1. >@QU MHVLHę]LPD
Marketing p
-DNXE -DNXERZVNL
81,:(567(7 ,0 $'$0$ 0,.,(:,=$ : 32=1$1,8
0DUNHWLQJ SROLWF]Q
MDNR ĞURGHN RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK
:67ĉ3
'6.86-$ 1$8.2:$ 1$ 7(0$7 67:25=(1,$ 5$0 '(),1,-1+ dla tego
FR SROLWF]QH SRVLDGD ZLHOH ZPLDUyZ L OLF]QH SáDV]F]]Q -HG-
QP ] QDMLVWRWQLHMV]FK MHM ZąWNyZ MHVW WHQ GRWF]ąF FKDUDNWHUX SROL-
WF]QHJR NRQÀLNWX NWyU GOD ZV]VWNLFK VWURQ Z RZP VSRU]H QDXNR-
ZP VWDQRZL ZVSyOQą SODWIRUPĊ UR]ZDĪDĔ ,VWRWQ MHVW WX PLDQRZLFLH
VWRSLHĔ VNRQÀLNWRZDQLD NWyU ± Z ]DOHĪQRĞFL RG NRQFHSFML DXWRUD GR-
FLHNDĔ ± UR]FLąJD VLĊ RG DNFHSWDFML SRUR]XPLHQLD MDNR HOHPHQWX GH¿QL-
cji tego co polityczne1
DĪ SR REOLJDWRUMQą REHFQRĞü VWURQ ZDOF]ąFFK
R ]DVRE NDĪGP PRĪOLZP ĞURGNLHP QLH ZáąF]DMąF HOLPLQDFML ZUR-
ga
-DNR ĪH WD GUXJD JUXSD SRVWXODWyZ XQLHPRĪOLZLD Z]LĊFLH SRG XZD-
JĊ QLHPDOĪH NDĪGFK G]LDáDĔ DNWRUyZ SROLWF]QFK Z UDPDFK IXQNFMR-
QRZDQLD GHPRNUDFML Z MHM ZVSyáF]HVQP NV]WDáFLH3
, warto w obszarze
SRV]XNLZDĔ GH¿QLFML WHJR FR SROLWF]QH REVHUZRZDü ]PLHQLDMąFą VLĊ
U]HF]ZLVWRĞü L VSRJOąGDü QD UR]SDWUZDQ SUREOHP SU]H] MHM SU]PDW
: WRNX QLQLHMV]FK UR]ZDĪDĔ PRĪQD ZLĊF ]DVWDQRZLü VLĊ QDG PLHM-
scem marketingu politycznego w ramach nauki o tym co polityczne,
Z V]F]HJyOQRĞFL ELRUąF SRG XZDJĊ IDNW LĪ MHVW WR SU]HGPLRW DNDGHPLF-
NL NWyU QD VWDáH ]DJRĞFLá Z SURJUDPDFK QDXF]DQLD SU]V]áFK SROLWROR-
JyZ 6WDQRZL ZLĊF SU]QDMPQLHM ] SXQNWX ZLG]HQLD HGXNDFML QD XF]HO-
QL ZĪV]HM F]ĊĞü WHJR IUDJPHQWX U]HF]ZLVWRĞFL VSRáHF]QHM NWyUP
SRZLQQL ]DMPRZDü VLĊ EDGDF]H WHM GVFSOLQ =DNáDGDMąF LĪ Z UDPDFK
G]LDáDĔ R FKDUDNWHU]H SROLWF]QP Z U]HF]ZLVWRĞFL GHPRNUDWF]QHM
PRĪOLZH MHVW LVWQLHQLH ]DUyZQR VNUDMQHJR DQWDJRQL]PX ZUDĪDMąFHJR
1
B. Crick, : REURQLH SROLWNL :DUV]DZD V
C. Schmitt, 3RMĊFLH SROLWF]QRĞFL, [w:] idem, 7HRORJLD SROLWF]QD L LQQH SLVPD,
.UDNyZ 5 6NDU]ĔVNL 3RGVWDZRZ GOHPDW SROLWRORJLL 'VFSOLQD QDXNL F]
SRWRF]QD ZLHG]D R VSRáHF]HĔVWZLH %LDáVWRN V
3
-XUJHQ +DEHUPDV XZDĪD LĪ WDND NRQFHSFMD MHVW QLH GR SRJRG]HQLD ] SURMHNWHP
demokratycznym. Zob. Ch. Mouffe, 3ROLWF]QRĞü :DUV]DZD V

2. @ UHÁHNVMH
VLĊ Z UHODFML SU]MDFLHO ± ZUyJ MDN L SUDZGRSRGRELHĔVWZR ]DLVWQLHQLD
]ZLą]NX NRQNXUHQWyZ F] SROLWF]QFK SU]HFLZQLNyZ QDOHĪ Z]QD-
F]ü UyZQLHĪ ĞURGNLSUDNWNL ]D SRPRFą NWyUFK SURZDG]HQLH VSRUyZ
MHVW PRĪOLZH R GR WHJR IDNWX Z OLWHUDWXU]H UyZQLHĪ ZGDMH VLĊ SDQR-
ZDü ]JRGD QLHPQLHM ]DNUHV RZFK ĞURGNyZ ]DOHĪ MXĪ RG ]GH¿QLRZD-
QLD WHJR FR MHVW SU]HGPLRWHP EDGDĔ SROLWRORJLL
2GZRáXMąF VLĊ GR NRQFHSFML DJRQL]PX PDUNHWLQJ SROLWF]Q PyJá-
E VWDQRZLü ĞURGHN F] SUDNWNĊ Z G]LDáDOQRĞFL SROLWF]QHM NWyUD Z UD-
PDFK NRQÀLNWX MHVW XĪWHF]QD GR RVLąJDQLD FHOX MHGQHM ]H VWURQ D ZLĊF
RVLąJQLĊFLD VWDQX ZĪV]RĞFL F] ]ZFLĊVWZD QDG NRQNXUHQWHP Z ]DLVW-
QLDáP VSRU]H -HGQRF]HĞQLH ]DNáDGDMąF GQDPL]P RZFK ĞURGNyZ
NWyUH GRVWRVRZZDQH Vą GR HZROXXMąFHM SRG ZSáZHP UR]ZRMX WHFK-
QRORJLF]QHJR U]HF]ZLVWRĞFL VSRáHF]QRSROLWF]QHM GHWHUPLQL]P

3. PRĪHP PyZLü R Ä]PLHQLDMąFFK VLĊ IRUPDFK HNVSUHVML SROLWF]QHM
EĊGąFHM ZSDGNRZą NXOWXU SROLWF]QHM UR]ZRMX WHFKQRORJLL NRPXQL-
NDFML RUD] SUDNWF]QHM ZLHG] PDUNHWLQJRZHM´4
: WHQ VSRVyE Z GRELH
UHODFML VSRáHF]QFK FRUD] EDUG]LHM RSDUWFK R ZDUWRĞü NRPXQLNRZDQLD
PDUNHWLQJ SROLWF]Q ]GDMH VLĊ Eü ZUĊF] NZLQWHVHQFMą L QDMEDUG]LHM
QDPDFDOQP ]H ĞURGNyZ RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK XSRGDEQLDMąF
VLĊ WP VDPP GR WHJR FR LQWXLFMQLH SRMPXMH VLĊ MDNR SROLWNĊ
.
0$5.(7,1* 32/,7=1 -$.2 68%'63/,1$ 32/,72/2*,,
0$5.(7,1* 32/,7=1 =ĉ672 75$.72:$1 -(67 -$.2 ,67271 (/(0(17 (sub-
dyscyplina) politologii6
-HVW SU] WP Z UyĪQ VSRVyE GH¿QLRZDQ
FKRü ZLĊNV]RĞü QDXNRZFK FKDUDNWHUVWN VNXSLD VLĊ QD MHJR SUDN-
tycznym i komunikacyjnym aspekcie jako zespole metod i technik
4
- + .RáRG]LHM :DUWRĞFL SROLWF]QH 5R]SR]QDQLH UR]XPLHQLH NRPXQLNRZDQLH,
.UDNyZ V
$UWNXá ELRUąF SRG XZDJĊ ]DRJQLHQLH VSRUX ZRNyá SU]HGPLRWX EDGDĔ SROLWRORJLL
rozpatruje problem z perspektywy monistycznej, bynajmniej nie z powodu jednoznacz-
QHJR XWRĪVDPLDQLD VLĊ DXWRUD ] WP QXUWHP UR]ZDĪDĔ QD WHPDW SROLWF]QRĞFL 7HNVW
VWDQRZL UDF]HM RGSRZLHGĨ QD SUREOHPDWF]QRĞü XPLHMVFRZLHQLD ZLHOX VXEGVFSOLQ SR-
OLWRORJLL Z MHM UDPDFK ] UDFML QD ]DZĊĪHQLD GH¿QLFMQH VDPHJR SRMĊFLD WHJR FR SROLWF]-
QH 3HUVSHNWZD SOXUDOLVWF]QD MDNR EDUG]LHM RWZDUWD QD PQRJRĞü QXUWyZ Z QDXNDFK
R SROLWFH SR]RVWDMH MHGQDN QLHPQLHM LVWRWQD Z WRNX WHM GVNXVML =RE - :ROHĔVNL 6SyU
R VWDWXV PHWRGRORJLF]Q QDXN R SROLWFH [w:] 0HWRGRORJLF]QH i teoretyczne proble-
my QDXN SROLWF]QFK UHG . 2SDáHN :DUV]DZD V L QDVW
6
( 1RZDN 5 5LHGHO 6LHGHP JU]HFKyZ JáyZQFK PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR .U
WF]QR ± UHDOLVWF]QH XMĊFLH WHRULL L SUDNWNL SROLWF]QHM, [w:] 0HGLDOQH ZL]HUXQNL SROL
tyki UHG 0 6RNRáRZVNL 7RUXĔ V
-DNXE -DNXERZVNL

4. @QU MHVLHę]LPD
G]LDáDQLD
:DUWR SU]WRF]ü NLOND QDMEDUG]LHM UR]SRZV]HFKQLRQFK
Z SROVNLHM OLWHUDWXU]H GH¿QLFML PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR8
:
%UXFH , 1HZPDQ ÄPDUNHWLQJ SROLWF]Q WR ]DVWRVRZDQLH DSOL-
kacja) metod i procedur marketingowych do prowadzenia kampanii
SROLWF]QFK SU]H] SRGPLRW LQGZLGXDOQH L RUJDQL]DFMQH´
*UDĪQD 8OLFND ÄPDUNHWLQJ SROLWF]Q WR ]HVSyá PHWRG WHFK-
QLN L SUDNWN VSRáHF]QFK PDMąFFK QD FHOX SU]HNRQDQLH REZDWHOL
DE XG]LHOLOL SRSDUFLD F]áRZLHNRZL JUXSLH OXE SURMHNWRZL SROLWF]QH-
PX´
=LHPRZLW 3LHWUDĞ ÄPDUNHWLQJ SROLWF]Q WR HOHPHQW SURFHVX NR-
PXQLNDFML SROLWF]QHM SROHJDMąFHM QD IRUPXáRZDQLX LGHL L ZUDĪDQLX
LFK ]D SRPRFą VáyZ L REUD]yZ´
0DUHN 0D]XU ÄPDUNHWLQJ SROLWF]Q WR FLąJá L GQDPLF]Q SUR-
FHV VSRáHF]Q NWyU UHJXOXMH ĪFLH VSRáHF]QH L UR]JUZD VLĊ Z VSRáH-
F]HĔVWZLH D SROHJD QD ZPLDQLH ZDUWRĞFL´
Marketing polityczny jako jeden z najbardziej charakterystycz-
QFK ]MDZLVN Z IXQNFMRQRZDQLX GHPRNUDFML PHGLDOQHM

5. Z MHM ZVSyá-
F]HVQP NV]WDáFLH VWDá VLĊ RG ODW ;; Z VWDáP HOHPHQWHP NDQRQX
SU]HGPLRWyZ DNDGHPLFNLFK NWyUH ZNáDGDQH Vą QD NLHUXQNX ÄSROLWR-
ORJLD´ 7P VDPP SRMDZLáR VLĊ SWDQLH R MHJR QDXNRZRĞü = MHGQHM
ZV]DNĪH VWURQ VXEGVFSOLQD NWyUD VWDMH VLĊ SRZV]HFKQą QD XQLZHU-
VWHWDFK WUHĞFLą QDXF]DQLD SRZLQQD WDNL ZDORU SRVLDGDü = GUXJLHM
natomiast, marketing polityczny ujmowany przede wszystkim jako
SUDNWND Z]EXG]D SRZDĪQH ZąWSOLZRĞFL Z NZHVWLL VZRMHJR VWDWXVX
DNDGHPLFNLHJR 1LHVWHW V]HURND GVNXVMD ĞURGRZLVND ]DMPXMąFHJR
VLĊ Z 3ROVFH WP HOHPHQWHP QDXN SROLWF]QFK QLH RGEáD VLĊ SR]ED-
ZLDMąF WP VDPP U]HF]RQHM VXEGVFSOLQ SRGVWDZ GR XELHJDQLD VLĊ
R QDOHĪWH PLHMVFH L SRZDĪQH WUDNWRZDQLH MHM MDNR LVWRWQHM F]ĊĞFL SROL-
WRORJLL 7DND GHEDWD SR]RVWDMH R WOH WUXGQD LĪ VDPD GVFSOLQD ERUND
VLĊ ] SRGREQPL SUREOHPDPL FR XQLHPRĪOLZLD XPLHMVFRZLHQLH L ]DNR-
twiczenie marketingu politycznego w ramach dyskursu politologicz-
nego.
: WP VHQVLH ]EOLĪD VLĊ Z VZRMHM VSHF¿FH GR QDXN VWRVRZDQFK
8
( 1RZDN 5 5LHGHO 6LHGHP JU]HFKyZ JáyZQFK RS FLW V
0DUNHWLQJ SROLWF]Q MDNR ĞURGHN RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK

6. @ UHÁHNVMH
1D SRF]ąWNX QLH]EĊGQH ZGDMH VLĊ ZLĊF RNUHĞOHQLH SU]HGPLRWX
EDGDĔ SROLWRORJLL ] NWyUP WR SUREOHPHP SU]HGVWDZLFLHOH ĞURGRZL-
VND QDXNRZHJR PLHU]ą VLĊ RG SRF]ąWNX MHM LVWQLHQLD

7. OXE SU]QDMPQLHM
NUyWNLH ]UHIHURZDQLH GVNXVML MDND VLĊ ZRNyá WHJR GOHPDWX WRF] L QD-
NUHĞOHQLH QD WP WOH NZHVWLL XPLHMVFRZLHQLD PDUNHWLQJX SROLWF]QH-
JR Z UDPDFK GVFSOLQ 2WyĪ GHEDWD QD WHPDW SU]HGPLRWX EDGDĔ
SROLWRORJLL VNáDGD VLĊ ] OLF]QFK ZąWNyZ L REHMPXMH ZLHOH VWDQRZLVN
1LHRVDPRWQLRQH Vą JáRV LĪ Z]QDF]DQLH RVWUFK JUDQLF VWDQRZL SU]Hprze-
V]NRGĊ MXĪ QDZHW QLH WOH WUXGQą GR SRNRQDQLD DOH L SR]EDZLRQą VHQVX
JGĪ WDNLH SRVWDZLHQLH VSUDZ Z VSRVyE ]QDF]ąF ]DZĊ]L SROLWRORJRP
SHUVSHNWZĊ VSRJOąGDQLD QD WHQ ZFLQHN G]LDáDĔ VSRáHF]QFK NWyUH
PDMą MHGQRF]HĞQLH FKDUDNWHU SROLWF]Q9
. Jest to argument przekonu-
MąF QLHPQLHM ZDUWR Z LPLĊ SRV]XNLZDQLD SRGVWDZ QDXNRZRĞFL GV-
FSOLQ SRNXVLü VLĊ R SHZQHJR URG]DMX GRSUHF]RZDQLH ZRNyá MDNLFK
SUREOHPyZ WRF] VLĊ GVNXVMD R SU]HGPLRFLH SR]QDQLD L MDN VLĊ GR WHJR
ma status marketingu politycznego.
: UDPDFK RZHJR GOHPDWX QD RJyá PRĪQD PyZLü R ]JRG]LH
FR GR SHZQHJR SRGVWDZRZHJR DVSHNWX NWyU PRĪH VWDQRZLü GR-
EU SXQNW ZMĞFLD FR GR GDOV]FK UR]ZDĪDĔ 2WyĪ WR FR SROLWF]QH
MHVW FKDUDNWHUVWF]QH GOD MHGQRVWNL XZLNáDQHM Z UHODFMH VSRáHF]QH
: WP VHQVLH XSDGD SHZLHQ PLW R SROLWF]QRĞFL MDNR FHV]H OXG]NLHJR
MHVWHVWZD XMPRZDQHM QLHPDOĪH MDNR HOHPHQW F]áRZLHF]HJR LQVWQNWX
F] QDWXU %H] GUXJLHJR F]áRZLHND MHGQDN QLH PRJáE ]DMĞü UHODFMH
SROLWF]QRĞFL GODWHJR MDN WZLHUG]L +DQQDK $UHQGW ĨUyGHá SROLWNL
QDOHĪ XSDWUZDü Z OXG]NLHM ZLHORĞFL UyĪQRURGQRĞFL L NXOWXU]H 6DPD
FHFKD SROLWF]QRĞFL QDWRPLDVW SRZVWDMH QLH Z F]áRZLHNX D Z OXG]LDFK
L VWDQRZL WS UHODFML XPLHMVFRZLRQHM SR]D F]áRZLHNLHP
. Fakt ten spra-
ZLD LĪ SROLWF]QRĞü QDOHĪ ORNRZDü Z PLĊG]OXG]NLFK UHODFMDFK NWyUH
Vą MHM SLHUZRWQP ĨUyGáHP 7DP JG]LH SRMDZL VLĊ ZLĊF ZLHORĞü MHGQR-
VWHN WDP LVWQLHMH PRĪOLZRĞü ]DLVWQLHQLD ]MDZLVN F] SURFHVyZ NWyUH
PRJą Eü Z GDOV]HM NROHMQRĞFL ]GH¿QLRZDQH MDNR SROLWF]QH OXE QLH
.OXF]RZH WXWDM VWDMH VLĊ ZLĊF SWDQLH R LFK FKDUDNWHUVWNĊ
1D WP HWDSLH SRMDZLD VLĊ SUREOHP NWyU PRĪH ]DZDĪü QD WP
NWyUH ] HOHPHQWyZ U]HF]ZLVWRĞFL VSRáHF]QHM PRĪHP QD]ZDü SROLWF]-
QPL : REOLF]X QLQLHMV]HJR GOHPDWX Z OLWHUDWXU]H ]QDOHĨü PRĪQD
ZLHOH SURSR]FML NWyUH PLHV]F]ą VLĊ Z NDWHJRULL PLĊG]OXG]NLFK UHOD-
FML MDN FKRFLDĪE ZáDG]D SDĔVWZR F] ZRMQD 3UREOHP SROHJD QD WP
9
R. Rosicki, W. Szewczak, 2 SU]HGPLRFLH EDGDĔ SROLWRORJLL ] PRĪOLZD MHVW RJyO
QD WHRULD SROLWNL Ä6WXGLD 3ROLWF]QH´ QU V L QDVW
+ $UHQGW 3ROLWND MDNR RELHWQLFD :DUV]DZD V
-DNXE -DNXERZVNL

8. @QU MHVLHę]LPD
LĪ Z GVNXUVLH QDXNRZP QLH PD ]JRG FR GR MHGQR]QDF]QHJR RNUH-
ĞOHQLD FKDUDNWHUX RZFK UHODFML 0RJą RQH SU]EUDü VNUDMQLH UyĪQ
NV]WDáW FR WP VDPP QD REHFQP HWDSLH UR]ZRMX GVFSOLQ XQLH-
PRĪOLZLD MHGQR]QDF]QH RNUHĞOHQLH FR MHVW SROLWF]QH D FR SROLWF]QH
QLH MHVW 3RGREQLH VSUDZD PD VLĊ U]HF] MDVQD MHĞOL FKRG]L R XPLHMVFR-
ZLHQLH PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR MDNR WSX G]LDáDOQRĞFL NWyU EĊG]LH
przedmiotem zainteresowania nauk politycznych. Konieczny staje
VLĊ ZLĊF WX ZEyU SXQNWX ZLG]HQLD 7FK MHVW MHGQDN ZLHOH FR VWDQRĊ ZLĊF WX ZEyU SXQNWX ZLG]HQLD 7FK MHVW MHGQDN ZLHOH FR VWDQRych jest jednak wiele, co stano-
ZL WUXGQRĞü QLH WONR SU] RNUHĞODQLX VWDWXVX QDXNRZHJR SU]HGPLRWX
]DLQWHUHVRZDQLD QLQLHMV]HJR DUWNXáX DOH SUDNWF]QLH NDĪGHJR HOH-
PHQWX U]HF]ZLVWRĞFL NWyU FKFLDáRE VLĊ XPLHMVFRZLü Z UDPDFK ]ELR-
UX ]MDZLVN L SURFHVyZ NWyUPL ]DLQWHUHVRZDQD MHVW GDQD GVFSOLQD
, WX SRMDZLD VLĊ NROHMQH ]DJURĪHQLH 3RGHMĞFLH NWyUH PRĪQD E WX QD-
]ZDü ]GURZRUR]VąGNRZP PRJáRE QDND]Dü EDGDF]RZL WDNLH GR-
EUDQLH NUWHULyZ NWyUH VSUDZLáRE LĪ GDQ HOHPHQW DQDOL]RZDQHM
U]HF]ZLVWRĞFL VSRáHF]QHM ]QDOD]áE VLĊ Z UDPDFK SU]HGPLRWX ]DLQWHUHprzedmiotu zaintere-
VRZDQLD GVFSOLQ 7HJR WSX ÄQDXNRZ LQVWQNW VDPR]DFKRZDZF]´
ZGDMH VLĊ ]UHV]Wą XSUDZQLRQ R LOH ZZyG QDXNRZ GRWF]ąF SROL-
WF]QRĞFL SRGHMPRZDQHM NZHVWLL EáE SURZDG]RQ ZHGáXJ ]DVDG ORJLNL
L RGG]LHOHQLD WHJR FR VWDQRZL ¿QDOQ HIHNW DQDOL] QDXNRZHM RG ZLHG]
potocznej. Sam problem jednak istnieje i do momentu wykrystalizo-
ZDQLD VLĊ MHGQRURGQHJR SDUDGJPDWX GRWF]ąFHJR SU]HGPLRWX EDGDĔ
SROLWRORJLF]QFK ZGDMH VLĊ QLHUR]ZLą]DOQ 7P EDUG]LHM LĪ VDPR Z-
RGUĊEQLHQLH WDNRZHJR SR]RVWDMH ZL]Mą XWRSLMQą L ZLHĞFL ]DNRWZLF]HQLH
RZHJR SUREOHPX QD VWDáH Z QDXNRZP GVNXUVLH
7P VDPP GVNXVMĊ R QDXNRZP FKDUDNWHU]H PDUNHWLQJX SROL-
WF]QHJR QDOHĪDáRE ]DF]ąü RG SU]HDQDOL]RZDQLD JR SRG NąWHP NLONX
Z]QDF]QLNyZ SROLWF]QRĞFL FKRFLDĪE WFK Z OLWHUDWXU]H QDMSRSXODU-
QLHMV]FK =GDMąF VRELH VSUDZĊ LĪ EĊG]LH WR DQDOL]D XáRPQD ZHĨPLH
ERZLHP SRG XZDJĊ MHGQLH GUREQ IUDJPHQW GVNXUVX Z WP ]DNUHVLH
PRĪH RQD MHGQDN VWDQRZLü SU]F]QHN GR GHEDW L JáRV Z GVNXVML GR-
WF]ąFHM VXEGVFSOLQ NWyUD MHVW SU]HGPLRWHP EDGDĔ GOD FRUD] ZLĊN-
V]HM LORĞFL SROLWRORJyZ Z OLF]QFK RĞURGNDFK DNDGHPLFNLFK Z 3ROVFH
-HGQP ] JáyZQFK SUREOHPyZ UR]ZDĪDQFK Z UDPDFK GVNXVML
R SROLWF]QRĞFL UHODFML PLĊG] ]ELRURZRĞFLDPL MHVW WHQ GRWF]ąF VWRS-
QLD LFK DQWDJRQL]PX 2WyĪ F]ĊĞü WUDGFML Z WRNX UR]ZDĪDQHJR GOH-
PDWX NRQFHQWUXMH VLĊ ZRNyá LVWQLHQLD ]MDZLVN L SURFHVyZ R FKDUDNWHU]H
SROLWF]QP Z UDPDFK UHODFML ZURJLFK VRELH VWURQ NWyUH Vą Z VWDQLH
XĪü NDĪGFK ] PRĪOLZFK ĞURGNyZ GOD RVLąJQLĊFLD FHOX ]ELRURZRĞFL
0DUNHWLQJ SROLWF]Q MDNR ĞURGHN RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK

9. @ UHÁHNVMH
QLH ZáąF]DMąF XQLFHVWZLHQLD SU]HFLZQLND11
R ZLĊFHM ĞURGHN RVWDWHF]-
Q VWDQRZL WX ZUĊF] HOHPHQW REOLJDWRUMQ NWyU ± Z UD]LH SRWU]HE
± EĊG]LH ZNRU]VWDQ DE XVWDQRZLü ZáDVQ SRU]ąGHN L ZSURZDG]Lü
Z ĪFLH VZyM SURJUDP
. W takim rozumieniu, marketing polityczny
QLH WONR QLH SRVLDGDáE Z VRELH SLHUZLDVWND SROLWF]QHJR DOH Z VHQ-
VLH QDXNRZP QLH VWDQRZLáE SU]HGPLRWX ]DLQWHUHVRZDQLD SROLWRORJLL
3RZĪV]H SURSR]FMH ]DZĊĪHQLD EDGDĔ GR ]ELRUX NRQNUHWQFK ]MDZLVN
R FKDUDNWHU]H DQWDJRQLVWF]QP VSUDZLDMą ERZLHP LĪ ZV]VWNLH UHOD-
FMH L G]LDáDQLD RSLHUDMąFH VLĊ R MDNąNROZLHN ZVSyOQą SRGVWDZĊ ZDUWRĞFL
SU]HVWDMą PLHü UDFMĊ EWX 0DUNHWLQJ SROLWF]Q VWDQRZLąF WHFKQLNĊ
ZDONL SROLWF]QHM L ZZLHUDQLD ZSáZX Z ZDUXQNDFK GHPRNUDWF]-
QFK QLH MHVW ĞURGNLHP PLHV]F]ąFP VLĊ Z GH¿QLFMDFK SU]MPXMąFFK
za gáyZQą NDWHJRULĊ SRVWDü ÄZURJD´ : G]LDáDQLDFK PDUNHWLQJRZFK
VXEVWWXWHP ZDONL QD ĞPLHUü L ĪFLH MHVW UZDOL]DFMD ZERUF]D Z UD-
PDFK VVWHPX NWyU VWDQRZL ZVSyOQą SRGVWDZĊ IXQNFMRQRZDQLD
GOD NRQNXUHQWyZ :DUWR ]D]QDF]ü LĪ XMĊFLX SRZĪV]FK SHUVSHN-
WZ QLH WONR PDUNHWLQJ SROLWF]Q WUDFL VZRMą UDFMĊ EWX Z UDPDFK
SROLWRORJLL ']LHMH VLĊ WDN UyZQLHĪ Z SU]SDGNX FDáFK SU]HGPLRWyZ
DNDGHPLFNLFK WUDGFMQLH EĊGąFFK F]ĊĞFLą GVNXUVX Z REV]DU]H
QDXN SROLWF]QFK 2ND]DáRE VLĊ ERZLHP LĪ yZ SU]HGPLRW EDGDĔ
QLH REHMPRZDáE Z ZDUXQNDFK GRPLQXMąFHM ZVSyáF]HĞQLH GHPRNUDFML
OLEHUDOQHM QLHPDOĪH ĪDGQFK ]MDZLVN ]ZLą]DQFK ] ZHZQĊWU]Qą DUHQą
UZDOL]DFML ĞURGRZLVN RNUHĞODQFK SRWRF]QLH Z SHUVSHNWZLH SU]HG-
VWDZLRQFK SURSR]FML

10. MDNR SROLWF]QH 1LH PRĪQD E WP SU]PLRW-
QLNLHP RNUHĞOLü DQL SDUWLL G]LDáDMąFFK Z UHDOLDFK GHPRNUDWF]QFK
DQL LQGZLGXDOQFK DNWRUyZ ]MDZLVN ]ZLą]DQFK ] VDPRU]ąGQRĞFLą
SURFHVDPL NRPXQLNDFMQPL DQL QDZHW SU]HZDĪDMąFą F]ĊĞFLą UHODFML
LQWHUQDFMRQDOQFK 1D ÄSODFX ERMX´ SROLWRORJLF]QFK ]PDJDĔ ] QDXNR-
ZRĞFLą RVWDáE VLĊ MHGQLH VWRVXQNL PLĊG]QDURGRZH RUD] WH UHODFMH
ZHZQĊWU]QH EOLVNLH SRMĊFLX ZRMQ GRPRZHM L SRFKRGQFK MHM ]MDZLVN
XMĊWH REUD]RZR Z IRUPLH ÄWHRULL SDUW]DQWD´ 6FKPLWWD13
. Tymczasem
JU SROLWF]QH Z VVWHPDFK GHPRNUDWF]QFK PDMą SU]HZDĪQLH FKD-
UDNWHU JLHU NRRSHUDFMQFK 5]DGNR ]GDU]DMą VLĊ NRQÀLNW WSX NRQ-
11
7UDGFMD WD ]QDOD]áD VZyM SRF]ąWHN Z SXEOLNDFMDFK DUOD 6FKPLWWD =RE 6FKPLWW
3RMĊFLH SROLWF]QRĞFL« RS FLW .UDNyZ
6WUXNWXU WHJR WSX ± MDN WZLHUG]L 5 6NDU]ĔVNL ± LVWQLDá MXĪ X ]DUDQLD FZL-
OL]DFML XVWDQDZLDMąF SRZV]HFKQ SRU]ąGHN ZHGáXJ ZáDVQFK ZL]ML PLHV]F]ąFFK VLĊ
Z SRV]F]HJyOQFK NUĊJDFK NXOWXURZFK =RE 5 6NDU]ĔVNL 0RELOL]DFMD SROLWF]QD
:DUV]DZD V
13
Zob. C. Schmitt, 7KH 7KHRU RI WKH 3DUWLVDQ $ RPPHQWDU5HPDUN RQ WKH RQ
FHSW RI WKH 3ROLWLFDO 0LFKLJDQ
-DNXE -DNXERZVNL

11. @QU MHVLHę]LPD
IURQWDFMQHJR REOLF]RQHJR QD ZHOLPLQRZDQLH UZDOL]XMąFFK SDUWLL
OXE NDQGGDWD GR XU]ĊGX SXEOLF]QHJR14
.
%UDN PRĪOLZRĞFL SRVáXĪHQLD VLĊ WX QHJDFMą Z QDXNRZP VHQ-
VLH VSUDZLD LĪ WUXGQR PyZLü R VáXV]QRĞFL OXE MHM EUDNX Z SRZĪV]HM
NRQFHSFML -HGQLH PĞOHQLH LQWXLFMQH RSDUWH QD VNąGLQąG NUyWNLHM
WUDGFML EDGDĔ NWyUH X]QDZDQH Eá Z ĞURGRZLVNX DNDGHPLFNLP
]D SROLWRORJLF]QH VNáDQLDMą GR REUDQLD NLHUXQNX V]HUV]HM SHUVSHNW-
Z JG]LH DQWDJRQL]P QLH PXVL Eü MHGQą SRGVWDZą UHODFML PLĊG]
VNRQÀLNWRZDQPL VWURQDPL D PRĪH SU]EUDü WDNĪH LQQH IRUP REHM-
PXMąFH UR]OHJOHMV]ą NDWHJRULĊ ]MDZLVN 'R WDNLFK NRQFHSFML QDZLą]X-
MH SRGHMĞFLH DJRQLVWF]QH SURSRQRZDQH PLQ SU]H] KDQWDO 0RXIIH
2PDZLDQ XSU]HGQLR DQWDJRQL]P G]LHOL OXG]L Z SROLWFH QD SU]MDFLyá
L ZURJyZ L PRĪH SURZDG]Lü GR QDU]XFHQLD RNUHĞORQFK UR]ZLą]DĔ SR-
OLWF]QFK WP NWyU] SU]HJUDMą Z UZDOL]DFML K 0RXIIH Z RGUyĪQLH-
QLX RG 6FKPLWWD GR NWyUHJR QDZLą]XMH QLH FKFH MHGQDN UH]JQRZDü
] LGHL SOXUDOLVWF]QHM GHPRNUDFML L VWDUD VLĊ ]QDOHĨü VSRVyE QD SRJR-
G]HQLH DQWDJRQLVWF]QHJR FKDUDNWHUX SROLWF]QRĞFL ] PRĪOLZRĞFLą
LVWQLHQLD ZLHORĞFL SHUVSHNWZ UZDOL]XMąFFK Z SU]HVWU]HQL GHPRNUD-
tycznej
5HODFMD SU]MDFLHOZUyJ PRĪH Eü ZLĊF WONR MHGQą ] ZHUVML
]ZLą]NX PRQL NWyU QLH ]DZV]H PXVL SURZDG]Lü GR DQWDJRQL]PX
6DP NRQÀLNW SR]RVWDMH MHGQDN QLHRG]RZQą F]ĊĞFLą WHM UHODFML =MDZLVNR
MHJR ZVWĊSRZDQLD RUD] SURFHV UR]ZLą]ZDQLD Z GURG]H GRFKRG]HQLD
do kompromisowych decyzji w kwestiach podstawowych dla funk-
FMRQRZDQLD OXG]NLHM VSRáHF]QRĞFL XZDĪDQH EZD SU]H] ZLHOX DXWRUyZ
]D LVWRWĊ L JáyZQ FHO G]LDáDĔ SROLWF]QFK16
. Robert Dahl twierdzi,
LĪ NRQÀLNW SROLWF]Q QLH MHVW F]PĞ DQRUPDOQP L WPF]DVRZP RG-
FKOHQLHP RG VWDQX GRVNRQDáHM NRRSHUDFML L KDUPRQLL OHF] ZQLND
] VDPHM QDWXU IXQNFMRQRZDQLD F]áRZLHND´
.
.RQÀLNW PXVL MHGQDN SU]Mąü IRUPĊ NWyUD QLH QLV]F] VDPHJR SR-
OLWF]QHJR ]U]HV]HQLD 6WURQ ± EĊGąF WHJR ĞZLDGRPH ± X]QDMą ZLĊF
MHGQRF]HĞQLH SUDZRPRFQRĞü VZRLFK NRQNXUHQWyZ Vą ZLĊF SU]HFLZQL-
NDPL D QLH ZURJDPL G]LHOąF WP VDPP SHZQH XQLZHUVXP VPEROLF]-
QH L VWDMąF VLĊ F]ĊĞFLą WHJR VDPHJR ]U]HV]HQLD SROLWF]QHJR18
. Koncep-
14
$ : -DEáRĔVNL 3ROLWND L MHM ZáDĞFLZRĞFL ,VWRWD L ]DNUHV SRMĊFLD SROLWNL [w:]
6WXGLD ] WHRULL SROLWNL, t. 1, UHG $ : -DEáRĔVNL / 6RENRZLDN :URFáDZ V
0 *GXOD ]H ZVWĊSX GR K 0RXIIH 3ROLWF]QRĞü« RS FLW V
16
$ : -DEáRĔVNL 3ROLWND L MHM ZáDĞFLZRĞFL«, op. cit., s. 8.
R. Dahl, 0RGHUQ 3ROLWLFDO $QDOVLV New Jersey 1991, s. 4.
18
B. Crick, : REURQLH SROLWNL«, op. cit., s. 31, 38, Ch. Mouffe, 3ROLWF]QRĞü«, op.
FLW V
0DUNHWLQJ SROLWF]Q MDNR ĞURGHN RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK

12. @ UHÁHNVMH
FMD WD ZGDMH VLĊ Eü R WOH LVWRWQD GOD GVNXVML QD WHPDW SU]HGPLRWX
EDGDĔ SROLWRORJLL L XPLHMVFRZLHQLD Z QLP PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR
LĪ VWDQRZL GZRMDNLHJR URG]DMX NRPSURPLV 3R SLHUZV]H MHVW QDZLą]D-
niem do tradycji schmittowskiej z jednoczesnym odrzuceniem drugiej
VNUDMQRĞFL ]DNáDGDMąFHM RSDUFLH FHFK SROLWF]QRĞFL R SLHUZLDVWHN OL WO-
ko koncyliacyjny19
. Po drugie natomiast, koncepcja ta pozwala na do-
VWRVRZDQLH SRV]XNLZDĔ LVWRW SROLWF]QRĞFL GR F]DVyZ QDP ZVSyáF]H-
VQFK Z NWyUFK WR QDOHĪ UR]ZDĪü QDGDQLH UR]SDWUZDQHM WX FHFK
]MDZLVNRP QRZP NWyUH Z F]DVDFK DUVWRWHOHVRZVNLFK DOH L WDNĪH
Z RNUHVLH WZyUF]RĞFL 6FKPLWWD Eá QLHREHFQH OXE SR]RVWDZDá Z ID-
]LH SU]HGHZROXFMQHM 0RZD WX SU]HGH ZV]VWNLP R PHGLDFK NWyUH
SR]ZROLá QD GQDPLF]Q UR]ZyM PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR L Z VSRVyE
GLDPHWUDOQ ]PLHQLá IXQNFMRQRZDQLH ZLHOX LQVWWXFML GHPRNUDWF]-
nych
.
: WP NRQWHNĞFLH PDUNHWLQJ SROLWF]Q PRĪQD UR]SDWUZDü
] SXQNWX ZLG]HQLD MHJR FHFK SROLWF]QRĞFL MHVW RQ ERZLHP F]ĊĞFLą
SROLWF]QHM UZDOL]DFML 3RGREQLH MDN Z VVWHPLH SDUODPHQWDUQP JáR-
VRZDQLD VWDQRZLą UH]JQDFMD ] XĪFLD VLá Z ZDOFH
, tak w rywalizacji
SRGPLRWyZ NRQNXUXMąFFK R ZáDG]Ċ L ZSáZ QDU]ĊG]LHP SU]HVWDMH
Eü EURĔ VáXĪąFD GR XQLFHVWZLHQLD SU]HFLZQLND L ]RVWDMH RQD ]DPLH-
QLRQD PLQ QD QDU]ĊG]LD PDUNHWLQJRZH ,FK ]DGDQLHP SRĞUHGQLP MHVW
QDGDQLH ZĪV]RĞFL ZáDVQHPX ÄMD´ QD WOH NRQNXUHQFML D RVWDWHF]QP
± ]ZFLĊVWZR ZERUF]H L ZSáZ QD NV]WDáWRZDQLH U]HF]ZLVWRĞFL Z Z-
PLDU]H VSRáHF]QP F] HNRQRPLF]QP
19
0DXULFH 'XYHUJHU WZLHUG]Lá LĪ WR FR SROLWF]QH PD MDQXVRZH REOLF]H ± MHVW MHGQR-
F]HĞQLH QDVWDZLRQH QD NRQÀLNW L QD SRUR]XPLHQLH NWyUH WR FHFK ZVSyáWZRU]ą LVWRWĊ SR-
OLWF]QRĞFL : SRGREQP NRQFOLDFMQP GXFKX R SROLWF]QRĞFL SLV]ą PLQ + $UHQGW
%HUQDUG ULFN 5RJHU 6FUXWRQ F] -y]HI 7LVFKQHU Zob. M. Duverger, 7KH 6WXG RI 3ROL
WLFV /RQGRQ V - + .RáRG]LHM :DUWRĞFL SROLWF]QH«, op. cit., s. 64.
'RĞü VWZLHUG]Lü LĪ MHGQą ] QDMEDUG]LHM UR]SRZV]HFKQLRQFK GDW X]QDZDQFK
Z ĞURGRZLVNX QDXNRZP ]D SRF]ąWHN PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR MHVW URN NLHG
WR SR UD] SLHUZV] ZNRU]VWDQD ]RVWDáD WHOHZL]MD GR SURPRFML NDQGGDWD QD XU]ąG
SUH]GHQWD 6WDQyZ =MHGQRF]RQFK 7R ZyZF]DV ZHPLWRZDQD ]RVWDáD SLHUZV]D WH-
OHZL]MQD UHNODPD SROLWF]QD SU]HGVWDZLDMąFD VOZHWNĊ 'ZLJKWD ' (LVHQKRZHUD
:NUyWFH WHQ VSRVyE NRPXQLNDFML ZERUF]HM RND]Dá VLĊ Eü QD WOH VNXWHF]Q LĪ ] F]D-
VHP VWDá VLĊ GRPLQXMąFP HOHPHQWHP ZV]VWNLFK SROLWF]QFK VWUDWHJLL SURPRFMQFK
=RE 7 3áXGRZVNL .RPXQLNDFMD SROLWF]QD Z DPHUNDĔVNLFK NDPSDQLDFK ZERU
F]FK :DUV]DZD V : ZDOLQD $ )DONRZVNL 0DUNHWLQJ SROLWF]Q 3HU
VSHNWZD SVFKRORJLF]QD *GDĔVN V
Ch. Mouffe, 3ROLWF]QRĞü« RS FLW V
-DNXE -DNXERZVNL

13. [61]QU MHVLHę]LPD
0$5.(7,1* 32/,7=1 ± 35$.7=1( 1$5=ĉ'=,( 26,Ą*$1,$ (/Ï:
32/,7=1+
7$'(86= .27$5%,ē6., 7:,(5'=, ,ĩ :ĝ5Ï' 75=(+ 678$-, 632à(=1+ sta-
QRZLąFFK ]ZNOH VQWH]Ċ WHJR FR SROLWF]QH ZPLHQLü QDOHĪ
:
± VWXDFMĊ SROLWF]Qą ± Z]ZDQLH SRZVWDáH Z ]ZLą]NX ] QLHGRVWD-
WHF]Qą LORĞFLą ]DVREyZ L QLH]JRGQRĞFLą LQWHUHVyZ UyĪQFK JUXS
± VWXDFMĊ ZDONL R ZáDG]Ċ ± NRQÀLNW JG DNWRU LQGZLGXDOQ
OXE ]ELRURZ EĊGąF Z ]DVDGQLF]P VSRU]H ] LQQP SRGPLRWHP
XVLáXMH SU]HSURZDG]Lü WONR VZRMą ZROĊ
± VWXDFMĊ SDQRZDQLD QDG LQQPL ± DNW GRPLQDFML JG SRGPLRW
PRĪH ]PLHQLDü ELHJ ZGDU]HĔ L RVLąJDü FHOH Z ZDUXQNDFK QLH-
NRQLHF]QLH VSU]MDMąFFK G]LDáDĔ LQQFK SRGPLRWyZ NWyU PRĪH
SU]EUDü SRVWDü KHJHPRQLL
W tym wyliczeniu najbardziej adekwatny co do rozpatrywanego
SUREOHPX MHVW GUXJL SXQNW DNFHQWXMąF VWXDFMĊ ZDONL R ZáDG]Ċ MDNR
Wą NWyUD Z ZDUXQNDFK GHPRNUDWF]QFK SU]SDGD ]ZFLĊVNLHM SDUWLL
OXE JUXSLH SRGPLRWyZ ]GROQFK GR ]EXGRZDQLD NRDOLFML U]ąG]ąFHM
:DUWR PLHü Z WP SU]SDGNX QD XZDG]H WDNĪH DNWRUyZ LQGZLGXDO-
QFK NWyU] Z UDPDFK ZROQHM NRQNXUHQFML QD UQNX SROLWF]QP U-
walizują R VWDQRZLVND REHMPRZDQH Z WUELH ZERUF]P 2VLąJQLĊFLH
ZSáZX QD U]HF]ZLVWRĞü VWDQRZL FHO SROLWF]Q NWyU XU]HF]ZLVWQLD-
Q MHVW ]D SRPRFą OLF]QFK QDU]ĊG]L PDMąFFK ]D ]DGDQLH XSUDZGR-
SRGREQLHQLH VIRUPXáRZDQFK ZF]HĞQLHM ]DáRĪHĔ 0RĪQD ZĞUyG QLFK
ZPLHQLü QS NRQVWUXNFMĊ SUDZD ZERUF]HJR NWyUH MHVW SRNáRVLHP GH-
F]ML SROLWF]QHM D PD EH]SRĞUHGQLH SU]HáRĪHQLH QD RVWDWHF]Q SRG]LDá
ZáDG] ZĞUyG UZDOL]XMąFFK ]H VREą VWURQ 7DNLH VDPR QDU]ĊG]LH F]
ĞURGHN RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK VWDQRZLą ]DELHJL NRPXQLNDFMQH
-DN WZLHUG]L -DFHN + .RáRG]LHM G]LDáDQLH SROLWF]QH MHVW SURFHVHP
GQDPLF]QP ± XZDUXQNRZDQP Ä]PLHQLDMąFPL VLĊ IRUPDPL HNV-
SUHVML SROLWF]QHM EĊGąFHM ZSDGNRZą NXOWXU SROLWF]QHM UR]ZRMX
WHFKQRORJLL NRPXQLNDFML RUD] SUDNWF]QHM ZLHG] PDUNHWLQJRZHM´
.
-DNR ĪH WD RVWDWQLD QDOHĪ GR ]HVSRáX SUDNWN EĊGąFFK HOHPHQWHP
NRPXQLNRZDQLD SROLWF]QHJR QDOHĪ VWZLHUG]Lü LĪ VWDQRZL SROLWF]QH
G]LDáDQLH VáXĪąFH RVLąJQLHFLX QDGU]ĊGQHJR FHOX MDNLP MHVW ]ZFLĊVWZR
w warunkach konkurencji. Co prawda samo komunikowanie nie jest
7 .RWDUELĔVNL = ]DJDGQLHĔ RJyOQHM WHRULL ZDONL [w:] 7 .RWDUELĔVNL :EyU
SLVP, t. 1: 0ĞOL R G]LDáDQLX :DUV]DZD V
- + .RáRG]LHM :DUWRĞFL SROLWF]QH« RS FLW V
0DUNHWLQJ SROLWF]Q MDNR ĞURGHN RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK

14. @ UHÁHNVMH
zjawiskiem wybitnie politycznym, niemniej w pewnych okresach
L Z V]F]HJyOQP ĞURGRZLVNX QDELHUD ZáDĞFLZRĞFL SROLWF]QFK D WD-
NLP EH] ZąWSLHQLD MHVW VWXDFMD UZDOL]DFML SRGPLRWyZ FR SR]ZDOD
PyZLü R NRPXQLNRZDQLX SROLWF]QP UyZQLHĪ MDNR VXEGVFSOLQLH
politologii
-DNR ĪH PDUNHWLQJ SROLWF]Q MHVW VSHF¿F]Qą IRUPą WHJR
WSX ZPLDQ LQIRUPDFML UyZQLHĪ SRZLQLHQ Eü X]QDQ ]D SU]HGPLRW
XSUDZQLRQ Z VZRMHM QDWXU]H GR EFLD F]ĊĞFLą QDXN R SROLWFH
:DUWR ]DGDü ZLĊF SWDQLH R UROĊ MDNą SHáQL PDUNHWLQJ SROLWF]Q
Z UDPDFK WDN SU]MĊWHM SHUVSHNWZ -DN EáR MXĪ ZVSRPQLDQH ĞUR-
GRZLVNLHP IXQNFMRQRZDQLD ]MDZLVN SROLWF]QFK MHVW VSRáHF]HĔVWZR
Z NWyUP SRGVWDZRZP NUWHULXP SRG]LDáX MHVW PQLHM OXE EDUG]LHM DQ-
WDJRQLVWF]Q VWDQ VNRQÀLNWRZDQLD =D SLHUZV] HOHPHQW ]ELRUX WHJR
FR SROLWF]QH PRĪQD ZLĊF X]QDü SRGPLRW ]PRELOL]RZDQH GR G]LDáDQLD
SU]HFLZNR VRELH Z LPLĊ ZáDVQFK LQWHUHVyZ
:DUWR ]DGDü SWDQLH
F] GR WDNLFK SRGPLRWyZ QDOHĪ SDUWLD SROLWF]QD NWyUD ] UDFML QD SR-
]LRP RUJDQL]DFMQ RUD] SRVLDGDQH ]DVRE MHVW ZH ZVSyáF]HVQHM GH-
PRNUDFML DNWRUHP ]ELRURZP Z VSRVyE QDMSHáQLHMV] ZNRU]VWX-
MąFP QDU]ĊG]LD Z UDPDFK PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR SR]ZDODMąFH MHM
QD RVLąJQLĊFLH ]DáRĪRQFK FHOyZ -HĞOL SU]Mąü PRGHO DJRQLF]Q D WHQ
Z ZDUXQNDFK ZVSyáF]HVQHM GHPRNUDFML GREU]H RGSRZLDGD UHDOLRP Ī-
FLD VSRáHF]QRSROLWF]QHJR WR RGSRZLHGĨ PRĪH Eü WZLHUG]ąFD
'UXJL NRPSRQHQW VWDQRZLą WX ĞURGNL SROLWF]QH F]OL ]DVRE
L VLá NWyUH ]VNXMą VWDWXV SROLWF]Q SRQLHZDĪ GVSRQXMą QLPL SRG-
PLRW ]PLHU]DMąFH ] SRZRáDQLD GR XVWDQRZLHQLD SRZV]HFKQHJR SR-
U]ąGNX ZHGOH MHJR ZáDVQHM ZL]ML :ĞUyG QLFK PRĪQD ZPLHQLü VXURZ-
FH DOH L ZL]MH GRNWUQ LGHH RUD] VWUDWHJLH G]LDáDQLD
-HĞOL SU]Mąü
ĪH PDUNHWLQJ SROLWF]Q PD ]D ]DGDQLH ZJHQHURZDü WHFKQLNL G]LDáD-
QLD NRPXQLNDFMQHJR NWyUH SURZDG]ą JUXSĊ GR FHOX FKRFLDĪE Z-
ERUF]HJR

15. WR PRĪH Eü RQ WUDNWRZDQ MDNR ĞURGHN SROLWF]Q NWyU
VWDQRZL ]ELyU OXG]NLFK DNWZQRĞFL EĊGąFFK MHGQP ] HIHNWyZ HZR-
=RE 5 6NDU]ĔVNL 3RGVWDZRZ GOHPDW SROLWRORJLL«, op. cit., s. 198. W innym
IUDJPHQFLH NVLąĪNL V

16. DXWRU WZLHUG]L LĪ JG SROLWRORJ ]DMPXMH VLĊ PDUNHWLQJLHP
SROLWF]QP NWyU nota bene QDOHĪ GR ZVSRPQLDQFK QDU]ĊG]L NRPXQLNDFMQFK SR-
ZLQLHQ Eü ĞZLDGRP ĪH QLH ZNRQXMH F]QQRĞFL QDXNRZFK :DUWR UR]JUDQLF]ü WX
MHGQDN GZD HOHPHQW F]HJR DXWRU QLH F]QL MHGQą U]HF]ą MHVW PDUNHWLQJ SROLWF]Q UR-
]XPLDQ MDNR DNWZQD G]LDáDOQRĞü SR]DQDXNRZD Z REV]DU]H ĪFLD SROLWF]QHJR WX EDU-
dziej FRQVXOWLQJ SROLWF]Q

17. LQQą QDWRPLDVW ]DMPRZDQLH VLĊ PDUNHWLQJLHP SROLWF]QP
MDNR HOHPHQWHP V]HURNR UR]XPLDQHJR NRPXQLNRZDQLD SROLWF]QHJR NWyUH 5 6NDU]Ĕ-
VNL XZDĪD ]D VXEGVFSOLQĊ SROLWRORJLL
,ELGHP V
,ELGHP V
-DNXE -DNXERZVNL

18. [63]QU MHVLHę]LPD
OXFML QDU]ĊG]L NWyUH ]ELRURZRĞFL ZNRU]VWXMą Z ZDOFH -DNR ĪH Z LQ-
WHULRU]H VVWHPX GHPRNUDWF]QHJR FRUD] F]ĊĞFLHM ZDOND QD ĞPLHUü
L ĪFLH MHVW ]DVWĊSRZDQD SU]H] ZDONĊ Z RSDUFLX R ]DVDGĊ RERSyOQHJR
X]QDQLD VZRMHM SRGPLRWRZRĞFL RUĊĪ Z WUDGFMQP WHJR VáRZD ]QD-
F]HQLX PXVL ]RVWDü ]DVWąSLRQ VZRLP RGSRZLHGQLNLHP NWyU SRPRĪH
WHQ QRZ WS UZDOL]DFML SURZDG]Lü 0HGLD MDNR SáDV]F]]QD NRQÀLNWX
NWyUD FKDUDNWHU]XMH VLĊ PRĪOLZRĞFLą MHJR UR]SRZV]HFKQLDQLD VWDQR-
ZLą WX QRZą SU]HVWU]HĔ UZDOL]DFML L Vą ]DUyZQR NDQDáHP SU]HSáZX
LQIRUPDFML MDN L QDU]ĊG]LHP VDPP Z VRELH
:DUWR GRGDü LĪ SRMĊFLH SROLWF]QRĞFL MHVW ÄSáQQH´ L R MHJR SUDZR-
PRFQRĞFL GHFGXMH QLH VDP SRGPLRW F] ĞURGHN DOH VWXDFMD UHODFML
F] VWRSQLD VNRQÀLNWRZDQLD SRGPLRWyZ = MHGQHM VWURQ QLH ZV]VWNLH
VWXDFMH UHODFML PLĊG]SDUWMQFK ER R WDNLFK WX JáyZQLH PRZD

19. PDMą
FKDUDNWHU SROLWF]Q JGĪ QLH VSHáQLDMą SRGVWDZRZFK ZDUXQNyZ
DE QDGDü LP WĊ FHFKĊ -HĞOL MHGQDN LG]LH R UZDOL]DFMĊ D Z UDPDFK
VXEGVFSOLQ NRPXQLNRZDQLD SROLWF]QHJR QDMáDWZLHM DNW WHQ MHVW GR-
strzegany w sytuacji wyborczej, to tak ujmowana konkurencja musi
RGEZDü VLĊ ]D SRPRFą GRVWĊSQFK ĞURGNyZ 7FK GRVWDUF]D ZáDĞQLH
PDUNHWLQJ SROLWF]Q L WR ]DUyZQR Z ZHUVML EH]SRĞUHGQLHM ± ]QDF]QLH
PQLHM VSHNWDNXODUQHM L VNRPSOLNRZDQHM ± MDN L SRĞUHGQLHM NWyUD SR-
FKáDQLD ]QDF]ąFą F]ĊĞü ]DVREyZ ¿QDQVRZFK JáyZQFK ]ELRURZFK
DNWRUyZ QD ZHZQĊWU]QP UQNX MDNLPL Vą SDUWLH SROLWF]QH :DUWR
WHĪ GRGDü LĪ QLH NDĪGH ]DJDGQLHQLH ] WFK NWyUH Vą ZNáDGDQH QD ZĪ-
szych uczelniach w ramach przedmiotu marketing polityczny, EĊG]LH
SRZDĪQą QDXNRZą GVNXVMą QDG UZDOL]DFMą SROLWF]Qą L ĞURdkami,
MDNLH Vą ZNRU]VWZDQH Z UDPDFK ZDUXQNyZ IXQNFMRQRZDQLD ZVSyá-
F]HVQHM GHPRNUDFML 3RGF]DV JG NZHVWLH ]ZLą]DQH ]H VWUDWHJLą NRPX-
QLNRZDQLD VHJPHQWDFMą UQNX ZERUF]HJR L WHFKQLNDPL ZZLHUDQLD
ZSáZX VSRáHF]QHJR Vą WX XSUDZQLRQH Z NRQWHNĞFLH ĞURGND RVLąJDQLD
SROLWF]QFK FHOyZ WDN NZHVWLD EDUZ NUDZDWD MDNR RUĊĪD Z SROLWF]-
QHM ZDOFH ZGDMH VLĊ Eü MXĪ FKELRQD R LOH QLH SDURGVWF]QD
=$.2ē=(1,(
:6320,1$1 -8ĩ - + .2à2'=,(- 7:,(5'=, LĪ Z SU]SDGNX WFK XMĊü
SROLWF]QRĞFL R FKDUDNWHU]H EDUG]LHM NRQFOLDFMQP L VSRJOąGDMąFP
QD SUREOHP SU]H] SU]PDW ZVSyáF]HĞQLH IXQNFMRQXMąFFK LQVWWXFML
GHPRNUDWF]QFK F]ĊĞü NRQFHSFML GH¿QLXMH WR FR SROLWF]QH Z VSRVyE
QLHPDO WRĪVDP ] SHUVZD]Mą SRSU]H] PRFQH UR]JUDQLF]HQLH PRĪOLZR-
ĞFL XĪFLD SU]HPRF RUD] SROLWNL NWyUD ZU]HND VLĊ WHJR WSX SUDN-
WN -DNR ĪH ]DELHJL SHUVZD]MQH Vą MHGQą ] JáyZQFK WHFKQLN ZNR-
0DUNHWLQJ SROLWF]Q MDNR ĞURGHN RVLąJDQLD FHOyZ SROLWF]QFK

20. [64] UHÁHNVMH
U]VWZDQFK Z G]LDáDQLDFK VSRG ]QDNX PDUNHWLQJX SROLWF]QHJR WHQ
Z ]QDF]QP VWRSQLX XSRGDEQLD VLĊ GR VDPHM SROLWNL SU]H] ZV]VWNLFK
EDGDF] ZáąF]DQHM Z NDQRQ ]MDZLVN EĊGąFFK SU]HGPLRWHP EDGDQLD
SROLWRORJLL %ü PRĪH ZLĊF WHQ IDNW VWDQRZL JáyZQ DUJXPHQW QD U]HF]
uprawomocnienia marketingu politycznego jako subdyscypliny nauki
R WP FR SROLWF]QH L NRQVWWXXMH MHJR REHFQRĞü Z NDQRQLH SU]HGPLR-
WyZ DNDGHPLFNLFK ZNáDGDQFK QD NLHUXQNX ÄSROLWRORJLD´
SUMMARY
7+( $,0 2) 7+,6 $57,/( ,6 $1 $77(037 72 3/$( 7+( 32/,7,$/ 0$5.(7,1*
ZLWKLQ WKH IUDPHZRUN RI WKH SROLWLFDO VFLHQFH ,W VHHPV WR EH LPSRUWDQW
because of its academic attitude and the fact, that it is deeply-seated
LQ WKH SURJUDP H[HFXWHG E WKH IXWXUH SROLWLFDO VFLHQWLVWV 7KHUHIRUH
from a higher educational point of view, it is a part of the social real-
LW ZKLFK VKRXOG EH WDNHQ XS E WKH VFLHQWLVWV RI WKLV GLVFLSOLQH ,W LV
DVVXPHG WKDW LQ GHPRFUDWLF SROLWLFDO DFWLYLWLHV H[WUHPH DQWDJRQLVP
H[SUHVVHG LQ D ³IULHQGHQHP UHODWLRQ´ DQG D SROLWLFDO FRPSHWLWRU DQG
opponents` relation are both possible. As a result, it is necessary to
GHWHUPLQH VRPH PHDVXUHV SUDFWLFHV ZKLFK PDNH WKH FRQÀLFW SRV-
VLEOH RQVHTXHQWO WKH PDLQ KSRWKHVLV LQ WKLV DUWLFOH UHDGV DV IRO-
lows: the political marketing is the subdiscipline of political science
that uses the achievements of other social sciences. What is more, its
REMHFW RI LQWHUHVW LV WKH VSHFL¿F IRUP RI PHHWLQJ D SROLWLFDO DLP
NOTA O AUTORZE
-DNXE -DNXERZVNL MDNXEMDNXERZVNL#DPXHGXSO@ ± GRNWRUDQW
QD Z =DNáDG]LH 0DUNHWLQJX 3ROLWF]QHJR L 6RFMRWHFKQLNL :13L' 8$0
Z 3R]QDQLX -HJR ]DLQWHUHVRZDQLD EDGDZF]H NRQFHQWUXMą VLĊ ZRNyá
QRZFK PHGLyZ RUD] QRZRF]HVQFK QDU]ĊG]L PDUNHWLQJRZFK
-DNXE -DNXERZVNL