SlideShare a Scribd company logo
link slideshare.net
Patiënten met psychische klachten:
Welke strategieën gebruiken huisartsen
om tot diagnostische etiketten te
komen?
Een kwalitatief onderzoek.
Promotor: Dr. M. Van Nuland
Studenten:
Leen Biesemans, Elisabeth Wallays, Kenneth Bijnens, Margot Stenveld (Deel 1)
Steffi Boekaerts, Simon Joye, Elisabeth Wallays, Annelies De Groote, Aurélie Derycke (Deel 2)
 Inleiding met literatuuronderzoek
 Methode
 Resultaten
 diagnose stemmingsstoornissen
 diagnose angststoornissen
 diagnose afhankelijkheidsstoornissen
 diagnose somatisatiestoornissen
 Discussie
 Conclusie
 Vragen?
2/66
3 / 66
Psychische klachten en psychiatrische
aandoeningen
zijn
zeer frequent
Inleiding
• In de algemene bevolking
 ESEMeD: nationaal onderzoek België (2004):
- lifetime prevalentie van mentale stoornissen 20%
- incidentie > 800.000 / jaar
 Gezondheidsenquête 2004:
25% van ondervraagde Belgen had gevoel van
onwelbevinden
4 / 66
Inleiding
• In de huisartsenpraktijk
 onderzoek 86 Belgische huisartsenpraktijken (2004):
meest gediagnosticeerde psychiatrische
aandoeningen:
o stemmingsstoornissen (31,0%)
o angststoornissen (19,0%)
o somatoforme stoornissen (18,0%)
o alcoholmisbruik en –afhankelijkheid (10,1%)
 huisartsen vormen belangrijke toegangspoort tot de
geestelijke gezondheidszorg
 sociale prevalentie geschat op 50% 5 / 66
Inleiding
zorg voor psychiatrische patiënten is
een belangrijke taak van de huisarts
MAAR
huisartsen zijn niet goed in diagnosticeren van
psychiatrische aandoeningen:
diagnostische sensitiviteit ca. 50%
in 71% van gevallen zijn huisartsen zelfzeker over diagnosestelling
Hoe verloopt diagnostisch proces bij psychische
klachten?
6 / 66
Inleiding
Het bestaand kwalitatief onderzoek is
beperkt
• vooral onderzoek naar barrières bij detectie van
psychiatrische aandoeningen
• weinig studies over verloop van diagnostisch proces
• geen enkele Belgische studie
7 / 66
Inleiding
Concepten uit medische besliskunde toegepast?
• onderzoek rond gebruik van vragenlijsten:
o huisartsen hebben twijfels bij vragenlijsten
o diagnostische efficiëntie: vragenlijsten vs. klinisch oordeel
 geen eenduidigheid
o studie 2003:
screening + klinische evaluatie voor diagnose van depressie
o studie 2012:
vragenlijst niet voldoende voor diagnosestelling bij individuele patiënt
• geen enkele Belgische studie
8 / 66
Inhoud en gebruik van
vragenlijsten goed
beschreven
Verloop van klinisch
diagnostisch proces en
gebruikte strategieën niet
onderzocht
Inleiding
Richtlijnen?
Algemeen:
- procesmatige manier van diagnosestelling aangeraden
- diagnosestelling spreiden over meerdere contacten
9 / 66
Inleiding
 verloop van diagnostisch proces bij de 4 meest prevalente
psychiatrische aandoeningen in de huisartsenpraktijk:
– stemmingsstoornissen
– angststoornissen
– alcoholmisbruik en –afhankelijkheid
– somatoforme stoornissen
10 / 66
11 / 66
Kwalitatief onderzoek
• Semigestructureerde interviews
• Doelgerichte steekproef
• Geregistreerd met audiorecorder en woordelijk uitgetypt
• Validiteit: onderzoekerstriangulatie
• Controle op theoretische saturatie
• Verwerking resultaten: open-axiaal en selectief coderen
12/ 66
Methode
13 / 66
Op raadpleging…
 Vrouw, 46 jaar
 Vechtscheiding + zorg voor gehandicapte zoon
 Vermoeid, minder goed in haar vel: bloedname?
Lage rugpijn
Minder tijd en zin om te sporten
 15 kg bijgekomen op 2 jaar tijd: wilt vermageren
Wilt stoppen met roken
14 / 66
Hoe pak je dit aan?
 Wat is voornaamste voor patiënte?
 Ingangspoort gebruiken voor psychische problematiek
 Vage klachten meestal psychische oorzaak, doch ook
somatische uitsluiten
 Eerst somatische oorzaken uitsluiten, dan ingaan op
vermoeidheid/depressie
15 / 66
Hoe pak je dit aan?
 Ingaan op bloedname
 somatische problematiek uitsluiten
 Na resultaten bloedonderzoek pas ingaan op psychische klachten
Tijdens eerste consult psychisch doorvragen
 Ritme van patiënt volgen
16 / 66
Hoe pak je dit aan?
 Indruk patiënt, buikgevoel
 Context, antecedenten, tijdsfactor
 Anamnese
 stemming, slaapproblemen, eetlust, bezigheden
 eventueel alcohol- en medicatiegebruik
 suïciderisico: actief bevragen bij indruk depressie
pas polsen indien suggestief verhaal patiënt
 ICE
 Somatisch onderzoek
 algemeen klinisch onderzoek
 technisch onderzoek: zelden (ECG + spirometrie)
17 / 66
Hoe pak je dit aan?
 Rugpijn
 overgewicht, somatisatie
 Rookstop, vermagering
 niet op ingaan in deze consultatie, te veel
motivatie bevragen, oplossingen aanreiken
 Vragenlijsten:
 neen, te traag, geen opleiding
 zelf score laten geven
 Hamilton-score
 intake formulier
18 / 66
Diagnose
 Overbelasting
 Burn-out
 Vermoeidheid
 Nervositas
 Gemaskeerde depressie
 Depressie?
 Hypothyroïdie
 Anemie
19 / 66
20/66
21/ 66
Resultaten: Stemmingsstoornissen
● Sleutelvraag 1: Hoe komt u tot de diagnose van
stemmingsstoornissen?
● Kanttekening: beperking tot ‘depressie’
22 / 66
Resultaten: Stemmingsstoornissen
23 / 66
Type diagnose: Peilen naar
suïcide:
Diagnostisch
‘etiket’:
- Gestandaardiseerde
vragenlijsten, richtlijnen,
DSM-criteria.
- Eigen vragenpatronen
- Ervaring, buikgevoel
- Klinische presentatie
- (Beeldspraak)
- (Proeftherapie)
- Vermijdend
Standaard Afhankelijk
van context
Opletten met
term ‘Depressie’
‘Depressie’ moet
benoemd
worden
Overeenkomsten:
- Diagnose over meerdere consulten
- Persoonlijke voorgeschiedenis en familiale
context
zijn belangrijk!
Resultaten: Stemmingsstoornissen
Types van diagnosestelling:
● Grote diversiteit aan methoden
● Meeste artsen gebruiken verschillende methoden
24 / 66
Resultaten: Stemmingsstoornissen
25 / 66
Veel gebruikt, eventueel gebaseerd op DSM IV
Weinig gebruikt
Veel gebruikt, laten leiden door verhaal en
presentatie van patiënt
Weinig gebruikt bv. platte auto-batterij
Belangrijk bij diagnosestelling door ervaring
Weinig gebruikt
1 arts ‘stootte af’ richting andere artsen
Resultaten: Stemmingsstoornissen
Peilen naar suïciderisico
26 / 66
Geen correlatie met types van diagnosestelling:
Vraag wordt sneller gesteld door artsen met
vragenpatronen dan door de
‘ervaringsdeskundigen’
→ Niet te veralgemenen!
Resultaten: Stemmingsstoornissen
Stigmatisering door term depressie
27 / 66
Notitie in medisch dossier: klachten of
tentatieve diagnose met vraagteken
Notitie in medisch dossier: term ‘depressie’
Resultaten: Stemmingsstoornissen
Overeenkomsten
28 / 66
Diagnose hoeft niet in eerste consult:
opvolging is toch noodzakelijk
Voor alle psychiatrische aandoeningen
maar in het bijzonder voor depressie
29 / 66
Resultaten: Angststoornissen
• Sleutelvraag 2: Hoe komt u tot de diagnose
van angststoornissen?
• OPM: vraag zo breed mogelijk gehouden.
30 / 66
Resultaten: Angststoornissen
31/ 66
Resultaten: Angststoornissen
32 / 66
 Angst = aanmeldingsklacht
→ Arts luistert + bevraagt
“Ik denk gewoon dat ze daarmee spontaan komen. Ze zeggen
dat ze angstig zijn of dat ze effectief paniekaanvallen doen.”
Resultaten: Angststoornissen
33 / 66
 Angst gesomatiseerd.
→ Arts bevraagt OF “Gut-feeling”
“Alhoewel dat je het soms ook onrechtstreeks te horen krijgt
vanuit lichamelijke klachten. Bijvoorbeeld hyperventilatie,
hartkloppingen, dus eigenlijk ook somatoforme stoornissen hé
soms.”
OPM: non-detectie
34 / 66
Resultaten: Angststoornissen
Resultaten: Angststoornissen
35 / 66
Aanmeldingsklacht
Heteroanamnese
Elders Diagnose
Somatisatie
angst
Fenotype angstige
patiënt
Gevoelsmatige
diagnose
Arts luistert
Arts bevraagt actief:
- Soort angst, welke situaties +
frequentie.
- Invloed op dagelijks
functioneren + slaapstoornissen
- Symptomen (vb. palpitaties,
hyperventilatie,…)
- Vermijdingsgedrag
- Ziektebesef
- VG angst
- Copingmechanismen
- Depressieve kenmerken
- Critical events?
Arts herkent
GEEN
vragenlijsten!
+
+
DIRECT:
INDIRECT:
Non-
detectie!
 Angst-gerelateerd gedrag
→ Arts herkent + bevraagt OF “Gut-
feeling”
“Als je luistert naar mensen met angsten, dan voel je dat die
mensen heel onrustig worden.”
OPM: non-detectie
36 / 66
Resultaten: Angststoornissen
37 / 66
38 / 66
Drugsgebruik
 “Drugsproblematiek zeg ik altijd dat ze niet naar mij
moeten komen. Ik behandel ze niet. Ze zijn daar soms
verbouwereerd over. Als het nieuwe patiënten zijn in de
praktijk met een drugsproblematiek zeg ik dat ze nooit nog
terug moeten komen, voor niets meer. Ik ben er zeer hard in.
Ik denk dat dit als huisarts hopeloos is.”
39 / 66
40 / 66
Het opsporingsbeleid: een
continuüm
Het opsporingsbeleid: een
continuum
41 / 66
“Er is nog altijd zoiets als verantwoordelijkheid van de
patiënt en hun eigen zaken. Je moet niet gaan zoeken,
ze moeten zelf met hun probleem komen, denk ik.”
“Onze eerste ingangspoort is een bloedname of een
lichamelijk probleem dat ermee gerelateerd is.”“Meestal is het de partner die zegt dat zijn man of
vrouw nogal wat drinkt.”
“Ik denk dat de meeste huisartsen een zesde zintuig
hebben. Als het er niet spontaan uitkomt en je hebt
als huisarts een bepaald vermoeden, dan vind ik dat je
dit moet bevragen.”
“Op de GMD+ vragenlijst, dus de algemene screening,
moeten ze invullen hoeveel eenheden alcohol ze
gebruiken per week. En als ik dan zie dat mensen daar
invullen dat ze wel eens alcohol drinken, dan overloop
ik die vragenlijst wel.”
42 / 66
Objectivering diagnose
43 / 66
Objectivering diagnose
Objectivering diagnose
DIRECT
- Confronteren
- Audit (kwantitatief)
- CAGE (inzicht patiënt)
- Functioneren
44 / 66
Benzodiazepines
45 / 66
46 / 66
Somatisatiestoornissen
 Sleutelvraag 4: “Hoe komt u tot de diagnose
van somatoforme stoornissen?”
 “Het mooie van een huisarts is dat je altijd arts
blijft van lichaam én geest.”
 “De macht van de geest over het lichaam is veel
groter dan de meeste mensen denken.”
47 / 66
Somatisatiestoornissen
48 / 66
Uitsluitingsdiagnose Positieve diagnose
Negatieve criteria:
- Afwezigheid alarmsymptomen
- Negatief klinisch onderzoek
- Negatief technisch onderzoek
(labo/beeldvorming)
- Weinig effect van medicatie
- Doorverwijzing levert niets op
Positieve criteria:
- Typisch klachtenpatroon
- Herhaaldelijk
- Buikgevoel van de arts
(pluis/niet pluis)
- Psychosociale factoren
Somatisatiestoornissen
Technische onderzoeken
 Extra argumenten verzamelen
voor diagnose
 Geruststelling (patiënt/arts)
 Patiënt confronteren
49 / 66
“Het blijft echter een dilemma-situatie waar je heel evenwichtig
moet mee omspringen. De angst die je als arts hebt om iets te
missen, brengt steeds weer het risico met zich mee dat je de
patiënt verder gaat vastduwen in zijn somatische fixatie.”
Somatisatiestoornissen
Manieren om de diagnose aan te brengen
“Het is vaak heel moeilijk om patiënten uit te leggen dat er een
emotionele oorzaak is voor de lichamelijke klachten.”
• Rechtstreeks diagnose meedelen
• Patiënt zelf reden voor klacht
laten aanbrengen (ICE-concept)
• Dagelijks leven bevragen
• Veralgemening
• Judotechniek
50 / 66
51 / 66
Stemmingsstoornissen
Richtlijn Interviews
 Alertheid
 Diagnose stellen en ernst
beoordelen:
 Vragenlijsten
 DSM-IV criteria
 Somatische comorbiditeit?
 Vermoeden
 Diagnose stellen:
 Hypothetico-deductieve
methode
 Patroonherkenning
 Gut-feeling
 suïcide
52 / 66
Stemmingsstoornissen
Richtlijn Interviews
 Diagnose meedelen
 Arts en patiënt op eenzelfde
lijn brengen
 Over meerdere consultaties:
grotere sensitiviteit
 Diagnose meedelen
 Absoluut benoemen
 Angst voor stigmatiseren
 Beeldspraak
 Familiale context &
persoonlijke
voorgeschiedenis
 Vraagt meerdere consultaties
53 / 66
Richtlijn Interviews
Angststoornissen
 Eraan denken
 Verder doorvragen,
begeleidende symptomen
 Presentatie
 Aanmeldingsklacht
 Somatisatie
 ‘fenotype’
 Verder bevragen:
 Direct
 Indirect
 Geen vragenlijsten
 Dagelijks functioneren
54 / 66
Afhankelijkheidsstoornissen
Richtlijn Interviews
 Wanneer?
 Bij signalen
 Opvolgconsultaties
 Algemeen preventief
onderzoek
 Wanneer?
 Niet-actief opsporen
 Aanknopingspunten
 Risicogroepen
 Screening
55 / 66
Afhankelijkheidsstoornissen
Richtlijn Interviews
 Hoe?
 AUDIT
 Labo
 Hoe?
 Direct
 Confrontatie
 Kwantitatief (AUDIT)
 Inzicht patiënt
 Indirect
 Voorzichtig
 Bewijzen zoeken
 Impact op functioneren
56 / 66
Somatisatiestoornissen
Richtlijn Interviews
 1. Anamnese en klinisch
onderzoek
 2. Psychiatrische stoornis
nagaan
 3. Nagaan in stand houdende
of prognostisch ongunstige
factoren
 Steeds uitgebreide anamnese
en klinisch onderzoek
 Technisch onderzoek?
 Tweesporen beleid
 Biopsychosociaal model
Positieve diagnose
Uitsluitingsdiagnose
57 / 66
Somatisatiestoornissen
Richtlijn Interviews
 Diagnose meedelen
 Uitleg geven over klachten
 Aansluiten bij vragen,
angsten patiënt
 Geen aanwijzingen voor
ziekte als oorzaak
 Diagnose meedelen
 ICE bevragen
 Veralgemening
 Rechtstreeks meedelen
 Judotechniek
 Medisch dossier:
 Angst stigmatisatie
58 / 66
Onderzoek: sterktes en zwaktes
 STERKTES
 Saturatie
 Onderzoekerstriangulatie
 ZWAKTES
 50 % West-Vlaamse huisartsen: selectie bias?
 Opleiding HAIO’s: selectie bias?
 8 verschillende onderzoekers: onderzoekersafhankelijk
59 / 66
60 / 66
SUBJECTIEF
OBJECTIEF
61 / 66
Toekomst …
 Optimaliseren opleiding & organisatie van
bijscholingen
 Zekere tendens weerhouden:
kwantitatief onderzoek
62 / 66
63 / 66
Zijn er nog vragen?
Bronnenlijst
 Bruffaerts R, Bonnewyn A, Van Oyen H, Demarest S, De Myttenaere K. Prevalentie van mentale stoornissen in de
Belgische bevolking. Resultaten van de European Study on Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD). Tijdschr
Geneesk 2004; 60: 75-85.
 Bruffaerts R, Bonnewyn A, Van Oyen H, Demarest S, De Myttenaere K. Zorggebruik voor mentale stoornissen in
België. Tijdsch Geneesk 2004; 60: 790-799.
 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Gezondheidsenquête door middel van interview. België, 2004.
Synthese. Brussel: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid 2006. Report No.: IPH/EPI REPORTS n° 2006-037.
 Ansseau M, Dierick M, Buntinkx F, et al. High prevalence of mental disorders in primary care. J Affect Disord. 2004
Jan; 78(1): 49-55.
 Knottnerus J, Metsemakers J, Höppener P, Limonard C. Chronic illness in the community and the concept of “sociale
prevalence”. Fam Pract 1992; 9: 15-21.
 De Lepeleire J. De bijdrage van huisartsgeneeskunde in de geestelijke gezondheidszorg. Tijdschr Geneesk 2010; 66:
317-321.
 Wittchen HU, Mühlig S, Beesdo K. Mental disorders in primary care. Dialogues Clin Neurosci. 2003 Jun; 5(2): 115-
28.
 Cape J, Morris E, Burd M, Buszewicz M. Complexity of GPs' explanations about mental health problems:
development, reliability, and validity of a measure. Br J Gen Pract. 2008 Jun; 58(551): 403-8, 410.
 Hunt D, Churchill R. Diagnosing and managing anorexia nervosa in UK primary care: a focus group study. Fam Pract.
2013 Aug; 30(4): 459-65.
 Mitchell AJ, Vaze A, Rao S, et al. Clinical diagnosis of depression in primary care: a meta-analysis. Lancet 2009; 974;
609-619.
 Oakley Browne M, Lee A, Prabhu R. Self-reported confidence and skills of general practitioners in management of
mental health disorders. Aust J Rural Health. 2007 Oct; 15(5): 321-6.
64 / 66
Bronnenlijst
 Fernández A, Pinto-Meza A, Bellón JA, et al. Is major depression adequately diagnosed and treated by general
practitioners? Results from an epidemiological study. General hospital psychiatry 2010; 32: 201-209.
 Stanners MN, Barton CA, Shakib S, Winefield HR. A qualitative investigation of the impact of multimorbidity on GP
diagnosis and treatment of depression in Australia. Aging & Mental Health. 2012; 16: 1058-64
 Menchetti M, Murri MB, Bertakis K, Bortolotti B, Berardi D. Recognition and treatment of depression in primary
care : Effect of patients` presentation and frequency of consultation. Journal of Psychosomatic Research. 2009; 66:
335-41.
 Schumann I, Schneider A, Kantert C, et al. Physicians’ attitudes, diagnostic process en barriers regarding depression
diagnosis in primary care: a systematic review of qualitative studies. Family Practice 2012; 29: 255-263.
 Haller DM, Sanci LA, Sawyer SM, Patton GC. The identification of young people`s emotional distress: a study in
primary care. Br J Gen Pract. 2009 Mar; 59(560): e61-70.
 Murray J, Banerjee S, Byng R, Tylee A, Bhugra D, MacDonald A. Primary care professionals` perceptions of
depression in older people: a qualitative study. Social Science & Medicine. 2006; 63: 1363-73.
 Zangtinge EM, Verhaak P, de Bakker DH, van der Meer K, Bensing JM. Does burnout among doctors affect their
involvement in patients’ mental health problems? A study of videotaped consultations. BMC Family Practice. 2009;
10: 60.
 Karlsson H, Joukamaa M, Lehtinen V. Differences between patients with identified and not identified psychiatric
disorders in primary care. Acta psychiatr Scand. 2000; 102: 354-358.
 Armstrong D, Earnshaw G. What constructs do GPs use when diagnosing psychological problems? British Journal of
General Practice. 2004; 54: 580-3.
 Clarke DM, Cook K, Smith GC, Piterman L. What do general practitioners think depression is? A taxonomy of distress
and depression for general practice. MJA. 2008; 188: S110-13.
65 / 66
Bronnenlijst
 Van Weel-Baumgarten EM, van den Bosch WJ, van den Hoogen HJ, et al. The validity of the diagnosis of depression
in general practice: is using criteria for diagnosis as a routine the answer? British Journal of General Practice, 2000;
50: 284-287.
 Rogers WH, Wilson IB. Assessing the performance of a new depression screener for primary care (PC-SAD©).
Journal of Clinical Epidemiology 2002; 55: 164-175.
 Henkel V, Mergl R, Kohnen R, et al. Identifying depression in primary care: a comparison of different methods in a
prospective cohort study. BMJ 2003; 326: 200-1.
 Linden M, Muschalla B. Standardized diagnostic interviews, criteria, and algorithms for mental disorders: garbage
in, garbage out. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2012 Sep; 262(6): 535-44.
 Heyrman J, Declercq T, Rogiers R, et al. Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering: Depressie bij
volwassenen: aanpak door de huisarts. Huisarts Nu 2008; 37: 284-317.
 Van Weel-Baumgarten EM, Van Gelderen MG, Grundmeijer HG, et al. NHG-Standaard Depressie (tweede
herziening). Huisarts Wet 2012; 55: 252-259.
 Michels J, Hoeck S, Dom G, Goossens M, Van Hal G, Van Royen P. Problematisch alcoholgebruik: aanpak door de
huisarts. Huisarts Nu 2011; 40: S137-S160.
 Meerkerk GJ, Aarns T, Dijkstra RH, Weisscher PJ, Njoo K, Boomsma LJ. NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik
(tweede herziening). Huisarts Wet 2005; 48: 284-285.
 Hassink-Franke L, Terluin B, van Heest F, Hekman J, van Marwijk H, van Avendonk M. NHG-Standaard Angst (tweede
herziening). Huisarts Wet 2012; 55: 68-77.
 Landelijke Stuurgroep MDR. Multidisciplinaire richtlijn Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten
(SOLK) en Somatoforme Stoornissen. Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van SOLK en Somatoforme
Stoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut, 2010.
 D. Mortelman. Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Acco, 2009: 1-534.
66 / 66
Semigestructureerd interview
 Inleidingsvraag:
 Krijgt u frequent te maken met psychiatrische ziektebeelden in uw
dagelijkse praktijk?
 Denkt u dat de prevalentie in uw praktijk ongeveer dezelfde is als de
prevalentie in de algemene Belgische bevolking?
 Wat denkt u dat de meest frequente psychiatrische diagnoses zijn
die gesteld worden door de huisarts?
 Transitievraag: casus
 Hoe pak je dit aan?
 Welke mogelijke diagnoses komen in uw hoofd op?
 Wat noteer je hiervan in het medisch dossier?
Semigestructureerd interview
 Hoe komt u tot de diagnose van Stemmingsstoornissen?
 Gebruikt u specifieke gestandaardiseerde vragenlijsten of criteria
om tot een diagnose te komen?
 Zo ja, welke?
 Zo nee, zijn er specifieke vragen die u altijd stelt?
 Wat gaat u van dit alles in het dossier noteren?
 Hoe komt u tot de diagnose van Angststoornissen?
 Hoe komt u tot de diagnose van Afhankelijkheidsstoornissen
zoals alcoholmisbruik?
 Hoe komt u tot de diagnose van een somatoforme stoornis /
somatisatiestoornis?

More Related Content

What's hot

Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence BasedPsychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence Based
RobHeerdink
 
Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...
Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...
Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...
Julie Mincke
 
Seminariewerk Alcohol
Seminariewerk AlcoholSeminariewerk Alcohol
Seminariewerk Alcohol
eddy3011
 
Nah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 ExcerptNah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 Excerpt
jbcmertens
 
Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.
Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.
Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.
Triora
 
Knmp congres 4okt-1430u-gigi vd loo
Knmp congres 4okt-1430u-gigi vd looKnmp congres 4okt-1430u-gigi vd loo
Knmp congres 4okt-1430u-gigi vd looKNMP
 
Frailty JozefSimonWilliamppt
Frailty JozefSimonWilliampptFrailty JozefSimonWilliamppt
Frailty JozefSimonWilliamppt
Teije Scholte
 
NVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude Meesters
NVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude MeestersNVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude Meesters
NVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude Meesters
Utrecht
 
Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie
Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie
Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie
Stijn Huijsmans
 
Delier
Delier Delier
Delier
Peter Seinen
 
Einversie_Vossen_2500329_27-07-16
Einversie_Vossen_2500329_27-07-16Einversie_Vossen_2500329_27-07-16
Einversie_Vossen_2500329_27-07-16Niqee Vossen MSc
 
Quaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijkQuaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijk
Beermats
 
Bijscholing Huisartsen - Suïcidaal Gedrag
Bijscholing Huisartsen - Suïcidaal GedragBijscholing Huisartsen - Suïcidaal Gedrag
Bijscholing Huisartsen - Suïcidaal Gedrag
Jeroen Terpstra
 
Utrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapie
Utrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapieUtrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapie
Utrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapie
Utrecht
 
College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011
College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011
College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011RobHeerdink
 

What's hot (15)

Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence BasedPsychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence Based
 
Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...
Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...
Kritische kijk op de Belgische aanbeveling "Depressie bij volwassenen: aanpak...
 
Seminariewerk Alcohol
Seminariewerk AlcoholSeminariewerk Alcohol
Seminariewerk Alcohol
 
Nah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 ExcerptNah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 Excerpt
 
Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.
Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.
Verslaving onder én door artsen: Marcel Marijnissen, donderdag 24 november 2016.
 
Knmp congres 4okt-1430u-gigi vd loo
Knmp congres 4okt-1430u-gigi vd looKnmp congres 4okt-1430u-gigi vd loo
Knmp congres 4okt-1430u-gigi vd loo
 
Frailty JozefSimonWilliamppt
Frailty JozefSimonWilliampptFrailty JozefSimonWilliamppt
Frailty JozefSimonWilliamppt
 
NVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude Meesters
NVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude MeestersNVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude Meesters
NVvP Voorjaarscongres 2014 - Prof. dr. Theo Doreleijers: Oude Meesters
 
Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie
Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie
Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie
 
Delier
Delier Delier
Delier
 
Einversie_Vossen_2500329_27-07-16
Einversie_Vossen_2500329_27-07-16Einversie_Vossen_2500329_27-07-16
Einversie_Vossen_2500329_27-07-16
 
Quaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijkQuaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijk
 
Bijscholing Huisartsen - Suïcidaal Gedrag
Bijscholing Huisartsen - Suïcidaal GedragBijscholing Huisartsen - Suïcidaal Gedrag
Bijscholing Huisartsen - Suïcidaal Gedrag
 
Utrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapie
Utrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapieUtrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapie
Utrecht/Kenniscongres2016/20.4/ K. Hauber/Klinische psychotherapie
 
College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011
College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011
College Forensische Jeugdpsychiatrie - 7 januari 2011
 

Similar to Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om tot diagnostische etiketten te komen? Een kwalitatief onderzoek.

Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011
Koen Titeca
 
Marleen van Beek
Marleen van BeekMarleen van Beek
Marleen van Beek
Radboudumc
 
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
gorismerijn
 
Angst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-Blasius
Angst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-BlasiusAngst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-Blasius
Angst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-Blasiusaz Sint-Blasius Dendermonde-zele
 
Deel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologieDeel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologie
marucafabry
 
Eetstoornissen bij adolescenten powerpoint
Eetstoornissen bij adolescenten   powerpointEetstoornissen bij adolescenten   powerpoint
Eetstoornissen bij adolescenten powerpointKelly Ronse
 
Diagnostiek van suïcidaal gedrag
Diagnostiek van suïcidaal gedragDiagnostiek van suïcidaal gedrag
Diagnostiek van suïcidaal gedrag
Arjen van Erkelens
 
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkUrgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Koen Titeca
 
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
Kris Van den Broeck
 
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. VrancxMasterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Ruben Schreurs
 
Cat nurse pdefinitief_2013
Cat nurse pdefinitief_2013Cat nurse pdefinitief_2013
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberCongres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
MVO Nederland
 
Ppnt wc 1 kps i verkorte route bb
Ppnt wc 1 kps i verkorte route bbPpnt wc 1 kps i verkorte route bb
Ppnt wc 1 kps i verkorte route bb
MKlomparendsTP
 
Powerpoint lentis gluren bij de buren
Powerpoint lentis gluren bij de burenPowerpoint lentis gluren bij de buren
Powerpoint lentis gluren bij de buren
hersenletsel
 
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. VerburgPsychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie
 
Paper Persoonlijkheidsstoornissen
Paper PersoonlijkheidsstoornissenPaper Persoonlijkheidsstoornissen
Paper PersoonlijkheidsstoornissenRianHagebeuk
 
dertig jaar psychosociale interventies bij schizofrenie
dertig jaar psychosociale interventies bij schizofreniedertig jaar psychosociale interventies bij schizofrenie
dertig jaar psychosociale interventies bij schizofrenie
sabinebeke
 
Presentatie Psychoeducatie Maart 2007
Presentatie Psychoeducatie Maart 2007Presentatie Psychoeducatie Maart 2007
Presentatie Psychoeducatie Maart 2007
chrisvanoeveren
 
Onco-Active
Onco-ActiveOnco-Active
Onco-Active
Aad van der Windt
 

Similar to Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om tot diagnostische etiketten te komen? Een kwalitatief onderzoek. (20)

Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011
 
Marleen van Beek
Marleen van BeekMarleen van Beek
Marleen van Beek
 
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
 
Angst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-Blasius
Angst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-BlasiusAngst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-Blasius
Angst en depressie in oncologie - Borstkliniek az Sint-Blasius
 
Deel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologieDeel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologie
 
Eetstoornissen bij adolescenten powerpoint
Eetstoornissen bij adolescenten   powerpointEetstoornissen bij adolescenten   powerpoint
Eetstoornissen bij adolescenten powerpoint
 
Diagnostiek van suïcidaal gedrag
Diagnostiek van suïcidaal gedragDiagnostiek van suïcidaal gedrag
Diagnostiek van suïcidaal gedrag
 
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkUrgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
 
Paul van Wilgen
Paul van WilgenPaul van Wilgen
Paul van Wilgen
 
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
 
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. VrancxMasterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
 
Cat nurse pdefinitief_2013
Cat nurse pdefinitief_2013Cat nurse pdefinitief_2013
Cat nurse pdefinitief_2013
 
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberCongres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
 
Ppnt wc 1 kps i verkorte route bb
Ppnt wc 1 kps i verkorte route bbPpnt wc 1 kps i verkorte route bb
Ppnt wc 1 kps i verkorte route bb
 
Powerpoint lentis gluren bij de buren
Powerpoint lentis gluren bij de burenPowerpoint lentis gluren bij de buren
Powerpoint lentis gluren bij de buren
 
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. VerburgPsychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
 
Paper Persoonlijkheidsstoornissen
Paper PersoonlijkheidsstoornissenPaper Persoonlijkheidsstoornissen
Paper Persoonlijkheidsstoornissen
 
dertig jaar psychosociale interventies bij schizofrenie
dertig jaar psychosociale interventies bij schizofreniedertig jaar psychosociale interventies bij schizofrenie
dertig jaar psychosociale interventies bij schizofrenie
 
Presentatie Psychoeducatie Maart 2007
Presentatie Psychoeducatie Maart 2007Presentatie Psychoeducatie Maart 2007
Presentatie Psychoeducatie Maart 2007
 
Onco-Active
Onco-ActiveOnco-Active
Onco-Active
 

Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om tot diagnostische etiketten te komen? Een kwalitatief onderzoek.

  • 1. link slideshare.net Patiënten met psychische klachten: Welke strategieën gebruiken huisartsen om tot diagnostische etiketten te komen? Een kwalitatief onderzoek. Promotor: Dr. M. Van Nuland Studenten: Leen Biesemans, Elisabeth Wallays, Kenneth Bijnens, Margot Stenveld (Deel 1) Steffi Boekaerts, Simon Joye, Elisabeth Wallays, Annelies De Groote, Aurélie Derycke (Deel 2)
  • 2.  Inleiding met literatuuronderzoek  Methode  Resultaten  diagnose stemmingsstoornissen  diagnose angststoornissen  diagnose afhankelijkheidsstoornissen  diagnose somatisatiestoornissen  Discussie  Conclusie  Vragen? 2/66
  • 3. 3 / 66 Psychische klachten en psychiatrische aandoeningen zijn zeer frequent
  • 4. Inleiding • In de algemene bevolking  ESEMeD: nationaal onderzoek België (2004): - lifetime prevalentie van mentale stoornissen 20% - incidentie > 800.000 / jaar  Gezondheidsenquête 2004: 25% van ondervraagde Belgen had gevoel van onwelbevinden 4 / 66
  • 5. Inleiding • In de huisartsenpraktijk  onderzoek 86 Belgische huisartsenpraktijken (2004): meest gediagnosticeerde psychiatrische aandoeningen: o stemmingsstoornissen (31,0%) o angststoornissen (19,0%) o somatoforme stoornissen (18,0%) o alcoholmisbruik en –afhankelijkheid (10,1%)  huisartsen vormen belangrijke toegangspoort tot de geestelijke gezondheidszorg  sociale prevalentie geschat op 50% 5 / 66
  • 6. Inleiding zorg voor psychiatrische patiënten is een belangrijke taak van de huisarts MAAR huisartsen zijn niet goed in diagnosticeren van psychiatrische aandoeningen: diagnostische sensitiviteit ca. 50% in 71% van gevallen zijn huisartsen zelfzeker over diagnosestelling Hoe verloopt diagnostisch proces bij psychische klachten? 6 / 66
  • 7. Inleiding Het bestaand kwalitatief onderzoek is beperkt • vooral onderzoek naar barrières bij detectie van psychiatrische aandoeningen • weinig studies over verloop van diagnostisch proces • geen enkele Belgische studie 7 / 66
  • 8. Inleiding Concepten uit medische besliskunde toegepast? • onderzoek rond gebruik van vragenlijsten: o huisartsen hebben twijfels bij vragenlijsten o diagnostische efficiëntie: vragenlijsten vs. klinisch oordeel  geen eenduidigheid o studie 2003: screening + klinische evaluatie voor diagnose van depressie o studie 2012: vragenlijst niet voldoende voor diagnosestelling bij individuele patiënt • geen enkele Belgische studie 8 / 66 Inhoud en gebruik van vragenlijsten goed beschreven Verloop van klinisch diagnostisch proces en gebruikte strategieën niet onderzocht
  • 9. Inleiding Richtlijnen? Algemeen: - procesmatige manier van diagnosestelling aangeraden - diagnosestelling spreiden over meerdere contacten 9 / 66
  • 10. Inleiding  verloop van diagnostisch proces bij de 4 meest prevalente psychiatrische aandoeningen in de huisartsenpraktijk: – stemmingsstoornissen – angststoornissen – alcoholmisbruik en –afhankelijkheid – somatoforme stoornissen 10 / 66
  • 12. Kwalitatief onderzoek • Semigestructureerde interviews • Doelgerichte steekproef • Geregistreerd met audiorecorder en woordelijk uitgetypt • Validiteit: onderzoekerstriangulatie • Controle op theoretische saturatie • Verwerking resultaten: open-axiaal en selectief coderen 12/ 66 Methode
  • 14. Op raadpleging…  Vrouw, 46 jaar  Vechtscheiding + zorg voor gehandicapte zoon  Vermoeid, minder goed in haar vel: bloedname? Lage rugpijn Minder tijd en zin om te sporten  15 kg bijgekomen op 2 jaar tijd: wilt vermageren Wilt stoppen met roken 14 / 66
  • 15. Hoe pak je dit aan?  Wat is voornaamste voor patiënte?  Ingangspoort gebruiken voor psychische problematiek  Vage klachten meestal psychische oorzaak, doch ook somatische uitsluiten  Eerst somatische oorzaken uitsluiten, dan ingaan op vermoeidheid/depressie 15 / 66
  • 16. Hoe pak je dit aan?  Ingaan op bloedname  somatische problematiek uitsluiten  Na resultaten bloedonderzoek pas ingaan op psychische klachten Tijdens eerste consult psychisch doorvragen  Ritme van patiënt volgen 16 / 66
  • 17. Hoe pak je dit aan?  Indruk patiënt, buikgevoel  Context, antecedenten, tijdsfactor  Anamnese  stemming, slaapproblemen, eetlust, bezigheden  eventueel alcohol- en medicatiegebruik  suïciderisico: actief bevragen bij indruk depressie pas polsen indien suggestief verhaal patiënt  ICE  Somatisch onderzoek  algemeen klinisch onderzoek  technisch onderzoek: zelden (ECG + spirometrie) 17 / 66
  • 18. Hoe pak je dit aan?  Rugpijn  overgewicht, somatisatie  Rookstop, vermagering  niet op ingaan in deze consultatie, te veel motivatie bevragen, oplossingen aanreiken  Vragenlijsten:  neen, te traag, geen opleiding  zelf score laten geven  Hamilton-score  intake formulier 18 / 66
  • 19. Diagnose  Overbelasting  Burn-out  Vermoeidheid  Nervositas  Gemaskeerde depressie  Depressie?  Hypothyroïdie  Anemie 19 / 66
  • 20. 20/66
  • 22. Resultaten: Stemmingsstoornissen ● Sleutelvraag 1: Hoe komt u tot de diagnose van stemmingsstoornissen? ● Kanttekening: beperking tot ‘depressie’ 22 / 66
  • 23. Resultaten: Stemmingsstoornissen 23 / 66 Type diagnose: Peilen naar suïcide: Diagnostisch ‘etiket’: - Gestandaardiseerde vragenlijsten, richtlijnen, DSM-criteria. - Eigen vragenpatronen - Ervaring, buikgevoel - Klinische presentatie - (Beeldspraak) - (Proeftherapie) - Vermijdend Standaard Afhankelijk van context Opletten met term ‘Depressie’ ‘Depressie’ moet benoemd worden Overeenkomsten: - Diagnose over meerdere consulten - Persoonlijke voorgeschiedenis en familiale context zijn belangrijk!
  • 24. Resultaten: Stemmingsstoornissen Types van diagnosestelling: ● Grote diversiteit aan methoden ● Meeste artsen gebruiken verschillende methoden 24 / 66
  • 25. Resultaten: Stemmingsstoornissen 25 / 66 Veel gebruikt, eventueel gebaseerd op DSM IV Weinig gebruikt Veel gebruikt, laten leiden door verhaal en presentatie van patiënt Weinig gebruikt bv. platte auto-batterij Belangrijk bij diagnosestelling door ervaring Weinig gebruikt 1 arts ‘stootte af’ richting andere artsen
  • 26. Resultaten: Stemmingsstoornissen Peilen naar suïciderisico 26 / 66 Geen correlatie met types van diagnosestelling: Vraag wordt sneller gesteld door artsen met vragenpatronen dan door de ‘ervaringsdeskundigen’ → Niet te veralgemenen!
  • 27. Resultaten: Stemmingsstoornissen Stigmatisering door term depressie 27 / 66 Notitie in medisch dossier: klachten of tentatieve diagnose met vraagteken Notitie in medisch dossier: term ‘depressie’
  • 28. Resultaten: Stemmingsstoornissen Overeenkomsten 28 / 66 Diagnose hoeft niet in eerste consult: opvolging is toch noodzakelijk Voor alle psychiatrische aandoeningen maar in het bijzonder voor depressie
  • 30. Resultaten: Angststoornissen • Sleutelvraag 2: Hoe komt u tot de diagnose van angststoornissen? • OPM: vraag zo breed mogelijk gehouden. 30 / 66
  • 32. Resultaten: Angststoornissen 32 / 66  Angst = aanmeldingsklacht → Arts luistert + bevraagt “Ik denk gewoon dat ze daarmee spontaan komen. Ze zeggen dat ze angstig zijn of dat ze effectief paniekaanvallen doen.”
  • 34.  Angst gesomatiseerd. → Arts bevraagt OF “Gut-feeling” “Alhoewel dat je het soms ook onrechtstreeks te horen krijgt vanuit lichamelijke klachten. Bijvoorbeeld hyperventilatie, hartkloppingen, dus eigenlijk ook somatoforme stoornissen hé soms.” OPM: non-detectie 34 / 66 Resultaten: Angststoornissen
  • 35. Resultaten: Angststoornissen 35 / 66 Aanmeldingsklacht Heteroanamnese Elders Diagnose Somatisatie angst Fenotype angstige patiënt Gevoelsmatige diagnose Arts luistert Arts bevraagt actief: - Soort angst, welke situaties + frequentie. - Invloed op dagelijks functioneren + slaapstoornissen - Symptomen (vb. palpitaties, hyperventilatie,…) - Vermijdingsgedrag - Ziektebesef - VG angst - Copingmechanismen - Depressieve kenmerken - Critical events? Arts herkent GEEN vragenlijsten! + + DIRECT: INDIRECT: Non- detectie!
  • 36.  Angst-gerelateerd gedrag → Arts herkent + bevraagt OF “Gut- feeling” “Als je luistert naar mensen met angsten, dan voel je dat die mensen heel onrustig worden.” OPM: non-detectie 36 / 66 Resultaten: Angststoornissen
  • 39. Drugsgebruik  “Drugsproblematiek zeg ik altijd dat ze niet naar mij moeten komen. Ik behandel ze niet. Ze zijn daar soms verbouwereerd over. Als het nieuwe patiënten zijn in de praktijk met een drugsproblematiek zeg ik dat ze nooit nog terug moeten komen, voor niets meer. Ik ben er zeer hard in. Ik denk dat dit als huisarts hopeloos is.” 39 / 66
  • 40. 40 / 66 Het opsporingsbeleid: een continuüm
  • 41. Het opsporingsbeleid: een continuum 41 / 66 “Er is nog altijd zoiets als verantwoordelijkheid van de patiënt en hun eigen zaken. Je moet niet gaan zoeken, ze moeten zelf met hun probleem komen, denk ik.” “Onze eerste ingangspoort is een bloedname of een lichamelijk probleem dat ermee gerelateerd is.”“Meestal is het de partner die zegt dat zijn man of vrouw nogal wat drinkt.” “Ik denk dat de meeste huisartsen een zesde zintuig hebben. Als het er niet spontaan uitkomt en je hebt als huisarts een bepaald vermoeden, dan vind ik dat je dit moet bevragen.” “Op de GMD+ vragenlijst, dus de algemene screening, moeten ze invullen hoeveel eenheden alcohol ze gebruiken per week. En als ik dan zie dat mensen daar invullen dat ze wel eens alcohol drinken, dan overloop ik die vragenlijst wel.”
  • 44. Objectivering diagnose DIRECT - Confronteren - Audit (kwantitatief) - CAGE (inzicht patiënt) - Functioneren 44 / 66
  • 47. Somatisatiestoornissen  Sleutelvraag 4: “Hoe komt u tot de diagnose van somatoforme stoornissen?”  “Het mooie van een huisarts is dat je altijd arts blijft van lichaam én geest.”  “De macht van de geest over het lichaam is veel groter dan de meeste mensen denken.” 47 / 66
  • 48. Somatisatiestoornissen 48 / 66 Uitsluitingsdiagnose Positieve diagnose Negatieve criteria: - Afwezigheid alarmsymptomen - Negatief klinisch onderzoek - Negatief technisch onderzoek (labo/beeldvorming) - Weinig effect van medicatie - Doorverwijzing levert niets op Positieve criteria: - Typisch klachtenpatroon - Herhaaldelijk - Buikgevoel van de arts (pluis/niet pluis) - Psychosociale factoren
  • 49. Somatisatiestoornissen Technische onderzoeken  Extra argumenten verzamelen voor diagnose  Geruststelling (patiënt/arts)  Patiënt confronteren 49 / 66 “Het blijft echter een dilemma-situatie waar je heel evenwichtig moet mee omspringen. De angst die je als arts hebt om iets te missen, brengt steeds weer het risico met zich mee dat je de patiënt verder gaat vastduwen in zijn somatische fixatie.”
  • 50. Somatisatiestoornissen Manieren om de diagnose aan te brengen “Het is vaak heel moeilijk om patiënten uit te leggen dat er een emotionele oorzaak is voor de lichamelijke klachten.” • Rechtstreeks diagnose meedelen • Patiënt zelf reden voor klacht laten aanbrengen (ICE-concept) • Dagelijks leven bevragen • Veralgemening • Judotechniek 50 / 66
  • 52. Stemmingsstoornissen Richtlijn Interviews  Alertheid  Diagnose stellen en ernst beoordelen:  Vragenlijsten  DSM-IV criteria  Somatische comorbiditeit?  Vermoeden  Diagnose stellen:  Hypothetico-deductieve methode  Patroonherkenning  Gut-feeling  suïcide 52 / 66
  • 53. Stemmingsstoornissen Richtlijn Interviews  Diagnose meedelen  Arts en patiënt op eenzelfde lijn brengen  Over meerdere consultaties: grotere sensitiviteit  Diagnose meedelen  Absoluut benoemen  Angst voor stigmatiseren  Beeldspraak  Familiale context & persoonlijke voorgeschiedenis  Vraagt meerdere consultaties 53 / 66
  • 54. Richtlijn Interviews Angststoornissen  Eraan denken  Verder doorvragen, begeleidende symptomen  Presentatie  Aanmeldingsklacht  Somatisatie  ‘fenotype’  Verder bevragen:  Direct  Indirect  Geen vragenlijsten  Dagelijks functioneren 54 / 66
  • 55. Afhankelijkheidsstoornissen Richtlijn Interviews  Wanneer?  Bij signalen  Opvolgconsultaties  Algemeen preventief onderzoek  Wanneer?  Niet-actief opsporen  Aanknopingspunten  Risicogroepen  Screening 55 / 66
  • 56. Afhankelijkheidsstoornissen Richtlijn Interviews  Hoe?  AUDIT  Labo  Hoe?  Direct  Confrontatie  Kwantitatief (AUDIT)  Inzicht patiënt  Indirect  Voorzichtig  Bewijzen zoeken  Impact op functioneren 56 / 66
  • 57. Somatisatiestoornissen Richtlijn Interviews  1. Anamnese en klinisch onderzoek  2. Psychiatrische stoornis nagaan  3. Nagaan in stand houdende of prognostisch ongunstige factoren  Steeds uitgebreide anamnese en klinisch onderzoek  Technisch onderzoek?  Tweesporen beleid  Biopsychosociaal model Positieve diagnose Uitsluitingsdiagnose 57 / 66
  • 58. Somatisatiestoornissen Richtlijn Interviews  Diagnose meedelen  Uitleg geven over klachten  Aansluiten bij vragen, angsten patiënt  Geen aanwijzingen voor ziekte als oorzaak  Diagnose meedelen  ICE bevragen  Veralgemening  Rechtstreeks meedelen  Judotechniek  Medisch dossier:  Angst stigmatisatie 58 / 66
  • 59. Onderzoek: sterktes en zwaktes  STERKTES  Saturatie  Onderzoekerstriangulatie  ZWAKTES  50 % West-Vlaamse huisartsen: selectie bias?  Opleiding HAIO’s: selectie bias?  8 verschillende onderzoekers: onderzoekersafhankelijk 59 / 66
  • 62. Toekomst …  Optimaliseren opleiding & organisatie van bijscholingen  Zekere tendens weerhouden: kwantitatief onderzoek 62 / 66
  • 63. 63 / 66 Zijn er nog vragen?
  • 64. Bronnenlijst  Bruffaerts R, Bonnewyn A, Van Oyen H, Demarest S, De Myttenaere K. Prevalentie van mentale stoornissen in de Belgische bevolking. Resultaten van de European Study on Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD). Tijdschr Geneesk 2004; 60: 75-85.  Bruffaerts R, Bonnewyn A, Van Oyen H, Demarest S, De Myttenaere K. Zorggebruik voor mentale stoornissen in België. Tijdsch Geneesk 2004; 60: 790-799.  Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Gezondheidsenquête door middel van interview. België, 2004. Synthese. Brussel: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid 2006. Report No.: IPH/EPI REPORTS n° 2006-037.  Ansseau M, Dierick M, Buntinkx F, et al. High prevalence of mental disorders in primary care. J Affect Disord. 2004 Jan; 78(1): 49-55.  Knottnerus J, Metsemakers J, Höppener P, Limonard C. Chronic illness in the community and the concept of “sociale prevalence”. Fam Pract 1992; 9: 15-21.  De Lepeleire J. De bijdrage van huisartsgeneeskunde in de geestelijke gezondheidszorg. Tijdschr Geneesk 2010; 66: 317-321.  Wittchen HU, Mühlig S, Beesdo K. Mental disorders in primary care. Dialogues Clin Neurosci. 2003 Jun; 5(2): 115- 28.  Cape J, Morris E, Burd M, Buszewicz M. Complexity of GPs' explanations about mental health problems: development, reliability, and validity of a measure. Br J Gen Pract. 2008 Jun; 58(551): 403-8, 410.  Hunt D, Churchill R. Diagnosing and managing anorexia nervosa in UK primary care: a focus group study. Fam Pract. 2013 Aug; 30(4): 459-65.  Mitchell AJ, Vaze A, Rao S, et al. Clinical diagnosis of depression in primary care: a meta-analysis. Lancet 2009; 974; 609-619.  Oakley Browne M, Lee A, Prabhu R. Self-reported confidence and skills of general practitioners in management of mental health disorders. Aust J Rural Health. 2007 Oct; 15(5): 321-6. 64 / 66
  • 65. Bronnenlijst  Fernández A, Pinto-Meza A, Bellón JA, et al. Is major depression adequately diagnosed and treated by general practitioners? Results from an epidemiological study. General hospital psychiatry 2010; 32: 201-209.  Stanners MN, Barton CA, Shakib S, Winefield HR. A qualitative investigation of the impact of multimorbidity on GP diagnosis and treatment of depression in Australia. Aging & Mental Health. 2012; 16: 1058-64  Menchetti M, Murri MB, Bertakis K, Bortolotti B, Berardi D. Recognition and treatment of depression in primary care : Effect of patients` presentation and frequency of consultation. Journal of Psychosomatic Research. 2009; 66: 335-41.  Schumann I, Schneider A, Kantert C, et al. Physicians’ attitudes, diagnostic process en barriers regarding depression diagnosis in primary care: a systematic review of qualitative studies. Family Practice 2012; 29: 255-263.  Haller DM, Sanci LA, Sawyer SM, Patton GC. The identification of young people`s emotional distress: a study in primary care. Br J Gen Pract. 2009 Mar; 59(560): e61-70.  Murray J, Banerjee S, Byng R, Tylee A, Bhugra D, MacDonald A. Primary care professionals` perceptions of depression in older people: a qualitative study. Social Science & Medicine. 2006; 63: 1363-73.  Zangtinge EM, Verhaak P, de Bakker DH, van der Meer K, Bensing JM. Does burnout among doctors affect their involvement in patients’ mental health problems? A study of videotaped consultations. BMC Family Practice. 2009; 10: 60.  Karlsson H, Joukamaa M, Lehtinen V. Differences between patients with identified and not identified psychiatric disorders in primary care. Acta psychiatr Scand. 2000; 102: 354-358.  Armstrong D, Earnshaw G. What constructs do GPs use when diagnosing psychological problems? British Journal of General Practice. 2004; 54: 580-3.  Clarke DM, Cook K, Smith GC, Piterman L. What do general practitioners think depression is? A taxonomy of distress and depression for general practice. MJA. 2008; 188: S110-13. 65 / 66
  • 66. Bronnenlijst  Van Weel-Baumgarten EM, van den Bosch WJ, van den Hoogen HJ, et al. The validity of the diagnosis of depression in general practice: is using criteria for diagnosis as a routine the answer? British Journal of General Practice, 2000; 50: 284-287.  Rogers WH, Wilson IB. Assessing the performance of a new depression screener for primary care (PC-SAD©). Journal of Clinical Epidemiology 2002; 55: 164-175.  Henkel V, Mergl R, Kohnen R, et al. Identifying depression in primary care: a comparison of different methods in a prospective cohort study. BMJ 2003; 326: 200-1.  Linden M, Muschalla B. Standardized diagnostic interviews, criteria, and algorithms for mental disorders: garbage in, garbage out. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2012 Sep; 262(6): 535-44.  Heyrman J, Declercq T, Rogiers R, et al. Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering: Depressie bij volwassenen: aanpak door de huisarts. Huisarts Nu 2008; 37: 284-317.  Van Weel-Baumgarten EM, Van Gelderen MG, Grundmeijer HG, et al. NHG-Standaard Depressie (tweede herziening). Huisarts Wet 2012; 55: 252-259.  Michels J, Hoeck S, Dom G, Goossens M, Van Hal G, Van Royen P. Problematisch alcoholgebruik: aanpak door de huisarts. Huisarts Nu 2011; 40: S137-S160.  Meerkerk GJ, Aarns T, Dijkstra RH, Weisscher PJ, Njoo K, Boomsma LJ. NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik (tweede herziening). Huisarts Wet 2005; 48: 284-285.  Hassink-Franke L, Terluin B, van Heest F, Hekman J, van Marwijk H, van Avendonk M. NHG-Standaard Angst (tweede herziening). Huisarts Wet 2012; 55: 68-77.  Landelijke Stuurgroep MDR. Multidisciplinaire richtlijn Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) en Somatoforme Stoornissen. Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van SOLK en Somatoforme Stoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut, 2010.  D. Mortelman. Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Acco, 2009: 1-534. 66 / 66
  • 67. Semigestructureerd interview  Inleidingsvraag:  Krijgt u frequent te maken met psychiatrische ziektebeelden in uw dagelijkse praktijk?  Denkt u dat de prevalentie in uw praktijk ongeveer dezelfde is als de prevalentie in de algemene Belgische bevolking?  Wat denkt u dat de meest frequente psychiatrische diagnoses zijn die gesteld worden door de huisarts?  Transitievraag: casus  Hoe pak je dit aan?  Welke mogelijke diagnoses komen in uw hoofd op?  Wat noteer je hiervan in het medisch dossier?
  • 68. Semigestructureerd interview  Hoe komt u tot de diagnose van Stemmingsstoornissen?  Gebruikt u specifieke gestandaardiseerde vragenlijsten of criteria om tot een diagnose te komen?  Zo ja, welke?  Zo nee, zijn er specifieke vragen die u altijd stelt?  Wat gaat u van dit alles in het dossier noteren?  Hoe komt u tot de diagnose van Angststoornissen?  Hoe komt u tot de diagnose van Afhankelijkheidsstoornissen zoals alcoholmisbruik?  Hoe komt u tot de diagnose van een somatoforme stoornis / somatisatiestoornis?