De Belgische voedingsindustrie creëerde in 2016 netto meer jobs en investeerde 11% meer dan in 2015, onder meer dankzij de dalende loonkostenhandicap en een aantrekkende conjunctuur. Toch ziet FEVIA, de federatie van de Belgische voedingsindustrie, donkere wolken boven de sector: de omzet op de Belgische markt daalt door de stijgende grensaankopen. Het oprukkend protectionisme en de Brexit bedreigen bovendien de export dat meer dan ooit de motor van de groei van de sector is. Extra belastingen of heffingen op voeding en dranken zijn dan ook uit den boze voor FEVIA.

1. ECONOMISCH
JAARVERSLAG
2016-2017
RAPPORT
ÉCONOMIQUE
ANNUEL
2016-2017

2. 1.
Kerncijfers
Omzet
Export
Werkgelegenheid en werkgevers
Investeringen
Innovatie
Conjunctuurvooruitzichten

3. Kerncijfers

4. Omzet

5. 50 miljard euro omzet
+46% op 10 jaar
Omzet: +2,9%
80
90
100
110
120
130
140
150
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Jaarlijkse evolutie omzet
(Index 2006 = 100; 2006-2016)
Voedingsindustrie
Verwerkende indsutrieVerwerkende industrie
Bron: ADSEI (BTW-aangiftes)
Voedingsindustrie

6. Grensaankopen en concentratie retail
Maar omzet in België: -1,7%
80
90
100
110
120
130
140
150
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie binnenlandse omzet voedingsindustrie
(Index 2006 = 100; 2006-2016)
Bron: ADSEI (trimestriële BTW-aangiftes)

7. Export

8. +4,3% in 2016 naar 24,4 miljard euro
Export voeding neemt toe
€ 16,7
€ 18,3
€ 19,1
€ 18,1
€ 18,9
€ 20,8
€ 22,0
€ 22,6 € 22,9 € 23,4
€ 24,4
€ 13,4
€ 15,0
€ 16,3
€ 15,0
€ 15,6
€ 18,1
€ 18,8
€ 19,4 € 19,5 € 19,5
€ 20,7
€ 3,3 € 3,3 € 2,8 € 3,0 € 3,3
€ 2,7
€ 3,3 € 3,3 € 3,4 € 3,8 € 3,7
€ 0
€ 5
€ 10
€ 15
€ 20
€ 25
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie van de buitenlandse handel van voedingsmiddelen
(in mia euro - 2006-2016)
Uitvoer
Invoer
Handelsbalans saldo
Bron: NBB-INR (nationaal concept), GN Codes 02, 03, 04, 07, 09, 10, 11, 15 t.e.m. 22

9. Veel meer dan bier en chocolade…
De export is divers
12%
11%
11%
10%
10%
10%
8%
6%
6%
4%
3%
3%
2% 2% 2%
Verdeling export van de Belgische voedingsindustrie per product (2016)
Vlees
Groenten en vruchtenbereidingen
Bereidingen van graan
Zuivel
Dranken
Cacao en bereidingen ervan
Groenten
Diverse producten
Vetten & olien
Meel en mout
Suiker en suikerwerk
Bereidingen van vlees & vis
Granen
Vis
Bron: NBB-INR (nationaal concept), GN Codes 02, 03, 04, 07, 09, 10, 11, 15 t.e.m. 22

10. Nu al meer dan 20% van totale export
Verre export steeds belangrijker
22,4%
21,1%
21,0%
20,9%
16,5%
13,8%
10%
9%
4%
4%
12%
12%
2%
5%
12%
15%
2005
2016
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Geografische spreiding van de uitvoer (2005-2016)
FR NL DE GB IT Rest EU-15 Rest EU-28 Rest van de wereld
20%
Bron: NBB-INR (nationaal concept), GN Codes 02, 03, 04, 07, 09, 10, 11, 15 t.e.m. 22

11. Stijgt spectaculair!
Export naar China en de
Verenigde Staten
€ 341
€ 390
€ 458
€ 536
€ 614
€ 74
€ 104
€ 126
€ 163
€ 205
€ 169 € 174 € 172 € 185
€ 177
€ 99
€ 103
€ 110
€ 113
€ 123
€ 63
€ 77
€ 90
€ 100
€ 126
€ 0
€ 100
€ 200
€ 300
€ 400
€ 500
€ 600
€ 700
2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie verre export in miljoenen euro’s (2012-2016)
Verenigde Staten China
Japan Canada
Saoedi-Arabië
Bron: NBB-INR (nationaal concept), GN Codes 02, 03, 04, 07, 09, 10, 11, 15 t.e.m. 22

12. Export zuivel naar Frankrijk -17,1%
(volume)
Export naar VK – 1,7% (waarde)
20.000.000
25.000.000
30.000.000
35.000.000
40.000.000
45.000.000
50.000.000
2013M1
2013M4
2013M7
2013M10
2014M1
2014M4
2014M7
2014M10
2015M1
2015M4
2015M7
2015M10
2016M1
2016M4
2016M7
2016M10
Evolutie export(volume) zuivelproducten naar
Frankrijk (2013-2016)
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
2014M1
2014M3
2014M5
2014M7
2014M9
2014M11
2015M1
2015M3
2015M5
2015M7
2015M9
2015M11
2016M1
2016M3
2016M5
2016M7
2016M9
2016M11
Jaar op jaar maandelijkse groei export naar
het VK (2014-2016)
Bedreigd door “gastro-nationalisme” en Brexit
Export voedingsindustrie
Bron: NBB-INR (nationaal concept), GN Codes 02, 03, 04, 07, 09, 10, 11, 15 t.e.m. 22

13. Jobs en werkgevers

14. 89.043 arbeidsplaatsen: +0,7% in 2016
73.884 VTE arbeidsplaatsen: +1% in 2016
Werkgelegenheid neemt toe
80
85
90
95
100
105
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie arbeidsvolume (voltijdsequivalenten) in België
(2006-2016, index = 2006=100)
VTE voedingsindustrie
VTE verwerkende industrie
Voedingsindustrie
Verwerkende industrie
Bron: RSZ (gecentraliseerde statistieken), zonder interimkrachten

15. Gemiddeld 20,4 arbeidsplaatsen/werkgever
Schaalvergroting zet zich door
4.768
4.638
4.532
4.452
4.35918,7
19,1
19,5
19,9
20,4
18,5
18,7
18,9
19,1
19,3
19,5
19,7
19,9
20,1
20,3
20,5
4.300
4.350
4.400
4.450
4.500
4.550
4.600
4.650
4.700
4.750
4.800
2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie van het aantal werkgevers en de gemiddelde omvang van de
ondernemingen (2012-2016)
Aantal werkgevers
Arbeidsplaatsen per
werkgever
Bron: RSZ (gecentraliseerde statistieken), zonder interimkrachten

16. Blijft een echte KMO sector
Voedingsindustrie
54%
19%
12%
8%
3%
4%
Verdeling werkgevers voedingsindustrie naar grootte-klasse (2016)
< 5 arbeidsplaatsen
5 - 9 arbeidsplaatsen
10 - 19 arbeidsplaatsen
20 - 49 arbeidsplaatsen
50 - 99 arbeidsplaatsen
> 100 arbeidsplaatsen
Bron: RSZ (gecentraliseerde statistieken)

17. Investeringen

18. +10,5% naar 1,6 miljard euro
Investeringen op recordniveau
80
90
100
110
120
130
140
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Jaarlijkse evolutie van de investeringen (index 2006 = 100; 2006-2016)
Voedingsindustrie
Verwerkende industrie
Bron: ADSEI (trimestriële BTW-aangiftes)

19. Innovatie

20. Introduceert meer innovaties dan in buurlanden
De Belgische voedingsindustrie
31%
21% 22%
35%
47%
17%
26%
33%
46%
39% 40%
35%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
BE DE FR NL
Aandeel voedings-, dranken- en tabaksproducenten die innovaties
introduceerden naar type (2012-2014)
productinnovatie procesinnovatie organisatie- en/of marketinginnovatie
Bron: Eurostat CIS2014-enquête

21. Worden onvoldoende gevaloriseerd
Maar de innovatie inspanningen
Bron: CIS enquête Eurostat
5,4%
9,7% 9,5%
16,6%
4,4%
2,8%
8,9%
17,0%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
16%
18%
BE DE FR NL
% Omzet van de voedingsindustrie uit nieuwe producten (2012-2014)
Nieuw voor het bedrijf Nieuw voor de markt

22. Conjunctuur
vooruitzichten

23. Positieve tendens zet zich door begin 2017
Conjunctuur voedingsindustrie
-20
-15
-10
-5
0
5
10
Conjunctuurbarometer voedingsindustrie en totale verwerkende industrie
(01/2012-02/2017)
Verwerkende industrie
Voedingsindustrie
Bron: NBB (Conjunctuurenquête)

24. De consument is ook positiever
Consumentenvertrouwen
Source: BNB (indice confiance du consommateur)
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
Consumentenvertrouwen (01/2012 -03/2017)

25. 2.
Competitiviteit

26. Blijft groot maar regeringsmaatregelen werken
Loonkostenhandicap
17,5%
10%
12%
14%
16%
18%
20%
22%
1996 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Evolutie loonkostenhandicap Belgische voedingsindustrie onder 4 scenario's
(1996-2018)
Inflatievoorspelling fout en geen taks-shift
Inflatievoorspelling juist en geen taks-shift
Inflatievoorspelling fout en taks-shift
Inflatievoorspelling juist en taks-shift
Bron: Eigen berekeningen FEVIA op basis van Eurostat, CRB, FPB en VBO

27. +337% in Wallonië, +420% in Vlaanderen sinds 2009
Meerkosten elektriciteit
Bron: eigen berekeningen FEVIA
€ 6,43
€ 27,10
€ 9,18
€ 33,10
€ 0
€ 5
€ 10
€ 15
€ 20
€ 25
€ 30
€ 35
2009 2017
€/MWh
Evolutie meerkosten op de elektriciteitsfactuur
(Gemiddeld voedingsbedrijf met een consumptie van 10.000 MWh
Flandre
Wallonie
Vlaanderen
Wallonië

28. Ondergraven competitiviteit elektro-intensieve
voedingsbedrijven
Hoge meerkosten
Bron: CREG
€ 86,3
€ 47,3
€ 61,9
€ 96,6
€ 70,7
€ 0
€ 20
€ 40
€ 60
€ 80
€ 100
€ 120
België Nederland Frankrijk Verenigd koninkrijk Duitsland
2017 2017 2017 2017 2017
€/MWh
Elektriciteitskost voor een klein elektro-intensief bedrijf (10 Gwh)
100 %
55 %
72 %
112 %
82 %

29. • Accijnzen koffie
• Accijnzen niet-alcoholische dranken
• Accijnzen alcoholische dranken
• “Gezondheidstaks”
• Verpakkingsheffing
• Groen punt
• VAL-I-PAC bijdrage 5,50%
7%
6%
6%
3%
BTW per land
Opeenstapeling en duur
Indirecte taksen en heffingen

30. De taks-millefeuille
• Patronale RSZ-bijdragen
• RSZ-bijdragen werknemers
• Bedrijfsvoorheffing
• Vennootschapsbelasting
• BTW op voeding en dranken
• Verpakkingsheffing
• Accijnzen op niet-alcoholische dranken
• Accijnzen op alcoholische dranken
• Accijnzen op koffie
• Heffingen op water(verbruik)
• Groen punt
• VAL-I-PAC
• “Gezondheidstaksen”
• Meerkosten elektriciteit
• Kilometerheffing
• Indexering lonen
Voedingsindustrie overspoeld door
heffingen, taksen, bijdragen,….
Eindafrekening: > 6,5 miljard euro

31. +52% sinds 2008 +295% sinds 2008 naar FR
100
110
120
130
140
150
160
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie grensaankopen voeding en dranken
vanuit België (Index 2008 = 100; 2008-2016)
In 2016 : +7,8% <> Omzet -1,7% op Belgische markt
Grensaankopen
100
150
200
250
300
350
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie grensaankopen per land vanuit België
(Index 2008 = 100; 2008-2016)
Netherlands
France
Other Countries
Bron: GFK en eigen berekeningen FEVIA
Nederland
Frankrijk
Andere landen

32. 3.
SWOT analyse en
politieke
aanbevelingen

33. SWOT-analyse van
de Belgische voedingsindustrie

34. De competitiviteit van onze voedingsbedrijven op een
duurzame manier versterken
Onze vraag aan de politiek
Geen
nieuwe/verhogingen
van de
consumptiebelastingen
Loonkostenhandicap
verder afbouwen en zo
meer jobs creëren
Geen verhogingen van
de meerkosten op
energie voor
voedingsbedrijven
Fier op onze
producten: ja!
Gastro-nationalisme:
nee!
Voeding en dranken
top of mind
tijdens de Brexit
onderhandelingen
Geen
statiegeldsysteem
BELGIE REGIO’SEUROPESE UNIE
1 3 5
2 4 6

35. 35
80 jaar FEVIA,
80 jaar samenwerken aan oplossingen

36. Iedereen
Food.be ambassadeur