Medyanın efendisi şiddet kitap sunumu

1. "Medyanın Efendisi Şiddet"
Kitap Sunumu
Hazırlayan; Yusuf YAZICI

2. Yayın evi: Doruk Yayımcılık
Yazarın adı: Yrd. Doç. Dr. Cengiz Erdal
Basım yılı: Ağustos - 2012
Sayfa sayısı: 88

3. Şiddet, insanın var olmasıyla birlikte yaşamın bir parçası olarak
değişik şekillerde mevcudiyetini günümüze kadar devam
ettirmiştir.
İnsanların şiddete maruz kalmasına neden olan birçok etken
mevcuttur. Bu etkenlerin en önemlilerinden birisi de medyadır.
Medyanın Efendisi Şiddet

4. Toplumun geniş bir kesiminden aldığı yoğun eleştirilere rağmen
şiddeti medyanın bu denli gündeminde tutan belli başlı nedenler
bulunmaktadır.
Bunların bazıları, medya kuruluşlarının, gerçek ilgi alanları medya
olmayan bazı holdinglerin yönetimine geçmesiyle birlikte değişen
öncelikleri ve başlı başına bir tartışma konusu olan, tüketicilerin
şiddet içeriklerini tüketmeyi aslında kendilerinin talep ettiklerini
savunan yaklaşımdır.
Medyanın Efendisi Şiddet

5. Şiddete maruz kalmak sadece fiilen şiddet uygulamak olarak
algılanmamakta olup, şiddet içerikli görsellere maruz kalmanın
şiddette maruz kalmakla aynı şey olduğuna dair yaygın bir görüş
hakimdir.
Şiddetin görsellerinin paylaşılmasını ve dolayısıyla yayılmasını
sağlayan iki etken mevcuttur;
- Yeni iletişim araçları
- Geleneksel kitle iletişim araçları
Medyanın Efendisi Şiddet

6. İletişim araçlarının çeşitlenmesi ve yaygınlaşmasına paralel olarak
online gazeteler, sosyal medya araçları ve bloglar gibi yeni medya
araçları, şiddet içerikli görsellerin, iletişim araçlarında hiç olmadığı
kadar sık kullanılmaya başlaması sonucunu doğurmuştur.
Medyanın Efendisi Şiddet

7. Görsel şiddete maruz kalınmasının bir diğer ve belki en önemli
kaynağı olan, basın kuruluşlarını kitle iletişim araçlarında şiddet
haberlerinin işlenmesine ve şiddetin görsellerinin gösterimine
yönlendiren nedeninin, medya şirketlerinin maruz kaldığı yapısal
değişiklikler olduğu düşünülmektedir.
Asıl uzmanlık alanı medya sektörü olmayan devasa holdingler
ve
KAR amacı gütmek
Medyanın Efendisi Şiddet

8. Maliyetlerin azaltılmasına ve karlılığın arttırılmasına odaklanan
medya kuruluşları, diğer haberlere göre daha fazla ilgi çektiği
düşünülen şiddet içerikli haberlerin ve şiddet içerikli görsellerin
yayınlanmasına daha çok ilgi göstermeye başlamıştır.
Şiddet kar’ın en önemli yoludur.
İnsanlar medyada şiddeti isterler, ondan zevk alırlar ve bir
dereceye kadar toplumun medyada şiddete ihtiyacı vardır.
Medyanın Efendisi Şiddet

9. Medya kuruluşlarının kar amacı gütmesi ve bu hal ile medya,
içeriğinde şiddet olan haberleri diğer haberlere tercih etmesi.
‘Eğer kan varsa iş yapar’
Buradan hareketle şiddet içerikli haberlerin medya için diğer
haberlere göre daha fazla önem taşıdığını söylemek çok iddialı bir
yaklaşım olmayacaktır.
Medyanın Ekonomi Politiği

10. Güzel bir örnek;
Muhabirler kameraları neden kederli ailelere, kalbi kırık dullara yöneltiyorlar?
Foto muhabirleri ve televizyon gazeteleri neden şanssız bir insanın trajik ve
kanlı ölümünü ön plana çıkaracak kadar ileri gidiyorlar?
Çünkü bu, heyecan yaratmak için hızlı ve pis bir yöntemdir ve heyecan
haberleri sattırır.
İnsanlar, ayrıntısı oturma odalarında gözler önüne serilen dramlar ve sefalet
görmeyi umuyorlar. Gözyaşları, öfke ve acı fotoğrafları ve televizyon haberlerini
güçlü kılıyor.
Medyanın Ekonomi Politiği

11. Güzel örnekten hareketle;
Medya şirketlerini medyanın içeriklerindeki şiddete yönlendiren
en önemli nedenlerden birisi reytingleri arttırabilmektir.
Reyting medya kuruluşları için reklam gelirlerini artıran olgulardan
en önemlisi olarak kabul edilmektedir.
Medyanın Ekonomi Politiği

12. Yaşanmış bir örnek;
13 Ağustos 2009 tarihinde Hürriyet Gazetesinin internet sitesinde yayınlanmış
bir habere göre;
Brezilya’da faili meçhul cinayetleri konu alan bir programın yapımcısı,
programın reytinglerini artırmak için kiralık katil tutarak en az 5 kişinin
ölümüne azmettirdiğinden şüphelenilmektedir.
İddiaya göre, infaz emirlerinden sonra kendi çalıştığı TV’nin ekiplerine haber
veriliyor ve olay yerine ilk önce onun ve ekibinin varması sağlanmış olunuyor.
Medyanın Ekonomi Politiği

13. Arzu edilen karlılığa ulaşabilirsin.
Formül açık;
Şiddet ve Cinsellik
Posta Gazetesi ve Haydar Dümen’in sayfası
İnternet siteleri – çıplaklık ve cinsel içerikli merak uyandıran
haberler
Medyanın Ekonomi Politiği

14. Medya sektörü yatırım yapılacak sektörler arasında ilk sıralara yerleşmiştir.
Devasa holdingler, kendi ürünlerini kendi televizyonlarında veya diğer iletişim
araçlarında ücretsiz reklamlarla desteklemektedirler. Bu durum aslında haksız
bir rekabete de yol açmaktadırlar.
Medyanın Ekonomi Politiği

15. ABD’de
1980’li yılların başında kitle iletişim araçları 50,
1990’lı yıllarda ise 20 dolayında firmaya inmiştir.

16. Söz konusu bu medya devlerinin çoğu medya sektörü içinde de
genişleyerek üretimden dağıtıma kadar çok geniş bir yelpazede
hizmet verir hale geldiklerinden TV programları, müzik, video ve
oyuncak üretir durumdadırlar.
Eğlence sektörü dahi bu medya devlerinin ellerindedir.

17. Reklam gelirleri sayesinde özellikle gazetelerine reklam alabilen
medya şirketleri gazetelerini üretim maliyetlerinin altında
satabilme imkanına sahip olabilir ve dolayısıyla rakiplerine karşı
ciddi bir rekabet avantajı sağlayabilirler. Bu durum, yeterince
reklam alamayan medya şirketleri için dezavantaj yaratarak, bu
kuruluşların sadece satış gelirleriyle yaşamalarını zorunlu
kılmaktadır.
Reklam verenler ve Editöryel
Bağımsızlık

18. Reklam gelirleri, reklam verenleri çekebilen medya kuruluşlarına
adeta sektörü hegemonya altına alabilme gücünü verir.
Reklam verenlerin medya şirketlerinden talepleri, gazeteler ve
dergiler için içeriklere müdahale ve dolayısıyla gündemin
belirlenmesine etki etme, televizyon kanalları için ise, program
içeriklerine, seçimlerine ve akışlarına müdahale şeklinde
olabilmektedir.
Reklam verenler ve Editöryel
Bağımsızlık

19. Reklam veren şirketlerin genel yönelimi, satın alma psikolojisi ile
uyuşan programlar, rahatsız etmeden eğlendiren programlar ile
okuyucular ve izleyiciler tarafından beğenilmiş olan programlara
veya içeriklere reklam vermek olduğu için medya firmaları
tarafından tüketicilere bu çeşit içeriğe sahip ürünler üretilir.
Reklam verenler ve Editöryel
Bağımsızlık

20. Baskıcı etkenler adeta editöryelin onay mekanizması haline gelmiş
olup, neyin haber değeri taşıyıp taşımadığını, neyin gündemi
oluşturması gerektiğini belirler durumdadırlar.
Reklam verenler ve Editöryel
Bağımsızlık

21. Şiddetle ilgili çeşitli tanımlamalar mevcuttur. Genel olarak şiddet,
birisine fiziksel veya ruhsal olarak zarar vermek anlamında
kullanılmaktadır.
Şiddet nedir?

22. Oyuncu şiddet; şiddetin en normal ve hastalıklı olmayan şeklidir.
Bunu şiddetin yıkım amaçlamayan, nefret ve yıkıcılıkla
güdülenmeyen, daha çok hünerlerini gösterme çabasıyla
uygulanan türlerinde görürüz.
Tepkisel şiddet; kişinin kendisinin veya başkalarının yaşamını,
özgürlüğünü, onurunu, mülkiyetini korumak için başvurduğu
şiddettir.
Kinci şiddet; tepkisel şiddetle ilgili olup, hastalık doğrultusunda bir
adım daha ilerlemiş olan başka bir şiddet türüdür.
Dengeleyici şiddet; güçsüz bir insanda üretken etkinliğinin yerine
konan şiddettir.
Şiddetin biçimleri

23. Boşalım kuramı; Medyada saldırganlık içeriğini izleyenlerin, doğal
saldırgan güdülerinin tatmin edilmiş olduğunu savunur.
Toplumsal öğrenme kuramı; İnsanların çevrelerindeki diğer
insanları gözlemleyerek nasıl öğrendiklerini taklit ve özdeşleşme
ile açıklar.
Toplumsal bilişsel kuram; Gözlemcilerin, davranışların sembolik
temsillerini edinebildiklerini ve bu resimlerin daha sonraki
davranışların temelini oluşturan enformasyonu sağladığını
savunur.
Modelleme; davranışların gözlemleme aracılığıyla edinimi.

24. Saldırgan ipuçları; medya şiddet betimlemelerinde belirli
kurbanlara karşı saldırganlığın uygun olduğunu ima eden ya da
öneren enformasyon bulunması.
Önceleme etkisi; medyadaki sunumların, gerçek hayatta bu
sunumlarla ilgili konularda benzer fikirler geliştirilmesi olasılığını
artırdığını savunan düşünce.
Yetiştirme kuramı; Televizyonun ektiği ya da yarattığı dünya
görüşünün, doğru olmasa da, insanlar öyle olduğuna inandıkları
için geçerlilik kazandığına dikkat çeken kuram.

25. Algımıza en çok etki eden unsurların başında medya araçları
gelmektedir.
Teknolojik gelişmelerin, çok daha fazla ve anlık olarak
yararlanmamızı sağladığı medya araçları, duygu ve
davranışlarımızı şekillendirmede çok daha önemli roller
üstlenmişlerdir.
Algı; sabittir, anlık olarak meydana gelir, seçicidir, yapılandırılmıştır
ve anlamsaldır.

26. Mağaralarda yaşayan insanların mağara duvarlarına çizdikleri ilk
sanat eserleri olan ilkel çizimlerde bile şiddetin yer aldığına
rastlanmaktadır.
Orta Çağ’daki sanatçıların da şiddeti eserlerinde kullandıkları göze
çarpar. Özellikle matbaanın icadı ile diğer tüm eserler gibi şiddet
içeren eserlerin de yayılımı artmıştır.
İnsanlığın ilk çağlarından günümüze kadar kesintisiz olarak
şiddetin sanat eserlerinin ve dolayısıyla bununla beslenen insanın
hayatının bir parçası olduğu söylenebilir.
Şiddet talebinin karşılanması daha yüzlerce yıl önce giderilmesi
gereken bir ihtiyaç olarak algılanmış, bu nedenle ABD’de halkın
şiddet suçu hikayelerine olan talebi gidermek için ilk kez 1833’de
basılan The National Police Gazette ortaya çıkmıştır.
Şiddetin tarihi

27. Araştırmalar ışığında insanlarda saldırganlığın açlık, susuzluk ve
cinsel istek gibi bir ‘temel içgüdü’ olduğu sonucuna varmışlardır.
(Avşar, RTÜK Paneli, 2005: 5)
Şiddetin tarihi

28. - Sinema ve Post Modern Şiddet
- Online Gazeteler
- Müzik
- Sosyal Medya araçları
- Bilgisayar oyunları
- Çizgi filmler
Şiddetin yer aldığı iletişim
araçları

29. - Sinema ve Post Modern Şiddet
Genel olarak film endüstrisine baktığımızda şiddet içeriklerinin
sadece macera filmlerinde olmadığını, aksine zaman zaman
romantik filmler dahil diğer birçok film türünde de en azından
birkaç sahnenin şiddet içerdiğini söylemek fazla iddialı bir
yaklaşım olmayacaktır.
Şiddetin yer aldığı iletişim
araçları

30. - Online Gazeteler
Değişen iletişim ortamlarının en çarpıcı gelişmelerinden birisi
gazetelerin sanal ortamda ulaşılabilir hale gelmesidir.
Şiddetin yer aldığı iletişim
araçları

31. - Müzik
En çok tüketilen medya ürünlerinden birisi olan müzik endüstrisi
de zaman zaman hem sözel, hem de görsel şiddet içeriklerinin
üretildiği bir alan olmaktadır.
Şiddetin yer aldığı iletişim
araçları

32. - Sosyal Medya araçları
Sosyal medya araçları yeni sosyalleşme ortamları olarak karşımıza
çıkmakta ve bu sanal sosyalleşme bir arada olmaksızın online şartı
ile mobil dahi olunsa gerçekleşmektedir.
Şiddetin yer aldığı iletişim
araçları

33. - Bilgisayar oyunları
Şiddet içeriklerine maruz kalınan en önemli ortamlardan birisi de
bilgisayar oyunlarıdır. Online olsun veya olmasın bilgisayar ve
video oyunları genellikle şiddet içerikli olmaktadırlar ve her yaş
grubu tarafından tüketilmektedirler.
Şiddetin yer aldığı iletişim
araçları

34. - Çizgi filmler
Çizgi filmler zararsız ve komik şiddetin sunulduğu medya
ürünlerindendir. Bu tür medya içeriklerinden kahramanlar ve
diğer karakterler birçok ciddi şiddete maruz kalmalarına rağmen
kendileri zarar görmemekte ve öyküler içerisinde yaşamalarına
devam etmektedirler. Söz konusu bu medya ürünlerinin hedef
kitlesi genellikle çocuklar ve bu tür yapımlara ilgi duyan yetişkinler
olmaktadırlar.
Şiddetin yer aldığı iletişim
araçları

35. Yeni medyada şiddet haberleri
ve etik

36. 27 Nisan 2009 günü Bostancı hücre evi baskını
RTÜK tarafından yasak getirilene kadar üç saatlik bölüm tüm
televizyon ve radyo kanallarından canlı olarak yayınlandı.
Bu çatışma anlarında hiçbir muhabirin orada olmaması gerektiğini
NTV muhabirlerinden İlhan Kandaz dile getirmiştir. Bu söylem
aslında şiddet içerikli olaylarda medyanın haber yapma tarzının
değiştirilmesi gereğini açıkça gözler önüne sermektedir.
Yeni medyada şiddet haberleri
ve etik

37. Haber iletiminde geç kalmamak düşüncesi;
Editörlerin en kısa sürede haberleri yayına hazır hale getirme
uğraşları etik değerlerin göz ardı edildiğini göstermektedir.
Yeni medyada şiddet haberleri
ve etik

38. Muhabirlerin acı itirafları;
‘Sabah telsizi açtıktan sonra yaşadığımız kentin üzerinde üçüncü
göz olur, felaket haberlerini bekleriz’
‘Çektiğim görüntüler gece rüyama giriyor, terleyerek ve sıçrayarak
uyanıyordum. Zamanla alıştım ama bu zaman içerisinde fark ettim
ki olaylara karşı giderek duyarsızlaşıyorum. Artık parçalanmış
cesetler beni dehşete düşürmüyor.
Yeni medyada şiddet haberleri
ve etik

39. Şüphesiz ki medya içeriklerinden en fazla etkilenebileceğini
düşünülen izleyici grubu ÇOCUKLARDIR.
Kontrollü olarak seyrettirilen televizyon programları ile
korunabilecekleri düşünülebilir.
Fakat günümüz şartları bilgisayar ve internetin hayatımıza girmesi
ile bu tehlike gittikçe artmıştır.
Hassas kitleler ‘Çocuklar’

40. Araştırma sonuçları;
5-7 yaş grubundaki 188 denekten sadece %45’i (83 çocuk) haberin
resmini çizebilmiştir. Resimlerde kullanılan haber simgeleri
bomba, tabanca, ucundan kan damlayan bıçak, itfaiye aracı, polis,
polis otosu, ambulans, çarpışan araçlar, yanan evler, yanan orman,
ateş eden kişiler şeklinde sıralanmıştır.
Çizimlerin %93’ünde yer alan bu figürler, haberlerde ki şiddeti
ortaya koymuştur. Anket sonucunda çocukların %41’inin ‘haber’
denilince olumsuz imajlar hatırladıkları görülmüştür.
Hassas kitleler ‘Çocuklar’

41. Maruz kaldığımız şiddetin şiddet olarak tanımlanması için zorunlu olarak fiziksel
bir yaralanmayla veya hasarla sonuçlanması gerekmemekte olup, ruhsal açıdan
da şiddete maruz kalınması mümkündür.
Yaşamımızdaki yerlerinden dolayı medya araçları ve ürünlerinden
vazgeçilebilmesinin hayalden öteye gidemeyeceği gerçeğinin kabul edilmesiyle,
onunla yaşamayı öğrenerek medyada yer alan şiddet ve görsellerinin olumsuz
etkilerinden daha az etkilenebilmek mümkün olabilir.
Sonuç olarak, medya tarafından ideal bir kamusal alanın sağlanması için
demokrasilerde devletin, medya gruplarının özel sektörün bünyesinde
yoğunlaşmasını kontrol altına almak amacıyla medya sektörüne düzenlemeler
getirmesi uygun bir yaklaşım olarak gözükmektedir.
Peki ya bundan sonra?

42. TEŞEKKÜRLER…