Download to read offline
Pamiętnik Anny Wazówny
- 1. 2 Pamiętnik Anny 2 z Łaski Bożej Królewny Szwedzkiej, Gockiej, Wendeoskiej, Wielkiego Księstwa Finlandzkiego dziedziczki 3 1
- 2. Pamiętnik ten pisanyjest, aby móc wyrazid swoje myśli. Zawarte w nim wspomnienia zostawiam przyszłym pokoleniom jako pamiątkę po mnie. 4 4 2
- 3. Anna Princeps Sveciae 17maj 1568 rok Drogi pamiętniku, zapamiętaj dobrze tę datę, gdyż tego dnia przyszłam na świat ja - Królewna Szwedzka Anna Wazówna. Urodziłam się na zamku szwedzkiej Eskilstunie jako najmłodsza córka mojej matki - polskiej katolickiej królewny Katarzyny Jagiellonki, (córki króla polskiego Zygmunta Starego), oraz mojego ojca - luteraoskiego księcia finlandzkiego, teraz króla szwedzkiego Jana III Wazy. 3
- 4. Moi rodzice 5 Moi rodzice pobrali się w 1562 roku i rok później zostali uwięzieni w zamku Gripsholm przez mojego wuja, ówczesnego króla Szwecji Eryka XIV, który oskarżył mego ojca o zdradę stanu. W więzieniu przyszło na świat moje rodzeostwo: siostra Izabella, która biedaczka wkrótce zmarła oraz brat Zygmunt. Ja miałam to szczęście urodzid się już na wolności. 4
- 5. Oto moje rodzeostwo 7 6 Nagrobek siostry Izabelli Wazy Brat Zygmunt Waza (ur. 1566r.) (1564-1566) 5
- 6. Anna Princeps Sveciae 15maja 1575 rok Drogi pamiętniku, dzisiaj znów rodzice się kłócili. Jak zwykle przyczyną były ich różnice wyznaniowe. Podczas dzisiejszego nabożeostwa katolickiego, znów zasnęłam, gdyż do późnej pory czytałam „Czerwoną Księgę” napisaną przez mojego ojca. Nie mogłam się od niej oderwad, była taka interesująca. Matka mnie za to ukarała. Pewnie się boi, że zostanę heretyczką. Ojciec też się o tym dowiedział i w złości na matkę, zakazał mi chodzid na msze. Pamiętniczku co robid, żeby nie zawieśd ojca i matki? Mnie pasjonują pisma filozoficzne, reformatorskie i nie widzę w tym nic złego. Dlaczego matka nie może tego zrozumied? 6
- 7. Anna Princeps Sveciae 24grudnia 1579 rok Drogi pamiętniczku, za oknem już ciemno. Dochodzi północ, i muszę niestety kooczyd dzisiejszą naukę. Ale te książki są takie ciekawe, że nie mogę się od nich oderwad. Dzisiaj uczyłam się tego, co lubię najbardziej, czyli teologii, filozofii, historii i nauk przyrodniczych. Powtarzaliśmy z nauczycielem także niektóre zwroty językowe po szwedzku, francusku, włosku, niemiecku, łacinie i polsku. Ten ostatni język jest mi najbliższy, bo porozumiewamy się nim na zamku. 7
- 8. Chciałabym tu jeszczetyle napisad, czego się dzisiaj nauczyłam, ale jutro ważny dzieo dla mojego brata Zygmunta, który ma przyjąd I Komunię Świętą. Nie chcę znowu zasnąd na mszy i przysporzyd kłopotów mojej rodzinie. Dlatego odkładam już pióro i kładę się do łóżka. Mam nadzieję, że przyśnią mi się dobre sny. Dobranoc. 8
- 9. Anna Sveriges Princessa 16września 1583 rok Drogi pamiętniku, to smutny czas dla mnie. Dzisiaj w Sztokholmie zmarła moja matka. Będzie bardzo mi jej brakowało. Byłam przy jej łożu do kooca. Troszkę mi wstyd, ale nie chcąc jej opuścid ani na chwilę, ukryłam się za kotarą łóżka matki i słyszałam też jej rozmowę ze spowiednikiem Warszewickim. 9
- 10. Anna Sveriges Princessa Matkaobawiała się, jaki świat czeka ją po śmierci. Spowiednik pocieszał ją, że wersję „jezior ognia i siarki” wymyślono specjalnie dla prostych ludzi, a ona czyniła wiele dobra, więc nie ma się czego lękad. Oj pamiętniczku, czy to prawda, czy to takie proste dostad się do Boga? Wystarczy tylko spełniad dobre uczynki? Nasza siła wiary się już nie liczy? Jak to jest z tym życiem wiecznym i jego wizją? Może religia mojego ojca, jest prawdziwsza? 10
- 11. Luty 1584 rok Drogipamiętniczku, dzisiaj w Uppsali odbył się pogrzeb matki. Już za nią tęsknię. Ojciec wzniósł jej piękny pomnik z marmuru i czerwonego granitu. Szkic jej grobowca dołączam obok, jako pamiątkę po niej. 11 8
- 12. Anna Sveriges Princessa 21luty 1585 rok Pamiętniczku, dzisiaj odbył się ślub mojego ojca z córką członka rady paostwa, Gunillą Bielke, która jest w moim wieku(!) Niewiele czasu minęło od śmierci mojej matki, a tu już ma się pojawid na zamku macocha, która ma udawad moją matkę. Nie wiem czy ją zaakceptuję. Gdy zabrakło matki, zbliżyliśmy się z Zygmuntem do siebie, jest teraz dla mnie najważniejszy. Stałam się też bardziej samodzielna. Nie chcę nowego członka rodziny! Ale taki był wybór mojego ojca i muszę się z nim pogodzid. Zobaczymy jak będzie… 12
- 13. Anna Sveriges Princessa 15kwiecień 1985 rok Pamiętniku, moja nowa macocha okazała się byd protestantką i podobną do mnie, to znaczy podobnie jak ja patrzy na świat. Poświęca mi ona dużo uwagi, ucząc praktyk religijnych. Szybko się zaprzyjaźniłyśmy. Królowa wyjaśniła mi, że religia protestancka nakazuje kobietom pogłębianie wiedzy i studiowanie naukowych ksiąg. Och, jak się cieszę! Nareszcie mogę pogodzid wiarę w Boga z moją pasją – nauką. 13
- 14. Anna Sveriges Princessa Macochazaznajamia mnie z nową literaturą, a także przedstawia mnie wielu światłym ludziom dworu, z którymi mogę porozmawiad o poglądach protestanckich. Nie podoba się to mojemu bratu, który widzi jak odchodzę od wiary naszej matki do wiary ojca. Źle mi jest, kiedy on ze smutnym wzrokiem patrzy na moją metamorfozę. Chcę żeby on wiedział, że kocham go bardzo mocno i różnice wyznaniowe nie zmienią nigdy moich uczud do niego. 14
- 15. Anna Sveriges Princessa 19sierpień 1587 rok Drogi pamiętniku. Szykują się duże zmiany. Król Polski, mąż mojej kochanej ciotki Anny Jagiellonki, nagle zmarł parę miesięcy temu. W tamtym czasie mój brat Zygmunt dostał list od naszej ciotki, z ofertą, aby przejął on rządy po Stefanie Batorym. Zygmunt długo się zastanawiał czy sięgad ma po koronę polską, do czego ja go gorąco namawiałam. Chciałam, aby jego ambicje i marzenia się spełniły. 15
- 16. Anna Sveriges Princessa Wkoocu Zygmunt został kolejnym królem Polski. Jaka jestem z niego dumna! Mój brat będzie rządził ojczyzną naszej matki. Niedługo wyjedzie ze Szwecji i zasiądzie na tronie jako władca. Nie chcę się z nim rozstawad. Mam nadzieję, że będę mogła jechad razem z nim. Słyszałam wśród dworu, że ojciec chce mnie tam też posład. Mam nadzieję, że to prawda. 16
- 17. Anna Sveriges Princessa 14luty 1588 rok Pamiętniczku, w koocu mogę odetchnąd z ulgą. Kiedy dotarliśmy do Polski, było tam niebezpiecznie. Okazało się, że wybrany został nielegalnie także drugi następca tronu, który nie chciał zrezygnowad z władzy. Nawet, kiedy 27 grudnia 1587 roku Zygmunt został w Krakowie koronowany (nie mogłam niestety uczestniczyd w koronacji w strachu przed drugim elektem), Habsburgowie nie dali za wygraną. W styczniu tego roku doszło do bitwy, w której ostatecznie Zygmunt pokonał przeciwnika i został oficjalnie ogłoszonym królem Polski. 17
- 18. Anna Sveriges Princessa Terazmogę nareszcie z ciotką opuścid twierdzę warszawską i poznawad ten kraj. Muszę też pomóc zjednad Zygmuntowi zwolenników i przyjaciół. Nie mogę go zostawid z tym samego. Będę mu służyd radą i pomocą. Nie będzie łatwo, ale na pewno nam się uda, życz nam powodzenia pamiętniczku. 18
- 19. Oto nowy herb mojego brata Zygmunta, króla Polski. Dostojny prawda? Ale ja nie będę go używad, zostanę przy swoim rodowym herbie. 9 19
- 20. Anna Sveriges Princessa 17czerwiec 1588 rok Pamiętniku, dzisiaj poczułam się smutna. Znów na dworze wawelskim usłyszałam upokorzenia pod moim adresem, z powodu wyznawanej wiary. Tu, w katolickiej Polsce, rzadko spotyka się ludzi innej wiary. Chciano mnie też już po raz kolejny nawracad na inną religię, ale ja jestem nieustępliwa i nie wyrzeknę się swojego credo. Dlaczego oni to wciąż robią? Przecież ja nie przeszkadzam im w odprawianiu ich modłów. 20
- 21. Anna Sveriges Princessa Dzisiajodwiedził nas nawet sam nuncjusz papieski, który przywitał mnie jako siostrę króla i siostrzenicę królowej Anny Jagiellonki. Dodał też przy tym, że jak przejdę na „prawdziwą wiarę”, to przywita mnie wtedy inaczej i zaoferuje też swoje usługi. Widząc przebiegłośd w tej wypowiedzi, podziękowałam mu grzecznie za to, co wprawiło go w zakłopotanie. Mam nadzieję, że od tej pory będzie poważnie traktował moją osobę. 21
- 22. Anna Sveriges Princessa 7wrzesień 1589 rok Dzisiaj nareszcie po długiej podróży dotarliśmy do Rewla. W koocu, po dwóch latach zobaczę kochanego ojca oraz macochę. Ciekawe czy się zmienili? Po krótkiej wizycie w Inflantach, Zygmunt będzie musiał wrócid do Polski, ale beze mnie, bo ja udam się w kilkuletnią podróż z ojcem. Mam nadzieję, że Zygmunt poradzi sobie sam, bez mojej pomocy w sprawowaniu rządów. 22
- 23. Anna Sveriges Princessa 30lipiec 1595 rok Kochany pamiętniczku, Zygmunt i jego żona Anna po pogrzebie naszego ojca w Uppali i późniejszej swojej koronacji wrócili dawno do Polski. Ja zostałam tu w Szwecji, aby mied oko na stryja Karola, podstępnego człowieka, co mu Zygmunt zostawił rządy w naszym paostwie. Nie pozwolę mu zabrad korony należącej do Zygmunta. Jestem łącznikiem między kochaną Szwecją i Polską. 23
- 24. Anna Sveriges Princessa Mieszkamteraz na zamku w Stegeborgu, gdzie wśród zieleni, studiuję wartości lecznicze różnych ziół. Przypominają mi się czasy kiedy z ciotką Anną uprawiałyśmy zioła, kwiaty lecznicze i inne rośliny. Tylko w Polsce są takie piękne krajobrazy malowane przez naturę. Pamiętam też wieczory w komnacie, kiedy wymieniałyśmy się wiedzą botaniczną. Tęskno mi za ciotką. Chciałabym, aby tu była i pomogła mi otworzyd aptekę. Mam nadzieję, że samej też mi się to uda. Trzymaj kciuki pamiętniczku. 24
- 25. Tak wygląda mójzamek w Stegeborgu. Naszkicowałam go szukając nowych ziół. 10 25
- 26. Anna Sveriges Princessa 1kwietnia 1598 rok Drogi pamiętniku, 10 kwietnia miał odbyd się mój ślub z Janem Jerzym, wnukiem elektora brandenburskiego. Otrzymałam już nawet posag od mojego brata Zygmunta. Niestety z „powodów politycznych”, małżeostwo nie dojdzie do skutku. Miałam już tyle propozycji matrymonialnych, które nigdy nie doszły do skutku. Czy pisane jest mi byd samej? Całe szczęście, że mam brata Zygmunta i od niedawna bratanka Władysława (kochany malec), z którymi utrzymuję dobre kontakty. Dzięki nim samotnośd mi nie 26 doskwiera.
- 27. Anna Sveriges Princessa 16kwiecień 1601 rok Pamiętniku, muszę Ci się do czegoś przyznad. Od kilku dni pomagam Gyllenhielmowi, nieślubnemu synowi mojego stryja Karola. Dostał się on do niewoli po przegranej bitwie, jak wojska szwedzkie wkroczyły do Polski. Podarowałam mu modlitewnik, bo wiem, że nie dostałby żadnego od katolickich strażników. Nie mogę patrzed też na jego rozdarte ubrania, dlatego przesyłam mu nowe, bądź pieniądze, za które może kupid to co mu potrzebne. 27
- 28. Anna Sveriges Princessa Ojpamiętniczku wiem, że to wróg i po tym co zrobił mi i Zygmuntowi jego ojciec, nie powinnam go ochraniad. Ale nie mogę patrzed na jego cierpienie. Przecież to rodzina. Oj pamiętniczku co robid? Oby Zygmunt tylko się o tym nie dowiedział… 28
- 29. Anna Sveriges Princessa 18maj 1606 rok Pamiętniczku, nareszcie ukazała się rycina Antonia Tempesty przedstawiająca bitwę pod Kircholmem. Moje starania o uwiecznienie tej potyczki, z imionami głównych bohaterów, w tym mojego przyjaciela hetmana litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, zostały uwieoczone sukcesem. Takie zwycięstwa powinny byd gloryfikowane. Mam nadzieję, że przyszłe pokolenia zainteresują się dzięki temu dziejami Polski. Niżej dołączam kopię obrazu. Bardzo mi się podoba. 29
- 30. 11 30
- 31. Anna Sveriges Princessa 14listopad 1611 rok Pamiętniczku, nie wyobrażam sobie życia gdzie indziej, niż w Brodnicy i Golubiu. Te dwa miasta to azyl dla protestantów. Mogę tutaj swobodnie praktykowad moją religię i nikt mnie nie posądzi o herezję. W podziękowaniu dla mieszkaoców starostw, odbudowałam im kościół katolicki, spichlerz i dom parafialny w Lipnicy, a także ufundowałam domy mieszkalne, szpital oraz świątynię i cmentarz protestancki w Staszewie. 31
- 32. Anna Sveriges Princessa Niezapomniałam też o moich dworkach i mieszczanach. Ważne jest dla mnie, aby byli oni wyedukowani. Dlatego też zatrudniłam najlepszego nauczyciela, który zachwycił mnie swoją erudycją. Brodnicko-dworski dwór stał się także ostoją dla Szwedów, przeciwników Karola IX, licznie przybywających teraz do Polski. Żal mi ich, że muszą opuszczad swój kraj. Wielu z nich udało mi się wyswatad, a także pomóc zdobyd wysoką pozycję społeczną, dzięki czemu mogą tutaj zacząd życie na nowo. Oj, pamiętniku, chcę jeszcze tyle zrobid dla tej krainy, mam nadzieję, że mi się uda. 32
- 33. 12 Tak wyglądają moje zamki w starostwie brodnickim (po lewej) oraz golubskim (u dołu). 13 33
- 34. Anna Sveriges Princessa 18wrzesień 1616 rok Pamiętniczku, nareszcie zaczynam prace przebudowy na zamkach pokrzyżackich starostwa brodnickiego i golubskiego, co brat podarował mi na własnośd. Te gotyckie budowle są zbyt ponure, bez duszy, dlatego przy brodnickim zamku chcę przebudowad obiekt budowlany na styl renesansowy i tam zamieszkad. Oj jak się cieszę, że będę miała w koocu przytulny dom. 34
- 35. Anna Sveriges Princessa Wobu starostwach zamierzam też założyd ogrody botaniczne, aby móc kontynuowad hodowlę roślin leczniczych i ozdobnych. Marzę o zasadzeniu tutaj tytoniu, z którym zapoznałam się już w ogrodach ciotki Anny Jagiellonki. Niedawno, dzięki mojemu wsparciu finansowemu, został wydany zielnik Szymona Syreniusza oraz katalog roślin Gabriela Joannicego, które na pewno będą mi pomocą przy hodowli ziół. Chcę otworzyd też tu aptekę, gdzie moje własnoręcznie sporządzone skuteczne medykamenty, będę przynosid ulgę ludziom w ich cierpieniu. Może 35 uda mi się też stworzyd własny zielnik?
- 36. Anna Sveriges Princessa Postanowiłamteż, że w Brodnicy będę spędzad zimę, a w Golubiu lato, dzięki czemu nie będę się nudzid siedząc w jednym miejscu, ale też dopilnuję wszelkich spraw związanych z tymi starostwami. Już nie mogę się doczekad, kooca renowacji i zamieszkania w nowym domu, gdzie ciepło będą mogły znaleźd także sieroty i potrzebujący. 36
- 37. Na wieży krzyżackiejw Brodnicy chcę dołączyd chorągiewkę z datą 1616 oraz moimi inicjałami AP. 14 Tak ma wyglądad moja rezydencja, pałacyk na przedzamczu w Brodnicy. 15 37
- 38. 16 Tak wyglądają strony tytułowe zielnika mojego przyjaciela Szymona Syreniusza, które pomogłam 16 mu wydad. 38
- 39. Anna Sveriges Princessa 28kwiecień 1623 Kochany pamiętniczku, już za kilka dni nareszcie zobaczę się z moim bratem Zygmuntem! Już nie mogę się doczekad, aby pokazad mu mój dom. Chcę pochwalid się też mu moimi dokonaniami, jak na przykład pozytywny, rozstrzygający mój arbitraż między zarządcą zamku a radą miejską Golubia o rzekomo celowe zawyżenie opłat targowych. Mieszkaocy byli mi bardzo wdzięczni za rozwiązanie sprawy i życzliwie mi gratulowali roztropności. To było bardzo miłe. 39
- 40. Anna Sveriges Princessa Udałomi się też w Golubiu polepszyd stan higieny wśród mieszkaoców. Nakazałam ojcom miasta pilnowad czystości ulic i funkcjonowania ruchu kołowego i pieszego. Dzięki temu morowe powietrza (epidemie) zmniejszyły się i nie dziesiątkują już zaludnionych okolic. Myślę, że brat będzie ze mnie dumny za te osiągnięcia. Już nie mogę się go doczekad. 40
- 41. Anna Sveriges Princessa 6luty 1625 rok Znalazłem ten pamiętnik przy łożu mojej siostry Anny. Niestety, nie będzie mogła ona już zapisad w nim żadnego słowa. Anna Wazówna dziś zmarła. Dlatego ja, jako jedyny brat Anny, postanowiłem dokooczyd jej pamiętnik ostatnim wpisem, kooczącym opowieśd jej życia. Wiem, że Anna chciałaby tego. 41
- 42. Anna Sveriges Princessa Czytającten pamiętnik, zauważyłem, że Anna nigdy nie wspomniała o swoim zdrowiu. Jednak Anna przez całe życie borykała się z problemami zdrowotnymi, ale zawsze znosiła ból z godnością. Niestety ostatnich kilka lat ciężkich dolegliwości, doprowadziło w lipcu 1624 roku do znacznego pogorszenia stanu jej zdrowia. Zatrwożony o jej życie, przysyłałem przez cały czas do Brodnicy najznakomitszych medyków. Z przykrością muszę stwierdzid, iż wszelkie metody leczenia i starania okazały się bezskuteczne. 42
- 43. Anna Sveriges Princessa Długotrwałachoroba królewny Anny, nasuwała nam myśli o możliwości jej śmierci. Jako u króla - katolika, pojawiały się u mnie dylematy dotyczące wyznania Anny w godzinie śmierci. Często nakłaniałem ją do przyjęcia wiary katolickiej, ale ona stanowczo i z uporem odmawiała. Byłem pełen nadziei, że może teraz uda się ją przekonad. Wezwałem nawet spowiednika biskupiego w celu rozgrzeszenia jej win, jednak ona go odtrąciła. Co za uparciuch! 43
- 44. Anna Sveriges Princessa Przezten fakt, nie będę mógł urządzid jej zgodnego w wierze rzymsko-katolickiej pochówku na Wawelu. Jednak będę dalej o to walczył, chcę aby moja siostra spoczywała blisko mnie. Póki co, kazałem ustawid sarkofag Anny Wazówny w odizolowanym, sklepionym pomieszczeniu na zamku brodnickim. 44
- 45. 17 Zamek, w którym spoczywa moja droga siostra Anna Sklepienie, pod którym znajduje się sarkofag mojej zmarłej siostry Anny 18 45
- 46. Do jej sarkofagukazałem dołączyd zamówioną inskrypcję, która zawiera charakterystykę królewny Anny. 19 46
- 47. Przytaczam fragment inskrypcji,co i by nieznajomym pokazad, jaka to była dobra osoba ta moja Anna: 47
- 48. 16 lipiec 1636rok Po śmierci mojego ojca, Zygmunta Wazy, ja Władysław Waza, objąwszy władzę, postanowiłem uregulowad miejsce pochówku mojej drogiej ciotki Anny Wazówny. Dzisiaj, Infantka Szwecji i Polski Anna Wazówna została pochowana w zborze ewangelickim w pobliskim Toruniu. Był to z różnych przyczyn wybór najlepszy, a ze względów wyznaniowych i politycznych jedyny możliwy. Dzięki temu, moja droga ciotka, może nareszcie odpoczywad w pokoju. 48
- 49. 20 21 Pomnik grobowy Anny Wazówny w Toruniu Inskrypcja nagrobna wydana z okazji pogrzebu Anny Wazówny w Toruniu w 1636r. Sarkofag z leżącą figurą królewny 49 22
- 50. POSŁOWIE (współcześnie) Od śmiercikrólewny Anny Wazówny minęło sporo czasu, ale wciąż można ją ujrzed w Brodnicy. Według mieszkaoców tego miasta, królewna odziana w białe szaty, ukazuje się na wieży zamkowej raz na siedem lat. Ma to miejsce w noc sylwestrową, ale tylko wtedy kiedy niebo jest bezchmurne i gwiaździste. Obchodzi wówczas dookoła najpierw niższą, później wyższą kondygnację ogarniając wzrokiem brodnicką ziemię. Powiewa białym woalem, żegna stary i wita nowy rok, aby pojawid się znów za siedem lat. Powiadają, że kto ją zobaczy może liczyd na wielkie 50 szczęście w najbliższym czasie.
- 51. Świadkowie tak zapamiętali królewnę nawiedzającą Brodnicę co siedem lat po jej śmierci 23 51
- 52. POSŁOWIE (współcześnie) Na tym kooczy się historia Anny Wazówny….. „Przykład do naśladowania dla wielu, w koronie z kwiatów królewskośd cech charakteru. Jej dusza – perła w pamięci regionu i ból, pozostała z nami Anna niespełniony król. W Szwecji – persona non grata – znaczy niechciana. W Polsce życie stało się godne cnót bociana. Leczyła, uczyła dobroci i mądrości, poddani nie skąpili pracy i miłości. To największe szczęście, wcale to nie jest mało, Pozostad w pamięci tych, których się kochało.” 52
- 53. BIBLIOGRAFIA 1. Kurkowska G.,Anna Wazówna (1568-1625). Polskie losy szwedzkiej królewny, Towarzystwo Naukowe, Toruo 1995. 2. Przybylski R., Anna Wazówna, królewna z białą chryzantemą, Multi, Brodnica 2005. 3. Przybylski R., Śladami Anny Wazówny. Ekumeniczny pochówek królewny w Toruniu w 1995 roku, Multi, Brodnica 2003. 4. Saar-Kozłowska A., Infantka Szwecji i Polski Anna Wazówna 1568-1625. Legenda i rzeczywistośd, Towarzystwo Naukowe, Toruo 1995. 5. Wultaoski J., Historia ewangelicyzmu brodnickiego, Multi, Brodnica 1998. 53
- 54. Wykaz Ilustracji 1. Wizerunek Anny Wazówny 15. Rezydencja Anny Wazówny w 2. Zioła lecznicze Brodnicy 3. Róża Lutra 16. Zielnik Syreniusza 4. Herb dynastii Wazów 17. Zamek krzyżacki w Brodnicy (widok 5. Rodzice Anny Wazówny: Jan III Waza i współczesny) Katarzyna Jagiellonka 18. Miejsce pierwszego pochówku Anny 6. Nagrobek Izabelli Wazówny Wazówny (widok współczesny) 7. Wizerunek Zygmunta III Wazy 19. Inskrypcja z sarkofagu Anny Wazówny 8. Nagrobek Katarzyny Jagiellonki 20. Pomnik grobowy Anny Wazówny w 9. Herb królów Rzeczypospolitej z Toruniu dynastii Wazów 21. Inskrypcja nagrobna wydana z okazji 10. Zamek w Stegeborgu pogrzebu Anny Wazówny w Toruniu w 11. Bitwa pod Kirholmem 1636r. 12. Zamek krzyżacki w Brodnicy 22. Sarkofag z leżącą figurą królewny 13. Zamek krzyżacki w Golubiu 23. Rysunek „Białej damy” na wieży 14. Zmiany wprowadzone przez Annę zamkowej Wazównę na wieży krzyżackiej w Brodnicy 54