It is a presintation for a lesson

1. ИНСОН ОДОБИ БИЛАН ГЎЗАЛ
(Ташаббускорлик)
Ўзбекистон Республика Олий ва ўрта махсус
таълим вазирлиги

2. Буюк тарихда ҳеч нарса изсиз кетмайди.
У халқларнинг қонида, тарихий хотирасида
сақланади ва амалий ишларида намоён
бўлади. Шунинг учун ҳам у қудратлидир.
Тарихий меросни асраб-авайлаш, ўрганиш
ва авлодлардан авлодларга қолдириш
давлатимиз сиёсатининг энг муҳим устувор
йўналишларидан биридир. Янги таҳдидлар,
жумладан, „оммавий маданият“ хавфи
ва боқимандалик кайфияти пайдо бўлаётган,
одоб-ахлоқ, қадриятларнинг йўқолиш хавфи
юзага келаётган ҳозирги глобаллашув
шароитида бу ғоят муҳим аҳамият касб
этмоқда
Ш.Мирзиёев

3. Инсоннинг ахлоқий фазилатларини,
умуман ахлоқий тушунчаларини
инсоннинг табиати билан боғлайди.
Инсон табиати эса аввало оилада
шаклланади. Шунга кўра бола
тарбиясида ота-она таъсири ва
намунали бениҳоя каттадир. Масалан у
аёлларга насиҳат қилиб, Абдулла ибн
Жафар тилидан шундай деб ёзади:
“Рашкдан сақлангин. У талоқнинг
калитидир. Эрингга тез-тез танбеҳ
қилишни сенга таъқиқлайман. Чунки
танбеҳ нафрат уйғотади. ўзингни безаб
юргин. Бунинг учун яхши восита
сурмадир. Яна хушбўй атирлардан
фойдалангин. Уларнинг ичида энг
яхшиси сувдир”.

4. Оила ва оилада бола тарбияси масаласи Абу Али Ибн
Синонинг илмий меросида ҳам муҳим ўрин эгаллайди. У
ўзининг қатор асарларида боланинг саломатлиги, унинг
тарбияси ҳақида, энг муҳими бола руҳиятини ўрганиш
борасида кўплаб қимматбаҳо фикрларни ёзади. Уларнинг
ҳаммаси бир бутун бўлиб, муайян педагогик қарашлар
тизизимини ташкил этади ва у маънавий-ахлоқий баркамол
инсонни шакллантириш ҳақидаги ғояга бориб тақалади.
Ибн Синонинг “Тадбири ал-манозил” номли асарида катта
бир боб оила ва оилавий тарбия масалаларига
бағишлангандир. Ибн Сино оилада бола тарбияси анча
мураккаб ва нозик бўлиб, уни боланинг ёшлигидан бошлаб
ва изчиллик билан олиб бориш лозимлигини уқтиради. У
она алласининг тарбиявий аҳамияти ҳақида тўхталиб,
“Алла” икки вазифани бажаради, дейди. Биринчиси, уни
тебратиш орқали болага жисмоний ором бағишланади;
иккинчиси, бешикни бир маромда тебратишдан онанинг
меҳри жўш уради, боласига бўлган муҳаббатидан онанинг
орзу умиди юрак тўридан силқиб чиқади. Бу ўзига хос
қўшиқ боласи учун қасидадек янграйди ва у фарзандининг
мурғак қалбига сингиб боради. Шу тарзда болада ўзи ҳам
англолмаган холат пайдо бўлади.
Абу Али Ибн Сино

5. “Insonning qadr-qimmati uning mol-mulki yoki ijtimoiy kelib chiqishi bilan emas, balki
ma'naviy qiyofasi, axloqiy sifatlari bilan o‘lchanadi.”
Voiz Koshifiy
Xulq-odob madaniyati mazmun mohiyatiga ko‘ra inson odobining, aniqrog‘i
inson axloqiy komilligining o‘ziga xos ifodasidir. “Xulq-odob madaniyati” deb — shaxs
muomala va hayot faoliyatining barcha sohalarida umuminsoniy axloqning qoida, dastur
talablari, chegaralash va taqiqlashlariga asoslanadigan munosabatlarga aytiladi.
Insonning odobini uning xulqi belgilab beradi.

6. Одобли, билимдон ва ақилли, меҳнатсевар,
имон-эътиқодли фарзанд нафақат ота-онанинг, балки
бутун жамиятнинг бойлигидир.
ОДОБ
ИНСОН ХАҚИДА
ЁҚИМЛИ ТАЪСУРОТ
Миллий урф-
одатларга асосланган
чиройли ҳаракатлар
шахснинг баркамол,
комилликка интилиши.

7. Odobli, bilimdon va aqlli, mehnatsevar, imon-
etiqodli farzand nafaqat ota-onaning, balki butun
jamiyatning eng katta boyligidir.
Odob
inson haqida yoqimli
taassurot uyg‘otadi.
milliy urf-odatlarga
asoslangan chiroyli xatti-
harakatlarni o‘z ichiga
oladi.
shaxs axloqiy faoliyatning
o‘lchami, ko‘rsatkichi.

8. mohiyat-e'tibori
bilan
xayrixohlikni
ko‘rsatuvchi va
hurmatni
bildiruvchi odat.
SALOMLASHISH ODOBI
Insonlarning o‘zaro uchrashgan
paytlarida urf-odatga ko‘ra bir-biriga
aytadigan so‘zi.
kundalik
hayotimizda ko‘p
ishlatiladigan udum
hisoblanib, unda
xush-muomalalik
talab qilinadi.
salomlashish
odobi o‘ng qo‘lini
ko‘ksiga qo‘yib,
iliq tabassum
bilan salom
beriladi.
salom berganda
“Assalomu
alaykum” so‘zlari
dona-dona qilib
aytiladi.

9. muomala
suhbatlashishning
eng muhim
vositasidir.
SO‘ZLASHISH ODOBI
Ikki yoki undan ortiq shaxslarning o‘zaro
fikr almashuvi bo‘lib, jamiyatning barcha
a`zolari ishtirok etishi mumkin bo‘lgan
jarayon.
suhbatdoshni
gapini bo‘lmasdan
eshitish nafaqat
hurmat belgisi,
balki insonning
ziynati hamdir.
faqatgina o‘zini
dardini gapirish
uchungina
suhbatlashadigan
odam – yomon
suhbatdoshdir.
suhbat paytida
nutq tozaligiga
e'tibor bering va
g‘ayriatabiy til
(sheva, parazit
so‘zlar)
unsurlaridan xoli
bo‘ling.

10. Оилада бола тарбияси масаласи буюк
мутафаккир шоир Алишер Навоий меросида
ҳам муносиб ўринни эгаллайди. Унинг
фикрича, жамиятнинг етуклиги, унинг
тақдири ва келажак ёшлар камолоти билан
боғлиқдир, шунга кўра бола тарбияси ота-
оналар олдида турган олижаноб вазифадир,
дейди. А.Навоий ота-оналарнинг яхши
сифатларини улуғлайи. Бундай сифатларнинг
уларда жамулжам бўлиши бола тарбиясида
муҳим роль ўйнашини кўрсатиб ўтади.
Масалан унинг хотинлар ҳақидаги фикрлари
диққатга сазовордир: “Яхши хотин, дейди
Навоий – оиланинг давлати ва бахти. уй
эгасининг хотижам ва осойишталиги ундан.
ҳусинли бўлса – кўнгил озиғи, хушмуомала
бўлса жон озиғидир. Оқила бўлса, рўзғорда
тартиб-интизом бўлади. У беандиша бўлса,
кўнгил ундан озор чекади, ёмонлик ахтарувчи
бўлса, ундан руҳ азобланади. Агар майхўр
бўлса, уй ободлиги йўқолади, ақлсиз бўлса,
оила расво бўлади”.