Македонски јазик 9 одд.

1. “
”
ОДНОСНИ
( РЕЛАТИВНИ )
ЗАВИСНО СЛОЖЕНИ РЕЧЕНИЦИ
О Д Д Е Л Е Н И Е : 9
НАСТАВНИК: ИСКРА ГРАШЕСКА

2. Потсетување за проста и сложена реченица :
а) Пред многу, многу години на дното од морето немало ѕвезди.
Но , на небото имало многу.
Многу повеќе отколку што ги има денес.
б) Сите тие се натпреварувале која појасно ќе свети .
Тие повеќе сакале да бидат корисни отколку да безделничат.
Сакам да патувам , и рекла помалата еден ден на својата постара и
искусна сестричка.

3. Тие победија на квизот, што беше вистинско изненадување .
главна реченица зависна реченица
Го видов човекот којшто вчера ме исплаши.
главна реченица зависна реченица
Односните зависно сложени речници се однесуваат на
дејството во главната реченица (првиот пример) или
на еден член од главната реченица (вториот пример).

4. Го зедов железото што висеше на ѕидот.
Еве го човекот којшто пееше убаво.
Ме воодушеви сликата, чиј автор е непознат.
Ајше бараше такви чевли какви што се на другарка и.
Посакуваше место каде што би бил осамен .

5. Основни карактеристики на односните реченици се
сврзничките средства:
Односни заменки : што, кој, којшто, чиј, чијшто;
Односни заменски придавки : каков што, колкав што;
Односни заменки прилози : каде што, кога, како што,
колку што.

6. Запиркатат редовно се употребува кога прва е зависната
дел-реченица ( Кој и да го прашаше ,одговараше секому. )
Ако врската меѓу главната и зависната реченица е тесна ,
запирката не се пишува. ( Одговараше кусо како што се
договорија. )
Кога зависната односна речница дава дополнување на
главната реченица , се пишува запирка. ( Секојдневно
пишуваше нешто , што и беше нејзина навика . )
ИНТЕРПУНКЦИЈА

7. Вчера купив една книга. Книгата беше скапа.
главна
Книгата што ја купив вчера беше скапа.
Зависна
1. Купив слика. Таа слика најмногу ми се допадна.
2. Учениците бегаат од часови. Учениците добиваат укор
од директорот.
3. Филмот се прикажа последен на програмата. Филмот ја
доби првата награда.

8. а) Кој се труди , постигнува успеси.
( трудбеникот )
подмет
б) Еленот имаше рогови што личеа на гранки.
( ГРАНЕСТИ )
АТРИБУТ
в) Вчера долго време го чекав човекот што е началник
на градот. ( ГРАДОНАЧАЛНИК )
ПРЕДМЕТ
П ОДМЕТСК И ОДН ОСН И РЕЧЕН ИЦИ
АТРИБУТСК И ОДН СН И РЕЧН ЕИЦИ
П РЕДМЕТСК И ОДН СН И РЕЧЕН ИЦИ

9. • Подвлечи ги зависните односни реченици во следниве сложени
реченици :
- Поштарот ми го донесе писмото што го испратил татко ми.
- Посебно ме зарадуваа поздравите што ми ги испрати мајка ми.
• Потцртај ги сврзувачките средства во следниве примери и определи од кој вид
се односните реченици ; потцртај ја главната и зависната дел реченица.
• Марко секогаш џвака мастика на час , што не им се допаѓа на наставниците.
• Оној што знае да ги скрие своите слабости заслужува внимание.
• Кој последен се смее , најслатко се смее.
• Женаму го погледна вчудовидено и налутено , како што очекуваше.
• Имаме таква пејачка што има врвни гласовни квалитети.

10. За дома: да се изработи вежбата на
страна 139