Nazım Türü Olarak Mesnevi

1. NAZIM TÜRÜ OLARAK
MESNEVİ

2. Nedir?
• Öğüt verici bir olayı anlatan uzun şiirlerdir. Her
çeşit konu işlenebilir. Roman ve öykünün yerini
tutan bir nazım şeklidir.
• Özellikle Arap,Fars ve Osmanlı edebiyatında
kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve
aruz ölçüsüyle yazılan divan edebiyatı şiir
biçimidir.

3. Özellikleri
• Edebiyatımıza İran Edebiyatı’ndan geçmiştir.Halk Edebiyatı’ndaki destanın
Divan Edebiyatındaki karşılığıdır
• Her beyti kendi arasında kafiyelidir. (aa bb cc dd…)
• Mesnevide beyitler kendi içinde anlam birliğine sahiptir beyitler arasında
konu birliği gözetilir.
• Klâsik halk hikâyeleri, destanî konular, aşk hikâyeleri, savaşlar, dinî ve felsefî
konuları işlenir.
• Uzun mesnevilerde monotonluğu ortadan kaldırmak için hikaye
kahramanının ağzından söylenen gazellere de yer verilmiştir.
• Bu şiirlerde konu ve beyit sayısı bakımından sınır olmadığı için Divan şairleri
bu tür ile uzun şiirler yazmışlardır.
• Divan şiirinde beş mesneviden oluşan eserler grubuna (bugünkü anlamıyla
setine) “hamse” denir.
• Konularına göre sınıflandırılırlar: aşk, din ve tasavvuf, ahlâk ve öğreticilik,
savaş ve kahramanlık, şehir ve güzelleri, mizah.
• .

4. Ünlü Eserler
• Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî -Mesnevî
• Ahmedi – İskendername
• Süleyman Çelebi – Mevlid
• Şeyhi – Harname, Hüsrev ü Şirin
• Nabi – Hayriyye
• Fuzuli – Leyla ile Mecnun
• Şeyh Galip – Hüsn ü Aşk

5. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî -
Mesnevî
• Altı ciltlik Farsça bir eserdir. Mevlana'nın
muhtelif zamanlarda söylediği beyitleri,
öğrencisi Hüsamettin Çelebi yazmıştır.
• Hint, İran, Yunan, Roma mitolojisi; Yaradılış
Destanı, erenlerin kıssaları, âşık masalları, halk
öyküleri barındırır.
• Kur’an-ı Kerim’in özü denmektedir. Kur’an-ı
Kerim’in anlatmak istediğini hikayeler; kıssalar
ve deyimler aracılığıyla anlatmıştır.

6. Ahmedi – İskendername
• 1390 yılında Beyazid'in oğlu Emir
Süleyman'a sunulmuştur.
• Büyük İskender'in hayatını konu alır
ama bu hayatı bir çerçeve-hikâye
olarak kullanıp birçok farklı bilim
dalına dair çeşitli bilgiler vermektir.
• 3 farklı şahsiyete 3 sembol
yüklemiştir; Aristo:Akıl, İskender:
Ruh, İskender'in savaştığı Dara:Nefs
temsil eder.

7. Toprağa merhamet hayırdır inan
Lütfetsen gül verir, zulm etsen diken.
Sana ne eylese evladın, inan,
Onu görecektir öz evladından.
Benim için üstünde gül olan diken,
İyidir meyvesiz selvi ağacından.
İnsan bu dünyada daimi yaşar,
Yurdunda bir evlad kalsa yadigar
Bu küre şeklinde yalnız yer değil,
Her hat ki, dönüyor yuvarlaktır bil.

8. Süleyman Çelebi – Mevlid
• Asıl adı Vesîlet-ün Necât (kurtuluş
sebebi) ‘tır.
• 1409-1410 yılında yazılmıştır.
• Hz. Muhammed’in doğumu ve onun
üstün özelliklerini anlatır.
• Bölümleri:
Münacat (Allah’a yalvarma)
Viladet (Hz.Muhammed’indoğumu)
Risalet (Peygamber oluşu)
Mirac (Göklere çıkışı)
Rıhlet (Vefatı)
Dua.

9. Şeyhi – Harname, Hüsrev-ü Şirin
• Harname, Şeyhi’nin, toplumsal eşitlik düşüncesini
işleyen, yergi yollu 126 beyitlik mesnevisidir
• Hüsrev-ü Şirin:6400 beyitten oluşur.
Sasani hükümdarlarından Hürmüz'ün oğlu Hüsrev-i
Perviz, Azerbaycan'da Berde kentinin prensesi olan
Şirin ve Ferhat arasında geçen olayları konu
edinmiştir. Dram ve aşk temalıdır. Eseri bitiremeden
Şeyhi ölünce, yeğeni bitirmiştir.

10. • Hüsrev’in Şirin’le
ilk karşılaşması;
derede
yıkanırken !

11. Nabi – Hayriyye
• Şair bu eserini oğlu Ebü‘l-Hayr Mehmed Çelebi adına
yazar ve kitap kendi dönemi için olduğu kadar günümüz
için de şaşmaz ve değişmez dersler, öğütler ve
nasihatlerle doludur.Ayrıca devrinin iç yüzünü ve sosyal
hayatını yansıtmasıtır.
“ Bir şeyi ehlinden öğren ve bunu yaparken utanma.
Çünkü her şeyin âlimliği, cahilliğinden daha iyidir.
Bir şeyden habersiz olan câhil nerde; her şeyi bilen nerde!
Hiç gören ile âmâ bir olur mu?
Ne kadar ululuk ve maddi üstünlük bulsa da
Câhile mevki ile yücelik gelmez.
Cehalet insana bir belâ zindanıdır ki
İçine düşenler ondan kurtuluşun yüzünü görmez”

12. Fuzuli – Leyla ile Mecnun
• Birçok kişi tarafından işlenmiş olan konuyu
Fuzuli, mesnevi türünde kaleme almıştır.
Mesnevî tarzına ve Türk diline yenilik
getirmiştir.
• Arap efsanesi olan Leylâ ile Mecnun'un
Mecnun nickname ile şiirler söyleyen Kays ibni
Mülevvah adlı bir Arap şairiyle, Leyli (Leylâ)
adlı bir Arap kızın arasında geçen ve ayrılıkla
sona eren bir aşk hikayesi anlatılmaktadır.

14. Şeyh Galip – Hüsn-ü Aşk
Güzellik ve Aşk
• 2041 beyitten oluşur. Tasavvufi anlamlar bir aşk
hikayesinde işlenmiştir.
• Hüsn (güzellik) ve Aşk’ın hikâyesi anlatılır.
Onlar Muhabbetoğulları kabilesinde dünyaya
gelir ve güzellikleriyle bütün görenleri büyülerler.
Onlar doğmadan önce bir dert kabilesi olan
Muhabbetoğulları’nın yüzü onların gelişiyle
gülmeye başlar. Bu iki eşsiz çocuğu daha küçük
yaşta birbirlerine nişanlarlar…

15. • Dinlediğiniz İçin Teşekkürler
10F 704 FİRDEVS ÖZTÜRK
Teşekkürler