μυνηναϊκός πολιτισμός

1. O ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Προφορικές ερωτήσεις
1. Πότε και πού αναπτύχθηκε ο μυκηναϊκός πολιτισμός.
2. Πότε χτίστηκαν, πού και πώς τα μυκηναϊκά ανάκτορα;
3. Πώς επέδρασε ο μινωικός πολιτισμός στους Μυκηναίους;
4. Τι γνωρίζετε για τις οικονομικές δραστηριότητες των Μυκηναίων;
5. Ήταν πάντοτε ειρηνικές οι θαλάσσιες δραστηριότητες των Μυκηναίων;
6. Τι ξέρετε για την ιεράρχηση της κοινωνίας των Μυκηναίων;
7. Γραμμική Β
8. Με βάση το χάρτη της σελ 32, να μιλήσετε για τις εμπορικές δραστηριότητες
των Μυκηναίων.
9. Πότε και γιατί καταστρέφονται τα μυκηναϊκά κέντρα;
Γραπτές ερωτήσεις
1. Να εξηγήσετε, έχοντας υπόψη όσα ήδη γνωρίζετε, γιατί ονομάζουμε το μυκηναϊκό
πολιτισμό ως τον πρώτο μεγάλο ελληνικό πολιτισμό.
2α. Με βάση τις πληροφορίες που σας δίνονται από το παρακάτω κείμενο, να
καταγράψετε τις επικρατέστερες θεωρίες σχετικά με το τέλος του μυκηναϊκού
κόσμου.
2β. Ποια ερμηνεία θεωρεί πιο πιθανή ο συγγραφέας;
2γ. Γιατί, πιστεύετε, οι επιστήμονες δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους;
Η πτώση του Μυκηναϊκού κόσμου
«Τίθεται το ερώτημα ποιος κατέστρεψε τα μυκηναϊκά ανάκτορα. Η απάντηση δεν εί-
ναι ενιαία, αφού οι καταστροφές δεν είναι σύγχρονες μεταξύ τους.
Το βέβαιο είναι ότι ανάμεσα στα 1250-1200 π.Χ. σχεδόν όλα τα μεγάλα
μυκηναϊκά κέντρα της ηπείρου καταστρέφονται μερικά ή ολικά, και σε γενικές γραμμές
εξαιτίας πυρκαγιών. Μετά τη φάση των καταστροφών ακολουθεί μία γενικευμένη
εγκατάλειψη, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση των κατοικημένων
περιοχών, ειδικότερα στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο και στη Βοιωτία, όπου
εξακολουθεί να κατοικείται μόνο το 10% των οικισμών. Στην Αργολίδα, στη Λακωνία,
στη Λοκρίδα και τη Φωκίδα το ποσοστό ανέρχεται στο 30%, και φθάνει το 50% στην
Αττική. Παρ' όλη την ερήμωση ο χαρακτήρας της περιόδου εξακολουθεί να είναι
μυκηναϊκός, αν και η οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση δεν είναι πλέον
ίδια με αυτή που προκύπτει από την ερμηνεία των πινακίδων.
Οι θεωρίες οι οποίες αποπειρώνται να εξηγήσουν το τέλος της μυκηναϊκής εποχής
είναι ποικίλες και μπορούν να συνοψιστούν σε τρεις μεγάλες τάσεις. Η πρώτη υποστηρίζει
ότι παρενέβη ένας εξωτερικός παράγοντας, και πιο συγκεκριμένα ένα μεταναστευτικό
ρεύμα που επιδέχεται δύο ερμηνείες: είτε επρόκειτο για τους Δωριείς είτε για τους α-
ποκαλούμενους «λαούς της θάλασσας».
Η δεύτερη τάση δίνει το προβάδισμα στους φυσικούς παράγοντες, σε σεισμούς ή
σε αλλαγές των κλιματολογικών συνθηκών.
Και η τρίτη επιχείρησε να εξηγήσει το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού με βάση
τις αντιθέσεις της οικονομικής και κοινωνικής δομής, αποδίδοντας στις εσωτερικές
συγκρούσεις το ρόλο του διασπαστικού παράγοντα.

2. Η ελληνική παράδοση απέδιδε το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού στους Δωρι-
είς. Πράγματι από το συνδυασμό των ιστορικών παραδόσεων, τις οποίες καταγράφουν
κυρίως ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης, και της γεωγραφίας των διαλέκτων προέκυπτε
ένα αρκετά πλήρες και οργανικό πλαίσιο της εξέλιξης της εισβολής των Δωριέων·
εισβολής που ήταν δύσκολο να ανιχνευθούν οι αρχαιολογικές της μαρτυρίες. Και όπως
αυτό το γλωσσολογικό πρότυπο ανατράπηκε από τα καινούργια στοιχεία, το νέο
πρότυπο μας υποχρεώνει να εξετάσουμε την «Κάθοδο των Ηρακλειδών» από άλλο
πρίσμα.
Αφού αποκλείστηκαν οι Δωριείς, επιχειρήθηκε να εδραιωθεί μία στενή σχέση με-
ταξύ των αναταραχών που προκαλούνται στα μυκηναϊκά βασίλεια και των καταστρο-
φών που λαμβάνουν χώρα στην Ανατολία, στην Κύπρο και στην Ανατολική ακτή κα-
τά τη διάρκεια των τελευταίων ετών του 13ου π.Χ. αιώνα. Σε αυτούς τους σκοτεινούς
λαούς (που η παρουσία τους στην ιστορία διασώθηκε χάρη στις διηγήσεις των εκ-
στρατειών των Φαραώ Μενερπτά και Ραμσή, οι οποίοι απέκρουσαν με επιτυχία την
απόβασή τους στο Δέλτα του Νείλου), αποδόθηκε η τιμή της καταστροφής όχι μόνον
των μυκηναϊκών βασιλείων αλλά και της εύρωστης χετιτικής αυτοκρατορίας. Η
καταστροφή της συρο-ανατολικής ακτής αποδεικνύει ότι η προέλασή τους ακολού-
θησε την ανατολική οδό προς την Αίγυπτο και όχι τη δυτική, η οποία θα είχε σημάνει
την κατάληψη της Κρήτης και ίσως την προηγούμενη καταστροφή των μυκηναϊκών
οικισμών στην ήπειρο, ώστε να διασφαλιστούν τα νώτα τους.
Μεταξύ των φυσικών παραγόντων η θεωρία του Carpenter περί βίαιης κλιματο-
λογικής αλλαγής -παρατεταμένης ανομβρίας- η οποία θα μπορούσε να καταστρέψει μιαν
οικονομία βασισμένη ως επί το πλείστον στη γεωργία, σήμερα έχει ανατραπεί».
Martin S, Οι Μυκηναίοι Ελληνες