1. Gebruik en beheer medische ruimte 1
Beheer en onderhoud van medisch
gebruikte ruimten Volgens NEN
1010+C1/A1+C1:2011
Door H.W.M. de Veer
HV Advies & Opleidingen
23 mei 2013

2. Programma
• Techniek
– Klasse 2 en 3 ruimten
– MES ketens
– Groepen indeling
• Organisatie
– NEN 3140
– Medisch personeel als VOP!
Gebruik en beheer medische ruimte 2

3. Gebruik en beheer medische ruimte 3
Uitgangspunten 710
Doel:
• Veilige behandeling van patiënten
met medische elektrische toestellen,
ook personeel.
• Veiligheid waarborgen van de
Installatie.
• Door betrouwbaarheid, continuïteit en
veiligheid.
• Deze norm voorziet hierin, beter mag
ook!

4. Raakvlakken
•Risicoanalyse
•Prestatie eisen
•Beheer en Onderhoud
•EMC, netvervuiling
•Testen
•Integrale veiligheid
• Brand
• Hygiëne
•NEN 3140
Gebruik en beheer medische ruimte 4

5. Gebruik en beheer medische ruimte 5
Welke Elektro risico’s?
• Elektrocutie door defecten, installatie
en apparatuur.
• Potentiaal versleping,
stroomkringen.
• Lage lichaamsweerstand door
slechte lichamelijke conditie.
• ESD schrikreacties specialist.
• EMC/ EMI.
• Geen natuurlijke reflexen op
elektrische prikkels.
• Medische gassen: ontbranding,
corrosie.
• Spanningsuitval.
!

6. Gebruik en beheer medische ruimte 6
Inkadering NEN 1010
• Bouwbesluit: regelt de uitrusting van
ruimten/ schrijft niveau
van NEN 1010 voor.
• NEN 3140: regelt het beheer en organisatie
van een elektrotechnische installatie.
• Arbo Wet: regelt de verantwoording tussen
werkgever en werknemer, wijst de NEN
3140 aan als minimaal veiligheidsniveau.

7. Gebruik en beheer medische ruimte 11
Onderwerp en toepassingsgebied
• Ziekenhuizen
• Privé-klinieken
• Medische en tandheelkundige praktijken
• Gezondheidscentra
• Bedrijfsgeneeskundige ruimten
• Verplaatsbare eenheden voor:
– Mammografie
– TBC onderzoek
– MR onderzoek
– PET onderzoek
– Niersteenvergruizers
– Operatiekamers
• Woningen voor thuisbehandeling 44
• Dierengeneeskunde 45

8. Gebruik en beheer medische ruimte 15
Boordeling algemene kenmerken
• Medische procedures zijn leidend.
• Classificatie van de ruimte door een
verantwoordelijke medicus.
• Ook voor de veiligheid van het personeel.
• Risico management: minimale
behandelingsmogelijkheden bij calamiteiten.
• Er moet een automatische omschakeling
zijn bij storingen in de voeding naar
noodvoeding .

9. Klasse 0
• Medisch gebruikte ruimte niet bedoeld voor
het gebruik van patiëntdelen waarbij sprake
is van galvanisch contact, spreekkamer,
onderzoekkamer.
(Patiëntdeel)
Gebruik en beheer medische ruimte 16

10. Klasse 1
• Medisch gebruikte ruimte bedoeld voor het
gebruik van patiëntdelen waarbij sprake is
van galvanisch contact:
– uitwendig, of
– inwendig in enig deel van het
lichaam, tot in de lichaams-
vloeistoffen, waarbij deze
geleider buiten de patiënt
toegankelijk is, met uitzondering van gevallen
waarin sprake is van Klasse 2 of Klasse 3
Gebruik en beheer medische ruimte 17

11. Klasse 2
• Medisch gebruikte ruimte bedoeld voor:
a. handelingen waarbij een netspanning-
onderbreking (uitval) tot onaanvaardbare
risico's voor de patiënt kan leiden en
b. handelingen waarbij sprake is van
een elektrische geleider (galvanisch
contact) tot in de lichaamsvloei-
stoffen, maar niet tot aan of in het
hart, waarbij deze geleider buiten
de patiënt toegankelijk is.
(een medisch gebruikte ruimte is alleen van Klasse 2
indien aan beide voorwaarden is voldaan)
Gebruik en beheer medische ruimte 18

12. Klasse 3
• Medisch gebruikte ruimte
bedoeld voor handelingen
waarbij sprake is van een
elektrische geleider
(galvanisch contact) tot aan
of in het hart, waarbij de
geleider buiten de patiënt
toegankelijk is.
Gebruik en beheer medische ruimte 19

13. Gebruik en beheer medische ruimte 26
Beschermingsmaatregelen
MES-ketens
• Bij klasse 2 en 3
i.v.m. continuïteit
• Eindgroepen voor
medisch elektrische
toestellen en
medische systemen
• Elke ruimte een eigen MES ketens
• Overig materieel dat binnen het PG
kan komen
– Dus ook WCD buiten PG

14. Gebruik en beheer medische ruimte 27
Continuïteit MES-ketens

15. Gebruik en beheer medische ruimte 29
Beschermingsmaatregelen
MES-ketens
• Lekstroom ≤ 500 µA tenzij alleen vast
aangesloten toestellen.
• Vermogensbewaking en
temperatuurbewaking
• 8 enkelvoudige WCD.
• WCD voor algemeen gebruik.
(wat is de bestemming van de ruimte)
Pnom ≤1,6 kVA, max. 3,3 kVA.
• MES / beschermingstrafo !?

16. Gebruik en beheer medische ruimte 30
Signalering MES ketens
MES-keten moeten worden uitgerust met
Impedantie/wachters.
Signalering LED:
• Alarm bij Risolatie < 50k :
– Rood + akoestisch (resetbaar) is gevaar Risolatie.
• Vooralarm
– Geel is grote daling Risolatie tussen de 50k en
100k .
• Normaal bedrijf
– Groen is normaal bedrijf.

17. Bewakingssysteem 1
Gebruik en beheer medische ruimte 31

18. Bewakingssysteem 2
Gebruik en beheer medische ruimte 32

19. Bewakingssysteem 3
Gebruik en beheer medische ruimte 33

20. Groepenindeling!
Gebruik en beheer medische ruimte 34
MES A
MES B
Verstrengelde behandeling! Wil dit de medicus?

21. Een betrouwbaar voorbeeld
Gebruik en beheer medische ruimte 35

22. Gebruik en beheer medische ruimte 36
Noodstroomvoorziening
• Voor klasse 1-2 en 3.
• Omschakeltijd < 0,5s /< 15s / >15s
• Overneemcapaciteit 3 h tot 24 h.
• Essentiële delen van de installatie, wat wel
en wat niet?
• Voeding voor veiligheidsdoeleinden bij
Hoofdkast.
• Preferent groepen/ functiebehoud?

23. Gebruik en beheer medische ruimte 37
Noodstroomvoorziening
• Korte onderbreking 0,5 s capaciteit 3 uur:
– Operatielamp
• Normale onderbreking <15 s
capaciteit 24 uur:
– Brandweerliften
– Brand ventilatiesystemen
– Ontruimingsalarm/ oproepinstallatie
– Brandmeldinstallaties
– Medische apparatuur in klasse 2
en klasse 3 ruimten
– Essentiële medische gasinstallaties

24. Gebruik en beheer medische ruimte 38
Noodstroomvoorziening
• Langer dan normale onderbreking >15 s,
handmatig bedienen, capaciteit 24 uur:
– Technische dienst
– Verwarming
– Luchtbehandeling
– Koeling
– Keuken
– Administratie enz.
• Aansluiting voor verplaatsbaar aggregaat:
– Afstand gevel <5 m en faseaanduiding

25. Gebruik en beheer medische ruimte 39
Noodstroominstallatie
G
<0,5 s
<15 s
> 15 s
UPS
NSA
NET
Klasse 3
(Optie)
< 15 s

26. Aanwijzingen uit de NEN 3140
• Installatieverantwoordelijke (IV)
(installatie-eigenaar die zorg draagt voor een veilige
installatie)
• Werkverantwoordelijke (WV)
(verantwoordelijke die zorg draagt voor veilig
werken)
• Vakbekwaam persoon (VP)
(elektrotechnisch vakman)
• Voldoende onderricht persoon (VOP)
(personeel met geen elektrotechnische
deskundigheid)
Gebruik en beheer medische ruimte 41

27. Taken / verantwoordelijkheden
van een IV
• Energievoorziening;
• E-verantwoordelijkheid voor installatie en
arbeidsmiddelen (installatie-eigenaar);
• Periodieke inspectie, onderhoud, wijzigingen en
nieuwbouw van installaties;
• Sleutelbeheer E-ruimten;
• Tekeningbeheer;
• Verantwoordelijke standaard bedrijfsvoering procedures;
• Overleg met WV bij gecompliceerde werkzaamheden.
Gebruik en beheer medische ruimte 42

28. Taken / verantwoordelijkheden
van een WV
• Verantwoordelijk voor een veilige uitvoering van
werkzaamheden
• Bepaalt met installatieverantwoordelijke de vrij-
schakelhandelingen voor werkzaamheden
• Stuurt uitvoerende aan:
- Eigen personeel
- Inleners
• Zodra bij werkzaamheden kans op onbedoeld uitval
van installatie bestaat: IV waarschuwen.
Gebruik en beheer medische ruimte 43

29. Aanwijzingsstructuur en
hiërarchie NEN 3140
Gebruik en beheer medische ruimte 44
Installatie-
verantwoordelijke
Voldoende onderricht
persoon
Vakbekwaam persoon
Werkverantwoordelijke
Werkgever
De functie van installatie- en werkverantwoordelijke kunnen worden
gecombineerd in één persoon. Dit komt vooral bij kleinere organisatie
voor. Het heeft echter niet de voorkeur. Gezien de verschillende
belangen.

30. Taken / verantwoordelijkheden
van een vakbekwaam persoon
• Alle voorkomende elektrotechnische
werkzaamheden
• Niet onder spanning werken. Uitzonderingen zijn
alleen mogelijk onder bijzondere omstandigheden
en met een schriftelijke opdracht
• Toezichthoudende taken (rol PL, plaatsvervangend
WV) op andere VP’s, VOP’ers en leken en
jeugdigen
• Allround elektromonteur
Gebruik en beheer medische ruimte 45

31. Taken / verantwoordelijkheden van
een voldoende onderricht persoon
• Alleen eenvoudige elektrotechnische
werkzaamheden die geïnstrueerd zijn, bijvoorbeeld:
- Resetten akoestisch alarm bij MES keten.
Een specialist stop niet voor ROOD
- Medische apparatuur inspecteren voor gebruik.
- Handelen in noodstroombedrijf
Gebruik en beheer medische ruimte 46

32. Instructie VOP
• Gebruik medische apparatuur:
– Inspectie voor gebruik
– Geen huishoudelijk apparatuur
• Gebruik vereffeningsinstallatie
– Vereffeningssnoeren en vereffeningspunten
• Verplaatsbaar installatie materiaal
– Geen uitbreiding op MES ketens
– Trekontlasting controleren
– Geen tafel wandcontactdozen en verlengsnoeren
• Geleidende vloeren
• Signalering MES ketens
Gebruik en beheer medische ruimte 47

33. Inspectie medische apparatuur
• Controleer voor gebruik
– Toepassing in de omgeving
– Beschadigingen/ brand verschijnselen
– Snoeren en leidingen
– Vereffeningsleidingen en aansluitpunt
– Functionaliteit
– Herkeuringstermijn
Gebruik en beheer medische ruimte 48

34. Gebruik en beheer medische ruimte 93
Bedankt voor uw aandacht
Succes met beheer en onderhoud
van medische ruimten
Hubert de Veer