omep_upload

1. Μαρία Μαλικιώση-Λοΐζου
Ομότιμη Καθηγήτρια Συμβουλευτικής Ψυχολογίας
Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΜΕΠ 3 Οκτωβρίου 2015

2. Παράγοντες που συμβάλουν και οδηγούν στην
θέσπιση κοινά αποδεκτών ορίων της συμπεριφοράς
 Καλές διαπροσωπικές σχέσεις
 Ορθή επικοινωνία
 Μορφές πειθαρχίας
 Εποικοδομητικοί τρόποι επίλυσης προβλημάτων
(προϋποθέσεις)
 Στάδια επίλυσης προβλημάτων
 Θέσπιση ορίων

3. • Προσωπική ανάπτυξη και ταυτότητα
• Παραγωγικότητα και την επαγγελματική επιτυχία
• Νόημα και την ποιότητα της ζωής
• Σωματική και ψυχική υγεία
• Επιτυχής αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων
• Αυτοπραγμάτωση
• Ανθρωπισμό
• Ξεπέρασμα ανασφάλειας και άγχους
• Καλύτερη γνωριμία με τον εαυτό
• Αλλαγή της συμπεριφορά
• Εξέλιξη

4. • Έλλειψη επικοινωνίας
• Σύγκρουση αξιών εκπαιδευτικών-παιδιών
• Τάση των παιδιών για ανεξαρτητοποίηση
• Συγκρούσεις και/ή διαφωνίες του ζευγαριού
σε θέματα αντιμετώπισης των παιδιών

5. Η ορθή επικοινωνία επιτελείται όταν η
διαπροσωπική αλληλεπίδραση στηρίζεται
• στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε
τη συμπεριφορά και τις πράξεις του άλλου,
• στην απόφασή μας για το πώς θα
αντιδράσουμε σε αυτές και
• στον τρόπο με τον οποίο θα αντιληφθούμε
την αντίδραση του άλλου στις δικές μας
ενέργειες.

6. • Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι με τα δικά τους
θέματα που δεν παρακολουθούν το μήνυμα που
τους μεταβιβάζει ο άλλος.
• Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται να πουν αυτό που
έχουν στο μυαλό τους και δεν παρακολουθούν αυτό
που τους λέει ο άλλος.
• Οι άνθρωποι είναι τόσο σίγουροι ότι γνωρίζουν τι θα
πει ο άλλος, ώστε διαστρεβλώνουν το μήνυμά του
για να το ταιριάξουν με τις προσδοκίες τους
• Οι άνθρωποί παρακολουθούν τον άλλο προκειμένου
να τον κρίνουν, να αξιολογήσουν το μήνυμά του

7. • Υπάρχει συμφωνία ανάμεσα σε αυτό που λέμε και
σε αυτό που κάνουμε.
• Υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στη στάση μας, τις
εκφράσεις μας και σε αυτά που λέμε.
• Δεν γινόμαστε υποχωρητικοί από φόβο μην
πληγώσουμε.
• Είμαστε σαφείς και συγκεκριμένοι και όχι γενικοί και
αφηρημένοι.
• Διασαφηνίζουμε τα προβλήματα όταν και όπου
ανακύπτουν.

8. • Ολοκληρώνουμε αυτό που έχουμε να πούμε.
• Ακούμε το μήνυμα όπως μας δόθηκε χωρίς να το
παραποιούμε.
• Δείχνουμε ότι ακούσαμε το μήνυμα που μας
στάλθηκε νεύοντας με το κεφάλι, ή με κάποια άλλη
αντίδραση.
• Τσεκάρουμε με τον συνομιλητή μας αν ακούσαμε
σωστά το μήνυμά του, επαναλαμβάνοντας αυτό που
ακούσαμε.

9. • Κατανόηση και αποδοχή του άλλου
• Αυτογνωσία και την αυτό-αποδοχή
• Αμοιβαία εμπιστοσύνη
• Αμοιβαίος σεβασμός
• Αμοιβαία εκτίμηση

10. Ο γονεϊκός αλλά και ο εκπαιδευτικός ρόλος έχει
δύο βασικές διαστάσεις:
• συναισθηματική στάση - τα δύο άκρα της
οποίας αποτελεί η αποδοχή ή η απόρριψη
του παιδιού –
• Τρόπος άσκησης πειθαρχίας

11.  Αποδοχή ή απόρριψη
• Γονείς και εκπαιδευτικοί οι οποίοι αποδέχονται τα
παιδιά είναι φιλικοί και στοργικοί μαζί τους.
• Οι απορριπτικοί γονείς και εκπαιδευτικοί, δείχνουν
λιγότερο τη στοργή τους προς τα παιδιά, κάνουν
συχνή κριτική.
• Οι δύο ομάδες διαφέρουν επίσης ως προς το
συναισθηματικό τόνο. Ο απορριπτικοί γονείς και
εκπαιδευτικοί στην καθημερινή τους συμπεριφορά
είναι συνήθως, οξύθυμοι, βίαιοι και τραχείς, ενώ οι
στοργικοί και φιλικοί ενήλικες είναι ήρεμοι, ήπιοι
και μαλακοί.

12. • Η αποδοχή του παιδιού αποτελεί τον
πρωταρχικό παράγοντα για την ανάπτυξη
μιας υγιούς προσωπικότητας.
• Η απόρριψη του παιδιού προκαλεί
ανασφάλεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη
εμπιστοσύνης και οδηγεί το παιδί να βιώνει
ματαίωση, θυμό και φόβο.

13. • Οι περισσότεροι γονείς και εκπαιδευτικοί δεν είναι
τόσο ακραίοι στη συμπεριφορά τους. Η
συναισθηματική φόρτιση είναι συχνά εκείνη που
μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη του παιδιού.
• Πολλές από τις συμπεριφορές των παιδιών μας
εκνευρίζουν ή δεν τις αποδεχόμαστε
• Το πόσο αποδεχόμαστε κάποιες συμπεριφορές των
παιδιών και πόσο ανεκτικοί είμαστε, έχει να κάνει με
διάφορους παράγοντες δικούς μας, αλλά και των
παιδιών.

14. • Χαρακτήρας ενήλικα
• Χαρακτήρας παιδιού
• Φύλο παιδιού
• Διάθεση στιγμής
• Περιβάλλον όπου εκδηλώνεται η
συμπεριφορά

15. Η πειθαρχία έχει την έννοια να γνωρίσουμε στα
παιδιά τα όρια της συμπεριφοράς τους, να τα
διαπαιδαγωγήσουμε σωστά.
• Εξουσιαστική πειθαρχία
• Μη-εξουσιαστική πειθαρχία

16. Στην εξουσιαστική πειθαρχία επιβάλλουμε
συμπεριφορές με
• Τιμωρία
• Έλεγχο
• Απαιτήσεις
• Απαγορεύσεις
• Αμοιβές ή μη-αμοιβές
Οι τρόποι αυτοί διαπαιδαγώγησης οδηγούν σε
συμμόρφωση και συμβιβασμό

17. 1.Αντίσταση, επανάσταση, αρνητισμός
2. Δυσαρέσκεια, θυμός, εχθρότητα
3. Επιθετικότητα, εκδίκηση, ανταπόδοση
4.Ψευδολογία, απόκρυψη συναισθημάτων
5. Επίρριψη ευθυνών σε άλλους, εξαπάτηση
6. Επιβολή - τρομοκράτηση
7. Ανάγκη για νίκη, απέχθεια ήττας
8. Σύσταση συμμαχιών
9. Υποταγή, υπακοή, συμμόρφωση
10. Κολακεία
11. Συμμόρφωση (πνίγεται η δημιουργικότητα)
12. Απομάκρυνση, αποφυγή, φαντασίωση, υποχώρηση

18. • Στην μη-εξουσιαστική πειθαρχία η διαπαιδαγώγηση
του παιδιού στηρίζεται στην εμπιστοσύνη, την
ειλικρίνεια και την εξήγηση.
• Όταν η σχέση μας με το παιδί βασίζεται στην
αμοιβαία ειλικρίνεια και σεβασμό, το προσεγγίζουμε
ως άτομο με οντότητα
• Με τον τρόπο αυτό οδηγούμε το παιδί σιγά-σιγά
στον αυτοέλεγχο της συμπεριφοράς του.

19. • Αναγνώριση δικαιωμάτων του παιδιού
• Αμοιβαίος σεβασμός, στοργή, εμπιστοσύνη
• Ειλικρίνεια
• Συνεργατική αντιμετώπιση επίλυσης
προβλημάτων
Αυτές είναι και οι προϋποθέσεις για κοινά αποδεκτά
όρια συμπεριφοράς

20.  Αυτογνωσία (αναγνώριση των προτερημάτων και
των ελαττωμάτων του εαυτού και του άλλου
συμβάλλει σε συνεργασία)
 Ενδιαφέρον για τον άλλο
 Αμοιβαία κατανόηση
 Ενσυναισθητική /ενεργητική ακρόαση
 Σεβασμός
 Ειλικρίνεια
 Αποδοχή

21.  Από τη στιγμή που μπορείτε να ακούτε προσεκτικά το
παιδί και να το βοηθάτε να κατονομάσει και να
κατανοήσει καλύτερα τα συναισθήματα του, το
πιθανότερο είναι να οδηγείστε με φυσικό και ήρεμο
τρόπο στην επίλυση προβλημάτων.
 Η διαδικασία επίλυσης προβλημάτων περιλαμβάνει τα
εξής στάδια:
 Θέσπιση ορίων
 Καθορισμός στόχων
 Πιθανές λύσεις
 Εκτίμηση πιθανών λύσεων
 Επιλογή λύσης
21

22.  Αναγνωρίζουμε πρώτα τα συναισθήματα του
παιδιού και τα διαχωρίζουμε από τη συμπεριφορά
 Είναι σημαντικό για τα παιδιά να καταλάβουν ότι
το πρόβλημα είναι η κακή συμπεριφορά και όχι τα
συναισθήματά τους.
 Τα όρια θα πρέπει να μπουν στη συμπεριφορά και
όχι στα συναισθήματα.
 Τα συναισθήματα θλίψης ή θυμού δεν θα
εξαφανιστούν μόνο και μόνο επειδή το λέει ένας
ενήλικας

23.  Αν πούμε στο παιδί ότι έχει δικαίωμα να νιώθει
έτσι αλλά ότι υπάρχει καλύτερος τρόπος να
εκφράσει τα συναισθήματά του βοηθάμε να
διατηρηθεί στο ακέραιο ο χαρακτήρας του και η
αυτό-εκτίμησή του.
 Οι μέθοδοι θέσπισης ορίων που επιτρέπουν στα
παιδιά να διατηρούν την αίσθηση αξιοπρέπειας,
αυτοεκτίμησης και ισχύος τους επιτυγχάνουν
καλύτερα αποτελέσματα

24. Τα όρια πρέπει να βασίζονται στις αξίες των ενηλίκων γονέων ή
εκπαιδευτικών
Ο παιδαγωγός Ginott προτείνει τρία επίπεδα ορίων συμπεριφοράς
και τα στηρίζει σε τρεις ζώνες: την πράσινη, την κίτρινη και την
κόκκινη.
 Η πράσινη ζώνη ταυτίζεται με επιθυμητές συμπεριφορές
 Η κίτρινη ζώνη περιλαμβάνει μη εγκεκριμένες συμπεριφορές, τις
οποίες όμως επιτρέπουμε για δύο λόγους: για να δώσουμε
χρόνο στα παιδιά να μάθουν όταν μεγαλώσουν ή όταν π.χ είναι
άρρωστα
 Η κόκκινη ζώνη περιλαμβάνει συμπεριφορές που δεν δεχόμαστε
κατά κανένα τρόπο επειδή είναι επικίνδυνες τόσο για τα παιδιά
όσο και για τους άλλους. Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν τις
συνέπειες της παράβασης των ορίων που έχουν τεθεί όσο και τις
συνέπειες της τήρησής τους.

25. • Τα όρια θεσπίζονται από τους ενήλικες για να
επηρεάσουν, να ελέγξουν και να αλλάξουν τη
συμπεριφορά του παιδιού.
• Τα όρια είναι κανόνες και προσδοκίες που
ορίζονται από τους γονείς στην οικογένεια και από
τους εκπαιδευτικούς στο σχολείο, προκειμένου να
αποφευχθούν ανάρμοστες συμπεριφορές.
• Η ανάρμοστη συμπεριφορά κρύβει μέσα της πολλά
συναισθήματα, όπως πόνο ή θυμό.

26.  Η έλλειψη κατανόησης των συναισθημάτων του
παιδιού οδηγεί σε περαιτέρω θυμό, σε οργή κάποιες
φορές. Οπωσδήποτε διαταράσσεται η εποικοδομητική
επικοινωνία
 Άρα , το πρώτο βήμα για την κατανόηση της
συμπεριφοράς του παιδιού είναι η ενσυναίσθηση.
 Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να νιώθει κανείς τα
συναισθήματα που βιώνει ένα άλλο άτομο.
 Αν μεταδώσουμε στα παιδιά αυτή τη βαθειά
κατανόηση των συναισθημάτων τους, δείχνουμε πίστη
στην εμπειρία τους και τα βοηθάμε να ηρεμήσουν και
να νιώσουν ότι έχουν ένα στήριγμα.

27.  Όταν αποφεύγουμε να τα επικρίνουμε, τότε μας
εμπιστεύονται και μας ανοίγονται.
 Έτσι, όταν εμφανιστεί μια σύγκρουση μπορούμε
από κοινού να προσπαθήσουμε να το λύσουμε.
 Η επίγνωση των συναισθημάτων του παιδιού
προϋποθέτει καταρχήν επίγνωση των δικών μας
συναισθημάτων.
 Αυτεπίγνωση

28.  Εξηγείστε ευθύς εξ αρχής τους κανόνες της
οικογένειας ή της τάξης/ του σχολείου έτσι ώστε τα
παιδιά να γνωρίζουν τι προσδοκάται από αυτά και
τι να προσδοκούν αν παραβιάσουν αυτούς τους
κανόνες
 Αποφασίστε για τους κανόνες και τα όρια μαζί με
τα παιδιά. Θα τα αποδεχθούν ευκολότερα αν
συνέβαλαν στη θέσπισή τους
 Ενθαρρύνετε την καλή συμπεριφορά με μικρές
αμοιβές. Τα κινητοποιεί καλύτερα από την τιμωρία

29.  Μιλήστε τους θετικά. Τα παιδιά ανταποκρίνονται
καλύτερα αν τα κατευθύνουμε προς μια θετική
συμπεριφορά παρά όταν τα τιμωρούμε για μια
αρνητική.
 Καλύτερα να μπαίνουν προκαταβολικά οι κανόνες
παρά να τιμωρούνται όταν τους παραβιάσουν
 Μάθετε στα παιδιά να έχουν την ευθύνη των
πράξεών τους
 Δείξετε την αγάπη σας στο παιδί μετά από μια
έκρηξη θυμού που οφείλονταν σε φόβο
 Συζητείστε με το παιδί όταν έχει κάνει λάθη