resurset_e_metaleve

1. Lënda:Ekonomi e
resurseve
PROF: SOFIJE SINANI

2. Resurset e metaleve të ngjyrosura
 Përveç aluminit, metalet e ngjyrosura paraqiten në natyrë shumë më rallë se
hekuri. Pjesa më e madhe e prodhimtarisë (prej 50 gjer në më se 90%) të
shumicës së xeheve të metaleve të ngjyrosura, japim vetëm tri-katër vende të
botës.
 Disa metale të ngjyrosura kanë qenë të njohura për njerëz qysh moti. Mirëpo,
pjesa më e madhe e këtyre metaleve ka fituar aplikim të gjerë kah fundi i
shekullit XIX, ndërsa disa të tjerë decenjeve të fundit. Këta kanë rëndësi
jashzakonisht të madhe në industrin bashkëkohore, andaj edhe kërkesa e tyre
në tregjet botërore është e madhe.

3. Resurset e metaleve të ngjyrosura
 Me sasira (vëllim) të prodhimit, nga metalet e ngjyrosura para luftës së
dytë botërore në vend të parë ka qenë bakri, ndërsa tani është alumini,
pastaj bakri, plumbi dhe zinku.
 Bakri - Me prodhimin e xehes së bakrit në vend të parë në botë vinë SHBA, pastaj
Zambia, Çile, Kanada dhe Kongo. Në Kosovë xehe minerale të bakrit janë të përhapura
rrez maleve të Sharrit, Bjeshkëve të Nemuna, Mali i Zi i Shkupit. Ndërsa në Binçë janë
gjurmët shumë të lashta të xehtarisë dhe përpunimit të bakrit. I tërë brezi kufitar
shqiptaro-shqiptarë (Pashtriku) është I pasur me seri të xeheve të bakrit, si dhe
mineraleve përcjellëse e përbërëse të tij.

4. Resurset e metaleve të ngjyrosura
 Plumbi dhe Zinku – Xehja e plumbit dhe zinkut në natyrë random paraqiten bashkë dhe
mjaft janë të përhapura. Plumbi përdoret për izolimin e kabllove, për prodhimin e
akumulatorëve, gypave të ujësjellësit, legurave të ndryshme dhe në industrinë
ushtarake. Ziknu është I rezistueshëm në lagështirë dhe në ajër, andaj gati gjysma e
prodhimtarisë së përgjithshmë të tij shpenzohet për të ngjyrosur llastra dhe tela të
hekurt, për mbrojtjen nga ndryshku. Xehe të plumbit dhe zinkut ka më së shumti në
Amerikën Veriore.

6. Resurset e metaleve të ngjyrosura
 Kosova është njëri nga pellgjet më të pasura në shkallë evropiane me xehe të plumbit
dhe zinkut, ku vendburimet e tyre ishin të njohura para 2000 vitesh, ndërsa prodhimi
kontinuel realizohet në 70-80 vitet e fundit. Miniera e Trepçës, e Kishnicës, Ajvalisë dhe
Novobërdes, por edhe të tjera tani më kanë zënë vend të posaçëm në historinë
ekonomike të xehtarisë evropiane.
 Rezervat më të mëdha të plumbit dhe zinkut shtrihen në malet e Kopaunikut në
minierën Trepça. Miniera Trepça është njëra nga vendbanimet më të pasura në Evropë
me xehe të plumbit dhe zinkut. Rezervat e plimb-zinkut në trepçë janë vlerësuar mbi 50
million ton.