1. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Η Μουσική των αρχαίων Ελλήνων με τις κλίμακές της, τις λεγόμενες Αρμονίες στηριζόταν στα τετράχορδα. Πρέπει λοιπόν πρώτα από όλα να κατανοήσουμε αυτό το βασικό «τουβλάκι», αν θέλουμε να προχωρήσουμε σιγά σιγά ώστε να κατανοήσουμε ολόκληρο το οικοδόμημα της αρχαιοελληνικής μουσικής!
2. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Το τετράχορδο ήταν ένα σύστημα που αποτελείτο από 4 φθόγγους, από τους οποίους οι 2 ακραίοι σχημάτιζαν διάστημα τετάρτης καθαρής. Το διάστημα αυτό της τετάρτης έμενε πάντοτε αμετάβλητο, γι' αυτό οι δύο ακραίοι φθόγγοι λέγονταν «μένοντες» ή «εστώτες» ή «ηρεμούντες» και ήταν σταθεροί φθόγγοι, ενώ οι 2 ενδιάμεσοι που μεταβάλλονταν λέγονταν «κινητοί».
3.
4.
5. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Το διατονικό γένος μας λέει να χρησιμοποιήσουμε για την κατασκευή ενός τετραχόρδου τα εξής υλικά: Ένα Τόνο Ένα Τόνο Ένα Ημιτόνιο Το χρωματικό γένος μας λέει να χρησιμοποιήσουμε για την κατασκευή ενός τετραχόρδου τα εξής υλικά: Ένα Τριμητόνιο Ένα Ημιτόνιο Ένα Ημιτόνιο Το εναρμόνιο γένος μας λέει να χρησιμοποιήσουμε για την κατασκευή ενός τετραχόρδου τα εξής υλικά: Δύο Τόνους Ένα τέταρτο του τόνου Ένα τέταρτο του τόνου
9. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Αφού είδαμε τα τετράχορδα και τα γένη τους πάμε τώρα σε πιο μεγάλες «κατασκευές», στις κλίμακες των Αρχαίων! Όμως εδώ πρέπει να πούμε ότι πάλι υπάρχουν δύο διαφορετικοί τρόποι να χτίζεις κλίμακες στην αρχαία Ελλάδα: ο παλιός τρόπος του Ορφέα, ή αλλιώς το Μείζον σύστημα, και ο μεταγενέστερος του Πυθαγόρα ή αλλιώς το Ελάττον Σύστημα.
10. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Η διαφορά των δύο συστημάτων είναι απλή. Το ορφικό σύστημα ξεκινά με ένα τετράχορδο κι επάνω στην τελευταία του νότα στηρίζει το δεύτερο τετράχορδο. Συνεπώς οι κλίμακες του Ορφέα αποτελούνται από 7 νότες (π.χ. μι-ρε-ντο-σι-λα-σολ-φα). Ο Πυθαγόρας όμως, θέλησε να παράγει πάνω στη λύρα το διάστημα διαπασών (8η) γι’αυτό διέζευξε δύο τετράχορδα, δηλαδή προσέθεσε το δεύτερο τετράχορδο ολόκληρο κατόπιν του πρώτου. Το σύστημα του Πυθαγόρα λοιπόν έχει 8 νότες και η πρώτη του 1ου τετραχόρδου με την τελευταία του 2ου δίνουν την δια πασών συμφωνία (π.χ. μι-ρε-ντο-σι-λα-σολ-φα- μι).
11. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Και να πως τοποθετούνται τα τουβλάκια-τετράχορδα στο μείζον και στο ελλάτον σύστημα:
12. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Αν κατανοήσατε μέχρι εδώ τα τετράχορδα, τα γένη και τα συστήματα θα σας φανεί παιχνίδι τώρα η σύσταση μιας Αρμονίας. Ας δούμε για παράγειγμα τη Δώρια αρμονία στο μείζον διατονικό γένος:
14. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Όπως βλέπετε κάθε αρμονία έχει το χαρακτήρα της επομένως προορίζεται για συγκεκριμένα μουσικά είδη. Εννοείται πως οι μαθητές της μουσικής εντρυφούν ιδιαίτερα στην δώρια αρμονία, για να επωφεληθούν από τον αισθητικό χαρακτήρα της. Ομοίως, αποφεύγουν σύμφωνα με τις προτροπές των δασκάλων τους κάποιες άλλες αρμονίες που κατά γενική ομολογία μαλακώνουν τα ήθη και αποχαυνώνουν τον άνθρωπο!!!
15. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Ας δούμε και τη Φρύγιο Αρμονία στο Μείζον Διατονικό Γένος:
16. Και την Λύδιο Αρμονία στο Μείζον Διατονικό Γένος: Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες
17. Ο Νίκανδρος και οι Αρμονίες Είδαμε τη δομή και το χαρακτήρα που έχουν η Δώριος, η Φρύγιος και η Λύδιος Αρμονία στο Μείζον Διατονικό Γένος. Εδώ σας χαιρετώ και σας προτρέπω να ανοίξετε τα αντίστοιχα αρχαία ήχου για να ακούσετε συνθέσεις σε αυτές τις Αρμονίες. Εις το επανειδείν!
