1. PLPLANANKTKTONON
BBİİLGLGİİSSİİ VE KVE KÜÜLTLTÜÜRRÜÜ
Yrd. DoYrd. Doçç. Dr. Edis. Dr. Edis
KORUKORUEge Üniversitesi
Su Ürünleri Fakültesi Yetiştiricilik Bölümü
Plankton Kültür Laboratuvarı
Bornova-İzmir
2. Plankton TanPlankton Tanıımmıı ve Tarihve Tarihççesiesi
•• PlanktonPlankton; su i; su iççinde yainde yaşşayanayan öözel hareket organelleri olamayanzel hareket organelleri olamayan
veya olsa bile bu organelleri yer deveya olsa bile bu organelleri yer değğiişştirmede aktif olaraktirmede aktif olarak
kullankullanıılamayan, ancak su hareketleriyle pasif olarak yerlamayan, ancak su hareketleriyle pasif olarak yer
dedeğğiişştirebilen organizmalar toplulutirebilen organizmalar topluluğğudur.udur.
•• Plankton terimi birden fazla organizmayPlankton terimi birden fazla organizmayıı kapsayankapsayan ççooğğul birul bir
ifadedir.ifadedir. PlankterPlankter tek birtek bir planktonikplanktonik organizmaya verilenorganizmaya verilen
isimdir. Plankton biliminde (isimdir. Plankton biliminde (PlanktonolojiPlanktonoloji) ger) gerççek planktonek plankton
olmayolmayııp, zaman zaman dalgalarp, zaman zaman dalgalarıın etkisiyle dipten koparak sun etkisiyle dipten koparak su
yyüüzeyinezeyine ççııkan, skan, süürrüüklenen bitki parklenen bitki parççacacııklarklarıı ile nehirlerle gile nehirlerle gööll
veya denizlere taveya denizlere taşışınan bitkiler denan bitkiler de PseudoplanktonPseudoplankton (yalanc(yalancıı
plankton) olarak tanplankton) olarak tanıımlanmlanıır.r.
•• Planktonik organizmalar deniz veya gPlanktonik organizmalar deniz veya gööll ççukurunu dolduran,ukurunu dolduran,
bentik zonu (dibi ibentik zonu (dibi iççeren saha)eren saha) öörten ve trten ve tüüm su km su küütlesini itlesini iççine alanine alan
pelajik bpelajik böölgede yalgede yaşşarlar.arlar.
3. •• BaBaşşka bir deka bir değğiişşle plankton, pelajik ble plankton, pelajik böölgede zeminle ililgede zeminle ilişşkisikisi
olmadan yaolmadan yaşşayan organizmalarayan organizmalarıın olun oluşşturduturduğğu veu ve PelagosPelagos olarakolarak
adlandadlandıırrıılan toplululan topluluğğun pasif hareketlerle yer deun pasif hareketlerle yer değğiişştiren vetiren ve
hidromedhidromedüüzlerzler ddışıışında genelde mikroskobik olan canlnda genelde mikroskobik olan canlıı
organizmalardorganizmalardıır. Plankton bur. Plankton bu öözellikleriylezellikleriyle PelagosPelagos’’unun didiğğer canler canlıı
organizmalarorganizmalarıı olanolan NektonNekton’’dan (Cephalopodlar, baldan (Cephalopodlar, balııklar) kolaycaklar) kolayca
ayrayrıılabilir. Plankton aynlabilir. Plankton aynıı zamandazamanda BenthosBenthos’’uu (zeminde ya(zeminde yaşşayan,ayan,
sabit bsabit böölgede yalgede yaşşayan) oluayan) oluşşturan organizmalarturan organizmalarıın karn karşışıttııddıır.r.
•• 1828 y1828 yııllıında ilk defa J. THOMSON basit bir plankton kepnda ilk defa J. THOMSON basit bir plankton kepççesiesi
kullanarak deniz suyundan planktonu skullanarak deniz suyundan planktonu süüzmzmüüşşttüür.r.
•• 1845 y1845 yııllıında J.Mnda J.MÜÜLLER daha da geliLLER daha da gelişştirditirdiğği planktoni plankton
kepkepççesiyle sesiyle süüzdzdüüğğüü zooplanktonik organizmalarzooplanktonik organizmalar üüzerindezerinde
ççalalışışarak planktonun biyoloji bilimi iarak planktonun biyoloji bilimi iççinde yer almasinde yer almasıınnıı
sasağğlamlamışışttıır.r.
•• 1887 y1887 yııllıında HENSEN planktonu tannda HENSEN planktonu tanıımlammlamışışttıır.r.
•• ÖÖnceleri sistematiknceleri sistematik ççalalışışmalarmalarıı iiççeren plankton ile ilgilieren plankton ile ilgili
araaraşşttıırmalar, yrmalar, yüüzyzyııllıın ikinci yarn ikinci yarııssıında bu organizmalarnda bu organizmalarıın ekolojik,n ekolojik,
fizyolojik ve anatomikfizyolojik ve anatomik öözelliklerini de kapsamaya bazelliklerini de kapsamaya başşlamlamışışttıır.r.
4. •• Planktonik organizmalarPlanktonik organizmalarıın biyolojileri ve ekolojilerinin yann biyolojileri ve ekolojilerinin yanıı
ssııra yine son zamanlarda yetira yine son zamanlarda yetişştiricilitiriciliğğii üüzerine dezerine de ççalalışışmalarmalar
yapyapıılmaktadlmaktadıır. Dr. Düünyadaki nnyadaki nüüfusun hfusun hıızlzlıı artartışıışıyla birlikte besinyla birlikte besin
ihtiyacihtiyacıınnıı karkarşışılamak ve protein alamak ve protein aççığıığınnıı kapatmak ikapatmak iççin deniz vein deniz ve
tatltatlıı sulardaki susulardaki su üürrüünleri anleri aşışırrıı şşekilde avlanmaktadekilde avlanmaktadıır.r.
ÇÇaağığımmıızda gelizda gelişşen teknoloji ile birlikteen teknoloji ile birlikte ççevre kirlilievre kirliliğğii
sorunlarsorunlarıınnıın artn artışıışı, denizlerin ve i, denizlerin ve içç sularsularıın kirlenmesi bu sulardan kirlenmesi bu sularda
yayaşşayan organizmalarayan organizmalarıı etkilemietkilemişş ve azalmalarve azalmalarıına yol ana yol aççmmışışttıır.r.
Bu nedenlerleBu nedenlerle ççeeşşitli suitli su üürrüünlerin yetinlerin yetişştiricilitiriciliğği yapi yapıılmayalmaya
babaşşlanlanıılmlmışışttıır. Yetir. Yetişştiriciliktiricilik ççalalışışmalarmalarıınnıın ban başışından itibarenndan itibaren
ççeeşşitli safhalaritli safhalarıında birnda bir ççok plankton tok plankton tüürleri besleyici yem olarakrleri besleyici yem olarak
kullankullanıılmaktadlmaktadıır.r.
5. Planktonun SPlanktonun Sıınnııflandflandıırrıılmaslmasıı
•• Planktonik organizmalar biyolojik ve ekolojikPlanktonik organizmalar biyolojik ve ekolojik öözelliklerinezelliklerine
ggööre sre sıınnııflandflandıırrıılmlmışışlardlardıır.r.
A. BiyolojikA. Biyolojik ÖÖzelliklerine Gzelliklerine Gööre Sre Sıınnııflandflandıırmarma
Fitoplankton:Fitoplankton: Bitkisel plankton olup, klorofil taBitkisel plankton olup, klorofil taşışıyan basityan basit
yapyapııya sahip tek veyaya sahip tek veya ççok hok hüücreli canlcreli canlıılardlardıır. Tek bar. Tek başışınana
yayaşşayan (Soliter) veya koloniler oluayan (Soliter) veya koloniler oluşşturan bu alg grubu suturan bu alg grubu su
hareketleriyle pasif olarak yer dehareketleriyle pasif olarak yer değğiişştirir.tirir.
Zooplankton:Zooplankton: Hayvansal planktondur. Hayat devirlerindekiHayvansal planktondur. Hayat devirlerindeki
serbest yserbest yüüzme safhalarzme safhalarıına gna gööre Holoplankton vere Holoplankton ve
Meroplankton olarak ikiye ayrMeroplankton olarak ikiye ayrııllıır.r.
HoloplanktonHoloplankton:: TTüüm yam yaşşamlaramlarıı boyunca devamlboyunca devamlıı pelajik bpelajik böölgedelgede
planktonplankton öözellizelliğği gi göösteren organizmalardsteren organizmalardıır.r.
Meroplankton:Meroplankton: YaYaşşam evrelerinin ilk safhalaram evrelerinin ilk safhalarıında plankton olannda plankton olan
daha sonralardaha sonralarıı ise bentik ve nektonise bentik ve nekton öözellizelliğğindeki canlindeki canlıılardlardıır.r.
6. B. BB. Büüyyüüklklüüklerine Gklerine Gööre Sre Sıınnııflandflandıırmarma
Planktonik organizmalarPlanktonik organizmalarıın boylarn boylarıı MedMedüüsler harisler hariçç tutulursatutulursa
genelliklegenellikle ççok kok küçüüçük boyludur.k boyludur. ÖÖzellikle fitoplanktonik tzellikle fitoplanktonik tüürlerrler
mikron veya milimetre ilemikron veya milimetre ile ööllçüçüllüür.r.
Planktonik organizmalarPlanktonik organizmalarıın boylarn boylarıına gna gööre sre sıınnııflandflandıırrıılmaslmasıındanda
araaraşşttıırrııccıılarlar ççeeşşitliitli ööllçüçü aralaralııklarklarıı öönerminermişşlerdir.lerdir.
Bunlardan en yaygBunlardan en yaygıın olan ve basit olarak ifade edilenn olan ve basit olarak ifade edilen MARGALEFMARGALEF
(1967)(1967)’’ıınn ssıınnııflandflandıırrıılmaslmasıı esas alesas alıınmnmışışttıır.r.
8. C.C. ŞŞekillerine Gekillerine Gööre Sre Sıınnııflandflandıırmarma
•• Planktonik canlPlanktonik canlıılar pelajik hayata uyum salar pelajik hayata uyum sağğlamak ilamak iççinin
kazandkazandııklarklarıı öözelzel şşekillere gekillere göörere ddöört gruptart grupta incelenir.incelenir.
DiskoplanktonDiskoplankton:: VVüücutlarcutlarıı paraparaşşüüt veya diskt veya disk şşeklinde olaneklinde olan
organizmalardorganizmalardıır.r. ÖÖrnek, fitoplanktonik organizmalardanrnek, fitoplanktonik organizmalardan
Plaubtoniella, Stephanodiscus, CoscinodiscusPlaubtoniella, Stephanodiscus, Coscinodiscus, zooplankton, zooplankton
organizmalardan Coelenterata torganizmalardan Coelenterata tüürleri ve bazrleri ve bazıı medmedüüzler.zler.
9. RabdoplanktomRabdoplanktom:: VVüücutlarcutlarıı ççubukubuk şşeklinde uzayaneklinde uzayan
organizmalardorganizmalardıır.r. CeratiumCeratium,, SynedraSynedra,, NitzchiaNitzchia,, AsterionellaAsterionella gibigibi
bitkisel organizmalar ilebitkisel organizmalar ile OstracodOstracod’’lardanlardan ConchoeciaConchoecia ConchoeciaConchoecia,,
AmphipodAmphipod’’lardanlardan RhabdosomaRhabdosoma,, CephalopodCephalopod’’lardanlardan DoratopsisDoratopsis
öörnek olarak verilebilir.rnek olarak verilebilir.
10. FizoplanktonFizoplankton:: VVüücutlarcutlarıı balon veya kbalon veya küürere şşeklinde olaneklinde olan
organizmalardorganizmalardıır.r. ÖÖrnekrnek NoctilucaNoctiluca miliarismiliaris ve bazve bazıı medmedüüzler.zler.
KetoplanktonKetoplankton:: VVüücutlarcutlarıı uzamuzamışış, kol veya diken, kol veya diken şşeklindeeklinde
uzantuzantıılarlarıı olan organizmalardolan organizmalardıır. Bazr. Bazıı DiatomeaDiatomea’’larlar
((ChaetocerosChaetoceros)) ForaminiferForaminifer ((GlobigerinaGlobigerina bulloidesbulloides)),,
AcanthairaAcanthaira ((AcanthometraAcanthometra elasticaelastica) t) tüürlerirleri öörnek olarakrnek olarak
verilebilirverilebilir
11. D. YaD. Yaşşadadııklarklarıı Ortama GOrtama Gööre Sre Sıınnııflandflandıırmarma
Planktonik organizmalar deniz ve iPlanktonik organizmalar deniz ve içç sularda bulunusularda bulunuşşuna guna göörere
gruplandgruplandıırrııldldığıığında;nda; LimnoplanktonLimnoplankton (G(Gööllerde bulunan plankton),llerde bulunan plankton),
HelioplanktonHelioplankton (Denizlerde bulunan plankton),(Denizlerde bulunan plankton), RheoplanktonRheoplankton
(Akarsularda buluna plankton),(Akarsularda buluna plankton), KrenoplanktonKrenoplankton (Kaynak sular(Kaynak sularıındanda
bulunan plankton),bulunan plankton), HeleoplanktonHeleoplankton (G(Göölclcüüklerde bulunanklerde bulunan
plankton) olarak adlandplankton) olarak adlandıırrııllıır.r.
E. Horizontal DaE. Horizontal Dağığıllışışlarlarıına Gna Gööre Sre Sıınnııflandflandıırmarma
Su derinliSu derinliğğinin az olduinin az olduğğu ku kııyyııya yakya yakıın bn böölgelerden itibaren 200 mlgelerden itibaren 200 m
derinliderinliğğe kadar olan kesimlerde bulunan planktonik organizmalare kadar olan kesimlerde bulunan planktonik organizmalar
Neritik Planktonu oluNeritik Planktonu oluşştururlar. Bu grup organizmalartururlar. Bu grup organizmalarıın bn büüyyüükk
ççooğğunluunluğğu Meroplanktonik canlu Meroplanktonik canlıılardlardıır. Oseanik plankton olarakr. Oseanik plankton olarak
isimlendirilen 200 m derinlikte, sahilden uzakta yaisimlendirilen 200 m derinlikte, sahilden uzakta yaşşayan aayan aççıık denizk deniz
planktonu ise Holoplanktondur.planktonu ise Holoplanktondur.
12. E. Vertikal DaE. Vertikal Dağığıllıımlarmlarıına Gna Gööre Sre Sıınnııflandflandıırmarma
•• Planktonun su iPlanktonun su iççindeki vertikal daindeki vertikal dağığıllışıışına gna gööre sre sıınnııflandflandıırrıılmaslmasıı
deniz ortamdeniz ortamıınnıın ekolojikn ekolojik öözellikleri de dikkate alzellikleri de dikkate alıınarak yapnarak yapııllıır.r.
EpiplanktonEpiplankton:: YYüüzey sularzey sularıından itibaren 50ndan itibaren 50––80 m. derinli80 m. derinliğğee
kadar bulunan planktonik canlkadar bulunan planktonik canlıılar.lar.
MesoplanktonMesoplankton:: 5050--80 m.80 m.’’den 200 m. derinliden 200 m. derinliğğe kadar rastlanane kadar rastlanan
planktonik canlplanktonik canlıılar.lar.
InfraplanktonInfraplankton:: 200200––600 m. derinliklerinde ya600 m. derinliklerinde yaşşayan planktonikayan planktonik
canlcanlıılardlardıır.r.
BathyplanktonBathyplankton:: 600600––2.500 m. derinlikte rastlanan planktonik2.500 m. derinlikte rastlanan planktonik
canlcanlıılar.lar.
AbissoplanktonAbissoplankton:: 2.500 m.2.500 m.’’den daha derinlerde bulunanden daha derinlerde bulunan
planktonik canlplanktonik canlıılar.lar.
HadoplanktonHadoplankton:: Dip planktonu olup, zemine yakDip planktonu olup, zemine yakıın bn böölgedelgede
yayaşşayan canlayan canlıılardlardıır.r.
16. •• GGööl, gl, göölclcüük ve nehirlerde kk ve nehirlerde kııyyııdandan öörnek alrnek alıımlarmlarıında planktonnda plankton
kepkepççesi gesi gööllüün mn müümkmküün olan en uzak kn olan en uzak kıısmsmıına dona doğğru fru fıırlatrlatııllıır. Sur. Su
iiççinde tamamen batmamasinde tamamen batmamasıına ve ina ve iççindekilerin boindekilerin boşşalmamasalmamasıınana
dikkat edilerek yavadikkat edilerek yavaşşççaa ççekilir. Bu iekilir. Bu işşleme filenin ileme filenin iççindeinde
organizmalardan oluorganizmalardan oluşşan 4 veya 5 cman 4 veya 5 cm33
yoyoğğun kitle toplanun kitle toplanııncayancaya
kadar devam edilir.kadar devam edilir.
•• DerinlerdenDerinlerden öörnek almak irnek almak iççin file aynin file aynıı şşekilde en uzak yere doekilde en uzak yere doğğruru
ffıırlatrlatııllıır. Belirli bir derinlir. Belirli bir derinliğğe kadar batmamase kadar batmamasıı sasağğlanlanıır. Diber. Dibe
ççarpmadan, dikkatlicearpmadan, dikkatlice ççekilir. Kepekilir. Kepççenin ienin iççindeki toplananindeki toplanan
plankton bir kap iplankton bir kap iççine boine boşşaltaltııllıır. Kepr. Kepççede organizma kalmayacakede organizma kalmayacak
şşekilde temizlenir ve gekilde temizlenir ve gööl suyuyla yl suyuyla yııkankanıır. Laboratuara dr. Laboratuara döönnüüşştete
kepkepççe tekrar tatle tekrar tatlıı su ile ysu ile yııkankanıır ve ipleri ar ve ipleri aççıık birk bir şşekilde kurumayaekilde kurumaya
bbıırakrakııllıır.r.
17. Kantitatif AnalizKantitatif Analiz İİççinin ÖÖrnek Toplamarnek Toplama
•• KantitatifKantitatif öörnek alrnek alıımlarmlarıında amanda amaçç, incelenen ortamda di, incelenen ortamda diğğerer
organizmalarorganizmalarıın besinini ten besinini teşşkil eden total planktonu bulmak veyakil eden total planktonu bulmak veya
belirli hacimde albelirli hacimde alıınan sunan su öörnerneğğinde planktonu oluinde planktonu oluşşturanturan ççeeşşitliitli
gruplargruplarıın hacimsel den hacimsel değğerini, miktarerini, miktarıınnıı veve evolusyonunuevolusyonunu
saptamaktsaptamaktıır.r.
•• Kantitatif araKantitatif araşşttıırmalarda muhtelif derinliklerinden belirlirmalarda muhtelif derinliklerinden belirli
hacimlerde suhacimlerde su öörnekleri almak irnekleri almak iççinin öözel olarak hazzel olarak hazıırlanmrlanmışış
öörneklemernekleme şşiişşelerinde kullanelerinde kullanııllıır.r. ÖÖrneklemernekleme şşiişşelerieleri ççeeşşitlidir.itlidir.
MeyerMeyer,, NansenNansen,, MecabolierMecabolier, N.I.O., Van, N.I.O., Van DornDorn veve UniversalUniversal susu
öörnekleyicisi gibi.rnekleyicisi gibi.
•• NansenNansen gibi ters dgibi ters döönebilennebilen şşiişşelerde mesajcelerde mesajcıı,, şşiişşeyeeye ççarptarptığıığındanda
üüst ust uççtaki ktaki kııskacskacıın serbest kalmasn serbest kalmasıınnıı sasağğlayaraklayarak şşilenin 180 0ilenin 180 0
ddöönmesine sebep olur. Bu ani dnmesine sebep olur. Bu ani döönme her iki unme her iki uççtaki kapaklartaki kapaklarıınn
kapanmaskapanmasıınnıı sasağğlar. Blar. Bööylece istenilen derinlikte belli hacimde suylece istenilen derinlikte belli hacimde su
öörnerneğği ali alıınabilir.nabilir.
19. B. Zooplanktonun ToplanmasB. Zooplanktonun Toplanmasıı
•• Zooplanktonun toplanmasZooplanktonun toplanmasıında plankton kepnda plankton kepççeleri veeleri ve öörneklemernekleme
şşiişşelerini yanelerini yanıı ssııra farklra farklıı aletlerden de yararlanaletlerden de yararlanııllıır. Her aletr. Her alet
toplanacak organizmantoplanacak organizmanıın bn büüyyüüklklüüğğüüne, dine, diğğerer öözelliklerine vezelliklerine ve
ççalalışışmama şşekline gekline gööre sere seççilir.ilir.
•• Zooplanktonun toplanmasZooplanktonun toplanmasıında dnda döört farklrt farklıı tipte sutipte su öörnekleme aletirnekleme aleti
kullankullanııllıır;r;
–– AlAlççak hak hıızla plankton szla plankton süüzmede kullanzmede kullanıılan aletler,lan aletler,
–– YYüüksek hksek hıızla plankton szla plankton süüzmede kullanzmede kullanıılan aletler,lan aletler,
–– Suyu pompa ile toplaySuyu pompa ile toplayııp sp süüzen aletler,zen aletler,
–– ÖÖzel kullanzel kullanıımlar imlar iççin yapin yapıılan toplama aletleri.lan toplama aletleri.
20. AlAlççak Hak Hıızla Plankton Szla Plankton Süüzmede Kullanzmede Kullanıılan Aletlerlan Aletler
•• Bu aletler plankton kepBu aletler plankton kepççeleridir. Beleridir. Büüyyüüklklüüklerini araklerini araşşttıırrııccıılar,lar,
ççalalışışmanmanıın aman amaççlarlarıına ve mevcut teknik imkanlara gna ve mevcut teknik imkanlara gööre ayarlarlar.re ayarlarlar.
KullanKullanıılan plankton bezlerinin glan plankton bezlerinin gööz az aççııklklığıığı 5050 µµ ile 1 mm arasile 1 mm arasıındanda
dedeğğiişşir. Naylondan yapir. Naylondan yapıılmlmışış olan plankton bezlerinin uluslar arasolan plankton bezlerinin uluslar arasıı
kabul edilmikabul edilmişş 29 farkl29 farklıı ggööz az aççııklklığıığı bulunur ve bunlar 0000 ile 25bulunur ve bunlar 0000 ile 25
arasarasıında denda değğiişşen numaralar ile kodlanen numaralar ile kodlanıır.r.
•• Zooplankton kepZooplankton kepççelerinelerin ççapapıı oldukoldukçça genia genişş olup 30 cm ile 2 molup 30 cm ile 2 m
arasarasıında denda değğiişşir. Kepir. Kepççe konik, silindirimsi konik veyae konik, silindirimsi konik veya ovoidovoid şşekilliekilli
olup, uzunluolup, uzunluğğuu ççap aap aççııklklığıığından 2 5 defa daha fazladndan 2 5 defa daha fazladıır. Kepr. Kepççeninenin
alt kalt kıısmsmıında toplaynda toplayııccıı kollektkollektöörr bulunur. Bu kap metalik veyabulunur. Bu kap metalik veya
plastik olabilir.plastik olabilir.KollektKollektöörrüünn pencerepencere şşeklindeki aeklindeki aççııklklııklarklarıı ssüüzmeyizmeyi
sasağğlayan plankton bezi ilelayan plankton bezi ile öörtrtüüllüür.r.
23. •• BazBazıı kepkepççelerin yalnelerin yalnıızca altzca alt
kkıısmsmıı ssüüzzüüccüü nitelikte,nitelikte, üüstst
kkııssıımlarmlarıı ise koruyucuise koruyucu öörtrtüü
niteliniteliğğindedir.indedir.HensenHensen’’inin
yumurta kepyumurta kepççesi gibiesi gibi öön tarafan tarafa
ilave edilen silave edilen süüzmezme öözellizelliğğii
olmayan keten ve dayanolmayan keten ve dayanııklklıı birbir
maddeden yapmaddeden yapıılmlmışış konikkonik
şşekilli kekilli kııssıım gelen suyunm gelen suyun
miktarmiktarıınnıın arttn arttıırrıılmaslmasıınnıı sasağğlar.lar.
24. •• KepKepççenin senin süüzme oranzme oranıınnıınn
hassasiyetini artthassasiyetini arttıırmak irmak iççin,in,
ssüüzme torbaszme torbasıınnıınn öön tarafn tarafıına,na,
aynaynıı ggööz az aççııklklııklarklarıına vena ve
kapanma durumlarkapanma durumlarıına gna göörere
birbirinden farklbirbirinden farklııllııklar gklar göösterir.sterir.
YapYapıılan deneyler glan deneyler gööstermistermişştirtir
ki plankton kepki plankton kepççesi ne kadaresi ne kadar
hhıızlazla ççekilirse toplananekilirse toplanan
organizmalar o nispette teleforganizmalar o nispette telef
olmaktadolmaktadıır. Ayrr. Ayrııca kepca kepççee
bezinin gbezinin gööz az aççııklklığıığı akakıımm şşekliekli
üüzerinde rol oynamaktadzerinde rol oynamaktadıır.r.
25. •• HorizontalHorizontal ÇÇekim:ekim: YYüüzeye paralel olarak yapzeye paralel olarak yapıılanlan ççekimdir.ekimdir.
HorizontalHorizontal ççekim sekim sıırasrasıında kepnda kepççeyi istenilen derinlikteeyi istenilen derinlikte
tutabilmek itutabilmek iççin kepin kepççenin gergi iplerinin birleenin gergi iplerinin birleşştitiğği halkayai halkaya
genellikle kepgenellikle kepççenin benin büüyyüüklklüüğğüüne veya gne veya gööz az aççııklklığıığına bana bağğllıı
olarak deolarak değğiişşen aen ağığırlrlııklar takklar takııllıır. Bur. Bu ççekimde derinlik,ekimde derinlik, ççekmeekme
ipinin uzunluipinin uzunluğğu ile ipin yu ile ipin yüüzeyle yaptzeyle yaptığıığı aaççııdan yararlandan yararlanıılaraklarak
hesaplanhesaplanıır.r. ÇÇekim zamanekim zamanıı prensip olarak 10 dakikadprensip olarak 10 dakikadıır.r.
•• VertikalVertikal ÇÇekim:ekim: Zeminden yZeminden yüüzey kadar olan su kzey kadar olan su küütlesinin veyatlesinin veya
belirli metrelerdeki su sbelirli metrelerdeki su süütununun dikey olarak stununun dikey olarak süüzzüülmesidir.lmesidir.
ÇÇekim hekim hıızzıı kepkepççenin genin gööz az aççııklklığıığına gna gööre ayarlanre ayarlanıır. Bur. Bu ççekimdeekimde
kepkepççenin batmasenin batmasıı iiççin genellikle kolektin genellikle kolektööre bir are bir ağığırlrlıık bak bağğlanlanıır.r.
Bu tip planktonBu tip plankton ççekimlerinde WPekimlerinde WP--’’,, NansenNansen kepkepççesi kullanesi kullanııllıır.r.
26. •• OblikOblik PlanktonPlankton ÇÇekimleri:ekimleri: iseise
horizontal vehorizontal ve vertikalvertikal ççekimlerinekimlerin
birlebirleşşimiimi şşeklindedir. Bueklindedir. Bu ççekimekim
planktonca fakir olan gplanktonca fakir olan gööllerde dahallerde daha
fazla sfazla süüzme imkanzme imkanıı sasağğlamak ilamak iççinin
kullankullanııllıır.r.
•• VertikalVertikal veya horizontal planktonveya horizontal plankton
ççekimlerinde plankton kepekimlerinde plankton kepççesininesinin
aaççıık olmask olmasıı ve belli derinlikteve belli derinlikte
kapanmaskapanmasıı gerekir.Bu tipegerekir.Bu tipe öörnekrnek
olarak verilebilenolarak verilebilen NansenNansen kepkepççesiesi
istenildiistenildiğği derinlikte ve zamandai derinlikte ve zamanda
kepkepççeyi saran ince halat yardeyi saran ince halat yardıımmııylayla
bbüüzzüülebilir.Keplebilir.Kepççeyi taeyi taşışıyan halatyan halat
mesajcmesajcıı adadıı verilen bir sistemverilen bir sistem
yardyardıımmııyla kepyla kepççeden ayreden ayrııllıır. Br. Bööyleceylece
kepkepççe yalne yalnıızca bzca büüzzüüccüü halathalat
yardyardıımmııyla yukaryla yukarııyaya ççekilerek alekilerek alıınnıır.r.
Nansen kepçesinin açık
ve kapalı şekli
27. •• JudayJuday--BogorovBogorov Tipi KepTipi Kepççeler:eler:
Bu kepBu kepççe tipi Akdeniz Uluslar arase tipi Akdeniz Uluslar arasıı
Bilim Komisyonu (C.I.E.S.M.)Bilim Komisyonu (C.I.E.S.M.)
taraftarafıından standart tip olarakndan standart tip olarak
öönerilminerilmişştir. Keptir. Kepççenin genin göözz
aaççııklklığıığı 0.06750.0675 mmmm’’dirdir. Kep. Kepççeninenin
kapanmaskapanmasıı mesajcmesajcıı adadıı verilen birverilen bir
sistem yarsistem yarıımmııyla yapyla yapıılmaktadlmaktadıır.r.
Bu KepBu Kepççe 2000e 2000 mm’’yeye kadarkadar
vertikalvertikal ççekimler ile denizinekimler ile denizin üüstst
kesimlerinde horizontalkesimlerinde horizontal ççekimlerekimler
yapyapıılabilir.labilir.
Judgay-Borogow tipi
plankton kepçesi
28. WP 2 Tipi Plankton KepWP 2 Tipi Plankton Kepççesiesi
Bu kepBu kepççee öözelliklezellikle
mesoplanktonun toplanmasmesoplanktonun toplanmasıındanda
kullankullanııllıır. UNESCO tarafr. UNESCO tarafıındanndan
200200 mm’’dede horizontal olarakhorizontal olarak
zooplankton toplamak izooplankton toplamak iççin bu arain bu araçç
geligelişştirilmitirilmişştir. Keptir. Kepççenin aenin ağğ ggöözz
aaççııllığıığı 200200 µµ dirdir. 200. 200 µµ ile 10 mmile 10 mm
bbüüyyüüklklüükteki organizmalarkteki organizmalarıı
toplamak itoplamak iççin kullanin kullanıılmaktadlmaktadıır.r.
29. •• WP 3 Tipi Plankton KepWP 3 Tipi Plankton Kepççesiesi
WP3 kepWP3 kepççesi silindirikesi silindirik--konikkonik
olup, 1 mm golup, 1 mm gööz az aççııklklığıığında,nda,
133 cm133 cm ççapapıında, 2.81 mnda, 2.81 m
boyunda bboyunda büüyyüük bir ak bir ağğddıır. Balr. Balııkk
yumurtalaryumurtalarıınnıın ve bazn ve bazıı makromakro
planktonik organizmalarplanktonik organizmalarıınn
yakalanmasyakalanmasıında kullannda kullanııllıır.r.
WP2WP2’’nin gelinin gelişştirilmesiyletirilmesiyle
oluoluşşturulmuturulmuşştur.tur. WP3 tipi plankton kepçesi
30. ClarkeClarke--BumpusBumpus Tipi PlanktonTipi Plankton
KepKepççesiesi
12.70 cm12.70 cm ççapapıında, 60.69 cmnda, 60.69 cm
uzunluuzunluğğunda,0.27 mm gunda,0.27 mm göözz
aaççııklklığıığında olan konik planktonnda olan konik plankton
kepkepççesinin metal olanesinin metal olan öön kn kıısmsmıındanda
mesajcmesajcıı ileile ççalalışışan bir aan bir aççmama--
kapama sistemi mevcuttur.Metalkapama sistemi mevcuttur.Metal
disk adisk ağığın an ağğzzıınnıı kapar. Bu kapakkapar. Bu kapak
istenilen derinlikte yukaristenilen derinlikte yukarııdandan
ggöönderilen mesajcnderilen mesajcıı vasvasııtastasııylayla
ddöönme sistemiyle anme sistemiyle aççııllıır ve istenenr ve istenen
derinliktederinlikte öörnek alrnek alıınnıır.r.
31. YYüüksek Hksek Hıızda Plankton Toplama Arazda Plankton Toplama Araççlarlarıı
•• HHıızlzlıı hareket eden zooplankton ve hareket yetenehareket eden zooplankton ve hareket yeteneğği artmi artmışış balbalııkk
larvalarlarvalarıınnıın yakalanmasn yakalanmasıı iiççin hin hıızlzlıı planktonplankton ççekme araekme araççlarlarıı
kullankullanııllıır. GULF III dir. GULF III diğğer keper kepççelerden farklelerden farklıı bir plankton toplamabir plankton toplama
aracaracııddıır. Sr. Süüzme torbaszme torbasıı ddışıışında metal bir muhafaza knda metal bir muhafaza kıısmsmıınnıınn
bulunmasbulunmasııddıır. Saatte 6 mil hr. Saatte 6 mil hıızlazla ççekilebilir. Bu kepekilebilir. Bu kepççenin olumsuzenin olumsuz
taraftarafıı organizmalarorganizmalarıınn ççekim esnasekim esnasıında parnda parççalanmasalanmasıı veve
bozulmasbozulmasııddıır. Basr. Basıınnçç nedeniyle olan bozulmaynedeniyle olan bozulmayıı öönlemek inlemek iççinin ““JetJet--
NetNet”” adadııyla anyla anıılan keplan kepççeler gelieler gelişştirilmitirilmişştir. Bu keptir. Bu kepççelerde suyunelerde suyun
basbasııncncıınnıı azaltazaltııccıı bböölmeler glmeler göözeze ççarpar. Keparpar. Kepççeye giren ileeye giren ile ççııkan sukan su
miktarmiktarıı aynaynıı olacakolacak şşekilde dekilde düüzenlenmizenlenmişştir.tir.
33. •• YYüüksek hksek hıızda planktonzda plankton ççekme araekme araççlarlarıı genellikle torpilgenellikle torpil şşeklindedir.eklindedir.
Bu araBu araççlarda bir indikatlarda bir indikatöör adr adıı verilenverilen HardyHardy’’ıınn planktonplankton
belirleyicisidir. Bu arabelirleyicisidir. Bu araçç ilk defa Kuzey Denizilk defa Kuzey Deniz’’indeki Ringaindeki Ringa
balbalııklarklarıınnıın avcn avcııllığıığında kullannda kullanıılmlmışışttıır. Bu amar. Bu amaççla ringa balla ringa balııklarklarıınnıınn
ggııdasdasıınnıı oluoluşşturan zooplanktonik (turan zooplanktonik (Calanus, SagittaCalanus, Sagitta) organizmalar) organizmalarıınn
dadağığıllıımmıı kontrol edilerek balkontrol edilerek balııklarklarıın varln varlığıığı, bollu, bolluğğu tespit edilmiu tespit edilmişştir.tir.
Hardy modeli plankton toplama aracı
34. •• SSüüratli plankton yratli plankton yüüzdzdüürrüüccüülerine en iyilerine en iyi öörnekrnek HardyHardy’’inin planktonplankton
kaydedicisidir. Torpilkaydedicisidir. Torpil şşeklinde 1 m uzunlueklinde 1 m uzunluğğunda 161.3 cm2 olanunda 161.3 cm2 olan
bu arabu araçç ddüüzenli birzenli bir şşekilde horizontal olarakekilde horizontal olarak ççekilerek otomatikekilerek otomatik
olarak zooplankton toplanolarak zooplankton toplanıır.r.
Hardy’in plankton
kaydedicisi
35. HPN-Hamburg Plankton Net
Modification of the Isaacs-Kidd-Midwater Trawl - IKMT -
for collection of larger quantities of plankton.
Overall length 10 m, mesh size 500 microns.
36. Bongo Net
Double net ring of stainless steel, 60 cm diameter each, with Nylon webbings and
zip fasteners. Two Nets of 250 cm length, standard mesh size 500 microns. Two
PVC net buckets with distance rod.
Accessories (not included): V-Fin Depressor and FlowMeter.
37. Suyu PompaSuyu Pompa İİle Toplayle Toplayııp Sp Süüzen Aletlerzen Aletler
•• DoDoğğal ortamdan planktonu toplamak ial ortamdan planktonu toplamak iççin tekneye terlein tekneye terleşştirilmitirilmişş birbir
motopomp sistemlerinden yararlanmotopomp sistemlerinden yararlanııllıır. Pompayla alr. Pompayla alıınan su bir veyanan su bir veya
birbirççok, gok, gööz az aççııklklığıığı farklfarklıı olan plankton kepolan plankton kepççelerine aktarelerine aktarııllıır. Bur. Bu
şşekilde farklekilde farklıı plankton kepplankton kepççeleri kullanmak suretiyle seleri kullanmak suretiyle süüzzüülenlen
plankton bplankton büüyyüüklklüüğğüüne gne gööre ayrre ayrıılmlmışış olur.olur.
•• Bu sistemde pompaylaBu sistemde pompayla ççekilen su sisteminde plankton ezilmeden,ekilen su sisteminde plankton ezilmeden,
bozulmadan toplanmbozulmadan toplanmışış olduolduğğu gibi bu sistemin olumlu yu gibi bu sistemin olumlu yöönnüü bbüüyyüükk
hacimlerinde su pompalanarak ( 2000hacimlerinde su pompalanarak ( 2000 –– 3000 litre; 70003000 litre; 7000 ltlt//dkdk))
ssüüzzüülebilir.lebilir.
•• Bu yBu yööntemlentemle öözelliklezellikle EuphausiaceaeEuphausiaceae üüyeleri, Copepodyeleri, Copepod’’lar ve ballar ve balııkk
larvalarlarvalarıı toplantoplanıır. Pompanr. Pompanıın ayaklarn ayaklarıı ve borunun uzunluve borunun uzunluğğuu
ççooğğunlukla 100 m. derinliklerinde sunlukla 100 m. derinliklerinde sıınnıırlrlııddıır.r.
38. ÖÖzel Kullanzel Kullanıımlarmlar İİççin Yapin Yapıılan Toplama Aletlerilan Toplama Aletleri
Makroplankton KepMakroplankton Kepççeleri:eleri: MakroplanktonikMakroplanktonik organizmalarorganizmalarıı toplamaktoplamak
iiççin ain ağğ da diyebileceda diyebileceğğimiz bimiz büüyyüük kepk kepççeler kullaneler kullanııllıır. Bu aletlerin 4r. Bu aletlerin 4
modeli vardmodeli vardıır. Horizontal olarak kullanr. Horizontal olarak kullanıılan bu alet, 1000lan bu alet, 1000 mm’’yiyi aaşşanan
derinliklere indirebilir.derinliklere indirebilir.
Makroplankton filesi (I.K.M.T)
39. MotodaMotoda KepKepççeleri:eleri: BuBu
kepkepççe,e, ççok sayok sayııdada
basit kepbasit kepççelerinelerin
uzunlamasuzunlamasıına serina seri
olarak yan yanaolarak yan yana
getirilmesiylegetirilmesiyle
oluoluşşturulmuturulmuşştur.tur.
MuhtelifMuhtelif
derinliklerden seriderinliklerden seri
öörnek alrnek alıımlarmlarıındanda
kullankullanııllıır.r.
Motoda fileleri
40. HyponeustonHyponeuston KepKepççelerieleri
NeustonikNeustonik organizmalarorganizmalarıı (suyun havayla temas etti(suyun havayla temas ettiğği su filmii su filmi
sathsathıındaki organizmalar) toplamak indaki organizmalar) toplamak iççinin şşamandamandııralara baralara bağğlanmlanmışış
aağığız az aççııklklığıığı dikddikdöörtgen olan keprtgen olan kepççelerden yararlanelerden yararlanııllıır.r. SavilovSavilov
kepkepççesi bu aletlereesi bu aletlere öörnek olarak verilebilir.rnek olarak verilebilir.
Savilov Kepçesi
41. Plankton TespitiPlankton Tespiti
•• PlanktonPlankton öörnekleri sistematik tayinlerin daha iyi yaprnekleri sistematik tayinlerin daha iyi yapıılabilmesi ilabilmesi iççinin
canlcanlıı olarak incelenmelidir. Kamolarak incelenmelidir. Kamççııssıı,, setalarsetalarıı olan planktonik formlarolan planktonik formlar
ancak canlancak canlıı materyal olduklarmateryal olduklarıında tayin edilebilirler. Bunu inda tayin edilebilirler. Bunu iççinin
planktonplankton ççekiminden hemen sonra organizmalarekiminden hemen sonra organizmalarıın 250n 250 cccc,, ½½ ltlt veya 1veya 1
ltlt’’liklik hacimlerde cam kavanozlara alhacimlerde cam kavanozlara alıınarak dnarak düüşşüük sk sııcaklcaklıık vek ve ışıışıktakta
saklanmassaklanmasıı gerekir. Plankton yogerekir. Plankton yoğğunluunluğğu fazla iseu fazla ise öörnerneğği uzun zamani uzun zaman
canlcanlıı tutmak gtutmak güçüçleleşşebilir. Planktonebilir. Plankton öörnekleri genellikle hemenrnekleri genellikle hemen
dedeğğerlendirilemedierlendirilemediğğinden % 4inden % 4 –– 55 liklik formaldehit veya potasyumformaldehit veya potasyum
iyoduriyodur gibigibi fiksatiflerfiksatifler kullankullanıılarak saklanlarak saklanıır.r. DiatomeaDiatomea’’lerinlerin tespiti vetespiti ve
incelenmesinde kabuk yapincelenmesinde kabuk yapııssıınnıın,n, ççeper seper süüslerinin daha iyi gslerinin daha iyi göörrüüllüüp,p,
sistematik tayinlerin yapsistematik tayinlerin yapıılabilmesine organik materyal engel telabilmesine organik materyal engel teşşkilkil
ettiettiğğinde yakma (inde yakma (grillagegrillage) y) yööntemi uygulanntemi uygulanıır. Sitolojikr. Sitolojik ççalalışışmalardamalarda
hhüücrenin farklcrenin farklıı kkııssıımlarmlarıınnıı daha iyi belirleyebilmek amacdaha iyi belirleyebilmek amacııyla dayla da lugollugol,,
metilen mavisi, nmetilen mavisi, nöötr vetr ve karmenkarmen kkıırmrmıızzııssıı gibi reaktiflergibi reaktifler
kullankullanıılmaktadlmaktadıır.r.
42. Plankton MiktarPlankton Miktarıınnıın Tayinin Tayini
Sucul ortamdan toplanan planktonik organizmalarSucul ortamdan toplanan planktonik organizmalarıın miktar tayinlerin miktar tayinleri
ortam verimliliortam verimliliğğini belirlediini belirlediğğindeninden öönemlidir. Planktondanemlidir. Planktonda üürrüün,n,
belirli alanda ve belirli sbelirli alanda ve belirli süüre ire iççinde elde edilecek planktoninde elde edilecek plankton
kküütlesinin yada organik maddenin atlesinin yada organik maddenin ağığırlrlığıığı olarak da tanolarak da tanıımlanmlanıır.r.
Plankton aPlankton ağığırlrlığıığınnıı, hacmini, total plankton miktar, hacmini, total plankton miktarıınnıı tayin etmedetayin etmede
ççeeşşitli yitli yööntemler kullanntemler kullanııllıır.r.
Plankton dePlankton değğerlendirilmesinde,erlendirilmesinde, öözellikle dozellikle doğğal ortamdan toplananal ortamdan toplanan
planktonplankton öörneklerinin yorneklerinin yoğğunlaunlaşşttıırrıılmaslmasıı yyööntemleri uygulanntemleri uygulanıır.r.
YoYoğğunlaunlaşşttıırmarma üçüç şşeklide olureklide olur
–– SantrifSantrifüüjj
–– SSüüzme (zme (FiltrasyonFiltrasyon))
–– ÇöÇöktktüürme (rme (SedimentasyonSedimentasyon))
–– Sayma YSayma Yööntemintemi
43. •• SantrafSantrafüüjj:: Belirli hacimde alBelirli hacimde alıınan sunan su öörnerneğği laboratuardai laboratuarda
dakikada 1500dakikada 1500 –– 2000 tur yapan santrif2000 tur yapan santrifüüj aletinde 1.5j aletinde 1.5 –– 22
dakika santrifdakika santrifüüj edilir. Bj edilir. Bööylece plankton tylece plankton tüüppüün dibinen dibine çöçöker.ker.
ÜÜst kst kıısmsmıındaki su dikkatlice pipet yarndaki su dikkatlice pipet yarıımmııylayla ççekilir. Tekilir. Tüüptekipteki
çöçökmeyi kolaylakmeyi kolaylaşşttıırmak irmak iççin az miktardain az miktarda çöçöktktüürrüüccüü
((koagkoagüülantlant) kat) katıılabilir.Bu ylabilir.Bu yööntemin kolaylntemin kolaylığıığı klasik santrifklasik santrifüüjj
aletleriyle veya baletleriyle veya büüyyüük hacimlerde alk hacimlerde alıınan sulardanan sularda ççalalışışmama
imkanimkanıı veren sveren süürekli santrifrekli santrifüüjle yojle yoğğunlaunlaşşttıırrıılan canllan canlıı materyalmateryal
üüzerinde anzerinde anıında hnda hıızlzlıı birbir şşekildeekilde ççalalışışabilmesidir.abilmesidir.
•• SSüüzme:zme: SSüüzme yzme yööntemintemi OseanografiOseanografi’’dede ççok kullanok kullanııllıır.r.
Fitoplanktonun biyokimyasal analizlerinde (Klorofil a, ATP,Fitoplanktonun biyokimyasal analizlerinde (Klorofil a, ATP,
ProtidProtid,, lipidlipid, primer prod, primer prodüüksiyon vb. )ksiyon vb. ) ççok kullanok kullanııllıır. Totalr. Total
plankton hacmini bulmak iplankton hacmini bulmak iççinin filtrasyondanfiltrasyondan faydalanfaydalanııllıır.r.
44. •• ÇöÇöktktüürme (Sedimantasyon):rme (Sedimantasyon): Plankton kepPlankton kepççeleriyle seleriyle süüzzüülenlen
plankton veya belirli hacimlerde alplankton veya belirli hacimlerde alıınan sunan su öörnekleri derecelirnekleri dereceli
kaplara konularak 48 saatkaplara konularak 48 saat çöçökeltmeye bkeltmeye bıırakrakııllıır.r. ÇöÇökenken
planktonun dereceli silindir kaptan hacmiplanktonun dereceli silindir kaptan hacmi ööllçüçüllüür.r.
Utermohl sedimentasyon silindirleri
45. Sayma YSayma Yööntemi:ntemi: saysayıım lamlarm lamlarıınnıın pekn pek ççok tipleri mevcuttur. Buok tipleri mevcuttur. Bu
sayma kamalarsayma kamalarıı 1 ml (1 ml (SedgwickSedgwick--RafterRafter saysayıım kamerasm kamerasıı) ile 10) ile 10 --44
ml (Thomas sayml (Thomas sayıım kamerasm kamerasıı) aras) arasıında denda değğiişşebilir.ebilir. ÖÖzelliklezellikle
nannoplanktonnannoplankton saysayıımlarmlarıında kullannda kullanıılan bu sayma aralan bu sayma araççlarlarıından enndan en
ççok kullanok kullanıılanlan NauberNauber hemasitometresihemasitometresi’’dirdir..
•• Mikroplankton,Mikroplankton, mikrozooplanktonmikrozooplankton saysayıımlarmlarıı iiççin 5 * 10 cmin 5 * 10 cm
boyutunda olanboyutunda olan DolfusDolfus--cuvecuve sayma kamerassayma kamerasıı kullankullanııllıır.r.
•• Daha bDaha büüyyüük boyutlark boyutlarıındaki zooplanktonun sayndaki zooplanktonun sayıımlarmlarıında isenda ise
SedgwickSedgwick--RafterRafter sayma kamerassayma kamerasıı veya Coutingveya Couting traytray sayma tepsisisayma tepsisi
kullankullanııllıır.r.
•• CourtingCourting traytray sayma tepsisi bsayma tepsisi büüyyüük planktonik organizmalark planktonik organizmalarıınn
saysayıımmıında kullannda kullanııllıır.r.
•• SaySayıım kameralarm kameralarıınnıın bulunmadn bulunmadığıığı yerlerde uygulanan tek damlayerlerde uygulanan tek damla
yyööntemi, hacmi belirli olan bir damlayntemi, hacmi belirli olan bir damlayıı lam ve lamel araslam ve lamel arasıına alna alııp,p,
normal sayma sistemi olannormal sayma sistemi olan ışıışık mikroskobunda saymaktk mikroskobunda saymaktıır. Sar. Sağğllııklklıı
sonusonuçç almak ialmak iççin bu yin bu yööntemde oldukntemde oldukççaa ççok damla sayok damla sayııpp
ortalamasortalamasıınnıı almak gerekir.almak gerekir.
48. FitoplanktonFitoplankton
•• Fitoplanktonik OrganizmalarFitoplanktonik Organizmalarıı GenelGenel ÖÖzellikleri:zellikleri: Fitoplankton,Fitoplankton,
hhüücrelerinde klorofil bulunan, basit yapcrelerinde klorofil bulunan, basit yapııya sahip, tek veyaya sahip, tek veya ççokok
hhüücreli olabilen,creli olabilen, ççooğğunluunluğğu mikroskobik bu mikroskobik büüyyüüklklüüklerde, boyutlarklerde, boyutlarıı
birkabirkaçç µµ ile birkaile birkaçç yyüüz mikron arasz mikron arasıında denda değğiişşen bitkiselen bitkisel
organizmalardorganizmalardıır. Ototrof olan bu canlr. Ototrof olan bu canlıılar,lar, ışıışıkta fotosentez yolu ilekta fotosentez yolu ile
karbondioksit ve inorganik maddelerden ykarbondioksit ve inorganik maddelerden yüüksek enerji potansiyelineksek enerji potansiyeline
sahip organik bilesahip organik bileşşikleri yaparlar. Adeta proteinikleri yaparlar. Adeta protein üüreten fabrikalardreten fabrikalardıırr
((bioreaktbioreaktöörr). Bu fonksiyonlar). Bu fonksiyonlarıı nedeniyle fitoplanktonik canlnedeniyle fitoplanktonik canlıılar ilar içç
sularda (gsularda (gööl, akarsu, lagl, akarsu, lagüün ve barajlarda) ve denizlerdeki hayvanlarn ve barajlarda) ve denizlerdeki hayvanlarıınn
beslenmesindebeslenmesinde ççokok öönemli olup sucul ortamda tnemli olup sucul ortamda tüümm üüretiminretimin
temelidir.temelidir.
•• Algler (Algler (latincelatince:: algaalga) veya) veya fikofitlerfikofitler (Yunanca:(Yunanca: phykosphykos, alg,, alg, phytonphyton::
bitki) bitki sistematibitki) bitki sistematiğğinde einde eğğrelti otlarrelti otlarıı, kara yosunlar, kara yosunlarıı, mantarlar ve, mantarlar ve
linklerle birlikte Yunancalinklerle birlikte Yunanca kryptoskryptos: gizli,: gizli, gamosgamos: evlilik: evlilik
kelimelerinden olukelimelerinden oluşşan ve Tan ve Tüürkrkççee ççiiççeksiz bitkiler olarak ifadeeksiz bitkiler olarak ifade
ettiettiğğimizimiz KriptogamaeKriptogamae grubunda yer algrubunda yer alıırlar.rlar.
49. •• Algleri inceleyen bilim dalAlgleri inceleyen bilim dalıı algolojialgoloji bu konudabu konuda ççalalışışanan
araaraşşttıırrııccıılardalarda algologalgolog olarak birolarak bir ççokok üülkede isimlendirilmeklelkede isimlendirilmekle
birliktebirlikte algolojialgoloji terimi aterimi ağğrrıı bilim olarak tbilim olarak tııpta da kullanpta da kullanıılmaktadlmaktadıır.r.
AlgosAlgos aağğrrıı ve sve sıızzııyyıı ifade etmektedir. Bu nedenli gifade etmektedir. Bu nedenli güünnüümmüüzdezde
algolojialgoloji yerineyerine FikolojiFikoloji,, algologalgolog yerineyerine FikologFikolog tantanıımlarmlarıı dahadaha
uygun guygun göörrüülmlmüüşşttüür.r.
•• KKöök, gk, göövde ve yaprak farklvde ve yaprak farklıılalaşşmasmasıı ggööstermeyen bitkilerstermeyen bitkiler
(Thallophyta) grubunda yer alan algler h(Thallophyta) grubunda yer alan algler hüücre yapcre yapıılarlarıı ve ive iççerdiklerierdikleri
pigment maddelerine gpigment maddelerine gööre gruplara ayrre gruplara ayrııllııp, uluslar arasp, uluslar arasıı
nomenklatnomenklatüürr kurallarkurallarıına gna gööre isimlendirilirler.re isimlendirilirler.
•• Fitoplanktonik algler genellikleFitoplanktonik algler genellikle ççok kok küçüüçük boyutlarda olduk boyutlarda olduğğundanundan
mikromikro--algler olarak da isimlendirilirler. Bu algler denizlerdealgler olarak da isimlendirilirler. Bu algler denizlerde ççokok
bbüüyyüük kitleler halinde bulunduklark kitleler halinde bulunduklarıı gibi tatlgibi tatlıı sularda dasularda da ççok fazlaok fazla
geligelişşim gim göösterirler. Tatlsterirler. Tatlıı su fitoplanktonununsu fitoplanktonunun ççeeşşitliliitliliğğii
denizlerdekinden fazladdenizlerdekinden fazladıır.r.
51. Taksonomik Sıra Bitiş Kodları
Divizyo Divisio (Bölüm) ----phyta
Classis (Sınıf) ----phyceae
Sub Classis (Alt sınıf) ----phycidae
Ordo (Takım) ----ales
Sub Ordo (Alt takım) ----ineae
Familia (Aile) ----aceae
Sub Familia (Alt aile) ----oideae
Tribü (Soy) ----aea
Genus (cins)
Sub-genus Alt cins
Section Kısım
Species Tür
Sub-species Alt Tür
Variete Çeşit
Forma Şekil
Uluslar arası nomenklatür kurallarına göre
alglerinsınıflandırılmasında bitiş kodları
52. MorfolojikMorfolojik ÖÖzelliklerzellikler
•• Fitoplanktonik alglerin morfolojileriFitoplanktonik alglerin morfolojileri ççokok ççeeşşitlilik gitlilik göösterir. Busterir. Bu
organizmalar tek horganizmalar tek hüücreliden,creliden, kolonialkolonial forma, ipliksi biforma, ipliksi biççimdenimden şşeritsieritsi
yapraksyapraksıı ve ave ağğaaççssıı bibiççimlere kadar farklimlere kadar farklıı ddışış ggöörrüünnüüşşlerdelerde
olabilirler.olabilirler.
MonoidMonoid Tip:Tip: HHüücreler genel olarakcreler genel olarak solitersoliter ve hareketli olup, 1,2 veyave hareketli olup, 1,2 veya
3,4 kam3,4 kamççııllııddıır. Ayrr. Ayrııcaca kontraktilkontraktil vakuolleri mevcuttur.Hvakuolleri mevcuttur.Hüücrecre ççeperieperi
ççok ince veok ince ve ççııplak olanlarplak olanlarıı bulundubulunduğğu gibi (Volvocalesu gibi (Volvocales üüyeleri)yeleri)
ççeperleri kaleperleri kalıın,n, tuniketunike yapyapııssıında (nda (PhacatusPhacatus) ve) ve ççepereper üüzerindezerinde
dikensi uzantdikensi uzantıılar ve silar ve siğğilimsiilimsi ççııkkııntntıılarlarıı olanlarolanlarıı da (da (TrachelomonasTrachelomonas))
vardvardıır.r.
•• MonoidMonoid tipi ayrtipi ayrıı ayrayrıı hhüücrelerden veya kolonilerden olucrelerden veya kolonilerden oluşşabilir.abilir.
Genellikle kamGenellikle kamççııllıı hhüücreler koloniler halindedir (creler koloniler halindedir (Eudorina,Eudorina,
Pandorina, VolvoxPandorina, Volvox). Bu tip morfolojik). Bu tip morfolojik öözelliklerzellikler vejetatifvejetatif
hhüücrelerde, Cyanophyta, Rhodophyta ve Pheophyta grubucrelerde, Cyanophyta, Rhodophyta ve Pheophyta grubu
üüyelerinde gyelerinde göörrüülmez.lmez.
53. KokoidKokoid Tip:Tip: BazBazıı tek htek hüücreli algler, gerek ayrcreli algler, gerek ayrıı ayrayrıı gereksegerekse kolonialkolonial
olsun,olsun, vejetatifvejetatif olarak bolarak bööllüünmezler. Her hnmezler. Her hüücrecre sporosistesporosiste veve
gametosistegametosiste ddöönnüüşşüür. Spor veya gamet kr. Spor veya gamet köökenli bu ayrkenli bu ayrıı ayrayrıı hhüücrelercreler
kokoidkokoid tipi olutipi oluşşturur. Hturur. Hüücreler hareketsizdir,creler hareketsizdir, şşekilleri kekilleri küüreseldirreseldir
((ChlorellaChlorella). Baz). Bazıı ttüürlerderlerde sporsporüülasyondanlasyondan sonra sporlar grup halindesonra sporlar grup halinde
kalarakkalarak senobsenob olarak adlandolarak adlandıırrıılan koloni olulan koloni oluşştururlar (tururlar (Scenedesmus,Scenedesmus,
Pediastrum, CoelastrumPediastrum, Coelastrum).).
PalmelloidPalmelloid Tip:Tip: HHüücreler kamcreler kamççııssıız vez ve mmüüsilajsilaj birbir öörtrtüü iiççinde,inde,
hareketsizdir.hareketsizdir. KontraktilKontraktil vakuolleri mevcuttur (vakuolleri mevcuttur (PalmellaPalmella).).
Rhizopodial Tip (AmipsiRhizopodial Tip (Amipsi HarektliHarektli):): Rhizopodial formlarda sabit hRhizopodial formlarda sabit hüücrecre
duvarduvarıı yoktur.yoktur. PlazmikPlazmik bir dbir dışış öörtrtüü oluoluşşturmuturmuşştur (tur (RhizopodiumRhizopodium).).
Amipte olduAmipte olduğğu gibi yalancu gibi yalancıı ayak verir. Tek farkayak verir. Tek farkıı plastplastıınn oluoluşşudur.udur.
İİpliksi Tip:pliksi Tip: Alglerin morfolojik yAlglerin morfolojik yöönnüünden evriminde ikinci anden evriminde ikinci aşşama ipliksiama ipliksi
yapyapııddıır. Bazr. Bazıı tek htek hüücrelerin ardcrelerin ardışıışık bk bööllüünmesi ile birbirindennmesi ile birbirinden
ayrayrıılmamaslmamasıı sonucu ipliksi tipler olusonucu ipliksi tipler oluşşmumuşştur. Htur. Hüücreler bir zincircreler bir zincir
şşeklinde gruplandeklinde gruplandıırrıılmlmışışttıır.r.
54. AlglerAlgler tallustallus ipliipliğğinin dallanmaminin dallanmamışış veya dallanmveya dallanmışış oluoluşşuna guna göörere
tiplere ayrtiplere ayrııllıır.r.
a)Dallanmama)Dallanmamışış ipliksi algler:ipliksi algler: Oscillatoria, Phormidium, LygnbyaOscillatoria, Phormidium, Lygnbya
gibi alglerde, ipliksi zincir tek sgibi alglerde, ipliksi zincir tek sııralralıı hhüücreden olucreden oluşşmumuşştur.tur.
b) Dallanmb) Dallanmışış ipliksi algler:ipliksi algler:
1.1. Basit dallanmBasit dallanmışış ipliksi alglereipliksi alglere öörnek olarak birrnek olarak bir ççokok
CyanophyceaeCyanophyceae ttüürlerirleri öörnek verilebilir.rnek verilebilir. Schizothrix,Schizothrix,
MastigocladusMastigocladus gibi alglerde dallanma tek ygibi alglerde dallanma tek yöönlnlüüddüür.r.
2.2. İİlerlemilerlemişş dallanma gdallanma göösteren ipliksi alglerde ise bazsteren ipliksi alglerde ise bazıı
hhüücrelerin yanlara bcrelerin yanlara böölme vermesi sonunda gerlme vermesi sonunda gerççek dallanmek dallanmışış
ipliksi tipler ortayaipliksi tipler ortaya ççııkar.kar.
55. Planktonik alglerde organizasyon
tipleri
2 ve 3:Rhizopodial tip:
Rhizochrysis dofleinnii ve
Stephanoporos regularis. 4 ve 5:
Kokkoid tip: Synechocytis
aquatilis ve Cosmarium
granatum. 6 ve 7 Kamçılı tip:
Trachelomonas hispida var
coronata ve Mallomonas
mirabilis. 8 ve 10 Müsilajlı
koloni: Kirchneriella obesa,
Chroococcus limneticus ve
Pandorina morum. 11 ve 13
Senop: Tetrastrum
heteracanthum, Scenedesmus
acuminatis ve Pediastrum
clathratum
56. İpliksi alglerde dallanma
şekilleri:
1. Hapalosiphon sp.,
gerçek dallanma, 2.
Scytonema sp., yalancı
dallanma,
3.Mastigocladus sp.,
V şeklinde dallanma,
4. Tolypothrix sp.,
5. Stigonema minitum,
6. Schizothrix lardaceae
57. Plankton KPlankton Küültltüürrüü
Fitoplankton KFitoplankton Küültltüürleri:rleri: Sucul ortamlarda organik madde sentezleyenSucul ortamlarda organik madde sentezleyen
temeltemel üüreticiler fitoplankton veya mikro alg treticiler fitoplankton veya mikro alg tüürleridir. Mikro algler sonrleridir. Mikro algler son
derece zengin, karbonhidrat vederece zengin, karbonhidrat ve öözellikle yazellikle yağğ asidi iasidi iççerieriğğine sahiptirler.ine sahiptirler.
Besin deBesin değğeri yeri yüüksek olan bu organizmalar suculksek olan bu organizmalar sucul kommunitelerkommuniteler iiççinin
makro nutrient, vitamin ve iz elementlerin enmakro nutrient, vitamin ve iz elementlerin en öönemli kaynanemli kaynağığıddıırlar.rlar.
AynAynıı zamanda balzamanda balıık ve omurgask ve omurgasıızlarda renklenmenin gelizlarda renklenmenin gelişşmesindemesinde
gerekli olan temel pigmentleri sagerekli olan temel pigmentleri sağğlarlar. Dolaylarlar. Dolayııssııyla mikro alglerinyla mikro alglerin
sucul ortamlarsucul ortamlarıındaki temel organikndaki temel organik üüreticiler olmalarreticiler olmalarıı, y, yüüksek besinksek besin
dedeğğerine sahip olmalarerine sahip olmalarıı, nutrient d, nutrient dööngngüüssüündende öönemli bir role sahipnemli bir role sahip
olmalarolmalarıı bunlarbunlarıın ekolojik, fizyolojik ve biyokimyasaln ekolojik, fizyolojik ve biyokimyasal öözelliklerinizelliklerini
ççalalışışmak imak iççin yeterli nedenlerdir.in yeterli nedenlerdir.
İİlk olarak 1890lk olarak 1890’’dada BeijernikBeijernik,, ChlorellaChlorella vulgarisvulgaris ‘‘inin agaragar üüzerindezerinde
kolonilerini elde etmikolonilerini elde etmişş, bunu takiben, bunu takiben AllenAllen ve Nelson 1910ve Nelson 1910’’da birda bir
diatomdiatom ttüürrüü olanolan Phaeodactylum tricornutumPhaeodactylum tricornutum’’u izole edereku izole ederek
kküültltüürlerini yapmrlerini yapmışışlardlardıır.r.
58. Alg kAlg küültltüürr ççalalışışmalarmalarıında mikrobiyolojik ynda mikrobiyolojik yööntemler gentemler geççerlidir.erlidir.
ÇüÇünknküü temeltemel öözellikler bakzellikler bakıımmıından pekndan pek ççok yok yöönden benzerliklernden benzerlikler
ggöösterir. Ancak temel algler bsterir. Ancak temel algler büüyyüümeme öözellikleri bakzellikleri bakıımmıındanndan
faklfaklııddıır. Daha yavar. Daha yavaşş bbüüyyüüme hme hıızlarzlarıına sahiptirler ve genelliklena sahiptirler ve genellikle
fotosentetik organizmalar olduklarfotosentetik organizmalar olduklarıından birndan bir ışıışık kaynak kaynağığına mutlakana mutlaka
gereksinim duyarlar.gereksinim duyarlar.
AkvakAkvaküültltüürderde Fitoplanktonun Yeri veFitoplanktonun Yeri ve ÖÖnemi:nemi: Denizlerde ve tatlDenizlerde ve tatlıı
sulardasularda ssüüspansespanse maddenin canlmaddenin canlıı kkıısmsmıınnıı oluoluşşturan planktonikturan planktonik
organizmalar, kendi baorganizmalar, kendi başşararıına hareket edemeyen, ancak suna hareket edemeyen, ancak su
hareketleriyle yer dehareketleriyle yer değğiişştirebilen canltirebilen canlıılardlardıır. Akuatik bir ortamr. Akuatik bir ortamıınn
verimliliverimliliğğii üüzerindezerinde ççokok öönemli olan bu organizmalar hakknemli olan bu organizmalar hakkıındanda
bilgi edinmek ibilgi edinmek iççin,in, ööncelikle ortamncelikle ortamıın plankton kompozisyonunu ven plankton kompozisyonunu ve
bununbunun üüzerinde etkili faktzerinde etkili faktöörleri saptamak gerekir. Besin zincirininrleri saptamak gerekir. Besin zincirinin
temelini olutemelini oluşşturan bu organizmalarturan bu organizmalarıın verimlilin verimliliğği, besin zincirinini, besin zincirinin
buna babuna bağğllıı didiğğer halkalarer halkalarıınnıı etkiler ve dahaetkiler ve daha üüst beslenmest beslenme
ddüüzeylerindekizeylerindeki üüretimin sretimin sıınnıırrıınnıı belirler.belirler.
59. Fitoplankton tFitoplankton tüürleri besinrleri besin
zinciri izinciri iççinde oynadinde oynadııklarklarıı bubu
öönemli rollerinin yannemli rollerinin yanıı ssııra,ra,
akuatik ortamdaki nutrientakuatik ortamdaki nutrient
ddööngngüüssüünde anahtar bir rolende anahtar bir role
sahiptir. Bunlar amonyak,sahiptir. Bunlar amonyak,
üüre, nitrat ve fosfat gibire, nitrat ve fosfat gibi
makro nutrientleri, izmakro nutrientleri, iz
elementleri ve bazelementleri ve bazıı
vitaminleri kullanarakvitaminleri kullanarak
organik maddeyi oluorganik maddeyi oluşştururlar.tururlar.
Bu hBu hüücrelerincrelerin ööllüüpp
dekomposedekompose olmasolmasııylayla
kimyasal ve organik dkimyasal ve organik dööngngüü
devam eder.devam eder.
a)Azot Döngüsü, b) Karbon döngüsü
60. Gerek doGerek doğğal ortamda gerekse laboratuar koal ortamda gerekse laboratuar koşşullarullarıında knda küültltüürlerirleri
yapyapıılan deniz alglerinin ekonomidekilan deniz alglerinin ekonomideki öönemi bnemi büüyyüüktktüür. Bur. Bu öönemnem
onlaronlarıınn ççokok ççeeşşitli alanlarda kullanitli alanlarda kullanıılabilmesinden ileri gelmektedir;labilmesinden ileri gelmektedir;
besin kaynabesin kaynağığı olarak kullanolarak kullanııllıırlar, yanrlar, yanıı ssııra arra arııtmatma üünitelerinde venitelerinde ve
AkvakAkvaküültltüür sistemlerinde enr sistemlerinde en öönemli basamanemli basamağığı teteşşkil ederler.kil ederler.
Temel fitoplankton gruplarTemel fitoplankton gruplarıından alndan alıınannan öörnek trnek tüürlerin krlerin küültltüürlerirleri
yapyapıılarak, blarak, büüyyüümelerimeleri üüzerine farklzerine farklıı fiziksel ve kimyasal faktfiziksel ve kimyasal faktöörlerinrlerin
etkilerinin saptanmasetkilerinin saptanmasıı, bu gruplar, bu gruplarıın don doğğalal populasyonlarpopulasyonlarıınnıınn
bbüüyyüümeleri imeleri iççin gerekli sin gerekli sııcaklcaklıık, karbondioksit dk, karbondioksit düüzeyi, besinzeyi, besin
kaynakaynağığınnıın kalitesi ve dn kalitesi ve düüzeyi, gzeyi, güüneneşş ışığıışığınnıın yon yoğğunluk ve sunluk ve süüresi gibiresi gibi
kritik faktkritik faktöörlerin saptanmasrlerin saptanmasıı aaççııssıından dandan da öönemlidir. Bu nedenlenemlidir. Bu nedenle
belirli kobelirli koşşullar altullar altıında bir tnda bir tüürrüün performansn performansıınnıı dahadaha ööncedennceden
kestirebilmek ikestirebilmek iççin belirlenen optimum koin belirlenen optimum koşşullar altullar altıındaki potansiyelinindaki potansiyelini
bilmek gereklidir. Bu bilgiler, temel fizyolojik, biyokimyasalbilmek gereklidir. Bu bilgiler, temel fizyolojik, biyokimyasal
ççalalışışmalarmalarıın den değğerlendirilmesi ve kerlendirilmesi ve küültltüür sistemlerinin dizaynr sistemlerinin dizaynıı,,
kurulmaskurulmasıı ve ive işşletilmesi gibi konularletilmesi gibi konularıın temelini olun temelini oluşşturur.turur.
61. Yer yYer yüüzzüündeki yndeki yııllllıık toplam net primerk toplam net primer üüretim 1.4*10retim 1.4*101414
kg kurukg kuru
aağığırlrlııktktıır. Bu miktarr. Bu miktarıın en azn en azıından % 40 gibindan % 40 gibi öönemli bir miktarnemli bir miktarıı
denizlerdeki fitoplankton tdenizlerdeki fitoplankton tüürleri tarafrleri tarafıından olundan oluşşturulur. Primerturulur. Primer
üüretime katkretime katkııda bulunan denizel fitoplankton tda bulunan denizel fitoplankton tüürleri arasrleri arasıındanda
gerek kgerek kııta sahanlta sahanlııklarklarıı gibi verimli okyanuslargibi verimli okyanuslarıın en verimlin en verimli
yerlerinde gerekse kyerlerinde gerekse kııta sahanlta sahanlııklarklarıı gibi verimli kgibi verimli kııyyıısal bsal böölgelerdelgelerde
en ben büüyyüük katkk katkııyyıı % 25 gibi bir oranla% 25 gibi bir oranla diatomdiatom gruplargruplarıı yapar. Buyapar. Bu
nedenlenedenle diatomlardiatomlar karasal ekosistemdeki bkarasal ekosistemdeki büüyyüük orman sahlark orman sahlarııylayla
aynaynıı kategoriye girer.kategoriye girer. DiatomlarDiatomlar gerek deniz kgerek deniz küültltüürrüü
ççalalışışmalarmalarıında gereksem deniznda gereksem deniz ççiftliiftliğğinde anahtar role sahipinde anahtar role sahip
organizmalardorganizmalardıır.r.
62. Fitoplankton KFitoplankton Küültltüürlerinin Tarihrlerinin Tarihççesi:esi: II. DII. Düünya Savanya Savaşışından sonrandan sonra
alglerin yalglerin yığıığın kn küültltüürleriyle ilgilirleriyle ilgili ççalalışışmalarda hedeflenen amamalarda hedeflenen amaçç,,
tek htek hüücre proteini (SCP:cre proteini (SCP: SingleSingle CellCell Protein)Protein) üüretmekti. Mikro algretmekti. Mikro alg
kküültltüürleriyle SCPrleriyle SCP üüretiminin dretiminin düünyadaki protein anyadaki protein aççığıığınnıı kapatacakkapatacak
bbüüyyüük bir alternatif olduk bir alternatif olduğğuna inanuna inanııllııyordu. Alglerin yyordu. Alglerin yüüksekksek
protein iprotein iççerieriğği gibi peki gibi pek ççok avantajok avantajıınnıın yann yanıı ssııra bazra bazıı öönemlinemli
dezavantajlardezavantajlarıınnıın da oldun da olduğğu gu göözlemlenmizlemlenmişştir. Bunlar;tir. Bunlar;
11-- Tek hTek hüücreli alglerin hasadcreli alglerin hasadıında karnda karşışılalaşışılan glan güçüçllüükler; mikrokler; mikro
partikpartiküüllerin ortamdan ayrllerin ortamdan ayrıılmaslmasıı ve konsantre edilmesindekive konsantre edilmesindeki
ggüçüçllüükler.kler.
22-- BazBazıı ttüürlerin kalrlerin kalıın, seln, selüülozik tabiattaki hlozik tabiattaki hüücre duvarlarcre duvarlarıı insan veinsan ve
hayvan sindirimini ghayvan sindirimini güçüçleleşştiren yaptiren yapııya sahip olmasya sahip olmasıı
33-- Ticari aTicari aççııdan besindan besin üüretimi iretimi iççin gerekli geniin gerekli genişş kküültltüür sistemlerir sistemleri
oldukoldukçça karmaa karmaşışık ve pahalk ve pahalıı mmüühendislik dizaynhendislik dizaynıınnıın yapn yapıımmıı veve
iişşletme giderlerini gerektirmesi.letme giderlerini gerektirmesi.
Bu tBu tüür dezavantajlarr dezavantajlarıına rana rağğmen insan yamen insan yaşşamamıınnıın vazgen vazgeççilmez besiniilmez besini
protein, pahalprotein, pahalıı, kaynaklar, kaynaklarıın yetersiz ve dn yetersiz ve düünyada knyada kııtltlığıığı ççekilen birekilen bir
besin maddesi olmasbesin maddesi olmasıı mikro alg kmikro alg küültltüürlerini cazip hale getirmirlerini cazip hale getirmişştir.tir.
63. Gerek AkvakGerek Akvaküültltüür gerekse tek hr gerekse tek hüücreli protein (SCP) elde etmecreli protein (SCP) elde etme
amacamacıına yna yöönelik tnelik tüüm km küültltüür uygulamalarr uygulamalarıında temel amanda temel amaçç, fotosentez, fotosentez
iişşleminin organik maddeye dleminin organik maddeye döönnüüşşüümmüündeki verimlilindeki verimliliğği maksimumai maksimuma
ulaulaşşttıırmak ve bitkisel organik maddeyi optimumrmak ve bitkisel organik maddeyi optimum şşekildeekilde üüretmektir.retmektir.
BBööyle bir sonucu yyle bir sonucu yüüksekksek biyomasbiyomas eldesieldesi amaamaççlanan blanan büüyyüükk ööllççekliekli
kküültltüür sistemlerinde bar sistemlerinde başşarabilmek iarabilmek iççin gin güüneneşş enerjisindenenerjisinden
faydalanmak gereklidir. Genifaydalanmak gereklidir. Genişş ööllççekli alg kekli alg küültltüür sistemlerinir sistemlerini
laboratuar dlaboratuar dışıışında ve geninda ve genişş alanlarda kurmak zorunludur. Balanlarda kurmak zorunludur. Bööyle algyle alg
kküültltüür sistemleri,r sistemleri, ççevresel koevresel koşşullarullarıından etkilenir ve bu sistemlerndan etkilenir ve bu sistemler
biyobiyo--mmüühendislik, ekolojik problemleri de beraberinde getirir.hendislik, ekolojik problemleri de beraberinde getirir.
BBüüyyüük sistemlerde kk sistemlerde küültltüürrüün homojen birn homojen bir şşekilde karekilde karışışttıırrıılmaslmasıı
besleyici tuz (nutrientler) miktarlarbesleyici tuz (nutrientler) miktarlarıınnıınn üüremesi arzu edilen tremesi arzu edilen tüürlererlere
ggööre dre düüzenlenmesi, tzenlenmesi, tüür kompozisyonunun kontrolr kompozisyonunun kontrolüü, karbondioksit, karbondioksit
ilavesi, su kaynailavesi, su kaynağığı ve suyun kalitesi, buharlave suyun kalitesi, buharlaşşmanmanıın kontroln kontrolüü veve
sonusonuçç üürrüünnüü elde etmek ielde etmek iççin hin hüücrelerin ayrcrelerin ayrıılmaslmasıı ve hasat ive hasat işşlemlerilemleri
karkarşışılalaşışılan temel problemlerdir.lan temel problemlerdir.
64. Alglerin KullanAlglerin Kullanıım Alanlarm Alanlarıı::
Mikroskobik alglerin ticari bir mal gibiMikroskobik alglerin ticari bir mal gibi üüretimleri yaklaretimleri yaklaşışık 40k 40
yyııldan buyana yapldan buyana yapıılmaktadlmaktadıır. Algalr. Algal üüretim gretim güünnüümmüüzde artzde artııkk
bir sanayi kolu haline gelen atbir sanayi kolu haline gelen atıık su ark su arııttıımmıı ve gve güüneneşş enerjisininenerjisinin
biyomasabiyomasa ddöönnüüşşttüürrüülmesi gibi alanlarda bilinen en etkili ve enlmesi gibi alanlarda bilinen en etkili ve en
ekonomik yoldur. Ayrekonomik yoldur. Ayrııca Akvakca Akvaküültltüür amar amaççlarlarıı ççererççevesindeevesinde
larvallarval üüretim yapretim yapıılan tesislerde alg klan tesislerde alg küültltüürr üüniteleri, sisteminniteleri, sistemin
kakaççıınnıılmaz ve enlmaz ve en öönemli basamanemli basamağığıddıır. Bur. Bu üünitedeki banitedeki başşararıı,,
kurulan zincirin dikurulan zincirin diğğer halkalarer halkalarıına hemen yansna hemen yansıır. Dir. Diğğer taraftaner taraftan
algalalgal biyomasbiyomas bazbazıı kimyasal maddelerinkimyasal maddelerin üüretiminde, enerjiretiminde, enerji
eldesindeeldesinde, gerek insanlar gerekse hayvanlar i, gerek insanlar gerekse hayvanlar iççin proteinin protein
kaynakaynağığı olarak da kullanolarak da kullanıılabilirler.labilirler.
İİlk olaraklk olarak ÇÇadad çöçöllüünde bulunannde bulunan SpirulinaSpirulina , yan, yanıı ssıırara NostocNostoc
pruniforme, Nostoc commune, Nostocpruniforme, Nostoc commune, Nostoc verrucosumverrucosum,,
Phylloderma sacrum, Oodegonium, Spirogyra, PrasiolaPhylloderma sacrum, Oodegonium, Spirogyra, Prasiola
juannicajuannica, Prasiola japonica, Prasiola japonica gibi tgibi tüür insanlara tarafr insanlara tarafıındanndan
bebeğğeniyle teniyle tüüketilmektedir.ketilmektedir.
65. KKüültltüürrüü YapYapıılan Alg Tlan Alg Tüürlerirleri
Günümüzde dünyanın çeşitli yerlerinden izole edilen
40 dan fazla mikro alg türü intensif Akvakültür
operasyonlarında saf suşlar olarak kültürü yapılmakta ve
kullanılmaktadır. Yetiştiriciliği yapılan alg türlerinin
büyüklükleri birkaç mikrometre ile 100 µm üzerinde
değişir. Akvakültürde yaygın olarak kullanılan türler
diatomlardan Skeletonema costatum, Thalassiosira
pseudonana, Chaetoceros gracilis, C. calcitrans,
flagellatlardan Isochrysis galbana, Tetraselmis suecica,
Monochrysis lutheri ve Chlorococcaleanlardan Chlorella
spp. gibi türlerdir.
66. AkvakAkvaküültltüürderde canlcanlıı yem kaynayem kaynağığı olarak kullanolarak kullanıılanlan
BacillariophyceaeBacillariophyceae ssıınnııffıına ait bazna ait bazıı alg talg tüürlerirleri
Chaetoceros calcitrans
Skeletonema costatum
Phaeodactylum tricornutum Nitzchia seriata
67. AkvakAkvaküültltüürderde canlcanlıı yem kaynayem kaynağığı olarak kullanolarak kullanıılanlan
HaptophyceaeHaptophyceae ssıınnııffıına ait bazna ait bazıı alg talg tüürlerirleri
Isochrysis galbana Pavlova (Monochrysis) lutheri
69. AkvakAkvaküültltüürderde canlcanlıı yem kaynayem kaynağığı olarak kullanolarak kullanıılanlan
Chlorophyceae sChlorophyceae sıınnııffıına ait bazna ait bazıı alg talg tüürlerirleri
Dunaliella tertiolecta
Chlorella pyrenoidosa
Nannochloris spp.
70. AkvakAkvaküültltüürderde canlcanlıı yem kaynayem kaynağığı olarak kullanolarak kullanıılanlan
CyanophyceaeCyanophyceae ssıınnııffıına ait olanna ait olan SpirulinaSpirulina ttüürlerirleri
Spirulina spp.
71.
72.
73. AkvakAkvaküültltüürderde canlcanlıı yem kaynayem kaynağığı olarak kullanolarak kullanıılanlan
DinophyceaeDinophyceae
ssıınnııffıına ait olanna ait olan GymnodinidumGymnodinidum splendenssplendens
Gymnodinidum splendens
74. Uygun Fitoplankton TUygun Fitoplankton Tüürrüünnüün Sen Seççimiimi
Tek hTek hüücre proteini vecre proteini ve akvakakvaküültltüürr sistemlerinde kullansistemlerinde kullanıılacaklacak
alg talg tüürlerin sahip olmasrlerin sahip olmasıı gerekengereken öözellikler:zellikler:
1.1. YYüüksek bksek büüyyüüme hme hıızzıına sahip olmasna sahip olmasıı,,
2.2. YYüüksek protein iksek protein iççerieriğğine sahip olmasine sahip olmasıı,,
3.3. Ortam koOrtam koşşullarullarıındaki ani dendaki ani değğiişşimlere karimlere karşışı direndirenççli olmasli olmasıı,,
4.4. Besleyici deBesleyici değğeri yeri yüüksek, kolayca sindirilebilir veksek, kolayca sindirilebilir ve toksiktoksik
olamamasolamamasıı..
75. KKüültltüürlerle İİlgili Temel Kavramlarlgili Temel Kavramlar
1.1. ÖÖncelikle mikroorganizmanncelikle mikroorganizmanıın yan yaşşamamıı, geli, gelişşmesi vemesi ve
ççooğğalmasalmasıı iiççin gereken besin maddelerini iin gereken besin maddelerini iççeren keren küültltüürr
ortamortamıı hazhazıırlanmalrlanmalııddıır. Bu ortamda mikroorganizmalarr. Bu ortamda mikroorganizmalarıınn
yayaşşamamıınnıı ssıınnıırlayan besinlererlayan besinlere vazgevazgeççilmez besinlerilmez besinler adadıı
verilir. Bunlarverilir. Bunlar mikrobiyalmikrobiyal kinetiktekinetikte substratsubstrat olarak kabulolarak kabul
edilirler.edilirler.
2.2. KKüültltüür ortamr ortamıına yanina yani besiyeribesiyeri,, üüretimi amaretimi amaççlanan tlanan tüüre aitre ait
canlcanlıı hhüücrelerinin ilavesinecrelerinin ilavesine aaşışılamalama yadayada ekimekim denir. Budenir. Bu
iişşlemin bakteriyolojik tekniklere uygun birlemin bakteriyolojik tekniklere uygun bir şşekilde, aseptikekilde, aseptik
kokoşşullarda yapullarda yapıılmaslmasıı gerekmektedir.gerekmektedir.
3.3. KKüültltüür ortamr ortamıında gelinda gelişşmeyi hmeyi hıızlandzlandıırrııccıı maddelerinmaddelerin
bulunmasbulunmasıı, geli, gelişşmeyi engelleyici maddelerinse olmamasmeyi engelleyici maddelerinse olmamasıı
gerekir.gerekir.
4.4. KKüültltüür ortamr ortamıında tnda tüürrüün isten isteğğine uygun olarak optimumine uygun olarak optimum
fiziksel ve kimyasal kofiziksel ve kimyasal koşşullarullarıın olun oluşşturulmasturulmasıı gerekir.gerekir.
76. KKüültltüürr OrtamOrtamıınnıınn HazHazıırlanmasrlanmasıı
•• Mikro alg hMikro alg hüücrelerinincrelerinin üüreyebilecereyebileceğği ortamlari ortamlar ççeeşşitli besleyiciitli besleyici
tuzlarla zenginletuzlarla zenginleşştirerek haztirerek hazıırlanrlanıır. Kullanr. Kullanıılan kimyasal maddelerinlan kimyasal maddelerin
analitik kalitede (ARanalitik kalitede (AR :: AnaliticalAnalitical ReagentReagent) olmas) olmasıı ve stoklarve stoklarıınn
hazhazıırlanmasrlanmasıında saf su ve hattanda saf su ve hatta distiledistile su kullansu kullanıımmıı tercih edilir.tercih edilir.
KullanKullanıılan her bir kimyasal maddenin konsantre stoklarlan her bir kimyasal maddenin konsantre stoklarıı ayrayrıı ayrayrıı
hazhazıırlanrlanıır. Bur. Bu öözelliklezellikle ççok dok düüşşüük konsantrasyonlarda maddek konsantrasyonlarda madde
hazhazıırlarken kolaylrlarken kolaylıık sak sağğlar. Hazlar. Hazıırlanan stoklar arlanan stoklar ağğzzıı kapalkapalıı olarakolarak
sosoğğukta (+4ukta (+4 00
C) ve karanlC) ve karanlııkta saklanmalkta saklanmalııddıır. Bu ir. Bu işş iiççin bir buzdolabin bir buzdolabıı
veya kveya küçüüçük bit sok bit soğğuk hava deposu uygundur. Ortamuk hava deposu uygundur. Ortamıın hazn hazıırlanmarlanma
yyööntemine bantemine bağğllıı olarak stoklar otoklavda sterilize edilerekolarak stoklar otoklavda sterilize edilerek
saklanabilir.saklanabilir.
77. KKüültltüür Ortamr Ortamıınnıın Hazn Hazıırlanmasrlanmasıı
•• KKüültltüürr ççalalışışmalarmalarıında temel olarak iki tipnda temel olarak iki tip
ortam kullanortam kullanııllıırr
1)1) Sentetik Deniz Suyu Ortam,Sentetik Deniz Suyu Ortam,
2)2) Deniz Suyu OrtamDeniz Suyu Ortamıı
78. Sentetik Deniz Suyu OrtamSentetik Deniz Suyu Ortamıı
•• DoDoğğal deniz suyunun daha basite indirgenerek hazal deniz suyunun daha basite indirgenerek hazıırlanmrlanmışış halidir.halidir.
Algal bAlgal büüyyüüme ve gelime ve gelişşme dome doğğal deniz suyunda oldual deniz suyunda olduğğu kadaru kadar
tatminkar olur. Ayrtatminkar olur. Ayrııca kimyasal kompozisyonun iyi kontrolca kimyasal kompozisyonun iyi kontrol
edilebilmesi, doedilebilmesi, doğğal deniz suyu yanal deniz suyu yanıında sahip oldunda sahip olduğğu en bu en büüyyüükk
avantajdavantajdıır. Bu nedenle kontrollr. Bu nedenle kontrollüü kokoşşullarda yullarda yüürrüüttüülen denemelerdelen denemelerde
tercih edilirler. Dotercih edilirler. Doğğal deniz suyunun yerini tam olarak tutmamasal deniz suyunun yerini tam olarak tutmamasıı
nedeniyle her tnedeniyle her tüürrüün kn küültltüürrüünde uygun dende uygun değğildir. Yanildir. Yanıı ssıırara
hazhazıırlanmasrlanmasıı fazladan bir emek ve masraf gerektirdifazladan bir emek ve masraf gerektirdiğğinden, doinden, doğğalal
deniz suyunu temin etmenin zor oldudeniz suyunu temin etmenin zor olduğğu yerlerde veyau yerlerde veya öözelzel
denemelerde kullandenemelerde kullanıımmıı ssöözz konusudur. Sentetik deniz suyu ortamkonusudur. Sentetik deniz suyu ortamıı
hazhazıır olarak satr olarak satıılmaktadlmaktadıır (r (InstantInstant OceanOcean). Deniz suyundaki). Deniz suyundaki
maddeleri imaddeleri iççeren bu hazeren bu hazıır ortam, belli hacimdeki saf suya ilaver ortam, belli hacimdeki saf suya ilave
edilerek deniz suyu ilave edilir.edilerek deniz suyu ilave edilir.
79. DoDoğğal Deniz Suyu Ortamal Deniz Suyu Ortamıı
•• YeryuvarYeryuvarıında mevcut elementlerin bnda mevcut elementlerin büüyyüük bir bk bir bööllüümmüünnüünn
(90 elementten 80(90 elementten 80’’inin) deniz suyundainin) deniz suyunda çöçözzüünmnmüüşş haldehalde
olduolduğğu sanu sanıılmaktadlmaktadıır. Son derece kompleks bir ortamr. Son derece kompleks bir ortam
olan deniz suyu pekolan deniz suyu pek ççok katok katıı madde ve gazmadde ve gazıınn çöçözzüünmnmüüşş
halde bulunduhalde bulunduğğu biru bir çöçözeltidir. Bu nedenle deniz bitkilerizeltidir. Bu nedenle deniz bitkileri
de dahil olmakde dahil olmak üüzere pekzere pek ççok deniz canlok deniz canlııssıınnıın bn büüyyüümesimesi
iiççin ideal bir ortamdin ideal bir ortamdıır. Ancak deniz suyunda hr. Ancak deniz suyunda hıızlzlıı birbir
algal balgal büüyyüüme elde etmek ime elde etmek iççin yeterli nin yeterli nuutrient yoktur. Butrient yoktur. Bu
nedenle deniz suyuna bnedenle deniz suyuna büüyyüümeyi hmeyi hıızlandzlandıırmak ve daharmak ve daha
yyüüksek birksek bir biyomasbiyomas elde etmek ielde etmek iççin nin nuutrientler ve genitrientler ve genişş
bir tbir tüür aralr aralığıığına hitap edebilmesi ina hitap edebilmesi iççin iz elementler vein iz elementler ve
vitaminler ilave edilir.vitaminler ilave edilir.
80. •• ÖÖrnek 1.rnek 1. ErdshreiberErdshreiber OrtamOrtamıı
0.1 gr NaNO0.1 gr NaNO33
0.02 gr Na0.02 gr Na22 HPOHPO 44
50 ml toprak50 ml toprak ekstraekstrakkttıı
7070 00
CC’’de pastde pastöörize edilmirize edilmişş 1000 ml deniz suyu halen pek1000 ml deniz suyu halen pek StStokok
laboratuarda bu ilk formlaboratuarda bu ilk formüüllüün den değğiişştirilmitirilmişş şşekli kullanekli kullanıılmaktadlmaktadıır:r:
0.10.1 grgr NaNONaNO 33
0.02 gr0.02 gr NaNa 22 HPOHPO 44.12H.12H 22OO
50 ml toprak50 ml toprak ekstraktekstraktıı
30 dakika 15130 dakika 151 bsbs’’dede otoklavotoklavllaananarakrak ststerilizeerilize edilmiedilmişş 1000 ml deniz1000 ml deniz
suyu (%95 deniz suyu + %5 saf su).suyu (%95 deniz suyu + %5 saf su).
ZenginleZenginleşştirme Soltirme Solüüsyonlarsyonlarıı
81. ToprakToprak EkstraktEkstraktıınnıınn HazHazıırlanmasrlanmasıı
11 kg ince elenmikg ince elenmişş ggüübresiz bahbresiz bahççe toprae toprağığı 22 ltlt
ççeeşşme suyu ile (veya 6 kg toprak ve 6me suyu ile (veya 6 kg toprak ve 6 ltlt su)su)
birlikte 1 saat 5birlikte 1 saat 5 lbslbs’’dede otoklavlanotoklavlanıırr (veya bir(veya bir
ocakta kaynatocakta kaynatııllıır). Sor). Soğğumaya bumaya bıırakrakıılan bu bulanlan bu bulanııkk
ssııvvıı tekrar kaynama noktastekrar kaynama noktasıına getirilerek tekrarna getirilerek tekrar
sterilize edilir. Busterilize edilir. Bu ekstraktekstrakt ççok inceok ince ççamuramur
ssüüspansiyonu ispansiyonu iççerecektir. Bu serecektir. Bu sııvvıı yaya santrifsantrifüüjlenirjlenir
yada 3yada 3--6 hafta boyunca6 hafta boyunca çöçöktktüürrüüllüür ver ve üüstte kalanstte kalan
temiz su altemiz su alıınnıır. Bur. Bu şşekilde iekilde iççinde hiinde hiçç partikpartiküüll
madde imadde iççermeyen altermeyen altıın sarn sarııssıı bir sbir sııvvıı elde edilir.elde edilir.
82. ErdschreiberErdschreiber OrtamOrtamıınnıın Hazn Hazıırlanmasrlanmasıı
1.1. Yeterli miktarda deniz suyu 0.45Yeterli miktarda deniz suyu 0.45 mm’’lukluk birbir membranmembran filtreden veya GF/Cfiltreden veya GF/C
cam fiber (cam fiber (glassglass--fibrefibre) filtre ka) filtre kağığıddıından sndan süüzzüüllüür, %5 saf su ilave edilerekr, %5 saf su ilave edilerek
deniz suyu seyreltilir ve adeniz suyu seyreltilir ve ağğzzıı bir pamuk tbir pamuk tııkakaççla kapatla kapatııllıır.r.
2.2. KullanKullanııma hazma hazıır haldeki toprakr haldeki toprak ekstraktekstraktıı uygun miktarda biruygun miktarda bir erleneerlene alalıınnıırr
aağğzzıı pamukla kapatpamukla kapatııllıır.r.
3.3. Nutrient tuzlarNutrient tuzlarıınnıın konsantre soln konsantre solüüsyonlarsyonlarıı ayrayrıı ayrayrıı hazhazıırlanrlanıır.r. ÖÖrnerneğğin 100in 100 ltlt
bbüüyyüüme ortamme ortamıı hazhazıırlamak irlamak iççin 100 ml saf suya, dahain 100 ml saf suya, daha öönce belirtilennce belirtilen
oranlarda (NaNOoranlarda (NaNO33 veve NaNa 22HPOHPO 44 iiççin) madde ilave edilerek konsantre stoklarin) madde ilave edilerek konsantre stoklar
hazhazıırlanrlanıır ve ar ve ağığızlarzlarıı bir pamuk tbir pamuk tııkakaççla kapatla kapatııllıır.r.
4.4. HazHazıırlanan burlanan bu üçüç kap (deniz suyu, torakkap (deniz suyu, torak ekstraktekstraktıı ve nve nuutrient tuzlartrient tuzlarıı) ve) ve
dereceli 5dereceli 5 mlml’’liklik pipet otoklavda 30 dakika sterilize edilir. Sopipet otoklavda 30 dakika sterilize edilir. Soğğumayaumaya
bbıırakrakııllıır.r.
5.5. Steril pipet kullanSteril pipet kullanıılarak gerekli miktardaki nlarak gerekli miktardaki nuutrient tuz soltrient tuz solüüsyonu sosyonu soğğumuumuşş
topraktoprak ekstraktekstrakt’’ıınana ve sonra bu karve sonra bu karışıışım som soğğumuumuşş deniz suyuna ilave edilir.deniz suyuna ilave edilir.
Bu iBu işşlemler slemler sıırayla takip edilirserayla takip edilirse çöçökelme tehlikesikelme tehlikesi öönlenminlenmişş olur. Ortamaolur. Ortama
hhüücreleri acreleri aşşlamadanlamadan öönce snce sııvvıınnıın oda sn oda sııcaklcaklığıığına gelmina gelmişş olmasolmasıına dikkatna dikkat
edilmelidir.edilmelidir.
83. ÖÖrnek 2.rnek 2.
ConwayConway OrtamOrtamıı
İİstiridye larvalarstiridye larvalarıınnıın beslenmesinde birn beslenmesinde bir
flagellatflagellat ttüürrüü IsochrysisIsochrysis galbanagalbana kküültltüürrüü iiççinin
kullankullanıılmlmışışttıır.r.
Bu ortam toprakBu ortam toprak ekstraktekstraktıındanda yer alan kimyasalyer alan kimyasal
maddelerinmaddelerin ççooğğunu iunu iççerir. Bu kimyasallarerir. Bu kimyasallar
pahalpahalııddıır ancakr ancak ççok kok küçüüçük miktarlarda gereklidir.k miktarlarda gereklidir.
Bu nedenle gereksiz harcamadan kaBu nedenle gereksiz harcamadan kaççıınmak inmak iççinin
konsantre nutrient stoklarkonsantre nutrient stoklarıı hazhazıırlanrlanıır. 1r. 1 ltlt denizdeniz
suyuna I ve IIsuyuna I ve II nolunolu stok solstok solüüsyonlarsyonlarıından sadecendan sadece
1 ml ilave edilir.1 ml ilave edilir.
84. Stok SolStok Solüüsyon I (syon I (İİnorganik Maddeler)norganik Maddeler)
NaNONaNO 33 100 gr100 gr
NaHNaH 22POPO 44.2H.2H 22OO 20 gr20 gr
FeClFeCl 33.6H.6H 22OO 1.3 gr1.3 gr
HH 33BOBO 33.6 gr33.6 gr
NaNa.EDTA.EDTA 45 gr45 gr
MnClMnCl 22.4H.4H 22OO 0.36 gr0.36 gr
İİz element solz element solüüsyonusyonu 1 ml1 ml
DistileDistile SuSu 11 ltlt
85. İİz Element Solz Element Solüüsyonusyonu
ZnClZnCl 22 2.1 gr2.1 gr
CoClCoCl22.6H.6H 22OO 2.0 gr2.0 gr
(NH(NH 44)6.)6.MoMo 77OO 2424.4H.4H 22OO 0.9 gr0.9 gr
CuSOCuSO44.5H.5H 22OO 2.0 gr2.0 gr
DistileDistile SuSu 100 ml100 ml
•• Maddenin iyiMaddenin iyi çöçözzüülmesi ve yeterlilmesi ve yeterli asiditeasidite eldeelde
etmek ietmek iççin safin saf HClHCl ilave edilir.ilave edilir.
87. ÖÖrnek 3.rnek 3.
MiquelMiquel--AllenAllen OrtamOrtamıı
ErdschreiberErdschreiber ortamortamıında bnda büüyyüümesi gmesi güçüç olan bazolan bazıı
ttüürler irler iççin kullanin kullanıılmlmışışttıır.r.
SolSolüüsyon Asyon A
KNOKNO33 100 gr100 gr
KBrKBr 2 gr2 gr
KIKI 1 gr1 gr
DistileDistile SuSu 11 ltlt
88. SolSolüüsyon Bsyon B
NaNa 22HPOHPO 44 25 gr25 gr
CaClCaCl 22.6H.6H 22OO 12.5 gr12.5 gr
FeClFeCl 33 (%58 w/v sol.)(%58 w/v sol.) 12.5 ml12.5 ml
HClHCl (P(Püürr KonsKons.).) 14.5 ml14.5 ml
DistileDistile SuSu 500 ml500 ml
22 ltlt deniz suyuna 2 ml A ve 1 mldeniz suyuna 2 ml A ve 1 ml BB solsolüüsyonu ilave edilir,syonu ilave edilir,
7070 00CC ‘‘de 20 dakika pastde 20 dakika pastöörize edilir.rize edilir.
89. ÖÖrnek 4.rnek 4.
•• HemerickHemerick (1978) taraf(1978) tarafıından 200 kadarndan 200 kadar
Chlorophyceae, Cyanophyceae veChlorophyceae, Cyanophyceae ve RhodophyceaeRhodophyceae
ttüürrüünnüün kn küültltüürrüünde sadece iki ortamnde sadece iki ortam
kullankullanıılmlmışışttıır. Bunlar tatlr. Bunlar tatlıı su isu iççin BGM (in BGM (AllenAllen,,
1963) ve deniz suyu i1963) ve deniz suyu iççinin SWMSWM’’dirdir..
•• BGM, herBGM, her biri ayrbiri ayrıı ayrayrıı hazhazıırlanan 13 bilerlanan 13 bileşşikik
iiççerir. Bunlar kerir. Bunlar küültltüür ortamr ortamıına 5ml/na 5ml/ltlt şşeklindeeklinde
ilave edilir.ilave edilir.
91. Borik AsitBorik Asit
•• 20 ml/20 ml/ltlt şşeklinde sulandeklinde sulandıırrııllıır ve kr ve küültltüürr
ortamortamıına 5 ml/na 5 ml/ltlt ilave edilir.ilave edilir.
93. KKüültltüür Kor Koşşullarullarıı
1.1. KKüültltüür Kaplarr Kaplarıı ve Temizlive Temizliğğii
KKüültltüürr ççalalışışmalarmalarıında cam kaplarnda cam kaplarıı kullanmak her zaman tercihkullanmak her zaman tercih
sebebidir.sebebidir. ÖÖzellikle azellikle aşışı ve stok kve stok küültltüürlerin hazrlerin hazıırlanmasrlanmasıında cam kaplar ennda cam kaplar en
iyi sonucu verir. Bu iiyi sonucu verir. Bu işş iiççin ayrin ayrıılan cam kaplar sadece klan cam kaplar sadece küültltüür ir işşlemlerindelemlerinde
kullankullanıılmallmalııddıır. Bu kaplarda kesinlikler. Bu kaplarda kesinlikle formalinformalin veya HClveya HCl22 gibigibi
kimyasallar bulundurulmamalkimyasallar bulundurulmamalııddıır.r.
Cam kaplarCam kaplarıın temizlin temizliğği bai başşararııllıı alg kalg küültltüürr ççalalışışmalarmalarıında ilknda ilk
esastesastıır ve dikkat edilmesi gerekenr ve dikkat edilmesi gereken öönemli bir husustur. Knemli bir husustur. Küültltüürr
ççalalışışmalarmalarıında kullannda kullanıılacak bir cam kap tercihen slacak bir cam kap tercihen sııvvıı sabunla (veysabunla (veyaa ssııvvıı
deterjanla) fdeterjanla) fıırrççalalanarakanarak iyice yiyice yııkankanıır. Bu sayede alglerin alkali kor. Bu sayede alglerin alkali koşşullardaullarda
oluoluşşturduturduğğu organik film tabakasu organik film tabakasıı giderilmigiderilmişş olur.olur. ÇÇeeşşme suyu ile iyiceme suyu ile iyice
ççalkalandalkalandııktan sonra seyreltikktan sonra seyreltik HClHCl’’denden gegeççirilir ve son olarak saf su ile biririlir ve son olarak saf su ile bir
kakaçç defadefa ççalkalanalkalanıır. Kurumasr. Kurumasıı iiççin tersin ters ççevrilir ve bir etevrilir ve bir etüüvde kurutulupvde kurutulup
tozdan ve havadan gelen sporlardan (tozdan ve havadan gelen sporlardan (airair--borneborne) korumak i) korumak iççin ain ağğzzıı
alalüüminyum folyo ile kapatminyum folyo ile kapatııllıır. Kullanr. Kullanııma hazma hazıır hale gelen bu kaplar yiner hale gelen bu kaplar yine
tozsuz bir ortamda , dolapta yada rafta saklantozsuz bir ortamda , dolapta yada rafta saklanıır.r.
HassasHassas ççalalışışmalarda kullanmalarda kullanıılacak (vitaminlacak (vitamin bioassaybioassay gibi) camgibi) cam
kaplardaki serbest iz organikleri gidermek ikaplardaki serbest iz organikleri gidermek iççin bu kaplar 400in bu kaplar 400 00
CC’’de 4 saatde 4 saat
bbıırakrakııllıır.r.
94. SSııcaklcaklığıığın kontrolln kontrollüü olduolduğğu Alg odasu Alg odasıı: Stok k: Stok küültltüürler testrler test
ttüüplerinde (solda) ve izolasyon ve ekim iplerinde (solda) ve izolasyon ve ekim işşlerinin yaplerinin yapııldldığıığı ççekereker
ocak (saocak (sağğda)da)
95. 2.2. SterilizasyonSterilizasyon
•• KKüültltüürr ççalalışışmalarmalarıında da genel mikrnda da genel mikroobiyolojikbiyolojik
yyööntemler esas olduntemler esas olduğğundan, kaplarundan, kaplarıın ven ve
ortamlarortamlarıın sterilizasyonunda otoklav in sterilizasyonunda otoklav işşlemi enlemi en
ççok tercih edilen bir yok tercih edilen bir yööntemdir. Bunun yanntemdir. Bunun yanıı ssıırara
filtrasyonlafiltrasyonla, radyasyonla sterilizasyon ve, radyasyonla sterilizasyon ve ççeeşşitliitli
kimyasallarla (buharlakimyasallarla (buharlaşşan veya buharlaan veya buharlaşşmayan)mayan)
dezenfeksiyon ydezenfeksiyon yööntemleri de kntemleri de küültltüürr
ççalalışışmalarmalarıında kullannda kullanıılabilir (labilir (HamiltonHamilton, 1978)., 1978).
ÖÖzellikle deneyselzellikle deneysel ççalalışışmalardamalarda ççok kullanok kullanıılan velan ve
tercih edilen bir ytercih edilen bir yööntem olan otoklav ilentem olan otoklav ile
sterilizasyon asterilizasyon aşşaağığıda ada aççııklanmklanmışışttıır.r.
96. 3.3. OtoklavOtoklav İİle Sterilizasyonle Sterilizasyon
•• KKüültltüürr ççalalışışmalarmalarıında tnda tüüm kaplar, pipetler ve ortamlar otoklavdam kaplar, pipetler ve ortamlar otoklavda
sterilize edilmelidir. Tam bir sterilizasyon 121sterilize edilmelidir. Tam bir sterilizasyon 121 00
CC’’de doygun buharde doygun buhar
iiççinde 15inde 15 IbIb/in/in 22
atmosferik basatmosferik basıınnççta gerta gerççekleekleşşir. Sir. Sııvvıılarlarıınn
sterilizasyonunda gerekli zaman hacmin bir fonksiyonudur.sterilizasyonunda gerekli zaman hacmin bir fonksiyonudur. ÖÖrnerneğğinin
1000 ml s1000 ml sııvvıı 10 dakikada sterilize edilirken daha b10 dakikada sterilize edilirken daha büüyyüük hacimler dahak hacimler daha
uzun zamana gereksinim duyar. Ancak genel olarak 30 dakikauzun zamana gereksinim duyar. Ancak genel olarak 30 dakika
otoklava pekotoklava pek ççok ekipman ve ortamok ekipman ve ortamıın sterilizasyonu in sterilizasyonu iççin yeterli birin yeterli bir
ssüüredir. Eredir. Eğğer otoklav gibi (er otoklav gibi (ŞŞekil) bir ekipman yoksa, aynekil) bir ekipman yoksa, aynıı amacaamaca
hizmet eden genihizmet eden genişş hacimli dhacimli düüddüüklklüü tencereler kullantencereler kullanıılabilir. Deneylabilir. Deney
ttüüpleri tel sepetlere yerlepleri tel sepetlere yerleşştirilerek otoklava konur. Bu sepetleretirilerek otoklava konur. Bu sepetlere
ssııralanan tralanan tüüplerin aplerin ağğzzıı pamuk tpamuk tııkakaççlarla kapatlarla kapatııldldııktan sonra kurumaktan sonra kuruma
kakağığıddıı ve ambalaj kave ambalaj kağığıddıı ileile öörtrtüüllüüp lastikle bantlanp lastikle bantlanııp otoklava konur.p otoklava konur.
Bu kaBu kağığıtlar ve pamuk ttlar ve pamuk tııkakaççlar ylar yüüksek basksek basıınnçç altaltıında doygun buharnda doygun buhar
gegeççiişşine izin verir ve tam bir sterilizasyon saine izin verir ve tam bir sterilizasyon sağğlar.lar.
98. 4.4. HavalandHavalandıırmarma
•• GeniGenişş hacimli khacimli küültltüürlerde havalandrlerde havalandıırma bazrma bazıı ttüürlerin maksimumrlerin maksimum
bbüüyyüüme hme hıızzıına ulana ulaşşmasmasıı bakbakıımmıındanndan öönemlidir. Ancak knemlidir. Ancak küçüüçükk
hacimli khacimli küültltüürlerde (2rlerde (2 ltlt’’denden az) havalandaz) havalandıırma gereksizdir. Brma gereksizdir. Bööyleyle
kaplarda yapkaplarda yapıılan klan küültltüürlerde kabrlerde kabıın an ağğzzıından gendan geççen hava algalen hava algal
bbüüyyüüme ime iççin yeterli olacaktin yeterli olacaktıır. Bazen kr. Bazen küültltüür ortamr ortamıınnıı
havalandhavalandıırmanrmanıın veya karn veya karışışttıırmanrmanıın iyi sonun iyi sonuçç vermedivermediğği ti tüürlerderlerde
vardvardıır.r. ÖÖrnerneğğinin SkeletonemaSkeletonema costatumcostatum havalandhavalandıırma yaprma yapıılmayanlmayan
kküültltüürlerde daha iyi bir brlerde daha iyi bir büüyyüüme gme göösterir. Havalandsterir. Havalandıırmayla verilenrmayla verilen
COCO22,, PhaeodactylumPhaeodactylum ve bazve bazıı flagellatlarflagellatlarıınn bbüüyyüüme hme hıızzıınnıı arttarttıırrııccıı
etki yapar (etki yapar (RaymontRaymont ve Adams, 1958). Kve Adams, 1958). Küültltüüre verilen hava,re verilen hava, ççeeşşitliitli
partikpartiküülleri (toz, spor vs) illeri (toz, spor vs) iççerebilir. Bunlarerebilir. Bunlarıı ararıındndıırmak irmak iççin hava,in hava,
kküültltüüre girmedenre girmeden öönce bir filtreden gence bir filtreden geççirilerek verilir (irilerek verilir (ŞŞekil).ekil).
100. 5.5. AydAydıınlatmanlatma
•• Alg kAlg küültltüürleri birrleri bir ışıışık kaynak kaynağığına gereksinim duyar.na gereksinim duyar. ÇüÇünknküü ışıışık,k,
fotosentezim enerji kaynafotosentezim enerji kaynağığıddıır. Ir. Işışık yok yoğğunluunluğğuna karuna karşışı fotosentezfotosentez
hhıızzıı dodoğğru birru bir şşekilde artar. Bu artekilde artar. Bu artışış doygundoygun ışıışık yok yoğğunluunluğğunda birunda bir
platoya ulaplatoya ulaşışır (r (ŞŞekil). Yekil). Yüüksekksek ışıışık yok yoğğunluklarunluklarıı fotosentezifotosentezi inhibeinhibe
eder, deder, düüşşüükk ışıışık yok yoğğunluklarunluklarııysa fotosentezi sysa fotosentezi sıınnıırlayrlayııccıı öözellizelliğğee
sahiptir. Isahiptir. Işığışığın yon yoğğunluunluğğu ve su ve süüresi kresi küültltüürlerin verimlilirlerin verimliliğği ai aççııssıındanndan
öönemlidir. Banemlidir. Başşlanglangııççtata ışıışık yok yoğğunluunluğğuna paraleluna paralel şşekilde artanekilde artan
organikorganik üüretim, kretim, küültltüürrüün dahan daha ilerkiilerki safhalarsafhalarıında snda sıınnıırlayrlayııccıı birbir
faktfaktöör olarak ortayar olarak ortaya ççııkar (kar (GuillardGuillard, 1972). Bu s, 1972). Bu sıınnıırlayrlayııccıı etki,etki,
ortamdaki hortamdaki hüücre konsantrasyonunun bir sonucu olarak hcre konsantrasyonunun bir sonucu olarak hüücrelerincrelerin
birbirlerini gbirbirlerini göölgelemesi velgelemesi ve ışığışığa doygun hale gelen ha doygun hale gelen hüücrelerin dahacrelerin daha
fazlafazla ışıışık enerjisi kullanmamask enerjisi kullanmamasıı nedeniyle ortayanedeniyle ortaya ççııkar.kar.
101. 5.5. AydAydıınlatmanlatma
•• Pratik uygulamalarda direkt gPratik uygulamalarda direkt güüneneşş ışığıışığı alg kalg küültltüürleri irleri iççinin
inhibeinhibe edici etki yapar. Bu nedenle kedici etki yapar. Bu nedenle küültltüür kaplarr kaplarıı ggüüneneşş
ışığıışığınnıı dodoğğrudan almayan, kuzeye bakan pencerelererudan almayan, kuzeye bakan pencerelere--
raflara konur. Eraflara konur. Eğğer ger güüneneşş ışığıışığınnıı dodoğğrudan alan bir yererudan alan bir yere
koymak zorunluysa bu kaplarkoymak zorunluysa bu kaplarıın gn göölgelenmesi gerekir.lgelenmesi gerekir.
•• KKüültltüür uygulamalarr uygulamalarıı suni aydsuni aydıınlatma kaynaklarnlatma kaynaklarııylayla
yyüürrüüttüülecekse, bularlecekse, bularıı ggüüneneşş ışığıışığına ena eşşdedeğğer kaynaklarer kaynaklar
olmasolmasıına dikkat edilmelidir. Bu ina dikkat edilmelidir. Bu işşlem ilem iççin gerekliin gerekli floresanfloresan
lambalarlambalarıınnıın verdin verdiğğii ışıışıkk şşiddetiiddeti de farklde farklııddıır. Bunlarr. Bunlarıınn
hesaplanhesaplanııp, uygun kaynaklarp, uygun kaynaklarıınnıın sen seççilmesi gerekir.ilmesi gerekir.
