcüklerle açıklayabilmek(çevirme)
c)Uygulama bilişsel davranışında ise ,eğitimi yapılacak konuyla ilgili soyutlamaların belli ve somut durumlarda
kullanılması özelliğini meydana getiren davranışlar yer alır.
Örnek//Edilgen çatıyı kullanarak bir gazete haberi üretebilmek
d)Analiz bilişsel davranışında bir içeriği parçalarına ayırıp bunlar arasındaki ilişkileri açık seçik hale getirme
özelliğini gösteren davranışlar yer alır.Bu özelliğin 3 çeşidi olabilir
*Öğelere dönük analiz
*Öğeler arası ilişkilere dönük analiz
*Örgütleme ilkelerine dönük analiz
Örnek//İngilizce bir tümceyi öğelerine ayırırak bu tümcenin öznesini, fiilini ,tümlecini ve zamanını açıklayabilmek.
e)Sentez düzeyindeki bilişsel davranışlar; parçaların bir bütün oluşturacak şekilde bir araya getirebilme özelliği
gösterirler.Bunlar;
*Özdeşsiz bir içerik üretebilme
*Bir plan yada işlemler takımı önerisi ortaya koyabilme
*Bir soyut ilişkiler takımı geliştirebilme gibi çeşitleri olabilir
Örnek//Verilen bir konuda özgün kompozisyon yazabilmek.
f)Değerlendirme davranışalrı ise, araç, gereç yöntem yada içeriğin belli bir amaca hizmet yada belli ölçütlere
uygunlukları yönünden incelenerek yargıya varılabilmesidir.İki çeşit değerlendirme davranışı olabilir
*İçeriğin iç tutarlılık yönünden değerlendirilmesi
*İçeriğin dış ölçütlere göre değerlendirilmesi
Örnek//Okunan herhangi bir ingilizce metindeki kültürel ögeleri saptayıp kendi kültürüyle karşılaştırarak ,benzerlik

2. ve farklılılar konusunda sonuca varabilmek.
2 . Devinişsel Davranışlar : Öğrenilmiş fiziki davranışlardır.Bu alandaki davranışların temelinde öğrenilmiş olma
koşulu vardır.Organlar aracılığıyla ve kaslarla yapılan hareketlere devimsel beceri denir.Bisiklete binme, top
oynama, şiir okuma, şarkı söyleme ,tamir etme vb.Devinsel davranışlar 7 basamaktan oluşur bunlar;
a) Algılama
b) Kurulma
c) Klavuzla yapma(Rehberle yapmak)
d) Mekanizma
e) Karmaşık etkinlik
f) Duruma uyma
g) Keşfetme
a)Algılama davranışı bir devinimsel becerinin duyu organları yoluyla öğrenilmesidir.
Örnek//Dinlenilen bir ingilizce tümcenin entenasyonunu(melodisini) yada tümce içerisinde vurgyu yapılan yerlerive
ögeleri algılayabilmek.
b)Kurulma davranışı ise ,belli türde bir haraket için hazır oluşluktur..3 şekilde olur.*Bedensel*Zihinsel *Duygusal
Örnek//Derste ingilizce konuşmak için istekli olmak ve söz almak için sürekli parmak kaldırmak.
c)Rehberle yapmak bir öğretmenin rehberliğinde yada modele bakarak yada belli ölçütleri gözönünde
bulundurarak yapmaya çalışmaktır.
Örnek//Öğretmenin telaffuzuna dikkat ederek,sözcükleri aynı şekıilde telaffuz etmek ;öğretmenin ingilizce
konuşurken yaptığı jest ve mimiklere dikkat ederek bunları kendi konuşması esnasında taklit etmek.
d)Mekanizma davranışı ise , bir devimsel beceriyi belirli bir yeterlilik derecesinde ve güven geliştirerek yapmaktır.
Örnek//Telaffuzunu daha önceden öğrendiği sözcüğü ,karşılaştığı her yerde doğru olarak telaffuz etmektir.
e)Karmaşık etkinlik ise ,bir devimsel hareketi beceri durumuna getirmektirBu aşamada kişi hareketi otomatik
olarak yapar.
Örnek//Basit yapıdaki yada kalıplaşmış ingilizce tümceleri çok kısa zamanda ve hatasız olarak (otomatik)
söylemektir
f)Duruma uyma öğrenilen beceriyi yeni durumlara yeni gereklere uydurmaktır.
Örnek//Kuracağı ingilizce tümcelerde vurguyu doğru yerde ve doğru sözcük üzerinde yapmak ;tümcelerin
entenasyonunu doğru biçimde oluşturmaktır.
g)Keşfetme davranışı ise yeniden ortaya koymadır.Benzersiz bir davranış görüntüsü oluşturmaktır.Benzeri
olmayanı yapmaktır.
Örnek//Bir atletin yeni bir atlayışı bulması.
3 : Duyuşsal Davranışlar : Kişinin yaşam boyu geçirdiği yaşantılarının ürünü olan ,doğrudan gözlenemeyen
,kazanılması ve ölçülmesi zor olan davranışlardır.İnsan hakkına saygılı olabilme,hayvan sevgisi,yardımsever
olabilme,hoşgörülü olabilme güçlüklerden yılmama uyuşsal alan davranışlarından bağzılarıdır.Duyuşsal
davranışların alt basamakları 5 tanedir.Bunlar ;
a) Alma
b) Karşılıkta bulunma
c) Değer verme
d) Bütünleştirme
e) Niteleme
a)Alma davranışı bir olayın,bir uyarıcının farkına varılmasıdır.
Örnek//İngilizce bir metni dinlerken,metin içerisnde geçen yabancı sözcüklerin telaffuzlarına dikkat etmektir.
b)Karşılıkta bulunma davranışı ise ilgili olay ve uyarıcıyla,uğraşma ve ilgilenmedir.
Örnek//Okunan ingilizce metinle ilgili soru sormaya ve sorulan sorulara cevap vermeye çalışmak yada bu konuda
istekli olmak.
c)Değer verme davranışı uyarıcıyla ılgılı belli bir değerleri benimseme ve duruma uygun tutarlılık göstermektir.
Örnek//Boş zamanlarını ingilizce roman okuyarak,tv de ingilizce programları izleyerek ,ingilizceyle ilgili testler
çözerek yada internette ingilizce konuşan kişilerle sohbet ederek geçirmek
d)Bütünleştirme düzeyi davranışı kazanılmış olan duyuşsal özelliği bir değer sistemine dönüştürmedir.
Örnek//ingilizceye ilgi göstermesi ve değer vermesi nedeniyle lisede yabancı dil alanını seçmek.
e)Niteleme davranışı ise,oluşturulan değer sisteminin kişinin belirleyici bir özelliği olma düzeyidir.O duyuşsal
özelliğin kişinin yaşam anlayışına dünya görüşüne dönüşmesidir.
Örnek//Üniversite sınavında ingilizce öğretmenliği programını tercih ederek ,ingilizce öğretmenliğini kendisine
meslek olarak seçmek.
Bu kavram eğitimin sınırlarını belirgınleştiren ve yönünü gösteren bir kavram olarak düşünüldüğünde
eğitim;istenilen yönde davranış değiştirme sürecidir.Eğitimde istenilen yönü tanımlamada hedef(amaç)kavramı

3. kullanılmaktadır.
Hedef(Amaç)
Hedef ulaşılmak istenen noktadır.Eğitim rotasını,oluşturacağı değişimin noktasını,değişim alanını öngörmede
kullanılan kavram,hedef kavramdır.Hedefin istenilen yöndeki davranışlara yönelik olması yeterli
değildir.Ayrıca,eğitimle de kazandırılabilir olmalıdır.
HEDEFLER
Evrensel Hedefler Ulusal Hedefler
*Uzak hedef
*Genel hedef
*Özel hedef
*Davranışsal hedef
Eğitimin yönünü ve bulunması gereken yeri belirlemede kullanılan hedef kavramının iki boyutu vardır.Bunlar
evrensel ve ulusal boyuttur.
Evrensel boyut;tüm insanlık adına gerekli ve ancak eğitimle kazandırılabilecek hedeflerdir.
Örnek//Evrensel insan hakları beyannamesi.
Hedefler bir toplumun politik felsefesini ,anayasal doğrultusunu varmak istediği konumu gösterır nıtelıkte olduğu
zaman,uzak hedefler olarak adlandırılabilir.Uzak hedefler yol gösterici niteliktedir.
***Milli eğitimin yada okulun varmak istediği konumu belirleyen hedefler Genel hedeflerdir…
***Her bir ders yada konu alanında bireye kazandırılacak davranış örüntülerini gösteren hedefler ise bu ders yada
konu alanının Özel hedefleri olarak adlandırırlır.
Öğrenme : Bireyin çevresiyle etkileşimi sonucu oluşan ,istenilen yönde davranış değiştirme sürecidir.
Öğretme : Öğretme ve öğrenmenin klavuzlanması,sağlanması işidir.
Eğitim : Bireyin kendi yaşantısı yoluyla istenilen yönde davranış değiştirme sürecidir.
Yaşantı : Bireyin çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktığı iz yada içeriktir.Yaşanılmış yaşantı ,belirli bir etkileşim
durumunda yar alan etkinliklerin tümünü içermektedir.Kazanılmış yaşantı ise ,söz konusu etkileşim durumunda
yer alan etkinliklerden sadece bireyde kalıcı iz bırakan ve bireyin davranışında değişim oluşturan etkinliklerdir.
Ortam : Ortam kavramı içinde bazı objelerin bulunduğu veya bir gücün iletildiği alanı kanalı ve araçları ifade eder.
Eğitim ortamlarının düzenlenmesinde birçok yerleşim biçimi vardır.Bunlar ;
1)U Şeklinde Yerleşim ( sayfa 11 şekil 1.4)Bu düzen özellikle konuşma ve dinleyerek yazma etkinliklerinde tercih
edilmelidir.
2)Ekip Çalışması Yerleşim Şekli : (sayfa 11 şekil 1.5)Karşılıklı role-play etkinliklerinde kullanılabilir.
3)Konferans Masası Yerleşim Şekli ( sayfa12 şekil 1.6) Bu yerleşim şeklinde öğretmenin önemi minimuma inerken
sınıfın önemi ön plana çıkar.Yeni bir konu anlatılduığında kullanılabilir.
4)Daire Şeklinde Yerleşim Şekli : ( sayfa12 şekil 1.7)
5)Grupların Gruplanması Yerleşim Şekli : (sayfa 12 şekil1.8)Bu yerleşim şekli rol yapma,münazara ve grup
çalışmalarını gözlemleme gibi etkinliklerde kullanılabilir.
6)Çalışma İstasyonu Yerleşim Şekli : (sayfa 13 şekil1.9) Aktif laboratuvar çalışmaları için uygun bir yerleşimdir.
7)Proje veya Özel Çalışma Grupları Yerleşim Şekli : (sayfa 13 şekil 1.10)Grup projelerinin hazırlanarak
tartışamaya açılacağı çalışmalar için idealdir ders dışı etkinlikler içinde kullanılır.
8)Klasik Sınıf yerşelim Şekli : (sayfa13 şekil 1.11)
Eğitim ortamları, araç ve etkinlikler boyutuyla bakıldığında 4 temel sınıflamada ele alınabilir.
EĞİTİM ORTAMLARI
Basılı Araç Gereçler Görsel İşitsel araçlar Uygulamalı Etkinlikler Bireyler Arası Etkinlikler
Ders ve okuma kitapları Bilgisayar Sınıf içi Çalışmalar Yüzyüze Yapılan çalışmalar
Araştırma ve soru kitapları Data Show Fen Takımlarının kullanılması Öğrencilerin kendi kendisine yardımı
Resimler ve fotoğraflar Modem Laboratuvar çalışması Tartışma kümelri halinde çalışmaları
Haritalar ve Levhalar Televizyon ÇevreAraştırmaları Öğrencilerin birbirleriyle etkileşme yoluyla öğretim
Dergiler ve Gazeteler Video Spor ve çok amaçlı salon
Sürekli yayınlar Tepegöz Kütüphane
Okuma klavuzları Slayt Makinası Resim Odası
Radyo-Kasetçalar Müzik Odası
Kamera
Ses Bantları
Teknoloji : Endüstrinin çeşitli alanlarında kullanılan her türlü araç, gereç,yöntem,teknik ve uygulamaların
bütününe teknoloji adı verilir.
Aklan ve arkadaşlarına göre bilim,bilme,betimleme;teknoloji ise yapma ve geliştirme uğraşıdır.Eş
değişle,teknoloji,bilimin somutlaşmış halidir.Teknoloji uygulama bilimidir.19.yüzyıldan başlayarak da teknolojik
uygulamalar tümüyle bilimsel ilkeler temeline oturmuştur.Eğitimde teknoloji kavramı ; kullanılan araç,gereç ve
öğretim materyallerini ifade eder.
Araç : Eğitimde araç,öğrencinin öğrenmesi,öğretmenin etkin bir öğretme sağlayabilmesi için özel olarak
hazırlanmış öğretme-öğrenme yardımcılarıdır.Eğitimde araçlar;
*Eğitim yaşantılarını zenginleştirmek
*Öğrenilecek konunun anlaşılmasını kolaylaştırmak

4. *Öğretmenin etkenliğini arttırmak amacıyla geliştirilmiş öğretme-öğrenme yardımcılarıdır.
Gereç : eğitimde gereç kavramı daha çok basılı ve yazılı öğretme-öğrenme ortamı anlamındadır.Eğitim
etkinliklerinin program yönünü kapsamaktadır.
Öğretme-öğrenme gereçleri:eğitim etkinliklerinin planlı,programlı ve düzenli biçimde yürütülmesini sağlayan,daha
çok basılı ve yazılı öğretme-öğrenme ortamlarıdır.
Öğretim materyali kavramı ise öğrenme-öğretme etkinlikleri sırasında her türlü öğrenme-öğretme yardımcılarıdır.
İletişim : Duygu ,düşünce ve becerilerin üretilme,aktarılma ve anlamlandırılma sürecidir
Öğrenme-öğretme süreci açısından iletişim,davranış değişikliği meydana getirmek üzere fikir,bilgi,haber
tutum,duygu ve becerilerin paylaşılma sürecidir.
Etkileşim: Birbirini karşılıklı olarak etkileme eylemidir. İletişim bir etkileşimdir.
Paylaşım : Bir eylem yada etkinliğe ortak katılım etkinliğidir.İletişim bir paylaşımdır.
İletişim bir süreçtir.
İletişim sürecinin temel öğeleri:*Kaynak *Mesaj *Kanal *Alıcı *Geribildirim
İletişimin gerçekleşmesi için en az iki sistem gereklidir
Kaynak : Sahip olduğu duygu düşünce ve becerileri belirli bir amaçla başkalarıyla paylaşmak üzere iletişim
sürecini başlatan kişidir.
Alıcı : Kendisine iletilen bilgileri algılayan ,yorumlayan ve anlamlandıran kişidir.
Mesaj : İletilmek istenen bilgi duygu ve düşüncelerin sembollerle kodlanmış biçimidir
Kanal: Mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan araç, gereç ve yöntemlerdir
Yaşantı: Algılanan mesajın beyin hücrelerinde bıraktığı iz olarak tanımlanabilir.
Alıcının kaynak tarafından kendisine anlatmak istediği şeyi doğru olarak anlayabilmesi ;kaynağın mesajını
oluştururken seçmiş olduğu sembollerin bu mesajı en iyi anlatabilecek semboller olmasına ve mesajı iletmek üzere
seçmiş olduğu kanalın niteliğine bağlıdır.
Örnek//Farklı dilleri konuşan iki kişinin iletişime geçmesi ve birbirlerini anlaması olanaksızdır.Birinin kullandığı
semboller yani sözcükler , diğerinin zihninde hiçbir şey ifade etmeyecektir.
Soru ?? Kaynağın iletmek istediği anlamları alıcıyla başarılı bir şekilde paylaşılabilmesi nelere bağlıdır.
Soru ?? Alıcının kaynağa gönderdiği mesajın ne olduğunu anlayabilmedeki başarısı nelere bağlıdır
Geçmiş yaşantıları yoluyla edinmiş olduğu*bilgi ve becerilerine*tutumuna *Sosyal ve kültürel etkilerine *İletişim
yeteneğine bağlıdır.
Kaynak ve alıcı arasındaki iletişimin etkin olması her ikisinin de geçmişteki ortak yaşantılarının fazla olmasına
bağlıdır.Ortak yaşantı ne kadar büyükse birbirlerini anlamaları o kadar kolay olur.(sayfa19 şekil 1.14 )
Örnek//İngilizce’yi ikinci dil olarak öğrenen bir kişi anadili İngilizce olan birinin jest ve mimiklerini,ingilizce’yi
yabancı dil olarak öğrenen kişiden çok daha iyi anlayabilecektir.
Alıcının mesajı aldıktan,algıladıktan ,yorumladıktan ,anlamlandırdıktan sonra göstereceği tepki,bunun ne ölçüde
başarılı olup olmadığını gösterir.Mesajın anlaşılıp anlaşılmadığını gösteren bu tepkiye
‘’Geribesleme’’(feedback,dönüt,aydınlatıcı yankı) adı verilir.
Örnek// Öğrencinin öğretmeni veya arkadaşlarıyla konuşmalarını iletişim sayabileceğimiz gibi,otomobil kullanırken
frene basarak arkamızdan gelene durmasını ikaz etmemizde iletişim olarak kabul edilir.
***İletişimde bilgi akışının iki yönü olması gerekir.Tek yönlü bilgi akımına iletim,iki yönlü bilgi akımına ise iletişim
adı verilir
Örnek//Bir evin penceresinden kiralık daire ilanının okuyup geçen bir kişi için bu uyarı sadece ileti olarak
kalırken ,ev sahibiyle yüz yüze yada telefonla görüşerek kiralık ev hakkında bilgi edinmek iletişim olarak kabul
edilir.
Kaynak(öğretmen):Bir iletişim sürecinde kaynak hedeflediği kişi yada grupta davranış değişikliği oluşturmak üzere
iletişim sürecini başlatan kişidir.
Öğretmenin Öğrencisi ve ileteceği konu hakkındaki bilgi ve becerileri ,iletişimin başarısını etkileyen faktörlerden
biridir.Öğretmenin yetişmiş olduğu ve içinde bulunduğu toplumsal ve kültürel ortamda iletişimi etkileyen diğer
önemli bir faktördür.Öğretmen ve öğrenci arasındaki ortak yaşantı ne kadar büyükse iletişimleri de o derece
başarılı olur.Sınıf içinde öğretmenin kendisini güvenilir bulmasından çok ,öğrencinin öğretmeni güvenilir bulması
önemlidir.Kaynağın inanılırlığı iletişime girdiği konuda tarafsız olmasına ,kendi çıkarı için tartışıyor görüntüsü
sergilememesine bağlıdır.
Mesaj(İçerik) Mesaj,alıcının bilişse duyuşsal yada psikomotor davranışlarında değişiklik yapmak amacıyla kaynak
tarafından düzenlenen sözlü yada sözsüz işaretler örüntüsüdür.Bir başka değişle mesaj kaynağın alıcısıyla
paylaşmak istediği düşünce, duygu ve davranışları temsil eden işaretler yada sembollerdir.

5. Kanal(materyal) : Kanal mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan ortam(materyal,araç-gereç)yöntem ve tekniklerdir.
Yöntem , öğrencinin istendik davranışları geliştirebilmeleri için seçilen işlemler bütününü;ortam ise öğretmen ile
öğrenci arasında akan bilginin tarayıcısıdır.(sayfa 22 şekil 1.15 te mesaj ortam ve yöntem arasındaki ilişki
gösterilmektedir)Mesaj alıcının ne kadar çok duyu organına hitap ederse o derecede başarılı olur.
Alıcı: Alıcı ,kaynağın çeşitli kanallarla yolladığı mesajın ulaştığı kişidir.
Geribildirim(dönüt) Geribildirim iletişim sürecinin son aşamasıdır.Alıcının mesaja reaksiyonu olarak
açıklanabilir.Kaynaktan gelen mesaja alıcının gösterdiği tepkinin tekrar kaynağa ulaşması sürecidir.
Örnek//Sınıfta öğrencisine bir soru sorarken kaynak görevinde bulunan öğretmen ,öğrenci yanıtını iletirken alıcı
durumuna geçecek ,bu durumda öğrenci kaynak rolünü üstlenecektir.
İletişimde çift yönlü bir mesaj alışverişi söz konusudur.Radyo ve televizyon tek yönlü bir iletim; sohbet tartışma
mülakat ise çift yönlü bir iletişimdir.
Mesajın doğru olarak alınmasını ve anlaşılmasını etkileyen ,iletişimin gerçekleşmesine engel olan faktörler söz
konusudur bu faktörlere gürültü adı verilir.
Örnek//Öğretmenin çok kısık sesle konuşması .öğrencinin öğretmeni dinlemiyor olması,öğrencinin öğretmenine
karşı olumsuz tutumu yada sınıf dışındaki trafiğin sınıf içindeki öğrencilerin öğrenmelerini engellemesi
,öğrencilerinin bazılarının görme bozuklukları,öğretmenin el yazısının okunaksız olması vb etmenler iletişimi
etkileyen gürültüye örnektir.
ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ
Öğretim teknolojisi 1970’li yılların sonuna dek ,teknolojik araçların öğretim ortamında kullanılması olarak
görülmüştür.19750 lerden 1970 lerin sonlarına gelinceye dek ,alanla ilgilenenler öğretim teknolojisinin tanımını
öğrenme öğretme süreçlerinde kullanılan araç, gereç ve materyalle sınırlı olarak görmüşlerdir.Bu dönemde
öğretim teknolojileri için iki farklı tanım kullanılmıştır.Birincisi öğretim teknolojilerinin televizyon teyp bilgisayar
kitap gibi donanımlarının ve iletişim araçlarının uygulanışı olarak gösterildiği tanım ;ikincisi ise daha kapsamlı
olarak davranış bilimlerindeki araştırma buluşlarının öğretmen problemlerine uygulanması süreci olarak
gösterildiği tanımdır.
1970lerin sonuna gelindiğinde ise öğretim teknolojisinin ,teknolojik araçların öğretim ortamında kullanılması işlevi
kadar basit olmayacağı ,öğretimi etkin kılmak için sarf edilen her türlü çaba olabileceği görüşü önem
kazanmıştır.Günümüzdeki öğretim teknolojileri kavramında ise teknolojik araçların öğretim ortamında
kullanılmasını kapsamakla birlikte;öğrenen üzerinde özellikle öğrenme sonucu yeterlikler ve davranışlar üzerine
odaklanarak ,insanların nasıl öğrendikleri konusundaki bilimsel bilgileri öğretme ve öğrenme süreçlerine
uygulamaya çalışan bir disiplin olarak görülmektedir.
Öğretim teknolojisi,insan ve maddi kaynakları birlikte kullanarak öğretme-öğrenme süreci bütününün belirli özel
hedefler açısından sistematik olarak tasarlanması,uygulanması ve değerlendirilmesidir.
Öğretim teknolojisi : Özel amaçların gerçekleştirilmesinde etkili öğrenme sağlamak için insangücü ve insangücü
dışı kaynaklar kullanılarak öğrenme-öğretme süreçlerinin sistematik bir yaklaşımla tasarlanması ,uygulanması ve
değerlendirilmesidir.Fen eğitimi teknolojisi,Dil öğretimi teknolojisi ,Biyoloji öğretimi teknolojisi kavramlarını da
buna örnek verebiliriz.
Eğitim teknolojisi : Öğrenmeyle ilgili sorunların analizi ve çözümünde insangücünü,yöntemleri teknikleri,araç-
gereçleri ve organizasyonu işe koşarak uygun tasarımlar geliştiren,uygulayan değerlendiren ve yöneten karışık bir
süreçtir.
Kısacası Eğitim teknolojisi terimi öğrenme-öğretme süreciyle ilgili özgün bir disiplini vurgularken öğretim
teknolojisi terimi bir konunun öğretimiyle ilgili öğrenmenin kılavuzlanması etkinliğini ifade etmektedir
Özetle öğretim teknolojisi,öğrenme sürecini geliştirmek için kullanılan her türlü yöntemi,tekniği ve çabayı ifade
etmektedir.Böyle bir yapıda şu dört özellik oldukça önemlidir;
a)Öğrencinin ulaşması hedeflenen amaçların tanımlanması
b)Öğrenilecek konunun öğretim ilkelerine göre analiz edilip öğrenilmeye uygun şekilde yapılandırılması.
c)Konunun aktarılabilmesi için uygun materyalin seçilip kullanılması
d)Dersin ve derste kullanılan araçların etkinliğini ve öğrencilerin başarı durumlarını değerlendirebilmek için uygun
değerlendirme yöntemlerinin kullanılması.
*****ÖZET
**Eğitim kavramının içinde;
o süreç
o değişim
o davranış
o hedef
o öğrenme-öğretme
o ortam
o yaşantı kavramları vardır.
**İletişim sürecinin temel yapısı içerisinde ;
o kaynak
o mesaj
o kanal

6. o alıcı
o geribildirim unsurları yer alır
Teknoloji ise,insan gereksinimleriyle başlayan bir tasarlama ,yapma ve uygulama sürecidir.
UNİTE : 2 Öğrenmeyi ,bireyin çevresiyle olan etkileşimi sonucu edindiği yaşantıların bir sonucu olarak
davranışlarında oluşan kalıcı değişmeler olarak tanımlayabiliriz.
Öğrenme Kuramları; *Davranışçı Kuram * Bilişsel Kuram * Yapıcı Kuram
a)Davranışçı Kuram : Davranışçı yaklaşım öğrenmeyi yeni davranışın kazanılması olarak değerlendirmiştir.Bu
kurama göre çevre iyi düzenlendiyse ve öğretici kaynağın kendisi iyi ise öğrenme kendiliğinden
gerçekleşecektir.Çünkü öğrenen zaten her şeyi öğrenmeye hazırdır.Davranışçı yaklaşım öğrenmenin koşullanma
yoluyla gerçekleştiğini savunmuş ; koşullanmayı klasik ve edimsel olmak üzere iki biçimde ele almıştır.Özellikle
skinner edimsel koşullanma kuramından yararlanarak geliştirdiği programlı öğretim ve öğretme makineleriyle
alanda önemli bir yere sahiptir ve baş teknolog olarak adlandırılır.
Öğrenme süreci üzerinde en uzun süre etkili olan yaklaşım davranışçılık olmuştur.Davranışcılığın,öğrenme
sürecine önemli etkileri arasında şunları sıralanabilir ;
Davranışsal Amaçlar:Öğretim,gözlenebilir ve ölçülebilir öğretim çıktıları doğrultusunda tasarlanır.
Tam Öğrenme : Öğretime başlamadan önce öğrenciler değerlendirilir.
Pekiştirme :Beklenen davranışın ortaya çıkması için öğrenciye çeşitli uyaranlar verilir.
Programlı Öğretim : Öğretilecek içerik basitten karmaşığa doğru,ardışık ve küçük kümeler halinde düzenlenir.
Öğretme Makineleri :Programlı öğretim gereçlerini sunan özel araçlardır.
Ölçüte Dayalı Değerlendirme : Öğrenciler birbirleriyle karşılaştırılmadan önceden belirlenen ölçütlere ulaşıp
ulaşmadıklarına göre değerlendirilir.
Öğretim Tasarımı :Öğretim etkinlikleri ve gereçleri öğrenme öğretme ilkelerinden yararlanılarak sistematik olarak
düzenlenir.
Bireyselleştirilmiş Öğretim : Öğrenme öğretme süreci,öğrencilerin bireysel özelliklerini göz önüne alarak
tasarımlanır.
Bilgisayar Destekli Öğretim: Öğrencinin önceden hazırlanmış bilgisayar programıyla etkileşime girmesi sonucunda
öğrenmenin gerçekleşmesi sağlanır.
b)Bilişsel Kuram : Bilişsel yaklaşım gerçek dünyanın yalnızca bir biçimde algılanabileceğini ve tüm insanların bu
biçimi kavramak için uğraş vermeleri gerektiğini ileri sürmektedir.Bilişsel yaklaşım bilginin kazanılmasında ve
kullanımında zihinde oluşan içsel süreçlerin etkileri ve bu süreçlerin anlamlar yaratmada nasıl yardımcı oldukları
üzerine yoğunlaşır.Bilişsel yaklaşımın ortaya koyduğu en önemli uygulama bilgi işleme modelidir.Bu model insan
zihninin çalışmasını bilgisayarın çalışma ilkeleriyle açıklamaya çalışan bir modeldir.
Kod açma yeni bilginin zihinde var olanlarla ilişkilendirilerek anlamlı hale getirilmesi ve daha sonra kullanılmak için
depolanmasıdır.
***Sunulacak yeni bilginin öğrencinin sahip olduğu bilgilerle ilişkilendirilmesi;ön düzenleyicilerin
kullanılması;öğrencilerin öğrenme biçimlerinin dikkate alınması,öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecine etken
katılması gibi ilkeler bilişselciliğin izleridir.
Belirlediği ilkelerle bilişselcilik alandaki birçok uygulamanın gelişmesini ve yeni uygulamaların ortaya çıkmasını
sağlamıştır.Bu uygulamalardan bazıları şöyle özetlenebilir;
Öğrenme stratejileri :Öğrencilerin bilgiyi algılama, kod açma ,depolama ve geri çağırma işlemlerini kolaylaştırmak
için türettikleri yöntemlerdir.Bazen bilişsel stratejiler olarak da adlandırılan öğrenme stratejileri yineleme
,açımlama düzenleme,iç denetim ve güdüleme olarak sıralanabilir.
Öğrenme biçimi: Öğrencinin genel ve alışık olduğu biçimde sorun çözmesi,düşünmesi,algılaması ve
hatırlamasıdır.Öğrenme biçimlerine ilişkin çeşitli sınıflamalar vardır ancak bunlar arasında öğrencileri alan bağımlı
ve alan bağımsız olarak iki grupta ele alan sınıflama en yaygın biçimde kabul görmüştür.
Alan bağımlı öğrenciler ,karşılaştıkları olguyu bir bütün olarak algılarken ,Alan bağımsız öğrenciler bütünden çok
ayrıntılar üzerinde yoğunlaşmaktadır.Smith ve Ragan öğrenme biçimlerinin öğretim tasarımcılarına önemli
katkıları olduğunu belirtmişlerdir.
Ön düzenleyiciler : Yeni bilgiyi var olanlarla ilişkilendirmek ve yeni bilginin anahatlarını tanıtmak için öğrenme-
öğretme sürecinin başında sunulan genel uyarıcılardır.Ön düzenleyiciler D.Ausebel tarafından geliştirilen bir
kavramdır.Son yıllarda çeşitli grafiklerden canlandırmalardan da ön düzenleyici olarak yararlanılmaktadır.
Öğretim olaylar : Gagnenin öğretimin içsel öğrenme işlemlerinin desteklenmesi amacıyla tasarımlanmış bir dizi
dışsal olayı içerdiğini ileri sürdüğü öğretim modelidir.Öğretim olaylarının öğretici yada tasarımcı tarafından
dikkatlice düzenlenmesi gerektiğini savunmuştur.Öğretim olayları şunlardır ;
o Dikkat çekme
o Önceki öğrenilenlerin hatırlatılması
o Amaçların öğrenciye bildirilmesi
o Yeni bilginin sunumu
o Yönlendirmenin sağlanması
o Öğrencinin etkinliğe katılması,performansın ortaya çıkarılması
o Performansın iyileştirilmesi için geribildirimde bulunulması
o Performansın değerlendirilmesi
o Kalıcılığı ve bilginin benzer durumlarda kullanılmasını güçlendirme.

7. c)Yapıcı Kuram: Yapıcı kuram öğrenmeyi bireylerin gerçek dünya sorunlarını çözmek için çalışırken kendi bilgilerini
etken olarak yapılandırmaları ve dış dünyadaki olgulara, kavramlara ,işlemlere ilişkin bireysel anlamlar
oluşturmaları biçiminde ifade etmektedir.
Yapıcılığın öğrenmeye ilişkin ortaya koyduğu ilkeleri şöyle sıralayabiliriz ;
o Bilgi deneyim sonucunda yapılandırılır öğrenme öğrencinin kendi içsel bilgi simgesini oluşturduğu yapıcı bir
süreçtir
o Diğerleriyle aynı şekilde paylaşılabilen bir gerçek yoktur ve öğrenme dünyanın bireysel yorumlanmasıdır.
o Öğrenme anlamın deneyimlerle geliştirildiği etkin bir süreçtir
o Öğrenme farklı görüşlerin işbirliği ve bireysel yorumlarla oluşur
o Öğrenme gerçekçi ortamlarda ortaya çıkmalıdır.
o Test etme ayrı bir etkinlik değil öğrenmenin bir parçası olmalıdır
*Yapıcı yaklaşım öğrenmeyi öğrencinin dış dünyadaki bilgiyi alıp zihnine aktarması olarak değil ,dış dünyayla
etkileşimine ve geçmiş deneyimlerine dayanarak kendi bireysel anlamlarını yorumlarını oluşturması biçiminde
açıklamıştır.
*Yapıcı yaklaşım ,dış dünyanın varlığını kabul etmiş ,ancak olgulara ,kavramlara işlemlere ilişkin birden fazla
anlamın ,görüş açısının (gerçeğin)olabileceğini ileri sürmüştür.
Yapıcı kuram birçok kavramın ,ilkenin ve kuramın öğrenme süreçlerine girmesini sağlamıştır.Bunlardan bazıları
şunlardır ;
o Durumlu öğrenme(situated learning)
o Bilişsel çıraklık(cognitive apprenticeship)kavramı ve modeli
o Bilişsel esneklik(cognitive flexibility)
o Bilişsel araçlar(cognitive tools)
Bir yabancı dil dersinde yaptığımız plan ve etkinliklerin çoğu öğrenme kuramlarının hayata geçirilmesidir.
ÖĞRETİM VE TEKNOLOJİ KAVRAMLARI
Öğrenme;bireyin merkezde yer aldığı kendisinin yapılandırdığı bir süreçtir.Öğretim ise öğrenenden çok onun
dışındaki düzenlemeleri ,etkinlikleri ifade eder.Öğretim bireylerin önceden belirlenen belirli öğrenme amaçlarını
gerçekleştirebilmeleri için gerekli olan bilgi ve becerilerin aktarılması sürecidir.
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ
Eğitim teknologları, hem teknoloji hem de öğrenme kuramları konusunda yeterli uzmanlardır.Başka bir değişle
belirli amaçlar doğrultusunda uygun teknolojileri işe koşarak öğretim gereksinimlerini çözümleyebilen öğretimi
tasarımlayıp geliştiren,uygulayan ve değerlendiren uzmanlardır.
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİNİN GEREKLİLİĞİ
Öğretim teknolojileri işe koşulacağı zaman öğrenci şu sorulara yanıt arıyor olmalıdır ;Kazandırılmaya çalışılan
bilgi,beceri yada tutum ,hangi teknoloji ve etkinliklerle daha etkili,kalıcı öğrenebilir??
Öğretim sürecinde işe koşulabilecek belli başlı öğretim teknolojileri şöyle sıralanabilir;
o Gerçek nesneler(modeller,canlı varlıklar ve cansız nesneler)
o Basılı materyaller(kitap,dergi,gazete,broşür,afiş)
o Gösterim araçları(yazı tahtası,bülten panosu,çevirmeli yaprak)
o Yansıtma sistemleri(tepegöz,slayt makinesi,episkop,elektronik sunum,power point)
o İşitsel ortamlar(ses kasedi ,radyo)
o Hareketli görüntüler(televizyon,video kaset,film makinesi)
o Bilgisayara yönelik teknolojiler(bilgisayar ve öğretim yazılımları etkileşimli video,kompakt disk,video
projektör,sayısal video)
o Sanal dünyalar(sanal gerçeklik)
o Telekonferans sistemleri(video konferans,speakerphone,audio-graphic system)
o Bilgisayar ağları(internet,İntranet)
Herhangi bir içeriğin öğretilmesi sürecinde öğrenenlere belirli davranışlar kazandırılmaya çalışılırken,aynı zamanda
öğretimin alt ve bir o kadar önemli olan bir dizi diğer amaçlarını da gerçekleştirme çabaları
bulunmaktadır.Bunların bazıları şöyle sıralanabilir ;
o Öğrenenlerin dikkatini çekme
o Öğrenmeye ve içeriğe ilgi duymalarını sağlama
o Öğrenenlerin rahat edecekleri ve katılım sağlayacakları bir hava oluşturma
o İçeriğin anlaşılırlığını arttırma
o Sunulan içerikte bulunan yeni kavram yada yaklaşımların kabul görmesini destekleme
o Öğrenenlerin uygulama yapabilecekleri etkileşimli durumlar ve etkinlikler sağlayabilme
*Uzmanlar; öğrenenlerin uygulama etkinliklerine katılmalarına olanak tanıyan ve kavramları,olguları,süreçleri
olabildiğince somut kılabilen öğrenme yaşantılarının,öğrenenlerin edilgen durumda olduğu ve sürece katılmadığı
soyut öğrenme yaşantılarından daha etkili ve kalıcı olduğunu söylemektedir..
*Teknolojinin işe koşulduğu öğrenme etkinlikleri,zengin öğrenme yaşantıları sunar ve kalıcı öğrenmeyi destekler.
Öğretim teknolojileri ,Gagne nin aşağıda sıralanan öğretim olaylarından birini veya birden çoğunu sağlamak üzere
öğrenme-öğretme etkinliklerinde işe koşulur.Gagne nin öğretim olayları yaklaşımını daha önce davranışçı kuramı

8. anlatırken açıklamıştık.
o Öğrencilerin dikkatini çekme : Tahtaya yazılan bir soru ,ekrandaki bir resim öğrencilerin sınıfa girmesi sırasında
çalınacak bir müzik parçası vb öğrencilerin dikkatini çekmek için kullanılabilir.
o Önceki öğretilenlerin hatırlatılması:
o Amaçların öğrenciye bildirilmesi:
o Yeni bilginin sunumu:
o Yönlendirmenin sağlanması:
o Öğrencinin etkinliğe katılması,performansın ortaya çıkarılması : Teknolojiler yardımıyla içerik öğrencilere
sunularak onlara sorular yöneltilebilir,farklı durumlar ve örnek olaylar yaratılması yoluyla öğrencilerin öğrenme
sürecinde etken olması desteklenebilir.
o Performansın iyileştirilebilmesi için geribildirimde bulunulması : Teknolojiler,quiz,test yada alıştırma
etkinliklerinde sınırsız imkanlar sunabilir.
o Performansın değerlendirilmesi:
o Kalıcılığı ve bilginin benzer durumlarda kullanılmasını güçlendirme :Görseller kalıcılığı desteklemektedir.
Öğretim teknolojilerinin seçilmesi ve kullanılması konusunda belirli noktaların göz önünde bulundurulması gerekli
noktalar ; *Öğretim amaçlarına uygunluk *Çoklu ortamların kullanımı *Teknolojilerin kullanıma hazırlanması.
*Öğretim etkinliklerinde sıkça yapılan hatalardan biride var olan teknolojik olanaklara göre hangi içeriğin nasıl
öğretileceğine karar vermektir.Başka bir değişle,kazandırılacak içerik ve kullanılacak yöntem,var olan teknolojinin
olanaklarıyla sınırlı kalabilmektedir.
*Öğretim teknolojilerinin öğrenme sürecinde etkili bir rol oynayabilmesi teknolojinin sahip olduğu olanaklardan
çok öğretim süreci içinde neden ve nasıl kullanıldığı ile yakından ilgilidir.
*Öğretim tasarımı süreci kuramların ürünü olan öğrenme ilke ve yöntemlerinin ,uygun öğrenme-öğretme
etkinliklerine dönüştürülmesini sağlayan sistematik bir yaklaşımdır.
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİNİN TASARIMI
Öğretim etkinliğinin etkili,verimli ve çekici gerçekleşmesi ,sistematik planlama sürecini gerektirir.Bu sürece
öğretim tasarımı denir.Bu ünitede ASSURE modelinden yararlanılmıştır.Assure modeli ,öğretim teknolojilerinin
öğrenme sürecinde etkili bir şekilde kullanılmasına olanak tanıyan sistematik bir planlama sürecidir.Model Gagne
nin öğretim olayları yaklaşımını içermekte ve 6 aşamadan oluşmaktadır.
Assure modeli öğretim sürecinin gerekliliği görüşüyle başlar.Ortada bir öğrenme gereksiniminin olduğu
görüşünden hareket edilir:Buna yönelik olarak herhangi bir hedef kitlenin yaşadığı soruna ,gereksinime,öğretim
sürecinin çözüm olup olamayacağını anlamak amacıyla gereksinim çözümlemesi işe koşulur.Gereksinim
çözümlemesi tasarım sürecinin başlangıcı ve diğer aşamaların üzerinde oturduğu temeldir.Model öğretim
teknolojilerinin sınıflarda nasıl etkili kullanılabileceğine odaklanan sistematik planlama üzerinde odaklanmıştır.
Model 6 aşamadan oluşur.Bunlar;
1) Hedef kitlenin çözümlenmesi
2) Öğretim amaçlarının belirlenmesi
3) Yöntem,teknoloji ve materyallerin seçilmesi
4) Teknoloji ve materyallerin kullanıma hazırlanması
5) Öğrenci katılımının sağlanması
6) Değerlendirme ve geliştirme
1)Hedef kitlenin çözümlenmesi : Öğrenen özellikleri 3 açıdan çözümlenir ;
a)Genel özellikler
b)Giriş düzeyi yeterlilikler
c)Öğrenme biçimleri
a)Genel özellikler : Öğrenenlerin genel birtakım özelliklerini bilmek bile öğrenme sürecinde uygun yöntem ve
teknolojilerin işe koşulması açısından önemli ipuçları verecektir.Örneğin çözümleme aşaması sırasında hedef
kitlenin okuma alışkanlıklarının çok düşük düzeyde olduğunu öğrendiğinizde ,öğretim amaçlarına ulaşmak için
ağırlık vereceğiniz teknolojiler ,basılı materyallerin dışındakiler olacaktır.
b)Giriş düzeyi yeterlikleri : İçeriği öğrenmeye başlamadan önce hedef kitlenin hangi giriş düzeyinde bulunduğunu
ve öğrenmeyene kadar hazır olduğunu öğrenmek için değişik çözümler bulunabilir.Bunların arasında öğrencilerle
doğrudan konuşmak,soru sormak vb biçimsel olmayan yöntemler sıralanabilir.Ayrıca öntest gibi yapılandırılmış
ölçme tekniklerinden de yararlanılabilir .Tüm bunların amacı öğrenenlerin gerekli giriş düzeyi yeterliklerine sahip
olup olmadıklarını belirlemek ve sonuca göre önlemler almaktır.
c)Öğrenme biçimleri : Bireylerin öğrenme çevrelerini nasıl algıladığını nasıl etkileşim kurduğunu ve nasıl duyuşsal
tepki gösterdiğini belirleyen psikolojik özelliklerdir.
7 tür öğrenme biçimi vardır.Bunlar;
1)dil 2)mantık ve matematik 3)müzik 4)görsel uzamsal biçim 5)bedensel/kassal yeti 6)sosyal/bireylerarası
7)içsel/bireyseldir.
I. Dil öğrenme biçimi ;soyut ve simgesel düşünme ile kavram oluşturma,kelime yazma,dilbilgisi ,şiir,hikaye
anlatma,mizah gibi karmaşık olguları içerir.Dilsel üretimlerden sorumlu olan bu öğrenme biçimindeki insanlar
okuma ,yazma ,konuşma ve tartışma gibi edebi ürünler yaratmakta isteklidirler.
II. Mantık ve matematik öğrenme biçimi;bilimsel düşünme ,objektif gözlem yapma,verilerden sonuç

9. çıkarma,yargıya varma ,hipotez kurma vb yetenekleri içerir.Bu öğrenme biçimindeki insanlar;kavramları tanıma
sayılar ve geometrik şekiller gibi soyut sembollerle çalışma ,bir bilginin parçaları arasında ilişki kurma yada farklı
bağlantıları fark etme alanlarında etkilidirler.Matematiksel ve bilimsel konuşmalardan hoşlanırlar ve benzer şeyleri
eşleştirme,karışık şekillerden resimler çıkarma,problem ve bulmaca çözmede başarılılardır.
III. Müzik ;tonları ritmik kavramları tanıma ve kullanma;çevresel seslere,insan sesi ve müzik aletlerine karşı
duyarlık sahibi olmakla ilgilidir.Bu öğrenme biçimindeki insanlar,müzik aleti çalmaktan,beste yapıp
seslendirmekten hoşlanırlar.
IV. Görsel uzamsal biçim;görme duyusu ve buna bağlı olarak şekiller tasarlama ve zihinde resimler yaratma
yeteneği ile ilgilidir.Resim heykel,grafik heykel yapma,mimarlık,haritacılık gibi yüzey ve buna bağlı olarak bilgileri
kullanma;satranç gibi farklı derinlik ve açılardan görmeyi gerektiren beceriler ön plandadır.Bu öğrenme
biçimindeki insanlar,zihinlerinde resim yaratırlar ve çizerler.Renkleri iyi kullanırlar,iyi harita okuyabilirler.Görsel
sanatlarda ürünler ortaya koymaktan hoşlanırlar.
V. Bedensel-Kassal yeti; insanların vücutlarını kullanarak(dans vücut dili)oyun oynayarak yada bir ürün
yaratarak(buluş)duygularını ifade etme yetenekleriyle ilgilidir.Bu öğrenme biçimindeki insanlar spor yapmaktan ve
dans etmekten hoşlanırlar ,ellerini ve bedenlerini kontrol etmekte son derece başarılıdırlar.
VI. Sosyal-bireylerarası;diğer insanlarla sözlü yada sözsüz iletişim kurma,takımlarda işbirliği içinde çalışma
yeteneklerini içerir.Bu öğrenme biçimindeki insanlar,kendilerini başkalarının yerine koyma,onları anlayabilme gibi
becerilere sahiptir.
VII. İçsel-Bireysel;kendini yönlendirme idare etme ve kendini tanıma kapasitesini ifade eder.İnsanın kendi
duygularını duygusal tepkilerinin derecesini,kendi öz benliğini anlama yetisidir.İnsanın kendi kişiliği ,kendini aşma
yeteneği içsel zekanın işleyen kısmıdır.Bu öğrenme biçimindeki insanlar,bağımsız ve kendi başlarına
buyrukturlar.İlgi duydukları şeyler yada hobiler hakkında pek fazla konuşmazlar.Hislerini eksiksiz abartmadan
olduğu gibi söylerler.Genelde tek başına çalışmayı ve oynamayı tercih ederler.
2)Öğretim Amaçlarının Belirlenmesi :Öğretim amaçlarını,öğrenenlerin öğrenme öğretme etkinliği sonunda ne tür
bilgi beceri ve tutum kazanacağını gösteren ifadelerdir.Amaçlar,öğretenlerin derste ne yapacaklarını
değil,öğrenenlerin dersin sonunda ne yapıyor olacaklarını ifade eder.Öğretim amacı ifadeleri, mümkün olduğunca
açık,ölçülebilir ve gözlenebilir olmalıdır.
Örnek//’’Dersin sonunda öğrenciler dilbilgisi becerilerini öğrenecekler’’gibi genel bir ifade yerine ‘öğrenciler verilen
örneklerdeki dilbilgisi hatalarını saptayabileceklerdir’ gibi daha belirli bir ifade kullanmak
önemlidir.’’öğrenmek,kavramak,anlamak vb. genel yüklemlerin yerine ifade etmek,karşılaştırmak, açıklamak,
tartışmak, tanımlamak vb. yüklemleri tercih etmek,uygun öğretim amaçları geliştirmek açısından önem taşır.
3)Yöntem,Teknoloji ve Materyallerin Seçilmesi :Her yöntemin kendine özgü üstünlükleri ve sınırlılıkları
vardır.Önemli olan bunları, hedef kitle özellikleri ve öğretim amaçları doğrultusunda uyum içinde etkili verimli ve
çekici öğrenme yaşantıları oluşturmak adına bir arada kullanmaktır.Başlıca öğretim yöntemleri:düz anlatım, soru
yanıt,tartışma,örnek olay, gösterim, inceleme gezisi, rol oynama ve takım çalışması olarak sıralanabilir.
Teknoloji ve materyallerin belirlenmesi konusunda üç farklı yaklaşım izlenebilir;
o var olan materyallerin kullanılması,
o var olan materyallerin uyarlanması,
o yeni materyallerin tasarlanması,
**Materyallerin seçiminde belirli ölçütlerle hareket etmek gerekir.Bunlar şöyle sıralanabilir;
o programa uygunluğu
o içeriğin güvenilirliği,güncelliği
o kullanılan dilin açık ve anlaşılır olması
o güdüleme ve ilgi çekme açısından estetik özellikler içermesi
o öğrenci katılımını ve etkileşimini desteklemesi
o teknik açıdan kalitesi ,sorunsuz çalışması
o daha önceden denenmiş olması
o öğrenci ve öğretici rehberi sağlaması
Bazı durumlarda gerek uzmanların önerileri gerekse yapılan araştırmalar sonucunda yeni öğretim materyallerinin
tasarımlanması ve geliştirilmesi zorunluluğu ortaya çıkabilir.Bu durumlarda da bazı noktaların göz önünde
bulundurulması yararlı olacaktır:
Öğretim amaçları:öğrenenlerin hangi bilgi, beceri veya tutumları kazanmalarını bekliyoruz?
Hedef kitle:öğrenenlerin özellikleri nelerdir?İçerikle ilgili ön bilgileri yada becerileri var mı?
Maliyet:yeni materyaller tasarımlamak için gerekli bütçe var mı?
Teknik destek:yeni materyallerin üretilmesi için gerekli tasarım ve teknik desteğiniz var mı?Kendi imkanlarınız
içinde bunları üretebilecek misiniz?
Teknoloji:Materyallerin tasarımlanması ve kullanılabilmesi için gerekli teknolojiye sahip misiniz?
Zaman:Materyallerin üretilebilmesi için zamanınız var mı?
4)Teknoloji ve Materyallerin Kullanıma Hazırlanması :
Öğretim teknolojileri ve materyal kullanılması planı ;
o Materyallerin incelenmesi

10. o Kullanıma hazırlanmasını
o Öğrenme çevresinin düzenlenmesi
o Öğrenenlerin hazırlanmasını
o Öğrenme yaşantılarının kazandırılmasını içerir.
5)Öğrenci Katılımının Sağlanması :
Gerek seçilen yöntemler gerekse işe koşulan teknolojiler,öğrenenlerin etkinliklere katılımını sağlamalıdır.Önemli
olan öğrencileri edilgenlikten kurtarıp etken kılmaktır
6)Değerlendirme ve Geliştirme :
Değerlendirme ,öğretim tasarımı süresince devam eden bir süreçtir.Burada amaç, sistemdeki olası eksikliklerin
önceden belirlenerek etkinlik gerçek hedef kitlesine ulaştırılmadan önce giderilmesidir
Değerlendirme aşamasında bir diğer boyut öğretim etkinliğinin gerçekleşmesinden sonra öğrenenlerin amaçlarda
belirtilen performansları ne derecede yerine getirip getirmedikleriyle ilgilidir.Bu amaçla yapılandırılmış testler işe
koşulur. Bunlar: doğru yanlış,boşluk doldurma,çoktan seçmeli,eşleştirmeli testlerdir.
Yöntemlerin ve teknolojilerin değerlendirilmesinde şu sorular önem taşır ;
o Kullanılan yöntem ve teknolojiler öğrenenlerin amaçlardaki performansları kazanmasında yardımcı oldu mu?
o Bu yöntem ve teknolojiler öğrencilerde içeriğe karşı ilgi uyandırmada başarılı oldular mı?
o Öğrenci katılımını,etkileşimini özendirip sağlayabildiler mi?
*****Özet:öğretim teknolojilerini öğrenme öğretme süreçlerinde kullanma nedenleri;
o öğrenenlerin dikkatini çekme
o öğrenmeye ve içeriğe ilgi duymalarını sağlama
o öğrenenlerin rahat edecekleri ve katılım sağlayacakları bir hava oluşturma
o içeriğin anlaşılırlığını artırma
o sunulan içerikte bulunan yeni kavram veya yaklaşımların kabul görmesini destekleme
o öğrenenlerin uygulama yapabilecekleri etkileşimli durumlar ve etkinlikler sağlayabilme olarak sıralanabilir.
ÜNİTE 3
ÖĞRENME_ÖĞRETME SÜRECİNDE GÖRSEL MATERYALLERİN KULLANIMI
Öğrenme-öğretme süreçlerinde görsel materyallerden yararlanma fikrinin ilk J.A.Comenıus tarafından
savunulduğu biçiminde yaygın bir görüş vardır.İki yaklaşım görsel materyallerin öğretim etkinliklerinde kullanımını
yaygınlaştırmıştır:
o İnsan öncelikle duyuları yoluyla öğrenir.
o Çocuklara hem gerçeği hem de çizimi gösterilmeyen hiçbir şeyden söz edilmemelidir.
Görsel eğitim akımındaki temel düşünce,öğretilecek olan soyut içeriğin,görsel yardımcı gereçleriyle
somutlaştırılması biçiminde özetlenebilir.Hoban,Hoban ve Zisman ,öğrenciye somut görsel deneyim kazandıran
herhangi bir resmin ,modelin,nesnenin ya da aracın görsel yardımcı olduğunu belirtmiştir.Bu dönemde görsel
yardımcı gereçlerin,(a)soyut kavramları tanıtma,kurma ,zenginleştirme yada sınıflama (b)istendik tutumlar
geliştirme ve(c)sonraki etkinlikleri gerçekleştirmek için uyarma amaçlarına hizmet ettikleri ifade edilmiştir.Heinich
ve meslektaşları öğrenme-öğretme süreçlerinde görsellerin üstlendikleri rolleri söyle açıklamışlardır ;
o Görseller sunulmak istenen konuyu yada nesneyi tam olarak ifade edebilir ve gösterebilir.
o Görseller dikkati çekecek ve bu dikkatin sürekli uyanık kalmasını sağlayarak öğrencilerin güdülenmesini sağlar.
o Görseller anlaşılması zor olan konuları basitleştirebilir
o Sözel açıklamalarla birlikte görsel materyallerin kullanılması içeriğin zenginleşmesine ve sözel açıklamalarla
öğrenmede zorluk çeken öğrencilerin görseller aracılığı ile açıklamaları kaçırmamalarına yardımcı olur.
Asıl kaynakları belirtilmemekle birlikte ,alandaki çeşitli çalışmalarda öğrendiklerimizin çoğunu(%83ünü)görme
duyumuz aracılığı ile edindiğimize hem görüp hem işittiklerimizin%50sini söylediklerimizin %70ini ve yapıp
söylediklerimizin %90ını hatırladığımıza ilişkin çeşitli istatistikler yer almaktadır.(sayfa 54 şekil)Görsel materyalleri
temelde sözel açıklamalarımızı desteklemek,pekiştirmek ve görselleştirmek için kullanırız.
GÖRSEL VE GÖRSEL OKURYAZARLIK KAVRAMLARI
Bu kitapta görsel denildiği zaman,bilgileri,düşünceleri ve duyguları aktarmada kullanılan sembolleri
anlıyoruz.Ancak,Edgar Dale’in yaşanti konisinde belirttiği gibi yazılar (sözel semboller)en soyut görsellerdir.(sayfa
55 şekil)Karşılaştığımız bir görselin aktarmak istediği mesajı tam olarak anlama ve aktarmak istediğimiz mesajı
karşımızdaki insanların(örneğin öğrencilerin)doğru biçimde anlamasını sağlayacak görselleri hazırlama yeterliliğine
okuryazarlık adı verilmektedir.Görsel okuryazarlığın,temelde iki boyutu vardır.
o Görselleri yorumlamak yada iletişim bilimi kavramıyla kod açmak
o Görselleri yaratmak yada kodlamak
1)Görselleri Yorumlamak (kod açmak) İnsanlar çeşitli faktörlere bağlı olarak görselleri farklı yorumlamakta ve
görsellere ilişkin tercihleri değişmektedir.Bu faktörleri şöyle özetleriz;
o Görsellerin yorumlanmasında öğrencilerin gelişim düzeyleri önemli rol oynar
o Gerçek resimlerden(fotoğraf) oluşan görseller 12 yaşından küçük öğrencilerin dikkatini kolaylıkla
dağıtabilmektedir.
o Görsellerin yorumlanmasında öğrencilerin kültürel geçmişleri etkili olabilir
o Her birey farklı görsel tercihlere sahiptir
o Çoğu yetişkin siyah beyaz görsellerden çok renkli görselleri tercih etmektedir

11. o Yetişkin öğrenenler genelde çizimlerin önemli noktaları vurgulamadaki başarısına rağmen gerçek resimleri tercih
ederler
o Yetişkin öğrenenler soyut bilgilerle ilgili konularda genellikle daha çok gerçek resimleri görmek isterler
o Yaşça küçük öğrenciler basit görselleri tercih ederken daha büyük yaştaki öğrenciler karmaşık görselleri tercih
ederler.
2)Görselleri Yaratmak(kodlamak)
Etkili görseller yaratabilmek yada bulabilmek için görsel tasarım ilkelerini işe koşmalıyız.Bu ilkeler genelde şu
işlevleri yerine getirir;
o Görünürlüğü sağlamak
o Çabayı azaltmak
o Etkin katılımı arttırmak
o Dikkati odaklamak
GÖRSEL TASARIM İLKELERİ
Herhangi bir görsel materyali yaratırken çeşitli kararlar almak zorundayız.Bu kararları,başka bir değişle görsel
tasarım ilkelerini; 1)Öğeler 2)Düzen başlıkları altında toplayabiliriz.
1)Tasarım öğeleri: Görsel materyalleri yaratırken hangi öğeleri kullanacağımıza karar verir ve bunları eşgüdümlü
biçimde kullanırız.Bunlar görsel ve sözel olmak üzere ikiye ayrılır.
A)Görsel öğeler;
o Gerçekçi
o Benzetim
o Örgütsel olmak üzere 3 e ayrılır.(sayfa 57 şekil)
Gerçekçi görseller anlatılan şeyin aynısıdır.Hatta orjinale oldukça yakındır.Gerçeklik düzeyine ilişkin yapılan
araştırmalar,gerçeğe yakın görsellerin bireyin materyalle iletişimi ve öğrenmesi üzerinde öğrenmeyi engelleyici bir
etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır.Gerçeğe yakın görseller ilk başta öğrencilerin dikkatini çekebilir fakat
gereksiz ayrıntılar öğrencilerin öğrenmesini engelleyebilir.Öte yandan aynı durum gerçekçi olmayan materyaller
içinde geçerlidir.Görsel ne aşırı gerçekçi nede gerçekten tamamen uzak olmalıdır.
İkinci tür görsel öğeler benzetimlerdir.Benzetimler herhangi bir kavramı yada konuyu ,konu yada kavramla birebir
ilgisi olmayan ama benzerliği olan başka bir nesneyi göstererek anlatan görsellerdir.
Örnek//Elektrik akımını ,suyun akışını anlatarak göstermek benzetimdir.
Son görsel öğe türü ise örgütsel görsellerdir.Akış şemaları ,grafıkler ,haritalar ,istatistikler,çeşitli sınıflandırmalar
bu tür görsellerdir.Bu görseller temel kavram ile diğer kavramlar arasındaki bağlantıları göstermek amacıyla
kullanılır.Genellikle sözel bilgilerin aktarımında kullanılırlar.
B)Sözel öğeler ;Aşağıda görsellerde yer vereceğimiz metinleri hazırlarken nelere dikkat etmemiz gerektiğine ilişkin
ilkeler sıralanmıştır;
o Yazı türü tutarlı ve diğer görsellerle uyumlu olmalıdır.
o Bir perdeye yansıtılarak izleyicilere sunulan görsel materyallerde olabildiğince tek yazı türü kullanılmalıdır
o Yazı boyutunu seçerken göz önünde bulundurulması gereken en önemli nokta tüm öğrenciler tarafından
görünebilir olmasıdır.Yazı boyutunun özellikle sunum materyallerinde 18 den küçük olmaması gerektiğini ancak
daha büyük olması daha yararlı olabilir.
o Yazı biçimleri metinlerde özelikle vurgulanmak istenen bölümlerde kullanılabilir.Yazı biçimlerini kullanırken
dikkat edilmesi gereken nokta hepsinin aynı metinde ve aynı amaca yönelik olarak kullanılmasıdır.
o Yazı rengi ile zemin rengi arasında bir kontrastlık(zıtlık)olmasına dikkat edilmelidir.
o Büyük harflerin kullanımında dikkatli olunmalıdır.Küçük harflerin tercih edilmesi okunabilirliği kolaylaştırır.Kısa
başlıklarda tüm harfler büyük olarak yazılabilir.Ancak 3 kelimeyi geçen başlıklarda yalnızca kelimelerin ilk harfleri
büyük yazılmalıdır.
o Satırlar arasındaki uzaklıkta metinlerin okunması üzerinde etkilidir.En uygun satır uzaklığı kullanılan harflerin
ortalama yüksekliğinden biraz daha az olmalıdır(1,5 satır aralığı)
2)Tasarım Düzeni : Materyallerde hangi öğelere yer verileceğinin kararı verildikten sonra bunların nasıl
yerleşeceğine karar vermek gerekir.Bu noktada dikkat etmemiz gereken ilkeler şunlardır;
o Öğelerin sıralanışı gözün hareketleriyle uyumlu olmalıdır.Önce algılanmasını istediğimiz öğeleri materyal üstünde
sola diğerlerini sağa yerleştirmeliyiz.
o Denge, öğelerin materyale yerleştirilmesiyle ilgili diğer bir ilkedir.Çoğu durumda öğrencilerin dikkatini
odaklamak amacıyla simetrik olmayan denge sistemi tercih edilir.Bunun nedeni diğerinden daha dinamik ve daha
ilgi çekici olmasıdır.
o Yakınlık : da denge gibi öğelerin yerleştirilmesinde göz önünde bulundurulması gereken önemli bir
ilkedir.Birbiriyle ilgili öğeleri yakın ilgisiz öğeleri uzak yerleştirmek gerekir.Örneğin metinler ilişkili oldukları görsel
öğenin hemen yanında verilmelidirler böylece bütünlük sağlanmış olur.
o Tutarlılık ; hazırladığımız görsel materyalde benzer öğeleri aynı biçimde ve yerde kullanmayla ilgilidir.Her
materyalde sözel ve görsel öğeleri aynı yerde, türde,biçimde ve renkte vermeliyiz.
o Renklerin kullanımında da dikkatli davranılmalıdır:öncelikle kullandığımız renkler arasında uyum olmalıdır.
o Örnek//Mavi yeşil,sarı turuncu birbiriyle uyumludur.Ancak bu kural zemin rengi ve diğer öğeler arasında geçerli
değildir.Materyallerdeki öğelerin rahat görülebilmesi ve algılanabilmesi için zemin rengine zıt renkler tercih
edilmelidir.Bu arada görsellerde çok fazla renk kullanımı rahatsızlığa yol açarbilir.Genelde 4 rengin kullanılması
önerilir.
o Kontrast renk ve ton kullanımıyla ilgilidir önemli öğeler özellikle sözel öğeler zeminle mutlaka zıtlık içerisinde
olmalıdır.Görsel yada sözel zemin zıtlığının en basit kuralı koyu şekil ve yazıların açık renk zemin üzerinde veya
tam tersi olarak verilmesidir.(sayfa 62 şekil)
SUNUM MATERYALLERİNİ TANIYALIM

12. 1)Tepegöz ve Saydam: (sayfa 63 şekil)tepegöz ve saydamın üstünlükleri şu şekilde sıralanabilir;
o Öğretmen ve öğrencinin yüz yüze olmasına olanak tanır
o Normal oda ışığında çalışabilir
o İstendiği ve gerektiği yerde bulunabilir
o Materyali olan saydam kolayca hazırlanabilir
o Büyük küçük her grupta kullanılabilir
o Saklanması taşınması ve korunması basittir
o Kullanımı basittir
o Materyaller üzerinde değişiklik yapmamıza olanak tanır
o Fikir ve süreçleri adım adım açıklamamıza olanak tanır
Tepegözün sınırlılıkları;
o Kullanımı tamamen öğretmene bağlıdır
o Bireysel öğretimde kullanımı sınırlıdır
o Her istenilen bilgi kolayca saydam haline getirilememektedir
***Özellikle bilgisayar yazılımları aktarmak istediklerimizi;
o tablo yada grafik
o yazılı ifade
o resim ve çizim biçimlerinde elektronik görüntüye dönüştürmemize yardımcı oluyor.
2)Veri Görüntü Yansıtıcılar ve Elektronik Görüntüler :Yaygınlaşması 1990 ların sonunda gerçekleşmiştir.(sayfa 65
şekil)üstünlüklerini şöyle sıralayabiliriz;
o Ekrandaki görüntüyü daha kaliteli olarak yansıtabiliriz
o Çoklu ortamları bir arada kullanabiliriz
o Renklerin motive etme güzünden yararlanmamıza olanak tanır
o Çok sayıda sunum materyali hazırlayabilir ve saklayarak dilediğimiz kadar kullanabiliriz
o Güncelleştirme ve değişiklikleri kolayca gerçekleştirebiliriz
o Sunum sırasında kolayca değişiklikler yapabiliriz
o Görüntüleri istediğimiz sıra ve etkiyle sunabiliriz
Sınırlılıkları;
o Okullar için oldukça pahalıdır
o Teknik beceri gerektirir
o Hazırlama aşaması zaman alıcıdır
o Her istediğimiz görsel öğeyi yaratamayabiliriz yada hazır halde bulamayabiliriz
**Çizim ve resim programları özellikle görsel öğeleri yaratmak için üretilmiş yazılımlardır.En çok kullanılanlar
arasında coreldraw,fireworks,freehand,photoshop ve paint yer almaktadır.
Materyal üzerindeki görüntüyü sayısallaştırarak bilgisayara aktarmak için tarayıcı adı verilen cihazı kullanırız.
(sayfa 67-68 şekil)
SUNUM PROGRAMLARINI KULLANARAK MATERYALLER HAZIRLAMAK
Sunum programları elektronik görüntüleri bir araya getirerek art arda sunmamızı kolaylaştıran
yazılımlardır.Sunum programları arasında Microsoft firmasının ürünü olan Power point en sık kullanılanlardan
biridir.Basit bir sunum yaratmak için neler yaratmamız gerektiği aşağıda adım adım anlatılmaktadır.
Adım 1)Düzeni belirlemek:Görsel öğelerin materyal üzerindeki yerlerine zeminde yer alacak öğelere yer
vermek.Sunum programları şablonlar aracılığı ile bize bu konuda yardımcı olurlar.Şablonlar ;
o Yazı türü,boyutu ve rengi
o Zemin rengi ve deseni
o Görsel öğelerin ekrandaki yerleri gibi konularda bizim düşünmemizi gerektirmeyecek yapılardır.
Adım 2)Görsel öğeleri yaratmak:Metin grafik,şekil fotoğraf hareketli görüntü gibi öğeleri materyalde yaratmak
yada materyale eklemek.(sayfa 70 şekil)
Adım 3)Görselleri düzenlemek : hazırlanan elektronik görüntülerin sırasını düzenlemek ,gereksiz ekranları
silmek(sayfa71 şekil)
Adım 4)Özel etkiler yaratmak: Ekranlar üzerindeki öğelerin ve ekranların özel efektlerle ekranda görünmesini
sağlamak
Adım 5)Çoklu ortam öğeleri eklemek: Ses çizgi yada gerçek hareketli görüntü gibi çoklu ortam öğelerini eklemek .
Adım 6)Görsel materyali sunmak:Programın menüleri ikonları,pencereleri olmadan tam ekran görünmesini
sağlamak.
Adım 7)Görsel materyali yazdırmak:Elektronik görüntülerimizin yazıcıdan çıktısını almak.
SUNUM MATERYALLERİNİ HAZIRLAMA İLKELERİ
İster tepegöz ile aktarılan saydam isterse veri-görüntü yansıtıcı ile aktarılan elektronik görüntü olsun bir sunum
materyalini hazırlarken dikkat edilecek temel kurallar basit ve sade olmasını sağlamaktır.Sunum materyallerinin
basit ve sade olmalarını sağlayabilmek için şu noktaları göz önünde bulundurmalıyız;
o Kullanacağımız görsel materyal sayısında cimri davranalım:Kullanacağımız görsel sayısı konuya öğrencilere
sunuş süresine göre değişebilir.Ancak bu konuda temel kural her iki dakika için bir görsel kullanmaktır.
o Mesajları olabildiğince görselleştirelim,metinlerden kaçınalım
o Her görselde yalnız bir düşünceyi vurgulayalım

13. o Metin ve sayıların görünür olmasını sağlayalım:Yazı büyüklüğü en az 18(punto) olmalıdır.
o Renk kullanımında dikkatli davranalım:Her görselde en fazla 4 renk kullanmalıyız .Zemin ve yazı arasında
kontrastlık(zıtlık)olmalıdır.
o Görünmesi kolay resim ve çizimleri tercih etmeliyiz
o Olsun diye görsel materyal kullanmayalım
o Tutarlı davranalım
Özetle kullanmak istediğimiz görsel materyallerin basit kolay okunabilir ve görülebilir olmasına dikkat etmeliyiz.
SUNUM MATERYALLERİNİ KULLANMA İLKELERİ
Görsel araç ve materyallerin bizden öne çıkmasına izin vermemeliyiz.Bilginin kaynağı araçlar değil biz
olmalıyız.Bunu sağlayabilmek için şunlara dikkat etmeliyiz;
o Tepegöz yada data video yansıtma cihazların sol tarafımızda ve öğrencilere 45 dereceli bir açıyla
yerleştirilmelidir.
o Sunum araçlarının yanında öğrencilere yüzümüz dönük olarak ayakta durmalıyız.
o İşaret etmek istediğimiz noktaları göstermek için bir tahta yada lazer kullanabiliriz .Bunları sol elimizde tutmalı
ve gösterirken olabildiğince öğrencilerle göz temasını kaçırmamalıyız
o Sunuşun yapıldığı salonun tamamen aydınlatılmasını sağlamalıyız.
YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE SUNUM MATERYALLERİNDEN YARARLANMAK
Tün dünyada birçok yabancı dil öğretmeni sunum materyallerini temelde ;
o Sözel açıklamalarda önemli noktaları vurgulamak
o Sözel amaçları görsel öğelerle desteklemek
o Örnekleri sunmak
o Alıştırma ve geribildirim etkinliklerini gerçekleştirmek
o Öğrencilerin düşüncelerini düzenlemelerine ve diğerleriyle paylaşmalarına olanak tanımak
o Türü ve amaçla doğrultusunda kullanmaktır.
SUNUM MATERYALLERİNİ DEĞERLENDİRMEK
Öğretim ortamlarının eğitim teknik ve estetik boyutlarda değerlendirilmesi gerekir.Eğitim boyutuna bakıldığında
kullanacağımız öğretim materyalleri etkili ve verimli olmalıdır.Sözlükte etkililik beklenen yada istendik sonuçlara
ulaşma verimlilik ise;en az zaman en az para ve emek harcanarak amaca ulaşma biçiminde tanımlanmaktadır.Bu
tanımlardan yola çıkarak herhangi bir öğretim materyalinin etkili olması için hedeflenen öğrenme amaçlarına
ulaştırması gerektiği ileri sürülebilir.Bezer biçimde verimli olması içinde hem üretiminin ve kullanımının çok fazla
zaman pere ve emek gerektirmeden öğrencilerin öğrenmesine yardımcı olması ,hem de öğrencilerin çok fazla çaba
harcamadan kısa sürede anlatılmak istenenleri tam olarak algılamalarını sağlaması gerektiği düşünülebilir.Teknik
açıdan ise hazırlanan materyalin kullanımının kolay ve sorunsuz olması anlaşılmalıdır.(sayfa 78 şekil)
*****Bu formda yer alan ifadelere verilen cevaplar 3 ve üstündeyse sunuş ve hazırlanan materyaller başarılı
olmuş anlamına gelmektedir..Ancak 3ün altında kalırsa ,3ün altında işaretlediğimiz ifadelere ilişkin kuralları
gözden geçirmemizde yarar vardır.Eğer bu formu kullanarak sunuşu birden fazla kişi değerlendirmişse verilen
cevapların ortalaması alınmalıdır.İfadeler eğer 3,40 ve üzerinde puan almışsa başarılı kabul edilir altında puan
alan ifadelere ilişkin ilkelere göz atmamızda yarar vardır.
ÜNİTE : 4
A)YANSITILAMAYAN ARAÇLAR
1)Gerçek nesneler: Okulda ,sınıf ortamında öğrencilere gösterilebilecek gerçek paralar yiyecek maddeleri ,el
yapımı eserler,hayvanlar vb. eğitimde gerçek nesneler sınıfında incelenir.
2)Modeller : Modeller gerçek nesnelerin üç boyutlu benzerleridir.Gerçek nesnelerle aynı büyüklükte olabilecekleri
gibi küçük yada daha büyük de olabilirler.Gerçek nesne ve modelleri sınıf ortamında kullanmadan önce dikkat
etmemiz gereken noktalar;
o Gerçek model ve nesneleri sınıf ortamında kullanmadan önce kendiniz deneyiniz ve alıştırma yapınız
o Materyallerin çalışıp çalışmadığını önceden kontrol ediniz
o Öğrencileri şaşırtacak ,ilgilerini başka yöne çekecek nitelikte gerçek model ve model kullanmamaya dikkat ediniz
o Eğer mümkünse bu materyallerle öğrencilerin ders dışında da çalışmalarını sağlayınız ,evlerine götürmelerine
izin veriniz.
o Gerçek nesneleri ve modelleri derste kullanmıyorsanız sınıf içinde üzerlerini örtüp öğrencilerin dikkatlerini
onların üzerinden alınız.
3)Çoklu ortam kitleri: Çoklu ortam kitleri birden fazla görsel ve işitsel materyalin bir araya getirilmesiyle
oluşturulur.Günümüzde bilgisayar metin grafik ses ve hareketli görüntü özelliklerinden dolayı çoklu
ortam(multimedia)olarak adlandırılır.Sınıf ortamında gerçek nesneler,modeller ,kitaplar grafikler ,resimler vb
materyallerin bir araya getirilmesi de çoklu ortam kitlerini oluşturabilir.Çoklu ortam kitlerinin pek çok
üstünlüğünün yanı sıra üretim maliyetinin fazla olması gibi bir sınırlığı vardır.
Alan gezileri : Alan gezileri sınıf içine taşınamayacak ortamlara öğrencileri götürerek yapılan eğitim etkinlikleridir.
4)Basılı materyaller
Kitap:1658 yılında john comenius ilk resimli okul kitabını hazırlamıştır.Kitaplar genel olarak 4 kategoride incelenir
bunlar; *ticari *karton ciltli *profesyonel *ders kitapları dır.
o Ticari kitaplar : Bu kitapların amacı insanları doğrudan eğitmek değildir.Ticari kitaplar insanların ilgi alanlarına

14. göre onları haberdar etmek ,eğlendirmek ve bilgilendirmek amacı taşır.
o Karton ciltli kitaplar : Bu kitaplar baskı teknolojisinin gelişimi sayesinde seri üretim için hazırlanmış kitaplardır.
o Profesyonel kitaplar : Uzmanlar için diğer uzmanlar tarafından yazılmış hazırlanmış kitaplara profesyonel
kitaplar yada bilimsel kitaplar adı verilir.
o Ders kitapları : Ders kitapları ders kitabı,öğretmen kitabı,alıştırma kitabı ve başvuru kitapları olmak üzere 4
bölüme ayrılır.
 Ders kitabı: Öğrencilerin ve öğretmenlerin eğitim ve öğretim sürecinde doğrudan kaynak olarak kullandıkları
kitaplardır.Bu tür kaynaklara ikincil derecede kaynak adı verilir.İkincil derecede kaynak olmasının nedeni ise
bilginin doğrudan değil,belirli bir tasarım sürecinden geçilerek rafine edilmesinden sonra verilmesidir.
Öğretmen kitabı : Öğretmene dersi nasıl işleyeceği konusunda bilgi veren bir rehber kitap niteliğindedir.
Alıştırma kitabı: Ders kitabının yanında öğrencilerin konuyla ilgili daha fazla alıştırma yapmalarına yardımcı olan
kitaplardır.
Başvuru kitapları : Doğrudan bilgi veren kitaplardır.Genelde bilgiyi daha derinlemesine inceleyen kitaplardır ve
birincil derecede kaynaklar sınıfındadırlar.
***Birincil derecede kaynaklar :Araştırma raporları,bilimsel makaleler, tezler ,başvuru kitapları,filmler vb. birincil
derecede başvuru kaynaklarıdır.(sayfa 90 şekil)
5)Yazı ve gösterim tahtaları : Sınıflarda yansıtılamayan görselleri sergileyebilmek için tebeşir
tahtasını(karatahta),çok amaçlı tahtaları, kopyalı tahtaları,askılı tahtaları,bülten tahtalarını,bez tahtaları ve
manyetik tahtaları kullanabiliriz.
a)Tebeşir tahtası(karatahta)Öğretmenler karatahtaları kullanırken şu hususlara dikkat etmelidirler;
o Yazı yazılan yüzey büyük olmalı ve öğrenciler tarafından net görülebilmeli
o Yazılar net ve koyu biçimde yazılmalı,vurgu için farklı renkte tebeşir kullanılmalı
o Kısa kelimelerden oluşan cümleler kurulmalı
o Bir kerede çok fazla yazı yazılmamalı
o Grafik diagram resim gibi görselleri çizmek için vakit harcanmamalı
o Tahtaya yazı yazarken konuşulmamalı konuşurken öğrencilerin yüzüne bakılmalı
o Tahtaya yazılanların önünde durulmamalı öğrenciler görebilmelidir.
o Tahtaya yazılanlar birde sözlü şekilde açıklanmalıdır
o Tahtayı sol üst köşeden itibaren verimli olarak kullanın.
b)Çok amaçlı tahta : Bu tahtaların yüzeyi genel olarak plastik malzemeden üretilmiştir.
c)Kopyalı tahtalar :Elektronik beyaz tahta olarak da adlandırılırlar.Temel özelliği tahtaya yazılanların fotokopi
makinesi gibi kopyasını alabilmesidir.
d)Askılı tahta :Askılı tahtalar daha çok ağır ve 3 boyutlu nesnelerin sergilenmesi için kullanılır.
e)Bülten tahtası : Haberlerin ve anonsların duyuruların yapıldığı tahtalara bülten tahtası
denir.Heinich,molenda,russel ve smaldino a göre bülten tahtalarının genel olarak 3 amacı vardır.Birincisi çevreye
dekoratif bir görüntü sağlamak,ikincisi insanları güdüleyici bir rol oynamak ve üçüncüsü de çevredekileri eğitici bir
rol oynamasıdır.Bülten tahtası kontrol listesi ; *empatik*çekicilik*denge *etkileşim*okunurluk*yazım kurallarına
uygunluk*amaçlara uygunluk*dayanıklılık*temizlik ve düzgünlük
f)Bez tahta ;
g)Manyetik tahta;
h)Dönen yapraklar;
B)YANSITILAMAYAN GÖRSELLER
Yansıtılamayan görseller hareketsiz resimler,çizimler çizelgeler,grafikler,posterler ve karikatürler olarak
sınıflandırılabilirler.Boyutlarının ufaklığı nedeniyle küçük gruplar için uygun olabilir.
o Hareketsiz resimler:Fotoğraf yada fotoğraf benzeri görüntülerdir.Hareketsiz resimler iki boyutludur.
o Çizimler: Kronolojiler,miktarlar ve hiyerarşiler gibi soyut ilişki içeren durumların görsel ,anlaşılır bir biçimde
sunulmasını sağlayan çizimlerdir.En önemli nokta ise çizelgeyi basit oluşturmaktır.
o Grafikler: Grafikler sayısal verilerin görsel olarak ifade edilmesidir.4 tür grafik vardır bunlar ; bar
diagram,histogram,çizgi grafiği ve daire grafiğidir.(sayfa 97 şekil)
o Posterler :Görsel imajların ,yazılı metnin ,rengin ve çizgilerin bir araya getirilmesiyle posterler oluşturulur.
o Karikatürler : Görsel materyallerin arasında beklide en popüleri olan karikatürler,genel olarak elle siyah beyaz
yada renkli olarak çizilir.(sayfa 99 şekil)
C)YANSITILABİLEN GÖRSELLER
Yansıtılabilen görseller saydam ve slayt bu kitabın ikinci ünitesinde ayrıntılı bir biçimde anlatılmıştı.Sayısal
görseller konusu da bu ünitenin görsel işitsel araçlar bölümünde anlatılacaktır.(sayfa 100 şekil)
D)İŞİTSEL ARAÇLAR
Sınıf ortamını gözümüzün önüne getirdiğimizde ,ortaöğretim öğrencileri zamanlarının yüzde ellisini yükseköğretim
öğrencilerinin de yaklaşık yüzde 90 ınını dinleyerek geçirdikleri gözlenmiştir.
Duyma ve dinleme :Duyma ve dinleme birbirlerine benzer gibi olsa da ayrı bir süreçtir Duymak fizyolojik
,dinlemek ise psikolojik bir süreçtir.Psikolojik olarak dinleme süreci ise beyin tarafından algılanan seslerin
anlamlandırılması ve onlara karşı bir tepki üretilmesidir.Duyduğumuz her sesi dinleyemeyiz.Dinlemiş olmak için
,gelen sesleri anlamlandırmak ve onlara karşı tepki üretmek gerekir.Duyma ve dinleme sürecini etkileyen bazı
faktörler vardır.Bunların birincisi ses şiddetidir.Ses şiddeti çok yüksek yada çok düşük olabilir bu durumda da
iletişim ve öğrenme sürecini zedeleyici bir etki yapar.İkincisi ise tekdüze yada monoton olarak tabir edeceğimiz bir
ses düzeyidir.Sınıf içinde hep aynı tonda ve heyecansız olarak konuşan öğretmen,öğrencilerin algılamalarına
olumsuz yönde etki yapar.Üçüncüsü ise dinleyenin soğuk algınlığı yada fiziksel bir rahatsızlığı nedeniyle duymada

15. güçlük çekmesidir.
Aşağıdaki tekniklerden bazılarını kullanarak öğrencilerinizin dinleme tekniklerini geliştirebilirsiniz;
o Dinlemeye rehberlik ediniz
o Yönerge veriniz
o Öğrencilerden ana düşünceyi ve ayrıntıları dinlemelerini isteyiniz
o Dinlemede bağlam kullanınız
o Öğrencilerden dinlediklerini çözümlemelerini isteyiniz
o Uygun ve uygun olmayan bilgiyi birbirinden ayırmalarını isteyiniz
a)Radyo: Radyo tek yönlü işitsel bir araçtır.Diğer bir değişle,dinleyenler radyoya herhangi bir geribildirimde
bulunamazlar.Rodyonun üstünlükleri şunlardır;
o Radyo yayını ucuzdur
o Geniş bir coğrafi bölgeden dinlenebilir
o Dinleyenlerin hayal dünyalarının gelişmesine yardımcı olur
o Her yerde dinlenebilecek esnek yapıda bir araçtır
Sınırlılıkları;
o Belirli zaman aralıklarıyla yapılmaktadır
o Bütçe kısıtlı olduğu zaman radyo kullanımı pahalı olabilir.
b)Ses kasedi : Ses kasedinin en önemli üstünlüklerinden biri basit bir şekilde kayıt alabilmesidir.Üstünlüklerinin
yanı sıra bazı sınırlılıklar da vardır manyetik olduğu için kayıt sırasında arka plandaki sesleri de alabilir
c)Kompact disk : (cd)12cm çapında ve üzerinde sayısal olarak kaydedilmiş bilgi saklayabilen cd ler ,yaklaşık
olarak 75 dakıkamüzik depolayabilmektedir.Ses kasedine göre en önemli üstünlüğü üzerindeki istenilen bilgiye
anında ulaşılabilmesi ve dinlenebilmesidir
***Sayısal sinyal zaman içinde sayısal olarak farklı değerler alabilen ,analog işaretin aksine iletilirken sadece iki
değer alabilen (0 yada 1)işaret
***Analog sinyal zaman döneminde genliği sürekli olarak değişen işaret.Sayısal işaretlerde olduğu gibi 1 ve 0 gibi
iki değer arasında değişim gözlenmez.
Cd ve ses kasedi gibi işitsel araçların bazı üstünlükleri ve sınırlılıkları vardır bunlar;
Üstünlükleri;
o ucuzluk
o Kullanım kolaylığı
o Yeniden üretim
o Okuma yazma bilmeyenler için kolaylığı
o Yabancı dil eğitimine katkıları
o Taşınabilirliği
o Kolay hazırlanması
o Kolaylıkla istenen yere ulaşmak
o Hasara karşı direnç
Sınırlılıkları ;
o Zamanlama
o Dikkatli izleyememe
o Kolayca silinme
İşitsel araçların diğer bir kullanım alanı ise görme özürlü öğrencilerdir.
İşitsel araçları kullanmak;Aşağıda sıralanan aşamaları uyguladıktan sonra seçeceğiniz yada ürettiğiniz materyali
öğrencilerinizle birlikte kullanabilirsiniz;
o Materyalin önizlemesi
o Materyalin hazırlanması
o Öğrenme çevresinin hazırlanması
o Öğrencilerin hazırlanması
o Öğrencilere deneyim kazandırılması(sayfa 108 şekil)
E)GÖRSEL İŞİTSEL ARAÇLAR
Görsel işitsel araçlar hem sesi hem de görüntüyü beraber aktarmaya yarayan araçlardır.Film makinesi,hareketli
filmler,video ve çoklu ortam özelliği olan bilgisayarlar bu gruba dahildir.Beş duyu organından ne kadar çoğuna
hitap ederseniz algılamada o derece başarılı olacaktır.
o Video formatları: Hareketli görüntülerin videoları değişik format ve büyüklükteki teyplere yada disklere aktarılır
o Video teyp :1980li yıllardan 1990 lı yılların ortalarına kadar amatör videoda vhs formatı tarcih ediliyordu sonra
yeni bir video formatı olan 8mm lik video teyp formatı yaygınlaştı.
o Video disk:Lazer disk yada video diskler manyetik kasetlere göre daha yüksek çözünürlükte görüntü
oynatabilmektedir.Video disk görüntüleri çözünürlük kalitesi olarak 16mm sinema filmlerine eşittir.Çözünürlük
video görüntülerinin detayda netlik ve keskinlik kalitesidir çözünürlük arttıkça netlik de artar.
o Sayısal video :
Görsel işitsel araçların da bazı üstünlük ve sınırlılıkları vardır;
Üstünlükleri Sınırlılıkları;
o Hareket *Sabit hız
o Süreçler *Doğallık
o Tehlikesiz gözlemler *Yanlış anlaşılma
o Beceri öğrenme *Maliyet
o Dramatize etmek *Lojistik
o Duyuşsal öğrenme

16. o Sorun çözme
o Farklı kültürleri anlama
o Topluluk oluşturma
(sayfa 112 şekil)
ÜNİTE 5
BİLGİSAYAR : Bilgisayarlar ;
o Kendilerine verilen verileri alır,verilen komutları izleyerek bu verileri bilgi oluşturacak şekilde işlerler
o Çok miktardaki veriyi kısa sürede işleyebilir ve çok fazla miktarda bilgiyi unutmadan saklarlar
o Aritmetik ve mantık işlemlerini son derece hızlı yapabilirler
o İnsan tarafından yapılan iş ve işlemlerin yapılmasını kolaylaştırırlar ve yaptıkları işlemleri hızlı ,güvenli ve
hatasız yaparlar
Bilgisayarlara verilen işlenmemiş bilgilere girdi(veri)onlarla matematiksel ve mantıksal işlem yaparak sonuçları
çıkarmaya çıktı(bilgi)denir.Bilgisayarda veriler 0 ve 1 sayılarıyla işlenir.Bilgisayar ikili sayı sistemiyle verileri işler
ve sonucu bize ekranda veya başka bir çıkış birimiyle verir.
Bilgisayarda şu işlemler yapılır ;
o Girdi işlemleri
o Aritmetik işlemler
o Çıktı işlemleri
o Veri saklama işlemleri
Bilgisayar donanımı ;Donanım bilgisayarın elektronik ve mekanik birimleri olmak üzere tüm fiziksel birimlerine
verilen isimdir.
Giriş birimleri:Bilgilerin doğrudan veya okunarak bilgisayara girilmesi
Çıkış birimleri: Bilgisayarın işlediği veriyi uyarı yada sonuçların kullanıcıya iletilmesi.
Bellek : Verilerin bilgisayarda saklanmasına yarayan birim.
Bilgisayar yazılımı: Bilgisayarın görevlerini yerine getirebilmesi için onlara verilen tüm bilgiler ve komut
listeleridir.Bilgisayarlar iki tür yazılım kullanır.Birincisi işletim sistemi yazılımları diğeri ise özel amaçlar için
yazılmış olan uygulama yazılımlarıdır.İşletim sistemi yazılımları bilgisayarın temel işlevlerini yerine getirmesini
sağlar.Uygulama yazılımları da belirli işleri tamamlayabilmelerine olanak verir.
BİLGİSAYAR DESTEKLİ YABANCI DİL ÖĞRENİMİ
Bilgisayarın yabancı dil öğretiminde kullanılmaya başlanmasında Amerika’da 1960larda rus dili öğretimi için
Stanford da başlatılan proje ilk adımlardan biridir.Bilgisayar destekli yabancı dil öğrenimi uygulamaları
öğretmenlere sağlayabileceği olanaklar açısından 9 türde incelenebilir;
1) Öğretim amaçlı uygulamalar
2) Tekrar ve alıştırma amaçlı uygulamalar
3) Benzeşim amaçlı uygulamalar
4) Oyun amaçlı uygulamalar
5) Başvuru amaçlı uygulamalar
6) Modelleme amaçlı uygulamalar
7) Buluş amaçlı uygulamalar
8) Fikir üretme amaçlı uygulamalar
9) Kelime işlemci amaçlı uygulamalar
1)Öğretim amaçlı uygulamalar: Bilgisayarda konu sunuşu amaçlı bu uygulamalar bir anlamda özenle oluşturulmuş
ders kitaplarına benzerler.Amaçları yeni bir bilgiyi öğrencilere sunmaktır.Bu tür uygulamalarda öğrencilere dönüt
verilmesi ve değişik çözüm yolları önerilmesi çok önemlidir.
Örnek//edilgen çatı gibi bir dilbilgisi konusunu tamamen bilgisayardan verilebilir.Bunun için tek gerekli olan
öğrencilerin seviyelerine uygun bir yazılımdır.Genellikle öğretim yazılımları piyasada seviyelere uygun olarak
bulunmaktadır.(sayfa 120 şekil)Freuda göre kişilik karşılıklı etkileşim halinde olan id,ego ve süperego olmak üzere
3 parçadan oluşan bir bütündür.
2)Tekrar ve alıştırma amaçlı uygulamalar : En yaygın kullanımı olan uygulamalar alıştırma ve tekrar
olanlarıdır.Burada yazılımın öğretmenler tarafından işlenen derslerle tutarlı olması önemlidir.Derste işlenmeyen
konularla ilgili alıştırmalar öğrencilere verilemez yani bu uyarlama derste işlenen konuların tekrarında ilgili
alıştırmalarda destek olarak kullanılır bunlar;
o alıştırma ve tekrar yaptırmanın amaçları
o bilgi ve becerilerin pekişmesi
o öğrenmenin kalıcılığının sağlanması
o üst düzey davranışların öğrenilmesine zemin hazırlanmasıdır(sayfa 120 şekil)
Örnek//Edilgen çatı konusunda hazırlanmış alıştırmalar yine bilgisayar aracılığıyla verilebilir.Bilgisayarın esnek
özelliği her türlü araştırmayı bilgisayar aracılığıyla sunmayı olanaklı kılmaktadır.
3)Benzeşim amaçlı uygulamalar : Tehlikeli ve karmaşık fizik kimya deneyleri ,mühendislik alanlarına ilişkin
öğrenme-öğretme konuları gerçeğe son derece yakın biçimde bilgisayarla gösterilebilir.Benzeşim amaçlı
uygulamalar gerçek yaşamdaki olayları bilgisayar ortamına aktarmamıza yardımcı olur ve maliyetini düşürür.
(sayfa 121 şekil)
Örnek//Piyasada bulunan london adventure adlı yazılım öğrenciye Londra metrosunu kullanarak Londrada gezme
ve alışveriş yapma olanağı vermektedir.Öğrenciye yazılımın başında verilen yönergeler sayesinde öğrenci,birebir
etkileşimde bulunarak ve tüm özgün materyalleri kullanarak bir benzeşim yaşamaktadır.
4)Oyun amaçlı uygulamalar(sayfa 122 şekil)Öğrenciler arasında çok yaygın olan adam asmaca gibi bir oyun
bilgisayar ortamında kelime öğreniminde kullanılabilir..Yol trafiği yada bireylerin fiziksel özelliklerini

17. tanımlayabilme gibi çalışmalar da yine oyun amaçlı uygulamalar aracılığı ile verilebilir.
5)Başvuru amaçlı uygulamalar : Bu tür uygulamalarda yabancı dil öğretiminde işe koşulacak her türlü bilgi yer
alır.Bu bilgiler kelime,cümle yapısı,dilbilgisi yada dinleme anlamaya yönelik olabilir.Bu tür uygulamalarda
bilgisayar veri bankası gibi kullanılmaktadır.
Örnek//Yabancı dilde bir sözcüğün okunuşunu düzgün bir şekilde telaffuz edemeyen bir öğrenci başvuru amaçlı bir
uygulamada bu sözcüğün okunuşunu bilgisayardan dinleyerek,telaffuzunu düzeltebilir.
6)Modelleme amaçlı uygulamalar : Modelleme amaçlı uygulamalarda ,öğrenci bir dil işlevini nasıl yerine
getirebileceği konusunda bilgilendirilir.Bu tür uygulamalar öğrencinin dersinde anlattığı işlevlerin en doğru şeklinin
bilgisayara yerleştirilmesiyle çok basit şekilde kullanılabilen uygulamalardır.
Örnek//Okuma anlama işlevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getiremeyen bir öğrenciye değişik okuma
yöntemleri,her seferinde can alıcı noktalar,ana düşünceyi gösteren cümleler koyu renk yada eğik harflerle
yazılarak dikkatini uyandıracak şekilde verilebilir.
7)Buluş amaçlı uygulamalar: Bilgisayarda buluş amaçlı uygulamalar,öğrencilerin genellemeler yaparak farklı dil
işlevlerinin üstesinden gelmelerini sağlar.Benzer yapılanmalar verilerek öğrencilerin bir genellemeye varması
kolaylaştırılabilir.
Örnek//Sıfatların üstünlük dereceleri benzer gruplar halinde verilerek öğrencilerin üstünlük derecelerini genelleme
olanağı sağlanabilir.
Buluş amaçlı uygulamada dikkat edilecek en önemli konu öğrencilerin genellemelerinde tahmine yer bırakılmaması
ve eğer varsa ,istisnalar olabileceğinin önceden belirtilmesidir.
8)Fikir üretme amaçlı uygulamalar: Bu tür uygulamalar öğrencinin fikir gelişmesine olanak sağlayacak şekilde
düzenlenmelidir.En çok yazılı anlatım çalışmalarında kullanılabilecek bu uygulamalar öğrenciye fikirlerini
örgütleme olanağı sağlamaktadır.
Örnek//Yazılı anlatım etkinlikleri öncesinde yada dinleme anlama etkinlikleri sonrasında öğrenciye giriş-gelişme –
sonuç karakter olaylar gibi şablonlar hazırlamak bilgisayar karşısında geçirecekleri zamanı etkili kullanmaları
açısından önemlidir.
9)Kelime işlemci amaçlı uygulamalar : Bilgisayarda bulunan kelime işlemciler özellikle yazılı anlatım dersleri için
çok gelişmiş olanaklar sağlayan araçlardır.Öğretmene ders notu ,alıştırma yazma olanağı sunan kelime işlemciler
öğrenci için aynı olanağı vermenin yanında yapılarında bulundukları yazı düzeltme özellikleriyle de birer imla
kılavuzu görevi görürler .Öğrenci kendi hatasını bilgisayar ekranında altı çizili olarak görmekte ve anında hata
düzeltimine gidebilmektedir.
Örnek//Yazılı anlatım dersinde öğretmen öğrencilerden bir hikaye yazmalarını istediğinde kelime işlemci
programını kullanarak öğrenci hikayesini yazabilir aynı zamanda hatalarını görür ve düzeltir.Yazılan metin kolayca
yazıcıdan çıkartılabilir.Böylece yapılan çalışma bütün sınıfla paylaşılmış olur.
BİLGİSAYAR DESTEKLİ YABANCI DİL ÖĞRENİMİNİN ÜSTÜNLÜKLERİ VE SINIRLILIKLARI
Üstünlükleri;
o Öğrencilere kendi hızlarında öğrenme olanağı sağlar
o Zaman tasarrufu sağlar
o Öğrenmeyi bireyselleştirir
o Yavaş öğrenenler için sabırlı denebilecek bir araçtır
o Yapılan hatayı tek bilgisayar başındaki öğrenci göreceğinden öğrenciyi sıkıntıya sokmaz
o Müzik renk ve canlanmış çizimlerle çalışmaya gerçekçilik ve çekicilik katar
o Kayıt saklama yeteneği vardır
o Çok fazla bilgiyi saklayabildiği gibi bunlara anında ulaşılma avantajı vardır
o Kendisiyle etkileşime giren bireyi mantıklı bir düzen içerisinde iletişim kurmaya zorlar
o Klavye kullanım becerisini küçük yaşta geliştirir
o Eğitimcilere,kendi bilgisayar destekli eğitim programlarını geliştirme olanağı sağlar
o Etkileşim sağladığı için en sıkıcı çalışmaları bile ilginç kılabilmektedir
o Öğrenenlerin motivasyonuna olumlu etki yapar
Sınırlılıkları ;
o Masraflıdır
o Yazılım programları her sisteme uymayabilir
o Çoğaltılmada yasal sorunlar çıkabilir
o Kimi öğretmen ve öğrenciler her şeyi bilgisayardan bekledikleri için çaba harcamama eğiliminde olabilirler
o Duyuşsal ve psikomotor davranışlar bilgisayarla etkili bir biçimde öğretilemez
o Yaratıcılık bilgisayar destekli programla bastırılır
o Bazı kimseler bilgisayarlı etkileşime tahammül göstermeyebilirler
o Öğrencilerin kendi aralarında ve öğretmenle olan sınıf içi etkileşimlerinde azalma görülebilir
o Öğrencilerden önceden bilgisayar okuryazarlığını kazanmış olmaları beklenmektedir.Dolayısıyla öğrencilerden ek
beceriler beklenmektedir.
BİLGİSAYAR DESTEKLİ YABANCI DİL ÖĞRENİMİNDE ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ
Bir yabancı dil öğretmeni;
o Bilgisayar açıp kapayabiliyorsa
o Klavye bilgisi varsa
o Program yükleyebiliyorsa
o Temel yazılımları biliyorsa
o Virüs programı kullanabiliyorsa
o Dosya kaydetme silme kopyalama yapabiliyorsa
o Program ekleme kaldırma bilgisi varsa
o İnternet’i kullanabiliyorsa bilgisayar destekli dil öğretiminden yararlanabilecek demektir.

18. İNTERNET:
İnternet’in sunduğu hizmetler;
o e-posta
o çevrimiçi sohbet
o seli ve görüntülü konferans
o dosya alışverişi
o www
o bankacılık işlemleri
o çevrimiçi alışveriş
o çevrimiçi eğitim olarak sıralanabilir.
BİLGİSAYAR DESTEKLİ YABANCI DİL ÖĞRENİMİNE YÖNELİK İNTERNET ETKİNLİKLERİ
Yabancı dil öğretiminde çok sayıda ve değişik yöntemlerle internet etkinlikleri yapmak olasıdır;
1)İletişim yoluyla öğrenme: En basit etkileşimli öğrenme iletişim yoluyla olanıdır.Bunlar e-posta,tartışma
grupları,ve sohbet gibi ortamlarda sağlanabilir.
Örnek//E posta yoluyla yabancı dil öğrenenleri tanıştırmak ve birbirleriyle iletişimlerini sağlamak
mümkündür.Tartışma gruplarında yabancı dil öğrenenleri bir araya toplamak ve yetersiz kaldıkları konularda
tartışmalarını sağlamak yada sohbet kanallarında öğrencilerin kendi aralarından iletişimi sağlamaları da etkili bir
yöntemdir.
2)Buluş yoluyla öğrenme: Birçok kütüphane,veri bankaları,ansiklopedi, ve bilgiye yönelik başvuru kaynaklarına bir
tıklamayla ulaşmak çok kolaydır.
Örnek//Yabancı dil öğrencilerinden Avusturya nın tarihsel gelişimini,kültürel etkinlikleri,önemli yerlerinin
resimlerini ve haritalarını içeren bir yazı yazmaları istenir.Öğrenciler arama motorlarında Avusturya ile ilgili siteleri
bulurlar.O yer ile ilgili kaynakları okur ve kendi yazılarını yazarlar.
3)Yayımlama yoluyla öğrenme : İnternet bilgi sunmak amacını taşıyan bir ortamdır.İnternete bizlerde kendi
bilgilerimizi koyup başkalarıyla paylaşabiliriz
Örnek//Öğrenciler yabancı dilde hazırladıkları gazeteyi çevrimiçi olarak web de yayımlayabilirler.Böylelikle
yayımladıkları bu gazete her an güncellenebilir ve herkes tarafından okunabilir.Öğrencilerde yaptıkları işleri başka
öğrencilerle paylaşabilirler
4)İnternet teknolojisi kullanarak öğrenme: Öğrenciler web sayfalarını kullanarak öğrenme ortamları oluşturmak
suretiyle yabancı dil öğrenimine destek alabilirler .Web sayfalarında çeşitli hipermedyaları kullanarak etkileşimli bir
eğitim ortamı hazırlamak mümkündür.
Örnek//Yabancı dil dersi için alıştırma ve tekrar amaçlı etkileşimli olarak hazırlanmış web sayfaları
hazırlanabilir.Yazılı anlatım dersi için öğrencilerden metin yazıp e-posta aracılığı ile göndermeleri
istenebilir.Sözcüklerin nasıl telaffuz edildiğini anlama ve öğrenmek için sesli bir web sayfası hazırlanabilir yada bir
okuma parçası sesli olarak verilip kulak dil alışkanlıklarını geliştirebilirler.Kelime öğretiminde görsel öğeleri
kullanıp öğretimin daha da kalıcı olmasını sağlayabilirler.
5)Görsel öğrenme: Görsel öğrenme yeni kullanılmaya başlanmıştır ve bir mekanda ders ortamını hem görsel hem
de sesli olarak izleme olanağı vermektedir.
Örnek//Yabancı dil dersinde konuşma ve anlama amaçlarına yönelik görsel öğrenme gerçekleştirilebilir.Bir
mekanda yapılan dersin başka bir mekanda izlenmesi ve aynı zamanda öğrencilerin sorunlarını öğretmene
yöneltebilecekleri bu sistemle zaman ve mekan ortadan kalkmaktadır.Video konferans sistemiyle beyaz tahtayı da
kullanmak mümkündür.Öğretmen anlattıklarını tahtaya yazdığında öğrencilerde kendi ekranında tahtaya
yazılanları görür ve kaydedebilir.
6)Sanal okul : Bütün işlerin çevrimiçi olarak verildiği bir sanal okul.
Örnek//Derler bir e-learning sitesinde verilebilir.Buna örnek webCT gösterilebilir.Bu etkileşimli ortamda web
sayfalarında gezinilebilir,video izlenebilir,tartışma ortamlarına katılabilinir e-posta düğmesi öğrencinin adresine
köprü içermemektedir.E-posta olanağından yararlanılabilinir.
(sayfa 127 şekil)
ÜNİTE 6
DERS KİTAPLARININ İNCELENMESİ
Ders kitapları değerlendirirken yapılması gereken en önemli şey ,öğretimin yapıldığı ortamın yapısını ve
prensiplerini ,öğrencilerin amaç ve ihtiyaçlarını belirtmektir.
Ders kitabı değerlendirmenin öğretmen açısından faydaları;
o Sınıfta olup bitenlerin daha iyi farkında olurlar
o Teorik bilgilere ve uygulamalarının ne derece örtüştüğünü düşünürler
o Önceliklerini belirlerler
o Profesyonel gelişimlerinde farklı bakış açıları kazanıp ,diğer materyallerle tanışırlar.
İçerik : Materyal değerlendirilirken göz önünde bulundurulması gereken en önemli kriterlerden birisi ders kitabının
içeriğinin öğrencilerin bilişsel gelişimine ve kişisel ilgi alanlarına uygun olup olmadığıdır.Ders kitabının içeriği
öğrencileri duygusal boyutta ne kadar yakalayabilirse öğrenmeyi de aynı oranda zenginleştirip güçlendirebilir.

19. Bir ders kitabın seçiminde ve değerlendirilmesinde en önce gelen özellik olan içeriğin güncel bilgilerden
oluşması ,günlük yaşamla bağının kurulması gerekmektedir.Öğrencileri bilinenden bilinmeyene,basitten
karmaşığa,somuttan soyuta doğru yönlendirmesi gereken içeriğin ,kendi içinde tutarlıda olması gerekir.Sonuç
olarak Chambliss ve Calfree 2ında bahsettiği gibi ders kitapları tüm okuldaki eğitimi ve etkinlikleri %75-90
oranında etkiler.
Dil : ders kitabında kullanılan dilin doğru,doğal,güncel ve standart İngilizce olması gerekmektedir.Kullanılan
kelime ve gramer yapıları öğrencilerin seviyelerine göre kontrol edilirken aynı zamanda otantikliği
kaybetmemelidir.
Öğrenci seviyesine uygunluk: Ders kitabı değerlendirilirken en önemli kriterlerden biride öğrenci seviyesine uygun
olup olmadığı ve ihtiyaca cevap verip veremeyeceğidir.Yalnız unutulmaması gereken bir şey de öğrencilerin
ihtiyaçlarının sadece dille sınırlı kalmadığı ve entelektüel ve duygusal ihtiyaçlarının da olduğudur.Öğrencilerin
hangi İngilizce seviyesinde olduğunu bilmek kitap değerlendirirken göz önüne almamız gereken önemli
kriterlerden bir diğeridir.Ders kitabı değerlendirilirken öğrencilerin entelektüel gelişimlerine ,yaşlarına öğrenme
stillerine ,seviyelerine ve var olan dünya bilgi düzeylerine uygun olup olmadığına bakılmalıdır.
Format :Ders kitaplarını format açısından incelediğimizde kitabın içinde kullanılan her bir öğenin –
cümleler,paragraflar,başlıklar,resimler,tablolar gibi tek başına ve tüm öğelerin birlikte nasıl organize edildiğine
bakmamız gerekir.Kitapta kullanılan tüm öğeler birbirleriyle bir bütünlük oluşturmalı amacı ve yararı olmayan
hiçbir eğe-yazı,resim,alıştırma gibi kullanılmamalıdır. Kitapta kullanılan başlıklarda öğrenmeye katkı sağlayan
öğelerdir.Başlıklar özellikle çok net olmayan çizim yada resimleri veya tanıdık olmayan nesneleri tanımlamada
kullanıldığı taktirde çok faydalıdır.Başlığın anlatılan metni aynen yada farklı şekilde tekrar ettiği başlıklar ile metin
arasındaki ilişkinin daha güçlü olduğu yani tekrar başlıklarının daha etkili olduğu savunulmaktadır.Kitap öğelerinin
nasıl organize edildiğinin öğrenmeye çok büyük etkisi vardır.Kitapta kullanılan tüm görsel materyaller öğrenmeyi
kolaylaştırıcı olmalıdır.
Çekicilik:
o Öğrenciler için kitabın fiziksel çekiciliği en önemli belirleyicidir
o Öğrencinin ilgisini çekecek bir materyal onun öğrenmek istediği bir materyal olacaktır
o Çekicilik kişiden kişiye değişse de bazı öğeler herkes için çekicidir.
o Yazı karakteri ,renklendirme,resimler çekiciliği etkileyen etmenlerdir.
Chambliss ve calfree ye göre dramatik fiiller,kişi zamirleri,karakter özleştirmesi,hızlı aksiyonlar,somut ayrıntılar ve
yenilik okuyucuların ilgisini çeken ve hatırlamalarını kolaylaştıran öğelerdir.Öğretici araçların çekici olabilmeleri için
öncelikli olarak rahatlıkla algılanabilmeleri gerekir.
Öğrenmeye katkısı: Eğitimin genel amaçlarına uygun bir ders kitabı ,öğrencilerin dünya görüşüne katkıda
bulunmayı,dünyayı,çevreyi,insanlığı ilgilendiren tüm hassas konulara eğitici bir şekilde yaklaşmayı
amaçlamalıdır.Kısacası ders kitabı öğrencilerin sadece sınıf içinde kullanabileceği bilgiler vermeyi değil,onları
gerçek hayata başarılı bir şekilde hazırlamayı amaçlamalıdır.
Kullanım kolaylığı : Öğrenciler kitabı kullanırken herhangi bir pratik sorunla karşılaşmamalıdır.Belirlenen kriterler
öğrenci grubunun yaşına ve fiziki gelişimine uygun olarak şekillenecektir.
Örnek//Çok kalın kocaman bir kitaba henüz gelişmekte olan 5-6yaş grubu çocukların rahatlıkla hakim
olabilmelerini bekleyemeyiz.
Kitabın bölümlerinin nasıl dağıtıldığı,her bir ünitenin uzunluğu ,kitabın arkasında bir konu yada kelime indeksinin
olup olmadığı ,dinleme parçalarının yazılı metinlerinin olup olmaması,bir cevap anahtarının bulunup
bulunmaması ,eğitimin yapıldığı ortama göre değişiklik gösterebilen ve kullanım kolaylığını etkileyen kriterler
arasındadır.
ÖĞRETMEN KİTABI
Öğretmen kitabı öğretmene ders öncesi hazırlık planlama ve ders kitabının en etkili şekilde nasıl kullanılması
gerektiğini gösteren bir kılavuzdur.Öğretmene düşen görev kendisinin tercih ettiği ve benimsediği rolle kitapta
kendisine sunulan rolün ne derece örtüştüğünü belirlemektir.Öğretmen kitabının öğretmenin rolünü çok belirleyici
ve sınırlayıcı olmaması beklenirken aynı zamanda öğrenci kitabıyla aynı anda kullanımın pratik olması,görsel
olarak takibinin zor olmaması ve öğretmene çok fazla iş çıkarıcı değil işini kolaylaştırıcı olmalıdır.
Öğretmen kitabının öğretmene faydalarını şöyle sıralayabiliriz;
o Planlamada hangi etkinliklere ne kadar süre ve yer verilmesi gerektiğine yardımcı olur
o Dersin amaçları doğrultusunda dağılmadan işlenmesine yardımcı olur
o Ders kitabını öğrencilere nasıl daha verimli bir şekilde kullanacağına dair bilgi verir
o Öğrencileri motive etmek için öğretmene yol gösterir
o Derste kullanılacak araç gereç hakkında öğretmene yol gösterir
o Sınıfta disiplinin korunmasında öğretmene katkı sağlar
o Değerlendirmede öğretmene doğrudan sorularla yada fikir vererek yardımcı olur
Öğrencinin gelişimini gözleyebilecek,ona geri dönüt vermesini sağlayan yada tekrar edilmesi gereken bölümleri
belirleyen sınavlarında öğretmen kitabında yer alması oldukça faydalı olabilir.Özete öğretmen kitabı kullanıcıların
ihtiyaçlarına mümkün olduğunca çok cevap vermeli ama aynı oranda esnek olmalıdır