1. Budowa i funkcje układu
nerwowego kręgowców
Bartłomiej Góralczyk
Wydział Biologii i Nauk o Środowisku UKSW
I rok, biologia
2. Układ nerwowy kręgowców
W budowie układu nerwowego kręgowców (w tym człowieka) wyróżnia się:
● ośrodkowy układ nerwowy
● mózgowie
● rdzeń kręgowy
obwodowy układ nerwowy
nerwy czaszkowe
nerwy rdzeniowe
3. Ośrodkowy układ nerwowy
Ośrodkowy układ nerwowy składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego.
Zbudowany jest z istoty szarej i białej.
Istota szara utworzona przez komórki nerwowe leży najbardziej
zewnętrznie pokrywając istotę białą w głąb, której tworzy również
skupiska zwane jądrami mózgu. Odgrywa ona zatem rolę płaszcza (kory)
W przypadku rdzenia kręgowego jest odwrotnie (istotę szarą otacza istota biała)
Istota biała zbudowana jest przez wypustki komórek nerwowych tworzące drogi i szlaki
5. Mózgowie
Mózgowie otoczone czaszką składa się z półkul mózgowych, czyli kresomózgowia oraz pnia mózgu. Pień
mózgu tworzą: międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek, most i rdzeń przedłużony.
7. Rdzeń kręgowy
Rdzeń kręgowy przebiega w kanale kręgowym. Wyróżnia się w nim segmenty, od których odchodzi jedna
para nerwów rdzeniowych. Istota biała rdzenia kręgowego układa się w przebiegające podłużnie słupy:
przednie, boczne i tylne. W słupach przednich znajdują się komórki ruchowe, natomiast tylnych czuciowe.
8. Obwodowy układ nerwowy
Obwodowy układ nerwowy tworzą nerwy czaszkowe i rdzeniowe oraz zwoje nerwowe.
Stanowi on połączenie między ośrodkowym układem nerwowym a narządami docelowymi.
9. Nerwy czaszkowe
Nerwy czaszkowe, Występuje ich 12 par i odpowiadają za unerwienie głowy i szyi.
Rozpoczynają się na odpowiednich poziomach mózgowia i biegną do narządów zmysłów i mięśni twarzy.
10. Nerwy rdzeniowe
Nerwy rdzeniowe utworzone są przez 31 par
nerwów odchodzących symetrycznie od rdzenia
kręgowego.
Prowadzą one włókna dla skóry i mięśni szyi,
kończyny górnej i dolnej oraz mięśni tułowia.
12. Zwoje nerwowe
U kręgowców zwoje nerwowe umiejscowione są poza ośrodkowym układem nerwowym.
Pełnią funkcje stacji przekaźnikowych w różnych łukach odruchowych.
Zwój nerwowy zbudowany jest z komórek zwojowych, towarzyszących im komórek
satelitarnych, pęczków włókien nerwowych, naczyń włosowatych i delikatnej tkanki łącznej.
13. Funkcje układu nerwowego
Odbieranie i analiza bodźców ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego
Reagowanie na bodźce
Kontrola pracy narządów wewnętrznych.
Odpowiadanie za wyższe czynności nerwowe (pamięć, inteligencja)
Wszystko to dzięki komórkom nerwowym.
14. Neurony zbudowane są z ciała komórki nerwowej i dwóch rodzajów wypustek nerwowych:
krótszych i bardziej rozgałęzionych dendrytów, które przewodzą informacje w kierunku ciała komórki
oraz dłuższego aksonu (neurytu), który przewodzi informacje od ciała komórki.
Neurony komunikują się ze sobą dzięki synapsom.
Komórka nerwowa, neuron
16. Synapsa
miejsce przekazywania impulsu nerwowego z jednego neuronu na drugi lub na narząd wykonawczy
(gruczoł, mięsień).
1) Lokalizacja synapsy nerwowo-nerwowej (a) i nerwowo-mięśniowej
(b)
2) Schemat budowy synapsy chemicznej
Po dotarciu fali depolaryzacji do kolbki
presynaptycznej dochodzi do wydzielenia
mediatora z pęcherzyków synaptycznych
do szczeliny synaptycznej. Mediator łączy
się z receptorami błony postsynaptycznej,
co powoduje depolaryzację błony. W ten
sposób działa synapsa chemiczna, która
przewodzi impulsy jednokierunkowo.
17. Synapsa elektryczna
W synapsach elektrycznych błony presynaptyczna i postsynaptyczna są ułożone bardzo blisko siebie i
impuls elektryczny przeskakuje z jednej błony na drugą, wywołując depolaryzację.
Impuls może być przewodzony w obydwie strony (w przeciwieństwie do synapsy chemicznej).
