1. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Een toren vol maskers
1. Plaats - adres
Belfort van Tielt: Markt, 8700 Tielt
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
51°00'01.3"N 3°19'37.2"E
3. Korte omschrijving
De leerlingen ontdekken door een korte zoektocht meer over het belfort van Tielt. Ze komen ook te weten
dat deze toren op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat. Ze maken daarna een verdedigingstekst voor dit
cultureel erfgoed. Ten slotte verkennen we het koppenmuseum op de eerste verdieping, om eventueel in de
klas een dergelijk masker te creëren.
4. Doelgroep
3de graad (5e leerjaar en 6e leerjaar)
5. Tijdsduur
Verplaatsing (te voet): 30 min. in totaal
Activiteit: 100 min. in totaal
6. Eindtermen
Mens en maatschappij:
3.7. De leerlingen kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische
elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen waarmee ze kennis maken,
situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een tijdband.
3.8.De leerlingen kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand, die voor
kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd, vroeger anders was en in de loop der
tijden evolueert.
3.9.°De leerlingen tonen belangstelling voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders.
4.1.De leerlingen kunnen aan elkaar een te volgen weg tussen twee plaatsen in de eigen gemeente of stad
beschrijven. Ze kunnen deze reisweg ook aanduiden op een plattegrond.
Muzische Vorming:
1.4°De leerlingen kunnen plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat
beeldend is vormgegeven.
7. Leerinhoud
• Werelderfgoed is cultureel en natuurlijk erfgoed dat wordt beschouwd als onvervangbaar, uniek en
eigendom van de hele wereld, en waarvan het van groot belang wordt geacht om te behouden.
Alleen erfgoed dat is ingeschreven op de Werelderfgoedlijst van UNESCO mag deze titel dragen.
• Het belfort van Tielt behoort tot de UNESCO Werelderfgoedlijst omdat belforten de macht van de
schepenen en de invloed en rijkdom van steden door de eeuwen heen symboliseren. Het
2. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
middeleeuwse economische en sociale leven van Tielt speelde zich af rond deze Lakenhalle en het
inmiddels verdwenen Schepenhuys.
• Een karikatuur is een humoristische voorstelling van een persoon of zaak, waarbij de meest
kenmerkende trekken sterk overdreven worden.
• Om de weg tussen twee plaatsen te vinden, kun je een kaart gebruiken. Deze moet je houden in de
richting waarin je aan het wandelen bent.
• De hallentoren werd in 1275 gebouwd, dit was dus tijdens de middeleeuwen.
• De hallentoren is doorheen de geschiedenis veel veranderd. Hij werd namelijk verschillende keren
vernield en opnieuw heropgebouwd. Zo verdween ook een deel dat aan deze toren verbonden was,
het Schepenhuis. De hallentoren heeft ook verschillende functies gehad. Zo werd de toren ooit
gebruikt als gevangenis en tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er een noodhoorn op geplaatst om
vliegtuigaanvallen aan te kondigen. Er stierf zelfs een persoon in deze toren: Tanneke Sconyncx. Zij
werd beschuldigd van hekserij en stierf de marteldood in de toren. Vandaag de dag bevindt zich een
museum in de toren, het Koppenmuseum.
8. Lesdoelen
De leerlingen kunnen...
• De weg terugvinden en volgen tussen twee plaatsen op een kaart.
• Erfgoed in de eigen omgeving (de hallentoren) situeren op de tijdband.
• Het verhaal dat bij erfgoed in de eigen omgeving (de hallentoren) hoort vertellen.
• In interactie gaan over erfgoed en daarbij woorden gebruiken als waarde van bewaren, sporen uit het
verleden,...
• Vertellen welke gevoelens een beeldend werk bij hen oproept.
9. Materiaal
Leerkracht:
Bordjes met letters om op te hangen
Leerlingen:
Werkbundel
Kaart van stadscentrum Tielt
Schrijfplankje
Schrijfgerief
Fluohesje
10.Organisatie
Afspraken met de leerlingen:
• Je blijft samen met je groepje.
• Je stoort geen andere groepjes.
• Op straat volg je de verkeersregels en de afspraken die we op school gemaakt hebben (je wandelt
altijd op het voetpad, je kijkt 2 maal links en rechts om over te steken, je gedraagt je zoals het hoort
en stoort geen andere weggebruikers, je volgt steeds de opdracht en je keert na de opdracht
onmiddellijk terug naar de afgesproken plaats)
• De leerlingen krijgen voor de zoektocht 50 min.
• De leerlingen dragen tijdens de zoektocht een fluohesje.
3. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
• Er wordt niet gesnoept of gedronken.
• In het koppenmuseum zijn we rustig en wordt er niet nodeloos gepraat.
Praktische info:
• Het koppenmuseum is elke dag te bezoeken op afspraak. Je kunt een afspraak maken via mail
(vrijetijdspunt@tielt.be ) of via het telefoonnummer 051/42 81 11.
Verloop:
• De leerkracht bereidt de leeractiviteit voor door de letters aan de juiste gebouwen/monumenten te
hangen. Voor de zoektocht worden de leerlingen verdeeld in groepjes van 4. De juf/meester bepaalt zelf
deze verdeling. Tijdens de zoektocht, het invullen van de vragen en het maken van de verdedigingstekst
blijven deze groepjes behouden. De klasgroep wordt terug één groep wanneer we het Koppenmuseum
bezoeken.
Tips voor de leerkracht:
• Leg voor deze leeruitstap al eens aan de leerlingen uit wat de organisatie UNESCO doet en wat we
verstaan onder erfgoed.
• Toon de video over karikaturen al eens aan de leerlingen voor de leeruitstap.
• Leg de afspraken die je maakt met de leerlingen duidelijk uit en vraag waarom deze belangrijk zijn.
• Zorg er voor dat in elk groepje een leerling zit die goed een tekst naar voor kan dragen (om de
verdedigingstekst naar voor te dragen).
• Zorg er voor dat de groepjes zo zijn ingedeeld dat de leerlingen evenveel voorkennis hebben (in elke
groep minstens één leerling uit Tielt) en kies deze groepen ook verstandig.
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…
4. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
12.Oplossingen - sleutel
13.Bronnen
• Daels, L., Verhoeve, A., Ostyn, R., Decavele, J., Cloet, M., Lambrecht, T., … Billiet, J. (2009). De
geschiedenis van Tielt (1ste editie, Vol. 2009). Tielt, België: Uitgeverij Lannoo nv.
5. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
• Callaert, G., & Santy, P. (z.d.). Belfort en halle . Geraadpleegd op 18 maart 2020, van
https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/86767
• Belfort van Tielt. (2017, 31 augustus). Geraadpleegd op 18 maart 2020, van
https://nl.wikipedia.org/wiki/Belfort_van_Tielt
• Hallentoren. (z.d.). Geraadpleegd op 18 maart 2020, van
https://www.tielt.be/product/366/hallentoren
• Meer over Tielt. (z.d.). Geraadpleegd op 18 maart 2020, van https://www.tielt.be/product/383/meer-
over-tielt
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
De Hallentoren is een belforttoren in de Belgische stad Tielt. Het bouwwerk staat op de markt en was
symbool voor de onafhankelijkheid van de stad. De belforttoren staat op de vroegere lakenhalle en wordt
daarom hallentoren genoemd.
De Tieltse hallentoren werd in 1275 op de Markt gebouwd. Het bouwwerk werd meermaals vernield en
telkens opnieuw opgetrokken. Het huidige gebouw dateert uit 1558-1560. Het gebouw werd opgetrokken in
renaissancestijl.
In die tijd is er heel wat veranderd aan het gebouw en kreeg het verschillende functies. In 1777 tot 1780 werd
de hallentoren namelijk gerestaureerd waarbij een nieuwe stadsgevangenis met zes cellen op de
benedenverdieping wordt ingericht ter vervanging van de gevangenis aan het voormalige vleeshuis in de
Hoogstraat. Op de eerste verdieping bevonden zich toen onder meer lokalen voor de griffier, procureur en
het stadsbestuur, de zogenaamde 'wetcaemer'. Aan de hallentoren was vroeger ook het Schepenhuis
verbonden. Deze ontstond uit de Schepenkamer (1406). Tijdens de aanpassingswerken in 1880-1892 sloopte
men het Schepenhuis, de gevangenis en de bovenbouw omheen de belfort romp. Tijdens de Eerste
Wereldoorlog werd de halle door de Duitsers als gevangenis gebruikt met noodhoorn op de toren om
vliegtuigaanvallen aan te kondigen. Tijdens beide wereldoorlogen liep de hallentoren relatief weinig schade
op. Dit hebben we onder meer te danken aan generaal Maczek die tijdens de Tweede Wereldoorlog Tielt
bevrijdde door zijn infanterie in te zetten i.p.v. zijn artillerie. Om dit te herdenken, staat dicht bij de
hallentoren een bevrijdingsmonument in de vorm van een authentieke Shermantank.
De hallentoren herbergt sinds 1773 een beiaard die werd gemaakt door de befaamde Brugse klokkengieters
Duméry. De beiaard bestaat uit 36 klokken.
Nabij de hallentoren staat ook het bronzen beeld van Tanneken Sconincx. Deze vrouw, geboren in Gottem
werd in 1603 beschuldigd van hekserij en stierf na maandenlange foltering de marteldood. Ze werd door
Josyne Salens uit Wakken verklikt. Deze vrouw werd zelf in 1602 als heks verbrand en beweerde tijdens haar
proces dat Tanneken deelgenomen had aan een heksensabbat. Deze bewering komt waarschijnlijk voort uit
afgunst. Het gezin van Tanneken was namelijk erg welgesteld voor die tijd.
In 2000 werd de hallentoren als onderdeel van de Belforten in België en Frankrijk toegevoegd aan de
Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Op de eerste verdieping bevindt zich vandaag de dag een
"koppenmuseum". Dit museum bevat een verzameling van 78 polyester reuzenkoppen van internationale
naoorlogse politici. Deze koppen zijn een overblijfsel van de Europastoet die in 1986 uitging. Tielt pakte na de
Tweede Wereldoorlog namelijk uit als 'Europastad' en verbroederde met enkele buitenlandse steden. Door
deze verbroedering herwon Tielt met grandeur zijn dynamiek van weleer. Sinds 1959 vinden ook elk jaar de
Europafeesten plaats. De Europastoet was hier lange tijd een onderdeel van.
6. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
Na het bezoek aan het Koppenmuseum kan eventueel een soortgelijke karikatuur gemaakt worden in de klas
uit papier-maché.
