1. “ÒªÐÈÉÍ ÁÎÄËÎÃÛÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ” ÐÌ 520
ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÕªÒªËÁªÐ.
ªìíºõ õîëáîî: ÐÌ 213
Êðåäèò: 3
Õè÷ýýë çààõ áàãø: À.Áîëîðìàà
ªðºº: 411
Àæëûí öàã: 9.00-16.00
1 äîëîî õîíîãò: 2:2:0:5
Ñóðàõ áè÷èã: 1. Ï.Äîðæñ¿ðýí. “Áîäëîãûí øèíæèëãýý,
òºëºâëºëò”, 1997
2. “Áîäëîãûí øèíæèëãýý, òºëºâëºëò”. “ºðèéí
àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà,
”Á, 2000 îí
3. “Áîäëîãûí õýðýãæ¿¿ëýëò áà
çîõèöóóëàëò”. “ºðèéí àëáàí õààã÷äàä
çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà, ”Á, 2000 îí
4. “ÿéöýòãýëèéí õÿíàëò øèíæèëãýý”. “ºðèéí
àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà,
”Á, 2000 îí
Íýìýëò ìàòåðèàë: 1. ß.Äîëãîðæàâ. “ºðèéí áîäëîãûí øèíý÷ëýë
2. “Ìîíãîë óëñûí 21-ð çóóíû òîãòâîðòîé õºãæëèéí
õºòºëáºð” ”Á, 1996 îí
3. “¯ð íºëººòýé áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã
áîëîâñðóóëàõ íü” .”Á, 2003 îí
4. ¯íäñýí õóóëü áîëîí áóñàä õóóëèóä
5. ““ºðèéí ìýäýýëýë” ñýòã¿¿ëèéí äóãààðóóä
6. ““ºðèéí çàõèðãàà” ñýòã¿¿ëèéí äóãààðóóä
Ä¿ãíýõ æóðàì: Íèéò îíîî: 100 îíîî
- èðö, ñåìèíàðûí îðîëöîî 20 îíîî
- ¿íäñýí ìýäëýã øàëãàõ òåñò 2 óäàà òóñ á¿ð
10 îíîî
- áèå äààëòûí àæèë 30 îíîî
- øàëãàëò 30 îíîî
Îþóòíû àíõààðàëä: Ñåìèíàðûí àæèë, èðö èäýâõèéã õè÷ýýëèéí
ÿâöàä ä¿ãíýõ áà áèå äààëòûí àæëûã òóñãàé

2. õóâààðèéí äàãóó òîãòîîñîí õóãàöààíä
øàëãàíà.
Õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº /ëåêö/.
Äîëîî Õè÷ýýëèéí ñýäýâ
õîíîã
I “ºðèéí áîäëîãûí òóõàé îéëãîëò, ¿çýë áàðèìòëàëóóä
II “ºðèéí áîäëîãî ñóäëàë, áîäëîãûí øèíæèëãýý
III Áîäëîãûí àñóóäàë òîäîðõîéëîõ, õóâèëáàð áîëîâñðóóëàõ
IV Áîäëîãûí õóâèëáàðóóäûã ¿íýëýõ. Áîäëîãûí õýðýãæèëò,
ìîíèòîðèíã
V Áîäëîãûí áèåëýëòèéã ¿íýëýõ, áîäëîãîä ººð÷ëºëò îðóóëàõ
VI Áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã
VII “ºðèéí áîäëîãûã øèíæëýõ çàãâàðóóä
VIII “ºðèéí ¿éë÷èëãýý
IX Ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí áîäëîãî
X “ºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí áîäëîãî
XI Ìîíãîë óëñûí ãàäààä áîäëîãî
XII Õ¿í àì ç¿éí áîäëîãî
XIII Áîëîâñðîë, ñî¸ëûí áîäëîãî
XIV Ýð¿¿ë ìýíä, íèéãìèéí õàìãààëëûí áîäëîãî
XV “ºðèéí áîëîâñîí õ¿÷íèé áîäëîãî
XVI Øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí áîäëîãî
Ñåìèíàðûí õè÷ýýëèéí òºëºâëºãºº.
Äîëîî Õè÷ýýëèéí ñýäýâ “ýìäýãëýë
õîíîã
I ”äèðòãàë Ñåìèíàðûí õè÷ýýëèéí òºëºâëºãºº,
ñåìèíàð ÿâóóëàõ õýëáýð
õýëýëöýõ
II “ºðèéí áîäëîãî, áîäëîãî Áîäëîãî, òºðèéí áîäëîãî ãýäãèéã
ñóäëàë, áîäëîãûí òîäîðõîéëîõ, áîäëîãûí
øèíæèëãýý øèíæèëãýýíèé ñóäëàõ ç¿éë
ñýäâýýð ÿðèëöàõ
III Áîäëîãûí çîðèëò, Áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ ¿å øàò,
àñóóäàë òîäîðõîéëîõ, ¿¿íýýñ áîäëîãûí çîðèëò, àñóóäàë
òîäîðõîéëîõ äàñãàë àæèëëàõ.
IV Áîäëîãûí õóâèëáàð Äýýðõ æèøýýí äýýð
áîëîâñðóóëàõ, ¿ðãýëæë¿¿ëýí àæèëëàõ:

3. õóâèëáàðóóäûã -ñîíãîí àâñàí àñóóäëàà
¿íýëýõ. øèéäâýðëýõ õóâèëáàðóóäûã
áîëîâñðóóëàõ
-õóâèëáàðóóäûã ¿íýëýí, ñîíãîëò
õèéõ
V Áîäëîãûí õýðýãæèëò, Áäëîãîä õîëáîãäîã÷ òàëóóäûã
ìîíèòîðèíã. Áîäëîãûí øèíæëýõ, îð÷íû øèíæèëãýý õèéõ
áèåëýëòèéã ¿íýëýõ, äàñãàë.
áîäëîãîä ººð÷ëºëò “ºâèéí áîäëîãûã õýýðãæ¿¿ëýõýä
îðóóëàõ ãàð÷ áîëçîøã¿é àëäààã áàãàñãàõ
àðãà çàìûã òîäîðõîéëîõ äàñãàë
VI Áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã Ñòðàòåãè òºëºâëºãººíèé òºñºë
áîëîâñðóóëàõ äàñãàë
àæèëëóóëàõ.
VII “ºðèéí áîäëîãûã Çàãâàðóóäûí òàëààð ÿðèëöàí
øèíæëýõ çàãâàðóóä æèøýýí äýýð òàéëáàðëàõ
VIII “ºðèéí ¿éë÷èëãýý “¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéí
àÿëàë”,ã¿éöýòãýëèéí
¿ç¿¿ëýëòèéã òîäîðõîéëîõ äàñãàë
àæèëëóóëàõ
IX Ýäèéí çàñãèéí “ºðèéí ýäèéí çàñàã äàõü ¿¿ðýã,
õºãæëèéí áîäëîãî òºðººñ ýäèéí çàñãèéí òàëààð
áàðèìòëàõ áîäëîãî
X “ºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí “ºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí òóõàé îéëãîëò,
áîäëîãî îíîëûí ¿çýë áàðèìòëàëààñ. Ìîíãîë
óëñûí òºðººñ áàðèìòëàõ òºñºâ,
ñàíõ¿¿ãèéí áîäëîãî
XI Ìîíãîë óëñûí ãàäààä Ãàäààä áîäëîãûí òàëààð
áîäëîãî áàðèìòëàõ ÷èãëýë
XII Õ¿í àì ç¿éí áîäëîãî “óõàéí ÷èãëýëýýð òºðººñ
áàðèìòëàæ áóé áîäëîãî, ò¿¿íèé
õýðýãæèëò, öààøèä àíõààðàõ
àñóóäëóóäûã ÿðèëöàõ
XIII Áîëîâñðîë, ñî¸ëûí áîäëîãî “óõàéí ÷èãëýëýýð òºðººñ
áàðèìòëàæ áóé áîäëîãî, ò¿¿íèé
õýðýãæèëò, öààøèä àíõààðàõ
àñóóäëóóäûã ÿðèëöàõ
XIV Ýð¿¿ë ìýíä, íèéãìèéí “óõàéí ÷èãëýëýýð òºðººñ
õàìãààëëûí áîäëîãî áàðèìòëàæ áóé áîäëîãî, ò¿¿íèé
õýðýãæèëò, öààøèä àíõààðàõ
àñóóäëóóäûã ÿðèëöàõ
XV “ºðèéí áîëîâñîí õ¿÷íèé “óõàéí ÷èãëýëýýð òºðººñ
áîäëîãî áàðèìòëàæ áóé áîäëîãî, ò¿¿íèé
õýðýãæèëò, öààøèä àíõààðàõ

4. àñóóäëóóäûã ÿðèëöàõ
XVI Øèíæëýõ óõààí, “óõàéí ÷èãëýëýýð òºðººñ
òåõíîëîãèéí áîäëîãî áàðèìòëàæ áóé áîäëîãî, ò¿¿íèé
õýðýãæèëò, öààøèä àíõààðàõ
àñóóäëóóäûã ÿðèëöàõ
Îþóòíû áèå äààõ àæëûí òàëààð.
Áèå äààëòûí àæëûí çîðèëãî:
♦ Îþóòíóóä òóõàéí õè÷ýýëèéí àãóóëãûí õ¿ðýýíä òàíõèìä îëæ
àâñàí ìýäëýãýý áàòàòãàõ, ïðàêòèêòàé õîëáîõ, õýðýãëýõ
÷àäâàð, äàäàë îëãîõîä îðøèíî.
Áèå äààëòûí àæëûí õàìðàõ õóãàöàà:
♦ Õàâðûí óëèðëûí 3-14-ð äîëîî õîíîã
Áèå äààëòûí àæëûã ã¿éöýòãýõ æóðàì:
♦ Îþóòàí áèå äààëòûí àæëûã òºëºâëºãººíä çààñàí äîëîî õîíîãò
áèå äààëòûí õóâààðüò çààñàí öàãò áàãøèä øàëãóóëæ
¿íýëãýý àâíà. Õóãàöàà õýòýðñýí áèå äààëòûã íºõºí
øàëãàõã¿é.
♦ Áèå äààëòûí àæëûã ã¿éöýòãýõäýý
- ëåêöèéí òîâ÷ëîë
- ñóðàõ áè÷èã, íîì, ñîíèí ñýòã¿¿ë, áóñàä õîëáîãäîõ ìàòåðèàë
- Ìîíãîë óëñûí õóóëèóä
- Çàñãèéí ãàçðûí áîëîí ”ÈÕ-ûí òîãòîîë, øèéäâýð
- Èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýý
çýðýã ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã àøèãëàí áàãøààñ çºâëºãºº
àâàõ, íîìûí ñàíä ñóóõ, õîëáîãäîõ ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñýýñ àñóóæ,
ëàâëàõ õýëáýðýýð áèå äààëòûí àæëûã ã¿éöýòãýíý.
Áèå äààëòûí àæëûã ¿íýëýõ æóðàì:
 Áèå äààëòûí àæèë íèéòäýý 30 îíîîòîé áàéíà.
 Îþóòíû áèå äààëòûí àæëûí îíîîã õóâààðüò äîëîî õîíîã á¿ðò
ä¿ãíýíý.
 Áèå äààëòûí àæëûã îíîëûí ñýäâ¿¿äèéí õ¿ðýýíä áîëîí òîäîðõîé
îáúåêòûã ñóäëàí øèíæèëæ, ä¿ãíýëò ãàðãàõ, áè÷ãèéí
õýëáýðýýð õèéõ áºãººä õèéñýí ç¿éëýý àìààð õõàìãààëíà.
 Áèå äààëòûí àæèëäàà óäèðäàìæèéí àãóóëãûã á¿ðýí
áàãòààñàí áàéõ øààðäëàãàòàé áºãººä àæëûí öàð õ¿ðýý,
îíîâ÷òîé øèéäýë, øèíýëýã ñàíàà, õýðýãæèõ áîëîìæ, áèå äààí

5. ìýäëýãýý äýýøë¿¿ëñýí õýëáýð, íýìýëò ìàòåðèàë àøèãëàí
òýìäýãëýë, òîâ÷ëîë õèéñýí, õè÷ýýëèéí àãóóëãûã ýçýìøñýí
áàéäàë çýðãèéã õàðãàëçàí ä¿ãíýíý.
Áèå äààëòûí àæëûí òºëºâëºãºº.
ä/ä Ñýäýâ Ä¿ãí¿¿ë Îíîî Àøèãëàõ ìàòåðèàë
ýõ
õóãàöà
à
1. “ºðèéí áîäëîãî, III 3 -Ï.Äîðæñ¿ðýí “Áîäëîãûí
áîäëîãî ñóäëàë, øèíæèëãýý, òºëºâëºëò.
áîäëîãûí 1998
øèíæèëãýý -“¯ð íºëººòýé áîäëîãûí
áàðèìò áè÷èã
áîëîâñðóóëàõ íü” ãàðûí
àâëàãà
2. Áîäëîãîä IY 3 Ñòðàòåãè òºëºâëºëò,
õîëáîãäîã÷ áîäëîãî. /“ºðèéí àëáàí
òàëóóäûí õààã÷äàä çîðèóëñàí ãàðûí
øèíæèëãýý àâëàãà/ ”Á,2000
3. Áîäëîãûí Y 3 Áîäëîãûí õýðýãæ¿¿ëýëò
õýðýãæèëòèéã áà çîõèöóóëàëò. “ºðèéí
òºëºâëºõ àðãà àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí
òåõíèê ãàðûí àâëàãà/ ”Á,2000
4. Áîäëîãûí YI 3 Áîäëîãûí õýðýãæ¿¿ëýëò
õýðýãæèëòýíä áà çîõèöóóëàëò. “ºðèéí
áàéãóóëëàãà, àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí
àæ àõóéí íýãæ, ãàðûí àâëàãà/ ”Á,2000
îëîí íèéòèéí îðîëöîî
5. Áîäëîãûí YIII 2 Áîäëîãî çîõèöóóëàëòûí
çîõèöóóëàëòûí àðãà ìåõàíèçìóóä. /“ºðèéí
àðãà àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí
ìåõàíèçìóóä ãàðûí àâëàãà/ ”Á,2000
6. ÿéöýòãýëèéí IX 3 ÿéöýòãýëèéí õÿíàëò
õýìæ¿¿ð, õÿíàëò øèíæèëãýý, ¿íýëãýý.
øèíæèëãýý /“ºðèéí àëáàí õààã÷äàä
çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà/
”Á,2000
7 ÿéöýòãýëèéí X 3 ÿéöýòãýëèéí õÿíàëò
ãàðö áóþó øèíæèëãýý, ¿íýëãýý.
á¿òýýãäýõ¿¿í, /“ºðèéí àëáàí õààã÷äàä
¿éë÷èëãýý çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà/
”Á,2000

6. 8. Áîäëîãûí ¿íýëãýý XI 2 ÿéöýòãýëèéí õÿíàëò
áà òàéëàí øèíæèëãýý, ¿íýëãýý.
/“ºðèéí àëáàí õààã÷äàä
çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà/
”Á,2000
9. “ºðèéí XIII 4 -“Íóòãèéí óäèðäëàãà”
¿éë÷èëãýý, ñýòã¿¿ë
ò¿¿íèé -íóòãèéí ººðèéí
õýðýãæèëòèéí óäèðäëàãûí ÷àäàâõèéã
ò¿âøèíä ¿íýëãýý áýõæ¿¿ëýõ íü, ”Á 2003 îí.
ºãºõ /àëü íýã -Áóñàä õîëáîãäîõ
òºðëèéí ìàòåðèàë
¿éë÷èëãýýã
ñîíãîí àâ÷
ðåôåðàò áè÷èõ/
10. ¯íäýñíèé, XIY 4 -Çàñãèéí ãàçðûí ìºðèéí
ñàëáàðûí, îðîí õºòºëáºð
íóòãèéí àëü íýã -Ñàéí çàñàãëàë õºòºëáºð
áîäëîãî, -Ìîíãîë óëñûí òîãòâîðòîé
õºòºëáºðèéí õºãæëèéí õºòºëáºð
õýðýãæèëòèéã -Õîëáîãäîõ áîäëîãûí
øèíæëýõ áàðèìò áè÷èã, ìýäýý
ìýäýýëýë, ñóäàëãàà