3. Ағынды су-деп бұрын өндірісте, тұрмыста немесе
ауыл шаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ
қандай да бір лас аймақ, оның ішінде елді мекен
(өнеркәсіптік, ауылшаруашылықтық,
коммуналдық тұрмыстық) арқылы өткен су. Әр
түрлі өнімдерді пайдалану және оларды көп
мөлшерде өндіру адамның әрекеті қатысында
жүреді, бірақ нәтижесінде бұл әрекеттен түрлі
органикалық және бейорганикалық, соның ішінде
токсинді қосылыстармен ластанған ағынды сулар
пайда болады.
4. Ағынды суларды тазарту – судың
құрамындағы зиянды
заттарды, сондай – ақ патогенді
микроорганизмдерді
жоюға немесе ажыратуға әкелетін әдістер
жүйесі.
6. Механикалық әдіс
Механикалық әдістер- ерімеген қалдықтары бар суларды әртүрлі
торлардан, сүзгілерден, электрден өткізіп,бір жерге жинап,тұндыру
арқылы тазалайды. Бұл әдіс суды ірі дисперсті заттардан тазартудың
оңай жолы және тазарту үлгісінің 1-ші сатысы болып табылады.
Механикалық әдіс, лас судың құрамындағы күрделі минералды заттарды,
ерітілмейтін қоспаларды ұстау үшін қолданылады.
Механикалық әдістерге төмендегідей қондырғылар мен ғимараттар
жатады: қабылдау камерасы, кереге, құмұстағыштар, тұндырғыштар.
Су тұндырудың жұмыс істеу қабілетін көтеру үшін төмендегідей әдістер
және қондырғылар қолданылады. Олар лас суды жай аэрациялау,
биокоагуляторлар, табиғи аэрациялау бар мөлдіреткіштер, мөлдіреткіш-
шіріткіштер, екі қабатты тұндырғыштар, флотаторлар, мұнай
ұстағыштар, май ұстағыштар. Тұндырғыштардың тұндыру эффектісі
60%, органикалық заттарды ұстау эффектісі - 10 15%-тен аспайды.
7.
8. Тұндырғыштар
өндірістік тастанды суды жинайтын
жасанды қорқойма.
Ағынды судың улылығын азайтуға кеңінен
тұндырғыштар немесе тұндырғыш
шұңқырлар (алап немесе құйғын)
пайдаланылады.
10. Биологиялық тазалау әдісі
Бұл әдісте әсіресе тұрмыстық қалдық суларды тазалауға
пайдаланады. Органикалық қалдықтар микроорганизмдер
көмегімен зиянсыз түрге айналады. 250 мын халықы бар
қалаға 15-20 гектар жерге биологиялық сүзгі жасап, астындағы
қабатына қиыршықтас немесе ірі құмтас төсеп үстіне
биологиялық заттардан жұқа жапқыш сияқты қабат жасап,
оған көзге ілінбейтын ұсақ организмдерды орналастырады.
Ластанған суды осы организмдер мен қиыршақ тас
қабаттарынан өткізіп тазалайды.
Биологиялық тазалау әдісінін екінші түрі –аэротанктер . Олар
темір беттоннан сұйық зат құятын ыдыс (резервуар ) түрінде
жасалады ,ішіне тұнба балшық , лай салып оттекпен өмір
сүретін, көзге ілінбейтін ұсақ организмдерді орналастырып,
солар арқылы қалдық суларды ағызып тазалайды.
13. Химиялық тазалау әдісі
Қалдық суларға химиялық реагенттерден (басқа затпен
қосылып химиялық реакция жасайтын заттар) қосып
еріген және ерімеген заттарды бөліп алу кейбір
заттарды ертіп зиянсыз ету арқылы тазалайды.Бұл
әдіспен тазалағанда ерімеген қалдықтың 95 %, еріген
қалдықтардың 25% бөліп алуға болады.
Химиялық әдістер негізінен бейорганикалық
қосылыстарды тазарту үшін қолданылады. Регенттік
әдіске қышқылдар мен сілтілерді бейтараптау,
иондарды еруі қиын қосылыстарға айналдыру,
бейорганикалық заттарды тұндыру жатады.
14.
15. Физико-химиялық әдіс
Физико-химиялық әдістер ағынды суды майды дисперсті,
каллоидтық және еріген заттардан тазарту үшін
қолданылады.
Физико-химиялық әдістерге радиаңиялық, ион алмасу және
т.б. әдістер жатады. Радиациялық тазалауда иондалған
сәулелену әсерінен улы заттар залалсызданады. Ион алмасу
арқылы тазалауда суды тек ластатқыштардан ғана тазартып
қоймайды, сондай-ақ қайта пайдалану үшін бағалы
химиялық қосылыстарды жеке іріктеп, жинап та отырады.
Бұл әдісте ластаушылармен ион алмасу реакциясына түсетін
иониттер (балшықты минералдар, фторапатиттер, ион алмасу
шайырлары) қолданылады.
16.
17. Қорытынды
Ағын суларды тазалау – судың құрамындағы зиянды
заттарды, сондай – ақ патогенді микроорганизмдерді
жоюға немесе ажыратуға әкелетін әдістер жүйесі.
Ағын суларды тазалау әдістерін механикалық, химиялық,
физикохимиялық және биологиялық деп бөледі.