2. Historiku i Presheves
Treva e Preshevës në kohërat antike ka qenë nën sundimin romak.
Provinca e Dytë, Provincia Dardanium ka qenë poashtu nën sundimin
romak me kryeqytetin e saj Scup, Shkupi i sotëm. Gjat dyndjeve sllave,
gjat shek. VI dhe VII, në rajonin e Preshevës janë ndërtuar ca
kështjella për t'u mbrojtur nga barbarët sllav. Për këto fortesa më së
miri flet historiani bizantin Prokopie. Këto kështjella ishin Kalaja e
Preshevës si dhe ca të tjera në Karadak (Malësia e Preshevës). Gjer në
shekullin IX, rajoni i Preshevës mbetet nën pushtimin Bizantin. Nga
gjysma e dytë e shek. IX gjer në shek X rajoni i Preshevës pushtohet
nga ana e Mbretërisë Bullgare. Prej shek. XI e deri në shek XII,
Presheva me rrethinë gjendet nën sundimin Bizantin. Në fund të shek.
XII, sipas dokumenteve sërbe.
3. Relievi i Presheves
Pozita gjeografike e Luginës së Preshevës ka pozitë shumë të
përshtatshme edhe pse ndodhet në periferi të Kosovës Pozitën e
përshtatshme e bënë jo vetëm se shtrihet në pjesën qendrore të
Gadishullit Ballkanik , por edhe rrjedha ujore e Moravës dhe
Vardarit. Këta dy lumenj ia kanë hapur rrugën për në viset
veriore dhe jugore të Ballkanit, duke i lidhur me pjesët e tjera të
Evropës. Në të vërtetë Lugina paraqet korridorin më të
rëndësishëm dhe më të shkurtër të daljes së shteteve te Evropës
në Detin Egje. Presheva dhe Bujanoci gjinden në rrugën kryesore
të Moravës, ndërsa Medvegja ka pozitë periferike dhe më të
pavolitshme gjeografike. Medvegja gjendet në rrjedhën e lumit
Jabllanicë, degë e Moravës Jugore.
4. Popullata e Presheves
Vetë fakti i të qenurit i robëruar gjegjësisht nën sundimin kolonial
serb, popullata e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës çdo ditë e më
shumë po mundohet jo që të jetoj por të mbijetoj si një popull që
edhe në shekullin XXI po përballet me të gjitha format e dhunës
shtetërore serbe. Këtë realitet të hidhur politik po e rëndon edhe më
tepër ajo klasë politike lokale shqiptare, që në forma të ndryshme po i
shkon për qëllime të vetë pushtetit serb.
Tani zgjedhjet e fundit që do të mbahen për Këshill Nacional në këto
komuna, subjektet politike lokale po luajnë me të drejtat e njerëzve të
shtypur, robëruar. Kjo propagandë (fushatë) politike më së paku në
këto momente i duhet kësaj popullate dhe këtij realiteti politik. Së
paku rreth dy dekada këto subjekte politike përfshirë të gjitha nuk
ishin në gjendje dhe ende nuk janë, që të sjellin një Abetare, e të mos
flasim që kësaj popullatë i duhet një përkrahje dhe ndihmë urgjente
politiko-ekonomike e arsyeshme kombëtare edhe atë ndërkombëtare.