waegvewvbwA

1. Тақырыбы: Қатты
денелердің, сұйықтардың
және газдардың молекулалық
құрылымы

2. 7.3.1.1 – заттардың молекулалық
құрылысы негізінде, газдардың
сұйықтар мен қатты денелердің
құрылымын сипаттау
Оқу мақсаттары:

3. • Заттардың молекулалық құрылысын
біледі.
• Газдардың, сұйықтар мен қатты
денелердің құрылымын сипаттап,
мысалдар келтіре алады.
Бағалау критерийлері

4. Физикалық дене мен затқа
(Венн диаграммасы)
Физикалық дене
Айырмашылықтары
Зат

5. Ежелгі Грек және Ежелгі Рим ғалымдарының
заттардың құрылымы туралы айтқандары
Фалес Милетский
Барлық заттардың
алғашқысы су, ал қалған
заттар судан құралған

6. Ежелгі Грек және Ежелгі Рим ғалымдарының
заттардың құрылымы туралы айтқандары
Анаксимен
Барлық әлем-
ауадан құралған

7. Ежелгі Грек және Ежелгі Рим ғалымдарының
заттардың құрылымы туралы айтқандары
Эфестік Гераклит
Алғашқы заттардың
негізгісі – от

8. Ежелгі Грек және Ежелгі Рим ғалымдарының
заттардың құрылымы туралы айтқандары
Демокрит
Ең алғаш рет барлық
заттар, ұсақ және
ажырамас бөлшектерден
–атомдардан құралғанын
айтқан.

9. Жаңа сабақ
Топтық жұмыс жасау
• Оқулық мәтінімен танысу. Атом,
молекула дегеніміз не?

10. Молекула- ол заттарды құрайтын ұсақ
бөліктер
• Судың ең ұсақ бөлшегі-
судың молекуласы.
• Қанттың ең ұсақ бөлшегі
–қант молекуласы.

11. • Молекула- өте ұсақ
атомдар бөлшегінен
тұрады.
• Атомдар топтасып
молекуланы құрайды.
• Мысалы: судың
молекуласы бір оттегі
мен екі сутегі
атомынан тұрады.
• Атомдар өз кезегінде
протон, нейтрон және
электрондардан
тұрады.

12. АГРЕГАТТЫҚ КҮЙ — заттың (су, темір, күкірт т.б.) белгілі бір жағдайдағы
(температура, қысым) күйі. Заттар 3 не 4 түрлі агрегаттық— газ, сұйық,
қатты дене және плазма күйінде болады.

13. • Пішіні бар
• Оны айыру
қиын
• Оны қысу
мүмкін емес
• ыдыстың
пішініне ие
• тұрақты көлемге
ие
• Оны қысу
мүмкін емес
• ыдыстың
пішініне ие
• тұрақты көлемі
болмайды
• сақтау қиын
• онай қысылады
• тұрақты көлемге
ие

14. Қатты денелер
Біз қатты дене жершарының бетінде, қатты денелерден
салынған құрылыстарда-үйлерде өмір сүріп жатырмыз.
Біздін денеміздең құрамында шамамен 65% су болғанын
өзінде (мида 80%) ол қатты денеге жатады. Қатты
денелердің қасиеттерін білу тіршілік үшін қажет.
Қатты денелер сұйықтар сияқты өзінің көлемін ғана сақтап
қоймайды, сонымен бірге пішінін де сақтай алады. Олар
негізінен кристал күйде болады екен.

15. Өзі құйылған ыдыстың пішінін ғана алады,
көлемін сақтайды, пішінін сақтамайды, аққыш.
Молекуланың өз өлшеміндей. Орнықты күйінің
маңайында секірмелі, тербелмелі қозғалады.
Сұйық

16. Газ
Газ молекулалары да, сұйық молекулалары сияқты ретсіз
орналасады. Алайда, газ бен сұйықтық арасында елеулі
айырмашылық бар. Сұйыққа қарағанда газдың көлемін оп-
оңай өзгертуге болады. Мысалы, газ мейлінше оңай
сығылады. Допты қолмен-ақ сығып, оның ішіндегі ауаның
көлемін едәуір кішірейте аламыз. Газдардың қатты
денелерден де, сұйықтықтардан да басты айырмашылығы
- олар берілген көлемді түгел қамтып орналасады. Газдың
тұрақты көлемі мен нақты пішіні болмайды, ол берілген
көлемді түгел қамтиды.

17. Заттар
Қатты Сұйық Газ
1. Сақтау қиын
2. Пішіні бар
3. Ыдыстың пішініне ие
4. Оны қысу мүмкін емес
5. Тұрақты көлемге ие
6. Тұрақты көлемі болмайды
7. Оны айыру қиын
1-тапсырма

18. Жылы үйге кіргенде неге көзілдірік терлейді?
2- тапсырма
Ойын: "Үшіншісі артық"
3-тапсырма
Газтәріздес заттар Қатты заттар
1. Оттегі, көмірқышқыл газ, күміс. 1. Алюминий, сода, сынап.
2. Гелий, қорғасын, сутек 2. Неон, темір, қант.
3. Азот, аммиак, алюминий. 3. Су, бор, графит.
4. Күкірт, озон, сутегі. 4. Алмаз, азот, алюминий.
5. Неон, күкірт, иісті газ 5. Құм, йод, спирт.
Қатты заттар Сұйық заттар
1. Хлор, мыс, қант. 1. Сынап, су, оттегі.
2. Күкірт, су, алмаз. 2. Спирт, алюминий, сірке қышқылы.
3. Йод, оттегі, темір. 3. Тұз қышқылы, лимон қышқылы, алтын
4. Малахит, алтын, бром. 4. Бром, алюминий, су.
5. Күміс , күкірт, күкіртсутек. 5. Ацетон, сынап, ас тұзы.
І нұсқа
ІІ нұсқа

19. Жауаптары:
І нұсқа
Газтәріздес заттар Қатты заттар
1. Оттегі, көмірқышқыл газ, күміс. 1. Алюминий, сода, сынап.
2. Гелий, қорғасын, сутек 2. Неон, темір, қант.
3. Азот, аммиак, алюминий. 3. Су, бор, графит.
4. Күкірт, озон, сутегі. 4. Алмаз, азот, алюминий.
5. Неон, күкірт, иісті газ 5. Құм, йод, спирт.
ІІ нұсқа
Қатты заттар Сұйық заттар
1. Хлор, мыс, қант. 1. Сынап, су, оттегі.
2. Күкірт, су, алмаз. 2. Спирт, алюминий, сірке қышқылы.
3. Йод, оттегі, темір. 3. Тұз қышқылы, лимон қышқылы, алтын
4. Малахит, алтын, бром. 4. Бром, алюминий, су.
5. Күміс , күкірт, күкіртсутек. 5. Ацетон, сынап, ас тұзы.

20. Заттардың ....1.... күйлері қатты, сұйық, газ тәрізді болады. Кез
келген зат іс жүзінде ....2.... агрегаттық күйде бола алады, тек
оларды бақылау өте қиын. Қатты заттардың молекулалары бір –
біріне ...3... орналасқан. Қатты заттар ....4... мен көлемін
сақтайды. Сұйық заттардың молекулалары ....5... болады,
сондықтан пішінін сақтай алмайды. Олар ...6... және оңай
құйылады, бірақ көлемін сақтап, құйылған ыдыстың пішініне ие
болады. Газ молекулаларының арақашықтығы олардың
өлшемдерінен әлдеқайда ...7... болады. Газ молекулалары еркін
қозғалып, кеңістікті түгел .....8.., сондықтан газдың ....9...
болмайды және жақсы сығылады.
Жауаптары:
пішіні, әртүрлі, агрегаттық, жақын, үлкен, пішіні, ағады,
толтырады, қозғалғыш
Үйге тапсырма: