1. Que saben de ciencias os nosos estudantes?.
Test de inicio
1. Que son os organismos transxénicos?
o Organismos que conteñen xenes e, xa que logo, son rexeitados polos ecoloxistas.
o Organismos máis baratos que os tradicionais. Por iso os ecoloxistas están a favor da súa
produción.
o Bacterias que provocan infecións graves nos seres vivos.
o Organismos aos cales se lles introducíu no seu material xenético un ou máis xenes doutro
ser vivo.
2. Unha das seguintes afirmacións NON é correcta, cal?
o Os combustibles fósiles son o carbón, o petróleo e o gas natural.
o Como consecuencia do quecemento global, enfermidades e especies desprazaranse cara
ao ecuador.
o O dióxido de carbono é un gas que contribúe ao efecto invernadoiro.
o A actividade solar non é a principal causa do quecemento global.
3. Ordena de maior a menor tamaño:
o Célula
o Átomo
o Microchip
4. A teoría da selección natural explica:
o A orixe da vida.
o A orixe común de todos os seres vivos.
o A evolución lenta e gradual das especies.
o A evolución do Universo.
5. Sinala a resposta correta: se a probabilidade de que chova o sábado é do 50% e a de
que chova o domingo tamén é do 50% entón:
o A probabilidade de que chova o fin de semana é do 100%.
o A probabilidade de que chova o fin de semana é do 50%
o Non choverá o fin de semana
o Chove seguro o fin de semana
6. A molécula que almacena a información xenética é:
o O ARN
o O ADN
o As proteínas
o Os lípidos
7. Que é o Big Bang?
o A explosión dunha supernova
o Unha explosión nuclear controlada
o O estado inicial que deu lugar ao universo observable.
o Unha gran banda de música
1

2. 8. Os aparellos de TV e os monitores das computadoras:
o non emiten radiación e xa que logo non prexudican aos seres humanos
o emiten radiación e non prexudican
o si emiten radiación, esta é prexudicial dependendo do tempo e a distancia ao monitor.
9. A radiación ultravioleta emitida polo Sol
o Parte é necesaria e parte prexudicial para a vida.
o É prexudicial para todos os seres vivos.
o Necesaria só para algúns seres vivos
10. Cal dos seguintes personaxes non está asociado á ciencia:
o Santiago Ramón e Cajal
o Vicente Aleixandre
o Nicolás Copérnico
11. Que son os fósiles?
o Mornos reflexos de seres ancestrais.
o Restos óseos , só con interese mediático.
o Pezas fraudulentas para demostrar o que se quere.
o A única testemuña directa de parte da aparencia física (fenotipo) e do xenotipo dos seres
vivos do pasado.
12. Cal destas afirmacións é certa?
o Os clons humanos por compartir o mesmo xenoma, son idénticos fisicamente e no seu
comportamento.
o Os clons humanos aínda que compartan o mesmo xenoma non teñen por que ser
fisicamente idénticos ou no seu comportamento.
o Os clons humanos aínda que compartan o mesmo xenoma son necesariamente
fisicamente idénticos pero non no seu comportamento.
o Os clons humanos non existen aínda.
13. Relaciona cada nome cunha disciplina científica:
1) Marie Curie A) Física
2) Isaac Newton B) Relatividad
3) Albert Einstein C) Radioactividad
4) Charles Darwin D) Evolución das especies
14. Cal dos seguintes casos astronómicos sería unha ameaza real para a Terra?
o Unha conxunción entre Marte, Saturno e a Lúa en Saxitario.
o Unha explosión de supernova na galaxia de Andrómeda.
o Un asteroide próximo cuxa órbita non se coñece moi ben.
o Unha eclipse de Sol que atravesase as zonas máis poboadas de Europa e Asia.
2

3. Ciencia ou pseudociencia?
Enfrontámonos a unha situación paradoxal: por unha banda podemos recoller
numerosos indicadores da crecente importancia (e necesidade) da ciencia e as súas
tecnoloxías na sociedade actual; por outro, a valoración ou apreciación social desta
mesma ciencia non se axusta co papel que ten na sociedade.
O paradoxo estriba en que se agora mesmo obviasemos os produtos da
tecnociencia a civilización humana colapsaría. O problema deriva nunha percepción da
ciencia como unha especie de igrexa cos seus rituais e os seus oficiantes: os cidadáns
chegamos, polo xeral, a gozar dos dons da ciencia pero sen chegar a comprendelos nin
a analizalos.
O que isto sexa erróneo e equívoco non quita para que algo así suceda. Cando
por unha razón ou outra se furta ou evita o debate, a libre crítica que está no fondo do
método científico, queda a liturxia. E as
pseudociencias aproveitan este abismo entre ciencia e sociedade para aparecer como
ciencias cando realmente non o son. Un exemplo desta percepción da ciencia móstrase
en moitos anuncios publicitarios, nos
cales os anunciantes utilizan como enganche do produto unha terminología científica
que, aínda que dificilmente é comprensible para a gran maioría do público, revísteo
dunhas calidades nas que se ten plena confianza.
 O fregar vaise acabar. Wipp Express con osíxeno activo
 Anticaída Dercos con aminexil
 Puleva calcio con isoflavonas de soia
 Derma xénese con Proxilane e acedo halurónico
Non podemos profundar máis na análise presente sen realizar algún tipo de
definición das pseudociencias. Certamente, non é un tema sinxelo, aínda cando
etimológicamente equivalla a "falsas ciencias": disciplinas, polo tanto, que se
aparentemente revístense do manto da
ciencia, non o son en realidade. O termo "falso" parece indicar, sendo ademais polo
xeral certo, unha certa intención de engano consciente: a miúdo inténtase tal disfrace
co interese de dar unha respetabilidade que posúen os produtos da ciencia, e abusar do
sinal científico á hora de acalar as posibles críticas.
Noutros casos, úsase o prefixo “para” como identificador dalgunhas destas
disciplinas, como é o caso da parapsicología, ou no xenérico de "fenómenos
paranormais": ponse así de manifesto o propio interese dos promotores de tales
disciplinas por situarse á marxe da
corrente principal da ciencia. Moi normalmente, nestes sectores caracterízase ao
coñecemento científico de "ciencia oficial", co claro interese de desprestixio que supón
adscribir a ciencia a un certo establishment dogmático. Algo que atopou certo eco no
que se denomina o pensamento postmoderno ou o relativismo cultural, segundo cuxos
postulados o coñecemento científico non é senón un de entre os posibles, suxeito aos
mesmos vaivéns e influencias irracionais que outras actividades humanas. Levaríanos
fóra do obxectivo deste
traballo realizar unha crítica do postmodernismo. Recomendamos, en calquera caso, o
traballo de Sokal e Bricmont “Imposturas Intelectuais”,[2] que pronto vai ser publicado
en castelán.
Fonte: Artigo de Javier Armentia
http://www.euskonews.com/0030zbk/gaia3001es.html
En calquera caso, os autores que diferencian entre ciencias reais e pseudociencias
sinalan algunhas das seguintes características para axudar a recoñecer ás
pseudociencias:
3

4.  Non aplican unha metodoloxía de carácter científico.
 Son dogmáticas. Os seus principios están expostos en termos tales que non
admiten refutación, a diferenza das ciencias, onde as condicións de refutación
das hipóteses ou teorías están determinadas con precisión.
 Proclaman teorías para as que non achegan probas empíricas, que a miúdo
contradin abertamente resultados experimentais coñecidos e aceptados polas
ciencias ben establecidas.
 Proclaman teorías inconexas cos coñecementos e teorías da ciencia.
 Son inmutables. Ao non ter bases experimentais, non cambian ata ante novos
descubrimentos.
 Utilizan linguaxe científica pero só en aparencia, descoñecendo ou
malinterpretando o seu significado.
 Non cumpren a estratexia da navalla de Occam (tamén coñecido como principio
de parsimonia), que é un método de construción lóxica segundo o cal en
igualdade de condicións a explicación máis sinxela é probablemente a correcta.
 Non buscan leis xerais.
 Descualifican as críticas por parte das ciencias, a miúdo, utilizando falacias ad
hominem, aducindo conspiracións ou proclamándose obxecto de persecución
cando as súas formulacións son rebatidos.
 Invocan entes inmateriais ou sobrenaturais inaccesibles á investigación
empírica, tales como forza vital, creación divina, inconsciente metafísico,
necesidade histórica, etc.
 Proclaman e esixen que se recoñeza o seu carácter científico, pero só ante o
público xeral, renunciando a pór a proba as súas explicacións ante a comunidade
científica establecida. O feito de reclamar status científico as diferenza doutras
actividades como
as relixións.
Wikipedia
http://é.wikipedia.org/wiki/Pseudociencia#Caracter.C3.ADsticas_de_as_pseudocie
ncias
O seguinte enlace é unha experiencia curiosa na que se pon de manifesto as
irregularidades da astroloxía.
Astroloxía desmentida:
http://www.youtube.com/watch?v=b7SSvR-0rbw
Aínda que é evidente que debemos pór sobre a mesa as carencias e
contradicións nas que incorren con frecuencia as pseudociencias, propiciando desta
forma unha reflexión crítica entre
os nosos estudantes acerca deste aspecto, non é menos certo que,
desgraciadamente en máis dunha ocasión, a “ciencia oficial” móvese polos intereses
socioeconómicos imperantes en cada momento
e en cada lugar. Os seguintes enlaces son dous exemplos disto:
- Información no NODO da existencia de vida en Marte:
http://www.youtube.com/watch?v=NsEB_mIttVk
- 10.000 dólares por cuestionar os datos da ciencia:
http://www.elmundo.es/papel/2007/02/03/ciencia/2080484.htm
4

5. Características do método científico
Este punto adoita estar suficientemente tratado nos libros de texto. Non entanto,
podemos subliñar algúns aspectos que debesen ser resaltados ao falar do método
científico.
O método científico está sustentado por dous alicerces fundamentais:
1. O primeiro deles é a reproducibilidade, é dicir, a capacidade de repetir un
determinado experimento en calquera lugar e por calquera persoa. Este alicerce
baséase, esencialmente, na comunicación e publicidade dos resultados obtidos.
2. O segundo alicerce é a falsabilidade. É dicir, que toda proposición científica ten que
ser susceptible de ser falsada (falsacionismo). Isto implica que se poden deseñar
experimentos que no caso de dar resultados distintos aos preditos negarían a hipótese
posta a proba.
Debemos deixar claro aos estudantes que non existe un único método científico. O
científico usa métodos definitorios, clasificatorios, estatísticos, hipotético-deductivos,
procedementos de medición,
etcétera. Segundo isto, referirse ao método científico é referirse a este conxunto de
tácticas empregadas para constituír o coñecemento, suxeitas ao devir histórico, e que
poden ser outras no futuro. É central nesta concepción do método científico, a
falsabilidade das teorías científicas, isto é, a posibilidade de ser refutadas pola
experimentación. No método hipotético deductivo, as teorías científicas non poden
nunca reputarse verdadeiras, senón como máximo non refutadas.
Exemplo de método hipotético-deductivo.
1.Detectar un problema: os astrónomos Adams e Lle Verrier descubriron no século
pasado que o planeta Urano non seguía a órbita prevista polas leis de Newton.
2.Formulación dunha hipótese: supuxeron que se explicaría porque habería outro
planeta nunha órbita máis exterior que coa súa atracción producise tales
irregularidades.
3.Dedución de consecuencias observables: se existise tal planeta debía ter tal masa e
de día atoparase en tal punto no ceo e xa que logo cun telescopio deberíase observar.
4.Experimento: o astrónomo Galle que dispuña dun telescopio potente achou
efectivamente o planeta suposto ao que chamaron Neptuno, a hipótese resultou
confirmada pola experiencia.
De Wikipedia, a enciclopedia libre
5